Γενικές Κατευθύνσεις
Άζωτο (Ν)
Το άζωτο αποτελεί για την ελιά το σπουδαιότερο στοιχείο και επηρεάζει άμεσα τόσο τη βλάστηση όσο και την καρποφορία της. Έμμεσα, μπορεί να επηρεάσει και το βαθμό παρενιαυτοφορίας των δένδρων. Η αντίδραση των ελαιόδενδρων στη χορήγηση αζώτου είναι ιδιαίτερα εμφανής σε εδάφη χαμηλής γονιμότητας και όταν η εδαφική υγρασία δεν αποτελεί έντονο περιοριστικό παράγοντα. Έτσι, ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους και την εδαφική υγρασία, συνιστάται ετήσια χορήγηση αζώτου 500-1500 γρ Ν/δένδρο ή 5-15 κιλά Ν/στρέμμα (1 κιλό Ν = 5 κιλά περίπου θειικής αμμωνίας, 3 κιλά νιτρικής αμμωνίας, 4 κιλά ασβεστούχου αμμωνίας ή 2 κιλά ουρίας). Ουπολογισμός ανά δένδρο προτιμάται για αραιής φύτευσης ελαιώνες, ενώ ο υπολογισμός κατά στρέμμα για ελαιώνες πυκνής φύτευσης (πάνω από 10 δένδρα/στρέμμα).
Σε μη αρδευόμενους ελαιώνες, η ετήσια βροχόπτωση και η διαθέσιμη εδαφική υγρασία παίζουν βασικό ρόλο στον καθορισμό του ύψους της αζωτούχου λίπανσης:
α) Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση κάτω από 400 mm, η χορήγηση αζώτου πρέπει να γίνεται με προσοχή. Για τις περιοχές αυτές έχει προταθεί χορήγηση 100 γρ Ν/δένδρο/100 mm βροχής (ή 1 κιλό Ν/στρέμμα/100 mm βροχής).
β) Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση 400-700 mm, η χορηγούμενη ποσότητα αζώτου μπορεί να αυξάνεται αναλογικά μέχρι 1500 γρ N/δένδρο.
γ) Σε περιοχές με ετήσια βροχόπτωση πάνω από 700 mm, ή αρδευόμενους ελαιώνες, χορηγείται άζωτο ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους, μέχρι 1500 Ν/δένδρο.
Ο ελαιοκαλλιεργητής μπορεί να παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της αζωτούχου λίπανσης και να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις:
Από το μήκος της ετήσιας βλάστησης. Αν αυτό δεν είναι ικανοποιητικό, θα πρέπει να αυξήσει την ποσότητα του αζώτου, εφόσον δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι (ασθένειες, ζημιά ριζών, κλπ). Αν το μήκος της ετήσιας βλάστησης είναι υπερβολικό, θα πρέπει να μειώσει την ποσότητα του αζώτου.
Με φυλλοδιαγνωστική. Η αζωτούχος λίπανση προσαρμόζεται ώστε η περιεκτικότητα των φύλλων σε άζωτο να είναι το χειμώνα μέσα στα όρια 1,6- 1,8%. Κρίσιμη περίοδος κατά την οποία τα ελαιόδενδρα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους το απαιτούμενο άζωτο είναι από τις αρχές Μαρτίου έως τον Ιούνιο, όπου γίνεται η διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών και η εξέλιξή τους σε καρπούς. Σε ξηρικούς ελαιώνες, η αζωτούχος λίπανση γίνεται με την προσθήκη στο έδαφος του αζωτούχου λιπάσματος την περίοδο Δεκεμβρίου – Φεβρουαρίου, ώστε το άζωτο να είναι διαθέσιμο στην κρίσιμη περίοδο. Στην Ανατολική Ελλάδα (λίγες βροχοπτώσεις) η χορήγηση θα πρέπει να γίνεται στην αρχή της περιόδου αυτής, ενώ στηΔυτική προς το τέλος.
Υπερβολικές ποσότητες αζώτου πριν την καρπόδεση μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικό φορτίο με αποτέλεσμα μικροκαρπία (επιτραπέζιες ποικιλίες) και παρενιαυτοφορία. Αντίθετα, ανεπάρκεια αζώτου και μετά την καρπόδεση, θα δώσει καλό μήκος νέας βλάστησης και ικανοποιητική καρποφορία την επόμενη χρονιά.
Η χορήγηση αζώτου στα κρίσιμα στάδια μπορεί να γίνει με διαφυλλική λίπανση. Καλά αποτελέσματα έχει δώσει η ουρία σε αραίωση μέχρι 3-4%. Η διαφυλλική λίπανση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ξηρικούς ελαιώνες στους οποίους η απορρόφηση αζώτου μέσω των ριζών είναι πολύ περιορισμένη.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ
ΛΙΠΑΝΣΗΣ
|
1.
Επιφανειακή λίπανση με άζωτο την περίοδο από τέλη
Ιανουαρίου-αρχές Μαρτίου, ( Θειική αμμωνία (21% Ν) ή νιτρική αμμωνία
(34% Ν) ή ουρία (46% Ν) κ.α. ) ~800 γραμμάρια άζωτο ανά δέντρο ανάλογα με το
μέγεθος του
|
2.
Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και άζωτο προανθικά (τότε
ψεκάζουμε και με καρποδετική
ορμόνη )
|
3. Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και κάλιο στο τέλος της καρπόδεσης, (τότε ψεκάζουμε και για τον Μπίμπικα )
|
5. Διαφυλλικός ψεκασμός με 20-20-20 Ιούνιος, Ιούλιος , Αυγουστος ,
Σεπτέμβειο, (Τότε
ψεκάζουμε και για τον Δάκο )
|
6 Υδρολίπανση με Υδροδυαλυτό άζωτο , βόρειο , κάλιο στο πρώτο πότισμα των δέντρων μετά την καρπόδεση
|
Ενα πρακτικό παράδειγμα λίπανσης που εφαρμόζουμε σε συνδυασμό με άλλες εργασίες για κέρδος χρόνου και μείωση κόστους εργασιών https://naturalife24.blogspot.com/
Δεν αγοράζουμε ακριβούς συνδυασμούς λιπασμάτων προτιμούμε π.χ Σκέτο άζωτο συσκευασία 40 kgr , Σκέτο βόριο συσκευασία 20 kgr κ.τ.λ ΠΡΟΣΟΧΗ !!! Στο παράδειγμα αν ΣΤΑΔΙΑΚΑ αντικαταστήσουμε χημική λίπανση με φυσική λίπανση με μεθόδους φυσικής καλλιέργειας ( εδαφοκάλυψης , εδαφοβελτιωτική σπορά , χρήση θρυματιστή - κλαδοτεμαχιστή , μπορούμε να μειώσουμε το κόστος λίπανσης έως 70% μέσα σε 4-5 χρόνια χωρίς να μειωθεί η παραγωγικότητα των δέντρων |
Σε μη αρδευόμενους ελαιώνες, η ετήσια βροχόπτωση και η διαθέσιμη εδαφική υγρασία παίζουν βασικό ρόλο στον καθορισμό του ύψους της αζωτούχου λίπανσης:
α) Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση κάτω από 400 mm, η χορήγηση αζώτου πρέπει να γίνεται με προσοχή. Για τις περιοχές αυτές έχει προταθεί χορήγηση 100 γρ Ν/δένδρο/100 mm βροχής (ή 1 κιλό Ν/στρέμμα/100 mm βροχής).
β) Σε περιοχές με μέση ετήσια βροχόπτωση 400-700 mm, η χορηγούμενη ποσότητα αζώτου μπορεί να αυξάνεται αναλογικά μέχρι 1500 γρ N/δένδρο.
γ) Σε περιοχές με ετήσια βροχόπτωση πάνω από 700 mm, ή αρδευόμενους ελαιώνες, χορηγείται άζωτο ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους, μέχρι 1500 Ν/δένδρο.
Ο ελαιοκαλλιεργητής μπορεί να παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της αζωτούχου λίπανσης και να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις:
Από το μήκος της ετήσιας βλάστησης. Αν αυτό δεν είναι ικανοποιητικό, θα πρέπει να αυξήσει την ποσότητα του αζώτου, εφόσον δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι (ασθένειες, ζημιά ριζών, κλπ). Αν το μήκος της ετήσιας βλάστησης είναι υπερβολικό, θα πρέπει να μειώσει την ποσότητα του αζώτου.
Με φυλλοδιαγνωστική. Η αζωτούχος λίπανση προσαρμόζεται ώστε η περιεκτικότητα των φύλλων σε άζωτο να είναι το χειμώνα μέσα στα όρια 1,6- 1,8%. Κρίσιμη περίοδος κατά την οποία τα ελαιόδενδρα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους το απαιτούμενο άζωτο είναι από τις αρχές Μαρτίου έως τον Ιούνιο, όπου γίνεται η διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών και η εξέλιξή τους σε καρπούς. Σε ξηρικούς ελαιώνες, η αζωτούχος λίπανση γίνεται με την προσθήκη στο έδαφος του αζωτούχου λιπάσματος την περίοδο Δεκεμβρίου – Φεβρουαρίου, ώστε το άζωτο να είναι διαθέσιμο στην κρίσιμη περίοδο. Στην Ανατολική Ελλάδα (λίγες βροχοπτώσεις) η χορήγηση θα πρέπει να γίνεται στην αρχή της περιόδου αυτής, ενώ στηΔυτική προς το τέλος.
Υπερβολικές ποσότητες αζώτου πριν την καρπόδεση μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικό φορτίο με αποτέλεσμα μικροκαρπία (επιτραπέζιες ποικιλίες) και παρενιαυτοφορία. Αντίθετα, ανεπάρκεια αζώτου και μετά την καρπόδεση, θα δώσει καλό μήκος νέας βλάστησης και ικανοποιητική καρποφορία την επόμενη χρονιά.
Η χορήγηση αζώτου στα κρίσιμα στάδια μπορεί να γίνει με διαφυλλική λίπανση. Καλά αποτελέσματα έχει δώσει η ουρία σε αραίωση μέχρι 3-4%. Η διαφυλλική λίπανση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ξηρικούς ελαιώνες στους οποίους η απορρόφηση αζώτου μέσω των ριζών είναι πολύ περιορισμένη.
Φωσφόρος (P)
Σπάνια παρατηρείται έλλειψη του θρεπτικού αυτού στοιχείου στα ελαιόδενδρα και συνήθως δεν είναι αναγκαία η τακτική φωσφορική λίπανσή τους, ιδιαίτερα όταν επί σειρά ετών χορηγούνται σύνθετα λιπάσματα του τύπου 11-15-15.
Έτσι, δεν είναι σκόπιμη η χορήγηση φωσφόρου:
1) Σε ελαιώνες που στο παρελθόν έγινε άφθονη φωσφορική λίπανση (είτε στα ίδια τα ελαιόδενδρα, είτε σε προηγούμενες καλλιέργειες) πριν την εγκατάσταση των δένδρων.
2) Σε ελαιώνες που λόγω ανεπαρκούς εδαφικής υγρασίας δέχονται μόνο μικρές ποσότητες αζώτου.
Δεν αποκλείεται όμως να είναι χρήσιμη η φωσφορική λίπανση σε ελαιώνες που δεν δέχθηκαν στο παρελθόν φωσφόρο (ιδιαίτερα αν τα δένδρα καλλιεργούνται σε όξινα εδάφη ή σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σεανθρακικό ασβέστιο). Το ίδιο ισχύει και για ελαιώνες που φυτεύτηκαν σε αβαθή, άγονα εδάφη από πρόσφατη εκχέρσωση, καθώς και για νέους ελαιώνες (1-10 ετών) στους οποίους γίνεται άρδευση και χορηγείται κάθε χρόνο άφθονο άζωτο.
Οι περιπτώσεις όπου χρειάζεται προσθήκη φωσφόρου εντοπίζονται με φυλλοδιαγνωστική. Περιεκτικότητα των φύλλων το χειμώνα σε φωσφόρο γύρω στο 0,09- 0,10% και σχέση Ν/P γύρω στο 20, δείχνουν ότι η φωσφορική λίπανση είναι σκόπιμη. Με υψηλότερες τιμές φωσφόρου στα φύλλα ή με κατώτερη αναλογία Ν/Ρ δεν πρέπει να αναμένεται αντίδραση των δένδρων στη φωσφορική λίπανση.
Αν χρειάζεται φωσφορική λίπανση συντήρησης, αυτή συνιστάται να γίνεται με μικρή ποσότητα λιπάσματος που δε θα υπερβαίνεται το 1/3–1/5 του χορηγούμενου αζώτου. Έτσι, αν υποθέσουμε ότι χορηγείται 1 κιλό Ν/δένδρο (πχ 5 κιλά θειϊκής αμμωνίας), τότε ο φωσφόρος που συνιστάται να χορηγηθεί δεν υπερβαίνει τα 200-350 γρ Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ. 1,0-1,7 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0). Ως πρακτικότερο συνιστάται χορήγηση 500 γρ Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ 2,5 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0) ανά διετία.
Μόνο σε περιπτώσεις έντονης έλλειψης φωσφόρου (σε εδάφη που δεσμεύουν το φωσφόρο) χρειάζεται ισχυρή φωσφορική λίπανση της τάξης των 4-5 κιλών Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ 20-25 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0) για δένδρα πλήρους ανάπτυξης. Για νεαρά ελαιόδενδρα, τα οποία είναι πιο ευπαθή στην τροφοπενία φωσφόρου, χορηγείται μικρότερη ποσότητα (1-8 κιλά 0-20-0) ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξη των δένδρων.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας φωσφόρου, είναι μια διάστικτη χλώρωση των φύλλων, η οποία όμως δεν αποτελεί ασφαλές κριτήριο για διάγνωση, επειδή συχνά συνδέεται και με άλλα αίτια (περίσσεια αζώτου). Ασφαλής διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με φυλλοδιαγνωστική.
Σπάνια παρατηρείται έλλειψη του θρεπτικού αυτού στοιχείου στα ελαιόδενδρα και συνήθως δεν είναι αναγκαία η τακτική φωσφορική λίπανσή τους, ιδιαίτερα όταν επί σειρά ετών χορηγούνται σύνθετα λιπάσματα του τύπου 11-15-15.
Έτσι, δεν είναι σκόπιμη η χορήγηση φωσφόρου:
1) Σε ελαιώνες που στο παρελθόν έγινε άφθονη φωσφορική λίπανση (είτε στα ίδια τα ελαιόδενδρα, είτε σε προηγούμενες καλλιέργειες) πριν την εγκατάσταση των δένδρων.
2) Σε ελαιώνες που λόγω ανεπαρκούς εδαφικής υγρασίας δέχονται μόνο μικρές ποσότητες αζώτου.
Δεν αποκλείεται όμως να είναι χρήσιμη η φωσφορική λίπανση σε ελαιώνες που δεν δέχθηκαν στο παρελθόν φωσφόρο (ιδιαίτερα αν τα δένδρα καλλιεργούνται σε όξινα εδάφη ή σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σεανθρακικό ασβέστιο). Το ίδιο ισχύει και για ελαιώνες που φυτεύτηκαν σε αβαθή, άγονα εδάφη από πρόσφατη εκχέρσωση, καθώς και για νέους ελαιώνες (1-10 ετών) στους οποίους γίνεται άρδευση και χορηγείται κάθε χρόνο άφθονο άζωτο.
Οι περιπτώσεις όπου χρειάζεται προσθήκη φωσφόρου εντοπίζονται με φυλλοδιαγνωστική. Περιεκτικότητα των φύλλων το χειμώνα σε φωσφόρο γύρω στο 0,09- 0,10% και σχέση Ν/P γύρω στο 20, δείχνουν ότι η φωσφορική λίπανση είναι σκόπιμη. Με υψηλότερες τιμές φωσφόρου στα φύλλα ή με κατώτερη αναλογία Ν/Ρ δεν πρέπει να αναμένεται αντίδραση των δένδρων στη φωσφορική λίπανση.
Αν χρειάζεται φωσφορική λίπανση συντήρησης, αυτή συνιστάται να γίνεται με μικρή ποσότητα λιπάσματος που δε θα υπερβαίνεται το 1/3–1/5 του χορηγούμενου αζώτου. Έτσι, αν υποθέσουμε ότι χορηγείται 1 κιλό Ν/δένδρο (πχ 5 κιλά θειϊκής αμμωνίας), τότε ο φωσφόρος που συνιστάται να χορηγηθεί δεν υπερβαίνει τα 200-350 γρ Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ. 1,0-1,7 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0). Ως πρακτικότερο συνιστάται χορήγηση 500 γρ Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ 2,5 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0) ανά διετία.
Μόνο σε περιπτώσεις έντονης έλλειψης φωσφόρου (σε εδάφη που δεσμεύουν το φωσφόρο) χρειάζεται ισχυρή φωσφορική λίπανση της τάξης των 4-5 κιλών Ρ2Ο5/δένδρο (δηλ 20-25 κιλά υπερφωσφορικού 0-20-0) για δένδρα πλήρους ανάπτυξης. Για νεαρά ελαιόδενδρα, τα οποία είναι πιο ευπαθή στην τροφοπενία φωσφόρου, χορηγείται μικρότερη ποσότητα (1-8 κιλά 0-20-0) ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξη των δένδρων.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας φωσφόρου, είναι μια διάστικτη χλώρωση των φύλλων, η οποία όμως δεν αποτελεί ασφαλές κριτήριο για διάγνωση, επειδή συχνά συνδέεται και με άλλα αίτια (περίσσεια αζώτου). Ασφαλής διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με φυλλοδιαγνωστική.
Κάλιο (K)
Η ελιά είναι ιδιαίτερα απαιτητική στο στοιχείο αυτό.
Είναι γνωστό ότι σε χρονιές υψηλής παραγωγής μεγάλες ποσότητες καλίου απομακρύνονται με το συγκομιζόμενο ελαιόκαρπο και το κλάδεμα. Για μέγιστη παραγωγή και άριστη ποιότητα, η ελιά χρειάζεται τακτική καλιούχο λίπανση, ιδιαίτερα σε ελαιώνες στους οποίους για πολλά χρόνια δεν έχει χορηγηθεί κάλιο.
Το ύψος της καλιούχου λίπανσης θα πρέπει να καθορίζεται με βάση το ύψος της αζωτούχου λίπανσης.
Σε ελαιώνες, στους οποίους στο παρελθόν δεν έγινε καλιούχος λίπανση, καλό είναι για μερικά χρόνια να δοθεί κάλιο σε ποσότητα διπλάσια από το χορηγούμενο άζωτο. Αν για παράδειγμα χορηγείται 0,5 κιλό Ν/δένδρο (2,5 κιλά θειϊκή αμμωνία) τότε θα πρέπει να δοθεί 1 κιλό Κ2Ο/δένδρο (2 κιλά θειϊκό κάλιο). Στη συνέχεια, μειώνουμε την ποσότητα του καλίου στη δόση συντήρησης, η οποία είναι ίση με τη δόση του αζώτου (Κ2Ο=Ν). Μετά από χρονιές πολύ υψηλής καρποφορίας, καλό είναι να αυξήσουμε πάλι τη δόση του καλίου για συμπλήρωση των αποθεμάτων των ελαιόδενδρων. Η φυλλοδιαγνωστική, όπου υπάρχει δυνατότητα να γίνεται, μπορεί να μας κατευθύνει καλύτερα και στην περίπτωση της καλιούχου λίπανσης.
Αζωτούχα Λιπάσματα
Τα αζωτούχα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ελιά είναι τα παρακάτω:
Θειϊκή αμμωνία. Διατίθεται σε δύο μορφές:
– Κρυσταλλική (21-0-0) και
Η ελιά είναι ιδιαίτερα απαιτητική στο στοιχείο αυτό.
Είναι γνωστό ότι σε χρονιές υψηλής παραγωγής μεγάλες ποσότητες καλίου απομακρύνονται με το συγκομιζόμενο ελαιόκαρπο και το κλάδεμα. Για μέγιστη παραγωγή και άριστη ποιότητα, η ελιά χρειάζεται τακτική καλιούχο λίπανση, ιδιαίτερα σε ελαιώνες στους οποίους για πολλά χρόνια δεν έχει χορηγηθεί κάλιο.
Το ύψος της καλιούχου λίπανσης θα πρέπει να καθορίζεται με βάση το ύψος της αζωτούχου λίπανσης.
Σε ελαιώνες, στους οποίους στο παρελθόν δεν έγινε καλιούχος λίπανση, καλό είναι για μερικά χρόνια να δοθεί κάλιο σε ποσότητα διπλάσια από το χορηγούμενο άζωτο. Αν για παράδειγμα χορηγείται 0,5 κιλό Ν/δένδρο (2,5 κιλά θειϊκή αμμωνία) τότε θα πρέπει να δοθεί 1 κιλό Κ2Ο/δένδρο (2 κιλά θειϊκό κάλιο). Στη συνέχεια, μειώνουμε την ποσότητα του καλίου στη δόση συντήρησης, η οποία είναι ίση με τη δόση του αζώτου (Κ2Ο=Ν). Μετά από χρονιές πολύ υψηλής καρποφορίας, καλό είναι να αυξήσουμε πάλι τη δόση του καλίου για συμπλήρωση των αποθεμάτων των ελαιόδενδρων. Η φυλλοδιαγνωστική, όπου υπάρχει δυνατότητα να γίνεται, μπορεί να μας κατευθύνει καλύτερα και στην περίπτωση της καλιούχου λίπανσης.
Αζωτούχα Λιπάσματα
Τα αζωτούχα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ελιά είναι τα παρακάτω:
Θειϊκή αμμωνία. Διατίθεται σε δύο μορφές:
– Κρυσταλλική (21-0-0) και
– Κοκκώδης (20,5-0-0)
Η θειϊκή αμμωνία περιέχει επίσης 23-24% θείο. Είναι κατάλληλη για ασβεστούχα–αλκαλικά εδάφη, στα οποία λόγω της μείωσης του pH στη ριζόσφαιρα, αυξάνει τη διαλυτότητα του φωσφόρου και των ιχνοστοιχείων (σίδηρος, ψευδάργυρος κλπ). Δεν συνιστάται η χρήση της σε όξινα εδάφη. Η κοκκώδης μορφή προσφέρεται ιδιαίτερα για μηχανική διασπορά με λιπασματοδιανομείς.
Η θειϊκή αμμωνία περιέχει επίσης 23-24% θείο. Είναι κατάλληλη για ασβεστούχα–αλκαλικά εδάφη, στα οποία λόγω της μείωσης του pH στη ριζόσφαιρα, αυξάνει τη διαλυτότητα του φωσφόρου και των ιχνοστοιχείων (σίδηρος, ψευδάργυρος κλπ). Δεν συνιστάται η χρήση της σε όξινα εδάφη. Η κοκκώδης μορφή προσφέρεται ιδιαίτερα για μηχανική διασπορά με λιπασματοδιανομείς.
Για την αποφυγή μεγάλων απωλειών από εξαέρωση αμμωνίας, συνιστάται η εφαρμογή της να γίνεται με ενσωμάτωση στο έδαφος (φρεζάρισμα).
Το άζωτο βρίσκεται σε αμμωνιακή μορφή, η οποία δεν απομακρύνεται εύκολα από το έδαφος. Γίνεται διαθέσιμο στα φυτά, κυρίως μετά από σταδιακή μετατροπή σε νιτρική μορφή, μέσα σε λίγες εβδομάδες από την εφαρμογή. Έχει έτσι καλή υπολειμματική δράση και προσφέρεται για λιπάνσεις νωρίς στην καλλιεργητική περίοδο.
Νιτρική αμμωνία.
Διατίθεται σε κοκκώδη μορφή με περιεκτικότητα σε άζωτο 33-34,5% (33,5-0-0 ή 34,5-0- 0 κ.ά.).
Είναι πολύ ευδιάλυτη στο έδαφος, όπου με ελάχιστη υγρασία παρέχει στα φυτά άζωτο σε νιτρική και αμμωνιακή μορφή. Το νιτρικό άζωτο, το οποίο είναι άμεσα αφομοιώσιμο από τα φυτά, δεν συγκρατείται στο έδαφος και όσο δεν έχει απορροφηθεί από τις ρίζες εκπλύνεται προς το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα και χάνεται μολύνοντας το περιβάλλον.
Το αμμωνιακό άζωτο αντίθετα συγκρατείται από το έδαφος και γίνεται σταδιακά διαθέσιμο στα φυτά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Έχει μικρότερη υπολειμματική πρέπει να αποφεύγεται σε όξινα εδάφη και σε υγρές περιοχές, ακόμα και σε ουδέτερα εδάφη, γιατί προκαλεί σταδιακή οξίνιση του εδάφους.
Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία.
Είναι πολύ ευδιάλυτη στο έδαφος, όπου με ελάχιστη υγρασία παρέχει στα φυτά άζωτο σε νιτρική και αμμωνιακή μορφή. Το νιτρικό άζωτο, το οποίο είναι άμεσα αφομοιώσιμο από τα φυτά, δεν συγκρατείται στο έδαφος και όσο δεν έχει απορροφηθεί από τις ρίζες εκπλύνεται προς το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα και χάνεται μολύνοντας το περιβάλλον.
Το αμμωνιακό άζωτο αντίθετα συγκρατείται από το έδαφος και γίνεται σταδιακά διαθέσιμο στα φυτά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Έχει μικρότερη υπολειμματική πρέπει να αποφεύγεται σε όξινα εδάφη και σε υγρές περιοχές, ακόμα και σε ουδέτερα εδάφη, γιατί προκαλεί σταδιακή οξίνιση του εδάφους.
Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία.
Διατίθεται σε κοκκώδη μορφή και είναι μείγμα νιτρικής αμμωνίας και ανθρακικού ασβεστίου (γύψος), με περιεκτικότητα σε άζωτο 26-28%. Προσφέρεται για χρήση αντί της θειϊκής ή νιτρικής αμμωνίας, σε όξινα εδάφη καθώς και σε περιοχές με υγρό κλίμα για την αποφυγή της οξίνισης των εδαφών.
Ουρία.
Ουρία.
Είναι ευδιάλυτη στο νερό και περιέχει το άζωτο σε οργανική μορφή (45-46% Ν). Είναι πηγή αζώτου βραδείας δράσεως (γιατί πρέπει πρώτα να μετατραπεί σε αμμωνία για να γίνει αφομοιώσιμη) και αυτό περιορίζει τις απώλειες νιτρικού αζώτου από έκπλυση.
Στο έδαφος έχει οξεογόνο επίδραση, ενώ στα ασβεστούχα εδάφη παρατηρούνται έντονες απώλειες λόγω εξαέρωσης της αμμωνίας. Για την αποφυγή των απωλειών αυτών, θα πρέπει η χορήγηση της ουρίας να γίνεται με άμεση ενσωμάτωση ή με εφαρμογή άρδευσης αμέσως μετά τη διασπορά ή τέλος με υδρολίπανση. Στην ελιά συνιστάται για συμπληρωματική αζωτούχα λίπανση με διαφυλλικούς ψεκασμούς, καθώς και για υποβοήθηση τηςαπορρόφησης ιχνοστοιχείων από τα φύλλα. Για αποφυγή τοξικοτήτων στις καλλιέργειες θα πρέπει οι προσμίξεις διουρίας να είναι μικρότερες από 2% για εφαρμογή ουρίας από το έδαφος και μικρότερες από 0,25% για διαφυλλική εφαρμογή.
Καλιούχα Λιπάσματα
Τα παρακάτω καλιούχα λιπάσματα χρησιμοποιούνται συνήθως στην ελιά
Θειικό κάλιο. Διατίθεται σαν σκόνη ή κοκκώδες για εφαρμογή στο έδαφος και σε κρυσταλλική (υδατοδιαλυτή) μορφή για εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς. Περιέχει 48-50% Κ2Ο και γύρω στο 17% S. Έχει χαμηλό δείκτη αλατότητας και ενδείκνυται για εδάφη με προβλήματα αλατότητας. Για εφαρμογή με υδρολίπανση έχει το μειονέκτημα της βραδείας διαλυτοποίησης σε θερμοκρασίες κάτω από 20οC.
Νιτρικό κάλιο. Διατίθεται σε κρυσταλλική ή σε κοκκώδη μορφή. Είναι πολύ ευδιάλυτο και προσφέρεται ιδιαίτερα για εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς. Είναι πηγή καλίου (46% Κ2Ο) αλλά και νιτρικού αζώτου (13% Ν). Συνιστάται για διαφυλλική λίπανση και μέσω του αρδευτικού συστήματος.
Θειϊκό καλιομαγνήσιο Patentkali®. Είναι μίγμα λιπάσματος θειϊκού καλίου και θειϊκού μαγνησίου. Περιέχει 28% K2O, 8% Mg και 18% S. είναι προϊόν της BASF, και συνιστάται για καλλιέργειες που απαιτούν μαγνήσιο αλλά είναι ευαίσθητες στο χλώριο
Φωσφορικά Λιπάσματα
Για προσθήκη στο έδαφος συνιστώνται:
1) Το απλό υπερφωσφορικό (τύπος 0-20-0) ή
2) Το τριπλό υπερφωσφορικό (τύπος 0-46-0), τα οποία διατίθενται σε κοκκώδη μορφή.
Για εφαρμογή με υδρολίπανση συνιστώνται τα κρυσταλλικά υδατοδιαλυτά :
1) Φωσφορικό μονοαμμώνιο (τύπος 12-61-0) και
2) Φωσφορικό διαμμώνιο (τύπος 21-53-0).
Λιπάσματα Βορίου
Οπότε τι λίπασμα να βάλω στις ελιές μου;
Η απάντηση στο πολύ δύσκολο αυτό ερώτημα απαιτεί γνώση από το γεωπόνο, εμπειρία και παρατηρητικότητα από τον παραγωγό και στοιχεία αναλύσεων εδάφους ή φύλλων.
S.O.S !!! Τι χρειάζεται η ελιά
Η ελιά όπως κάθε φυτό χρειάζεται λίπανση κάθε χρόνο. Η ποσότητα λιπάσματος, ο τύπος λιπάσματος και ο χρόνος εφαρμογής καθορίζονται μετά από μελέτη πάρα πολλών παραγόντων (καλλιεργητικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί κ.λπ.).
ΑΖΩΤΟ (Ν): Το στοιχείο που χρειάζεται σε μεγάλες ποσότητες και κάθε χρόνο. Η ελιά αντιδρά σχεδόν πάντα θετικά στη σωστή και επαρκή λίπανση με άζωτο. Είναι ίσως το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ποσοτικά έλλειψη στην καλλιέργεια της ελιάς.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ
1η Πανδημοτική Γιορτή Ελιάς του Δήμου Τεμπών) Γόννοι 09-10/11/13
Το είδος του λιπάσματος, η ποσότητα και ο τρόπος εφαρμογής εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι: η χημική και μηχανική σύσταση του εδάφους, το ΡΗ, η υγρασία-βροχοπτώσεις, η πυκνότητα φύτευσης, η ηλικία, η ποικιλία και η παραγωγικότητα των δένδρων. Συνεπώς η εξατομίκευση των αναγκών λίπανσης πρέπει να απασχολεί τον παραγωγό.
Εδαφολογική και φυλλοδιαγνωστική
Στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (Ο.Δ.) που εφαρμόζεται από το 2004 στην περιοχή του Μεραμβέλλου μέσω τουπρογράμματος των Ο.Ε.Φ. του κανονισμού 867/08, το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ανάλυση του εδάφους και των φύλλων.
Οι αναλύσεις αυτές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ότι η πρώτη (εδάφους) γίνεται μια φορά κάθε 3-5 έτη, ενώ η δεύτερη (φύλλων) γίνεται κάθε χρόνο, συνήθως το φθινόπωρο, ενώ μπορεί να γίνει και την άνοιξη.
Η ανάγκη για ετήσια ανάλυση των φύλλων προκύπτει από το ότι τα απαραίτητα στοιχεία που έχουν προστεθεί, είναι πιθανό να ανταγωνίζονται μεταξύ τους οπότε το δέντρο δεν μπορεί να τα απορροφήσει. Έτσι το αποτέλεσμα είναι τροφοπενίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο η ανάλυση φύλλων μας δείχνει τις ελλείψεις και τότε πρέπει να ενισχύσουμε το δέντρο με διαφυλλικά. Τέλος, διαφέρει ο τρόπος δειγματοληψίας των δυο. Οι παραπάνω αναλύσεις εδάφους και φύλλων είναι συμπληρωματικές και το ιδανικό είναι να γίνονται και οι δυο σε κάθε ελαιοτεμάχιο.
Επιλογή του λιπάσματος
Από την ανάλυση εδάφους προκύπτει το είδος και ο τύπος του λιπάσματος ,ανάλογα με το ΡΗ, την σύσταση κ.α. και από των φύλλων η ποσότητα, η οποία μπορεί να βγει και από του εδάφους.
Εκπαίδευση του παραγωγού, σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Έχει προηγηθεί η εκπαίδευση του παραγωγού με βάση την συνημμένη (βλ. παράρτημα) οδηγία δειγματοληψίας εδάφους και φύλλων, η οποία είναι ενσωματωμένη στο σύστημα Ο.Δ. που η ομάδα της ΕΑΣ Μεραμβέλλου εφαρμόζει.
Εδαφολογική ανάλυση
Σε οτι αφορά την ανάλυση εδάφους, πρόκειται για μία εύκολη και οικονομική ενέργεια που μας δίνει σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες και η οποία γίνεται μια φορά κάθε 5 έτη την περίοδο του φθινοπώρου πριν την συγκομιδή. Τα δείγματα
συλλέγονται από τους γεωπόνους του προγράμματος κωδικοποιούνται, ζυγίζονται και αποστέλλονται στο εκάστοτε συνεργαζόμενο εργαστήριο εδαφολογικών αναλύσεων προς ανάλυση.
Επειδή τα ελαιοτεμάχια των παραγωγών συνήθως είναι πολλά, μικρά και σε διαφορετικές περιοχές, αυτό που συνιστάται είναι ο παραγωγός να έχει προτεραιότητα τις αναλύσεις από τα 1-2 κύρια και πιο μεγάλα ελαιοτεμάχια ή από αυτά που έχει εντοπίσει κάποιο πρόβλημα. Με την πάροδο των ετών σταδιακά να κάνει και στα υπόλοιπα δευτερεύοντα ελαιοπερίβολα. Εν τω μεταξύ ίσως να μπορεί και αυτά να τα λιπάνει με βάση την ανάλυση που έχει γίνει από κάποιον άλλον παραγωγό στην περιοχή που βρίσκονται κοντά και τα δικά του δευτερεύοντα ελαιοτεμάχια (αυτή η λύση δεν είναι η καταλληλότερη, αλλά είναι μια λύση καλύτερη από το να πέσουν λιπάσματα στα ελαιοτεμάχια αυτά αυθαίρετα, είναι δηλ αυτό που λέμε «το μη χείρον βέλτιστον»)
Οδηγία λίπανσης
Μόλις οι αναλύσεις πραγματοποιηθούν τα αποτελέσματα παραλαμβάνονται από τους γεωπόνους και έτσι δίνεται η δυνατότητα σε αυτούς– συνυπολογίζοντας και άλλες παραμέτρους-να διαμορφώσουν την εξατομικευμένη οδηγία λίπανσης για κάθε ελαιώνα που έγινε ανάλυση ώστε ο παραγωγός που είναι ενταγμένος στην Ο.Δ. να μπορεί τελικά:
1. Να επιλέξει το κατάλληλο λίπασμα και να καθορίσει την απαραίτητη ποσότητα, ώστε να μειωθεί το κόστος από την άσκοπη και αλόγιστη χρήση λιπασμάτων.
2. Να εξασφαλίσει στα δένδρα τις θρεπτικές ουσίες που έχουν ανάγκη την κατάλληλη εποχή ώστε να αποφύγει συμπτώματα είτε τροφοπενίας, είτε περίσσειας στοιχείων.
3. Να βελτιώσει την γονιμότητα του εδάφους αυξάνοντας το ποσοστό της οργανικής ουσίας με διάφορες μεθόδους π.χ. προσθήκη οργανικών υλικών στο έδαφος ή ακόμα και να βελτιώσει το ΡΗ του εδάφους στην περίπτωση που αυτό δεν είναι το κατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς π.χ πολύ όξινο.
4. Να αποφύγει τις δυσάρεστες επιπτώσεις στο περιβάλλον οι οποίες μπορεί να είναι:
α. έκπλυση νιτρικών και ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα
β. αλκαλίωση η οξίνιση εδαφών
γ. διατάραξη της εδαφικής δομής από την συσσώρευση αλάτων στο έδαφος
Εκτός από την παραπάνω καινοτομία οι γεωπόνοι μπορούν να προτείνουν-ανάλογα με την περίσταση-και άλλους τρόπους βελτίωσης του εδάφους π.χ. σωστή διαχείριση των ζιζανίων του ελαιώνα, σπορά ψυχανθών για δέσμευση αζώτου και χορτοκοπή αυτών μόλις φτάσουν στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης κ.α, στο πλαίσιο πάντα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα έτη από το 2004 έως σήμερα στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΔ της ΕΑΣ Μεραμβέλλου οι ενταγμένοι στο σύστημα παραγωγοί έχουν πραγματοποιήσει πάνω 500 αναλύσεις εδάφους στην περιοχή και τα αποτελέσματα αυτών είναι αρχειοθετημένα και διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο παραγωγό μέλος της ομάδας που θέλει να αντλήσει πληροφορίες για τα εδάφη στην περιοχή που έχει ελαιοτεμάχια.
Παράλληλα γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τους γεωπόνους του προγράμματος τα στοιχεία αυτά να επεξεργαστούν και να εξαχθούν κάποια γενικά συμπεράσματα για τα εδάφη της περιοχής, τα οποία συμπεράσματα να είναι ανακοινώσιμα και να γίνουν γνωστά στον αγροτικό κόσμο της περιοχής.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα και οι ελλείψεις
Η δεκαετής εμπειρία στην περιοχή έχει δείξει ότι τα κύρια προβλήματα στη λίπανση είναι :
α) η λανθασμένη λίπανση, είτε υπερβολική είτε ελλειμματική,
β) η χρήση μόνο σύνθετων λιπασμάτων, με αποτέλεσμα να προστίθενται όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή όπου το δέντρο δεν τα χρειάζεται και να μπαίνουν στοιχεία, που ίσως δεν τα χρειάζεται στο συγκεκριμένο ελαιοτεμάχιο και,
γ) η εποχή λίπανσης, καθώς είναι λάθος να μπαίνουν όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή.
Τα παραπάνω αποτελούσαν πάγιες τακτικές για την περιοχή για πολλά χρόνια πράγμα που έχει αρχίσει να αλλάζει τουλάχιστον για τους παραγωγούς που είναι ενταγμένοι στη Ο.Δ. τα τελευταία 10 έτη.
Τα συστατικά που συνήθως λείπουν είναι:
α) το άζωτο, που αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης και πρέπει να προστίθεται κάθε έτος στην ελιά, του οποίου η ποσότητα (πολύ ή λίγη) είναι πάντα σε συνάρτηση με την ανάλυση εδάφους, ενώ στα περισσότερα τεμάχια υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και χρειάζεται απλά προσθήκη μιας δόσης συντήρησης εκ μέρους του παραγωγού,
β) ο φώσφορος, ο οποίος αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης αλλά επειδή οι παραγωγοί δεν το θεωρούσαν σημαντικό τα περισσότερα τεμάχια παρουσιάζουν έλλειψη,
γ) το κάλιο, βασικό στοιχείο και αυτό αλλά με λιγότερη έλλειψη στην περιοχή, συνήθως συνίστανται δόσεις συντήρησης πάντα σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, δ) το βόριο, ιχνοστοιχείο που οι παραγωγοί μέχρι πριν από 10 έτη δεν το έβαζαν σχεδόν καθόλου, με αποτέλεσμα όλα σχεδόν τα τεμάχια να παρουσιάζουν έλλειψη και να πρέπει να προστεθεί μια μικρή ποσότητα σε κάθε δέντρο/ 3 έτη, και,
ε) ο σίδηρος, ιχνοστοιχείο που εμφανίστηκε με μεγάλη συχνότητα σε ελαιοτεμάχια σε έλλειψη και οι παραγωγοί συνήθως το προσθέτουν διαφυλλικά την άνοιξη.
στ) τέλος, υπήρξαν στην περιοχή ελαιοτεμάχια -αρκετά διαδεδομένα- όπου το ΡΗ ήταν πολύ όξινο (<5,5) και στα οποία χρειάστηκε να προστεθεί μεγάλη ποσότητα υλικού με περιεκτικότητα σε Ca για να αυξηθεί το ΡΗ που ήταν ακατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς.
Η εμπειρική και η γεωπονική γνώση
Πηγές:
https://basilakakis.gr/
https://www.agro24.gr/agrotika/proionta/georgia/elia/ti-lipasma-na-valo-stis-elies-moy
https://www.geoponiko-parko.gr/
https://www.youtube.com/watch?v=CkE01NVjkWk
https://www.olivenews.gr/
https://www.gaiapedia.gr/
https://back-to-nature.gr/2015/03/threpsi-kai-lipansi-tis-elias.html
https://www.academia.edu/
https://www.sotiranews.com/2012/04/blog-post_8048.html
https://www.lf.gr/blog-2/gia-ton-agroti/threpsi-lipansi-elias/
https://www.nagref-cha.gr/index.php/el/physiology-el.html
https://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kali/patentkali_olive.pdf
https://damoulianata.blogspot.gr/2014/12/blog-post_13.html
https://www.hellagrolip.gr/fertilization/olivetree
https://elialadi.blogspot.gr/2012/11/blog-post_8037.html
https://www.academia.edu/
https://www.sotiranews.com/2012/04/blog-post_8048.html
https://agroselida.blogspot.gr/2014/01/blog-post_3603.html
https://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kali/patentkali_olive.pdf
Αν θέλετε πιο αναλυτικές πληροφορίες για το θέμα δείτε ένα πιο αναλυτικό άρθρο μας : τον πλήρη οδηγό λίπανσης της Ελιάς εδώ
Στο έδαφος έχει οξεογόνο επίδραση, ενώ στα ασβεστούχα εδάφη παρατηρούνται έντονες απώλειες λόγω εξαέρωσης της αμμωνίας. Για την αποφυγή των απωλειών αυτών, θα πρέπει η χορήγηση της ουρίας να γίνεται με άμεση ενσωμάτωση ή με εφαρμογή άρδευσης αμέσως μετά τη διασπορά ή τέλος με υδρολίπανση. Στην ελιά συνιστάται για συμπληρωματική αζωτούχα λίπανση με διαφυλλικούς ψεκασμούς, καθώς και για υποβοήθηση τηςαπορρόφησης ιχνοστοιχείων από τα φύλλα. Για αποφυγή τοξικοτήτων στις καλλιέργειες θα πρέπει οι προσμίξεις διουρίας να είναι μικρότερες από 2% για εφαρμογή ουρίας από το έδαφος και μικρότερες από 0,25% για διαφυλλική εφαρμογή.
Καλιούχα Λιπάσματα
Τα παρακάτω καλιούχα λιπάσματα χρησιμοποιούνται συνήθως στην ελιά
Θειικό κάλιο. Διατίθεται σαν σκόνη ή κοκκώδες για εφαρμογή στο έδαφος και σε κρυσταλλική (υδατοδιαλυτή) μορφή για εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς. Περιέχει 48-50% Κ2Ο και γύρω στο 17% S. Έχει χαμηλό δείκτη αλατότητας και ενδείκνυται για εδάφη με προβλήματα αλατότητας. Για εφαρμογή με υδρολίπανση έχει το μειονέκτημα της βραδείας διαλυτοποίησης σε θερμοκρασίες κάτω από 20οC.
Νιτρικό κάλιο. Διατίθεται σε κρυσταλλική ή σε κοκκώδη μορφή. Είναι πολύ ευδιάλυτο και προσφέρεται ιδιαίτερα για εφαρμογή με υδρολίπανση ή διαφυλλικούς ψεκασμούς. Είναι πηγή καλίου (46% Κ2Ο) αλλά και νιτρικού αζώτου (13% Ν). Συνιστάται για διαφυλλική λίπανση και μέσω του αρδευτικού συστήματος.
Θειϊκό καλιομαγνήσιο Patentkali®. Είναι μίγμα λιπάσματος θειϊκού καλίου και θειϊκού μαγνησίου. Περιέχει 28% K2O, 8% Mg και 18% S. είναι προϊόν της BASF, και συνιστάται για καλλιέργειες που απαιτούν μαγνήσιο αλλά είναι ευαίσθητες στο χλώριο
Φωσφορικά Λιπάσματα
Για προσθήκη στο έδαφος συνιστώνται:
1) Το απλό υπερφωσφορικό (τύπος 0-20-0) ή
2) Το τριπλό υπερφωσφορικό (τύπος 0-46-0), τα οποία διατίθενται σε κοκκώδη μορφή.
Για εφαρμογή με υδρολίπανση συνιστώνται τα κρυσταλλικά υδατοδιαλυτά :
1) Φωσφορικό μονοαμμώνιο (τύπος 12-61-0) και
2) Φωσφορικό διαμμώνιο (τύπος 21-53-0).
Λιπάσματα Βορίου
Για την πρόληψη και τη θεραπεία της τροφοπενίας βορίου μπορεί να γίνει προσθήκη στο έδαφος του βόρακα ή εφαρμογή με υδρολίπανση (ή και με διαφυλλικούς ψεκασμούς) διαφόρων διαλυτών μορφών βορίου που διατίθενται στην αγορά.
Οπότε τι λίπασμα να βάλω στις ελιές μου;
S.O.S !!! Τι χρειάζεται η ελιά
Η ελιά όπως κάθε φυτό χρειάζεται λίπανση κάθε χρόνο. Η ποσότητα λιπάσματος, ο τύπος λιπάσματος και ο χρόνος εφαρμογής καθορίζονται μετά από μελέτη πάρα πολλών παραγόντων (καλλιεργητικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί κ.λπ.).
ΑΖΩΤΟ (Ν): Το στοιχείο που χρειάζεται σε μεγάλες ποσότητες και κάθε χρόνο. Η ελιά αντιδρά σχεδόν πάντα θετικά στη σωστή και επαρκή λίπανση με άζωτο. Είναι ίσως το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ποσοτικά έλλειψη στην καλλιέργεια της ελιάς.
Επίδραση αζώτου: Ευνοεί τη βλάστηση, την καρπόδεση, την ανάπτυξη του καρπού και γενικά την εν γένει ανάπτυξη του φυτού. Το άζωτο (Ν) ως στοιχείο κυκλοφορεί σε πολλές μορφές.
Παράδειγμα λιπασμάτων: Θειική αμμωνία (21% Ν), νιτρική αμμωνία (34% Ν), ουρία (46% Ν) κ.α.
Ποσότητα αζώτου: Από βιβλιογραφική ανασκόπηση φαίνεται ότι για τις συνθήκες της Κρήτης χορήγηση 800 φρ. - 1000 γρ. καθαρού αζώτου/ δέντρο/έτος (πρδ. 4,5 κιλά θειική αμμωνία ή 3 κιλά νιτρική ή 2 κιλά ουρία) είναι αρκετή αν και στην πράξη χορήγηση μεγαλύτερων από τις παραπάνω ποσότητες είχαν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Σε μακροχρόνια πειράματα που έχουν λάβει χώρα στο Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Ελιάς Χανίων βρέθηκε ότι χορήγηση 800 γρ. Ν/δέντρο/έτος αύξησε την παραγωγή από 51,8%-105,63% σε σχέση με τις ελιές που δε λιπάνθηκαν καθόλου με Ν.
Περίοδος εφαρμογής αζώτου
Πολύ κρίσιμες περίοδοι κατανάλωσης αζώτου από το δέντρο είναι:
1. Από την έναρξη σχηματισμού νέας βλάστησης (Φεβρουάριο - Μάρτιο) έως και την καρπόδεση (Μάιο)
2. Στάδιο ξυλοποίησης ενδοκαρπίου (τέλη Ιουλίου-αρχές Αυγούστου για τις συνθήκες της Κρήτης).
Τις παραπάνω περιόδους η ελιά πρέπει να είναι επαρκώς εφοδιασμένη με άζωτο.
Πρακτικές συμβουλές
Μην κοιτάτε μόνο το όνομα του λιπάσματος αλλά κυρίως ελέγξτε τι περιέχει % από το κάθε στοιχείο.
Το κόστος σακιού δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το κόστος ανά μονάδα.
Μην λιπαίνετε χωρίς τη γνώμη τεχνικού γεωπόνου.
Να κάνετε όποτε είναι δυνατόν ανάλυση εδάφους - σας γλιτώνει από άσκοπες λιπάνσεις άρα και άσκοπα έξοδα.
Mην ξεχνάτε: Οι τρεις αριθμοί που αναγράφονται πάνω στις συσκευασίες των λιπασμάτων αναγράφουν την επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητά τους στα τρία στοιχεία (άζωτο, φώσφορος, κάλιο). Παράδειγμα το λίπασμα "δεκαπεντάρι" δηλαδή λίπασμα με σύνθεση 11-15-15 περιέχει: 11% άζωτο, 15% φώσφορο, 15% κάλιο = 41% σύνολο λιπαντικών μονάδων.
ΦΩΣΦΟΡΟΣ (Ρ): Η ελιά γενικά δεν καταναλώνει φώσφορο σε μεγάλες ποσότητες και δεν αντιδρά πάντα στην προσθήκη του στοιχείου αυτού. Στην Κρήτη παρατηρούνται πολύ σπάνια φαινόμενα έλλειψης φωσφόρου. Γενικά προσθήκη Ρ στην ελιά συνίσταται να γίνει μετά από ανάλυση εδάφους ή εναλλακτικά συστήνεται να προστίθεται με φειδώ (πρδ. 10-20 μονάδες Ρ2Ο5 ανά στρέμμα κάθε 3-4 έτη). Μην ξεχνάμε και το υψηλό κόστος αγοράς του.
ΚΑΛΙΟ (Κ): Παλαιότερα υπήρχε η άποψη ότι η ελιά δεν χρειάζεται να λιπαίνεται με κάλιο διότι 'το κάλιο το παράγει το έδαφος' . Σήμερα έχει αποδειχθεί ότι το κάλιο είναι απαραίτητο κυρίως τις χρονιές όπου αναμένουμε παραγωγή (βεντέμα). Το κάλιο είναι σημαντικό στοιχείο για την ελαιογέννεση δηλαδή την επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητα σε λάδι του ελαιοκάρπου. Επίσης το κάλιο καθιστά το φυτό πιο ανθεκτικό σε μυκητολογικές παθήσεις, την ξηρασία και τον παγετό. Κάθε 100 κιλά ελαιοκάρπου απομυζούν από το έδαφος περίπου 1000 γρ. καλίου (Κ2Ο). Το κάλιο πρέπει να προστίθεται σε ικανοποιητικές ποσότητες κάθε χρόνο το πολύ κάθε δύο χρόνια.
Ποσότητα καλίου: Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η ποσότητα του καλίου που μπορεί να προστεθεί ανά δέντρο τη χρονιά που αναμένουμε παραγωγή είναι από 500 γρ. - 1000 γρ. Κ2Ο/παραγωγικό δέντρο πρδ. 1- 2 κιλά θειικού καλίου (50% Κ2Ο) / δέντρο.
Προσοχή: Στους αρδευόμενους ελαιώνες μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάλιο και υπό μορφή νιτρικού (46% Κ2Ο) ή υδατοδιαλυτού θειικού καλίου (50% Κ2Ο) με υδρολίπανση, την περίοδο σκλήρυνσης του ενδοκαρπίου (κουκούτσι), περί τα τέλη Ιουλίου για τις συνθήκες της Κρήτης με ποσότητα 0,5-1,0 κιλό/δέντρο. Με την παραπάνω τεχνική επιτυγχάνεται τόσο βελτίωση της περιεκτικότητας του καρπού σε λάδι όσο και μείωση του φαινομένου της παρενιαυτοφορίας.
ΒΟΡΙΟ (Β): Ιχνοστοιχείο ή αλλιώς μικροστοιχείο το οποίο έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια πολλά προβλήματα στην άνθηση, καρπόδεση και γενικά στη συνολική παραγωγή της ελιάς. Έλλειψη Βορίου (Β) παρατηρείται τόσο σε νεαρά όσο και σε αιωνόβια δέντρα. Πολλές χλωρώσεις (κιτρινίλες) που παρατηρούνται στα δέντρα σε κορυφαία φύλλα οφείλονται σε έλλειψη Βορίου (Β). Μεγάλη έλλειψη από το στοιχείο αυτό μπορεί να προκαλέσει ακόμα και ξήρανση μικρών ή και μεγαλύτερων κλάδων και να οδηγήσει σε πλήρη ακαρπία. Συνίσταται να προστίθεται είτε στη βασική λίπανση με μορφή βόρακα (250-500γρ. δέντρο), είτε ως συστατικό βασικής λίπανσης με περιεκτικότητα του λιπάσματος σε βόριο έως 0,6% Επίσης μπορεί να προστεθεί και με ψεκασμό την περίοδο της άνθησης - καρπόδεσης. Το στάδιο αυτό (άνθηση-καρπόδεση ) είναι το πιο κρίσιμο στάδιο κατανάλωσης βορίου.
Παρενιαυτοφορία
Είναι το φαινόμενο όπου ενώ το ελαιόδεντρο βρίσκεται σε πλήρη καρποφορία (βεντέμα) και παράγει ικανοποιητικά, την επόμενη χρονιά παρατηρείται απότομα πτώση της παραγωγής που δεν οφείλεται σε παθολογικά ή σε κλιματολογικά αίτια Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε μη ποτιστικούς ελαιώνες. Μείωση της έντασης του φαινόμενου της παρενιαυτοφορίας μπορεί να γίνει με κατάλληλες τεχνικές κλαδέματος και λίπανσης από τον παραγωγό. Συνοπτικά:
Α. Κλάδεμα: Τα ενήλικα δέντρα πρέπει κάθε χρόνο να κλαδεύονται μέτρια (καθάρισμα) γιατί:
Το κλάδεμα ευνοεί την παραγωγή νέας καρποφόρας βλάστησης.
Αφαιρούνται όλοι οι ξηροί και μη καρποφόροι βλαστοί που είναι αποτέλεσμα σκιάσεως.
Περιορίζονται οι διαστάσεις του δέντρου και αυξάνεται ο φωτισμός.
Πρέπει να γίνεται αφαίρεση λαίμαργων βλαστών κυρίως από εσωτερικό της κόμης του δέντρου και ανανέωση στις παραγωγικές ποδιές περιφερειακά με αφαίρεση όλων των ξερών βλαστών.
Εποχή κλαδέματος: Αμέσως μετά τη συλλογή του ελαιοκάρπου και πριν την έναρξη έκπτυξης της νέας βλάστησης. Μην ξεχνάτε:
Στις πυκνοφυτεμένες ελιές (λιγότερο από 7 x 7 ) δεν είναι λύση το αυστηρότερο κλάδεμα. Το μόνο που μπορεί να αυξήσει την παραγωγή στην περίπτωση αυτή είναι η εκρίζωση μερικών δέντρων.
Το ξύλο είναι η μεγάλη "αποθήκη" της ελιάς. Πριν κλαδέψετε ξύλο να είστε σίγουροι ότι δεν μπορείτε να το αποφύγετε (πρδ. όπως στο κλάδεμα ανανέωσης).
Μετά το κλάδεμα να γίνεται πάντα ένας ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα. Έτσι δεν αυξάνεται η προσβολή από τους γνωστούς όγκους - καρκινώματα και προστατεύεται το δέντρο από πολλά άλλα προβλήματα.
S.O.S !!! Πρόταση λίπανσης
Β. Λίπανση: Παρά το γεγονός ότι η καλλιέργεια της ελιάς είναι τόσο ανεπτυγμένη και αποδίδει γενικά καλή πρόσοδο στον παραγωγό είναι ίσως η λιγότερο "λιπασμένη" καλλιέργεια. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Μετά από χρόνιες παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε τις παρακάτω ενδεικτικές προτάσεις για αρδευόμενους ελαιώνες με μέση παραγωγή 50-80 κιλά καρπού/δέντρο:
1. Βασική λίπανση με κάλιο, βόριο και φώσφορο (ανά 3-4 έτη ο φώσφορος) την περίοδο Νοεμβρίου-τέλη Δεκεμβρίου,
2. Επιφανειακή λίπανση με άζωτο την περίοδο από τέλη Ιανουαρίου-αρχές Μαρτίου, ( Θειική αμμωνία (21% Ν) ή νιτρική αμμωνία (34% Ν) ή ουρία (46% Ν) κ.α. ) ~800-γραμμάρια άζωτο ανά δέντρο ανάλογα με το μέγεθος του
3. Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και άζωτο προανθικά (τότε ψεκάζουμε και με καρποδετική ορμόνη )
4. Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και κάλιο στο τέλος της καρπόδεσης, (τότε ψεκάζουμε και για τον Μπίμπικα )
5. Υδρολίπανση με άζωτο αμέσως μετά την καρπόδεση,
6. Υδρολίπανση με νιτρικό ή θειικό κάλιο περί τα μέσα- τέλη Ιουλίου,
7. Υδρολίπανση με άζωτο αρχές Σεπτεμβρίου,
Σύνολο μονάδων/δέντρο/έτος: Ν: 1350 γρ., P2O5: 200 γρ., K2O: 960 γρ.
Κόστος: Για όλες τις παραπάνω λιπάνσεις ενδεικτικό κόστος αγοράς λιπασμάτων είναι λιγότερο από 3 ευρώ/δέντρο (1,2Kgr ελαιολάδου). Εάν το κόστος ή τα συνακόλουθα έξοδα (εργατικά-άρδευση κ.λ.π.) των παραπάνω είναι πολλά μπορεί εναλλακτικά να γίνουν μόνο οι εφαρμογές 1,2,3,6 που κρίνονται πιο απαραίτητες με σύνολο κόστους από 2,0-2,2 euro. Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα το μέσο σύνηθες κόστος λίπανσης / ενήλικο δέντρο είναι 1,2-2,5 euro / δέντρο.
Με άξονα τις παραπάνω ενδεικτικές τεχνικές και πάντα σε συνεργασία με το γεωπόνο μπορεί ο καλλιεργητής να αναμένει μία σταδιακή αύξηση της απόδοσης των ελαιοδέντρων και ταυτόχρονα σταδιακή μείωση του φαινόμενου της παρενιαυτοφορίας ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο, κατά το δυνατό, οικονομικό αποτέλεσμα.
Του Λεωνίδα Γρύλλου *γεωπόνος ΓΠA
Παράδειγμα λιπασμάτων: Θειική αμμωνία (21% Ν), νιτρική αμμωνία (34% Ν), ουρία (46% Ν) κ.α.
Ποσότητα αζώτου: Από βιβλιογραφική ανασκόπηση φαίνεται ότι για τις συνθήκες της Κρήτης χορήγηση 800 φρ. - 1000 γρ. καθαρού αζώτου/ δέντρο/έτος (πρδ. 4,5 κιλά θειική αμμωνία ή 3 κιλά νιτρική ή 2 κιλά ουρία) είναι αρκετή αν και στην πράξη χορήγηση μεγαλύτερων από τις παραπάνω ποσότητες είχαν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Σε μακροχρόνια πειράματα που έχουν λάβει χώρα στο Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Ελιάς Χανίων βρέθηκε ότι χορήγηση 800 γρ. Ν/δέντρο/έτος αύξησε την παραγωγή από 51,8%-105,63% σε σχέση με τις ελιές που δε λιπάνθηκαν καθόλου με Ν.
Περίοδος εφαρμογής αζώτου
Πολύ κρίσιμες περίοδοι κατανάλωσης αζώτου από το δέντρο είναι:
1. Από την έναρξη σχηματισμού νέας βλάστησης (Φεβρουάριο - Μάρτιο) έως και την καρπόδεση (Μάιο)
2. Στάδιο ξυλοποίησης ενδοκαρπίου (τέλη Ιουλίου-αρχές Αυγούστου για τις συνθήκες της Κρήτης).
Τις παραπάνω περιόδους η ελιά πρέπει να είναι επαρκώς εφοδιασμένη με άζωτο.
Πρακτικές συμβουλές
Μην κοιτάτε μόνο το όνομα του λιπάσματος αλλά κυρίως ελέγξτε τι περιέχει % από το κάθε στοιχείο.
Το κόστος σακιού δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το κόστος ανά μονάδα.
Μην λιπαίνετε χωρίς τη γνώμη τεχνικού γεωπόνου.
Να κάνετε όποτε είναι δυνατόν ανάλυση εδάφους - σας γλιτώνει από άσκοπες λιπάνσεις άρα και άσκοπα έξοδα.
Mην ξεχνάτε: Οι τρεις αριθμοί που αναγράφονται πάνω στις συσκευασίες των λιπασμάτων αναγράφουν την επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητά τους στα τρία στοιχεία (άζωτο, φώσφορος, κάλιο). Παράδειγμα το λίπασμα "δεκαπεντάρι" δηλαδή λίπασμα με σύνθεση 11-15-15 περιέχει: 11% άζωτο, 15% φώσφορο, 15% κάλιο = 41% σύνολο λιπαντικών μονάδων.
ΦΩΣΦΟΡΟΣ (Ρ): Η ελιά γενικά δεν καταναλώνει φώσφορο σε μεγάλες ποσότητες και δεν αντιδρά πάντα στην προσθήκη του στοιχείου αυτού. Στην Κρήτη παρατηρούνται πολύ σπάνια φαινόμενα έλλειψης φωσφόρου. Γενικά προσθήκη Ρ στην ελιά συνίσταται να γίνει μετά από ανάλυση εδάφους ή εναλλακτικά συστήνεται να προστίθεται με φειδώ (πρδ. 10-20 μονάδες Ρ2Ο5 ανά στρέμμα κάθε 3-4 έτη). Μην ξεχνάμε και το υψηλό κόστος αγοράς του.
ΚΑΛΙΟ (Κ): Παλαιότερα υπήρχε η άποψη ότι η ελιά δεν χρειάζεται να λιπαίνεται με κάλιο διότι 'το κάλιο το παράγει το έδαφος' . Σήμερα έχει αποδειχθεί ότι το κάλιο είναι απαραίτητο κυρίως τις χρονιές όπου αναμένουμε παραγωγή (βεντέμα). Το κάλιο είναι σημαντικό στοιχείο για την ελαιογέννεση δηλαδή την επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητα σε λάδι του ελαιοκάρπου. Επίσης το κάλιο καθιστά το φυτό πιο ανθεκτικό σε μυκητολογικές παθήσεις, την ξηρασία και τον παγετό. Κάθε 100 κιλά ελαιοκάρπου απομυζούν από το έδαφος περίπου 1000 γρ. καλίου (Κ2Ο). Το κάλιο πρέπει να προστίθεται σε ικανοποιητικές ποσότητες κάθε χρόνο το πολύ κάθε δύο χρόνια.
Ποσότητα καλίου: Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η ποσότητα του καλίου που μπορεί να προστεθεί ανά δέντρο τη χρονιά που αναμένουμε παραγωγή είναι από 500 γρ. - 1000 γρ. Κ2Ο/παραγωγικό δέντρο πρδ. 1- 2 κιλά θειικού καλίου (50% Κ2Ο) / δέντρο.
Προσοχή: Στους αρδευόμενους ελαιώνες μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάλιο και υπό μορφή νιτρικού (46% Κ2Ο) ή υδατοδιαλυτού θειικού καλίου (50% Κ2Ο) με υδρολίπανση, την περίοδο σκλήρυνσης του ενδοκαρπίου (κουκούτσι), περί τα τέλη Ιουλίου για τις συνθήκες της Κρήτης με ποσότητα 0,5-1,0 κιλό/δέντρο. Με την παραπάνω τεχνική επιτυγχάνεται τόσο βελτίωση της περιεκτικότητας του καρπού σε λάδι όσο και μείωση του φαινομένου της παρενιαυτοφορίας.
ΒΟΡΙΟ (Β): Ιχνοστοιχείο ή αλλιώς μικροστοιχείο το οποίο έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια πολλά προβλήματα στην άνθηση, καρπόδεση και γενικά στη συνολική παραγωγή της ελιάς. Έλλειψη Βορίου (Β) παρατηρείται τόσο σε νεαρά όσο και σε αιωνόβια δέντρα. Πολλές χλωρώσεις (κιτρινίλες) που παρατηρούνται στα δέντρα σε κορυφαία φύλλα οφείλονται σε έλλειψη Βορίου (Β). Μεγάλη έλλειψη από το στοιχείο αυτό μπορεί να προκαλέσει ακόμα και ξήρανση μικρών ή και μεγαλύτερων κλάδων και να οδηγήσει σε πλήρη ακαρπία. Συνίσταται να προστίθεται είτε στη βασική λίπανση με μορφή βόρακα (250-500γρ. δέντρο), είτε ως συστατικό βασικής λίπανσης με περιεκτικότητα του λιπάσματος σε βόριο έως 0,6% Επίσης μπορεί να προστεθεί και με ψεκασμό την περίοδο της άνθησης - καρπόδεσης. Το στάδιο αυτό (άνθηση-καρπόδεση ) είναι το πιο κρίσιμο στάδιο κατανάλωσης βορίου.
Παρενιαυτοφορία
Είναι το φαινόμενο όπου ενώ το ελαιόδεντρο βρίσκεται σε πλήρη καρποφορία (βεντέμα) και παράγει ικανοποιητικά, την επόμενη χρονιά παρατηρείται απότομα πτώση της παραγωγής που δεν οφείλεται σε παθολογικά ή σε κλιματολογικά αίτια Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε μη ποτιστικούς ελαιώνες. Μείωση της έντασης του φαινόμενου της παρενιαυτοφορίας μπορεί να γίνει με κατάλληλες τεχνικές κλαδέματος και λίπανσης από τον παραγωγό. Συνοπτικά:
Α. Κλάδεμα: Τα ενήλικα δέντρα πρέπει κάθε χρόνο να κλαδεύονται μέτρια (καθάρισμα) γιατί:
Το κλάδεμα ευνοεί την παραγωγή νέας καρποφόρας βλάστησης.
Αφαιρούνται όλοι οι ξηροί και μη καρποφόροι βλαστοί που είναι αποτέλεσμα σκιάσεως.
Περιορίζονται οι διαστάσεις του δέντρου και αυξάνεται ο φωτισμός.
Πρέπει να γίνεται αφαίρεση λαίμαργων βλαστών κυρίως από εσωτερικό της κόμης του δέντρου και ανανέωση στις παραγωγικές ποδιές περιφερειακά με αφαίρεση όλων των ξερών βλαστών.
Εποχή κλαδέματος: Αμέσως μετά τη συλλογή του ελαιοκάρπου και πριν την έναρξη έκπτυξης της νέας βλάστησης. Μην ξεχνάτε:
Στις πυκνοφυτεμένες ελιές (λιγότερο από 7 x 7 ) δεν είναι λύση το αυστηρότερο κλάδεμα. Το μόνο που μπορεί να αυξήσει την παραγωγή στην περίπτωση αυτή είναι η εκρίζωση μερικών δέντρων.
Το ξύλο είναι η μεγάλη "αποθήκη" της ελιάς. Πριν κλαδέψετε ξύλο να είστε σίγουροι ότι δεν μπορείτε να το αποφύγετε (πρδ. όπως στο κλάδεμα ανανέωσης).
Μετά το κλάδεμα να γίνεται πάντα ένας ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα. Έτσι δεν αυξάνεται η προσβολή από τους γνωστούς όγκους - καρκινώματα και προστατεύεται το δέντρο από πολλά άλλα προβλήματα.
S.O.S !!! Πρόταση λίπανσης
Β. Λίπανση: Παρά το γεγονός ότι η καλλιέργεια της ελιάς είναι τόσο ανεπτυγμένη και αποδίδει γενικά καλή πρόσοδο στον παραγωγό είναι ίσως η λιγότερο "λιπασμένη" καλλιέργεια. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Μετά από χρόνιες παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε τις παρακάτω ενδεικτικές προτάσεις για αρδευόμενους ελαιώνες με μέση παραγωγή 50-80 κιλά καρπού/δέντρο:
1. Βασική λίπανση με κάλιο, βόριο και φώσφορο (ανά 3-4 έτη ο φώσφορος) την περίοδο Νοεμβρίου-τέλη Δεκεμβρίου,
2. Επιφανειακή λίπανση με άζωτο την περίοδο από τέλη Ιανουαρίου-αρχές Μαρτίου, ( Θειική αμμωνία (21% Ν) ή νιτρική αμμωνία (34% Ν) ή ουρία (46% Ν) κ.α. ) ~800-γραμμάρια άζωτο ανά δέντρο ανάλογα με το μέγεθος του
3. Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και άζωτο προανθικά (τότε ψεκάζουμε και με καρποδετική ορμόνη )
4. Διαφυλλικός ψεκασμός με βόριο και κάλιο στο τέλος της καρπόδεσης, (τότε ψεκάζουμε και για τον Μπίμπικα )
5. Υδρολίπανση με άζωτο αμέσως μετά την καρπόδεση,
6. Υδρολίπανση με νιτρικό ή θειικό κάλιο περί τα μέσα- τέλη Ιουλίου,
7. Υδρολίπανση με άζωτο αρχές Σεπτεμβρίου,
Σύνολο μονάδων/δέντρο/έτος: Ν: 1350 γρ., P2O5: 200 γρ., K2O: 960 γρ.
Κόστος: Για όλες τις παραπάνω λιπάνσεις ενδεικτικό κόστος αγοράς λιπασμάτων είναι λιγότερο από 3 ευρώ/δέντρο (1,2Kgr ελαιολάδου). Εάν το κόστος ή τα συνακόλουθα έξοδα (εργατικά-άρδευση κ.λ.π.) των παραπάνω είναι πολλά μπορεί εναλλακτικά να γίνουν μόνο οι εφαρμογές 1,2,3,6 που κρίνονται πιο απαραίτητες με σύνολο κόστους από 2,0-2,2 euro. Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα το μέσο σύνηθες κόστος λίπανσης / ενήλικο δέντρο είναι 1,2-2,5 euro / δέντρο.
Με άξονα τις παραπάνω ενδεικτικές τεχνικές και πάντα σε συνεργασία με το γεωπόνο μπορεί ο καλλιεργητής να αναμένει μία σταδιακή αύξηση της απόδοσης των ελαιοδέντρων και ταυτόχρονα σταδιακή μείωση του φαινόμενου της παρενιαυτοφορίας ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο, κατά το δυνατό, οικονομικό αποτέλεσμα.
Του Λεωνίδα Γρύλλου *γεωπόνος ΓΠA
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ
1η Πανδημοτική Γιορτή Ελιάς του Δήμου Τεμπών) Γόννοι 09-10/11/13
ΝΕΟ !!! Ένα παράδειγμα πρακτικής εφαρμογής: Η ορθολογική λίπανση της ελιάς
Κάθε χρόνο, με τη συγκομιδή των καρπών ο ελαιώνας χάνει σημαντικές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Τα θρεπτικά στοιχεία αυτά πρέπει να αναπληρώνονται, ώστε να μην μειωθεί σταδιακά η γονιμότητα του εδάφους και αντίστοιχα να μην μειωθεί η παραγωγικότητα του ελαιώνα.
Εξατομίκευση των αναγκών
Ασφαλώς η λίπανση είναι μία δαπανηρή εργασία και πολύ συχνά –παρά τη σπουδαιότητά της-παραλείπεται για λόγους κόστους. Αν όμως αρχικά καταφέρουμε να εξατομικεύσουμε τις ανάγκες λίπανσης του κάθε ελαιώνα και στη συνέχεια να εφαρμόσουμε κάποιες εναλλακτικές πρακτικές, τότε είναι δυνατόν να πετύχουμε μια σημαντική οικονομία διατηρώντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα του χωραφιού να παράγει τις επιθυμητές ποσότητες σε ελιές και ελαιόλαδο.Το είδος του λιπάσματος, η ποσότητα και ο τρόπος εφαρμογής εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι: η χημική και μηχανική σύσταση του εδάφους, το ΡΗ, η υγρασία-βροχοπτώσεις, η πυκνότητα φύτευσης, η ηλικία, η ποικιλία και η παραγωγικότητα των δένδρων. Συνεπώς η εξατομίκευση των αναγκών λίπανσης πρέπει να απασχολεί τον παραγωγό.
Εδαφολογική και φυλλοδιαγνωστική
Στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (Ο.Δ.) που εφαρμόζεται από το 2004 στην περιοχή του Μεραμβέλλου μέσω τουπρογράμματος των Ο.Ε.Φ. του κανονισμού 867/08, το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ανάλυση του εδάφους και των φύλλων.Οι αναλύσεις αυτές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ότι η πρώτη (εδάφους) γίνεται μια φορά κάθε 3-5 έτη, ενώ η δεύτερη (φύλλων) γίνεται κάθε χρόνο, συνήθως το φθινόπωρο, ενώ μπορεί να γίνει και την άνοιξη.
Η ανάγκη για ετήσια ανάλυση των φύλλων προκύπτει από το ότι τα απαραίτητα στοιχεία που έχουν προστεθεί, είναι πιθανό να ανταγωνίζονται μεταξύ τους οπότε το δέντρο δεν μπορεί να τα απορροφήσει. Έτσι το αποτέλεσμα είναι τροφοπενίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο η ανάλυση φύλλων μας δείχνει τις ελλείψεις και τότε πρέπει να ενισχύσουμε το δέντρο με διαφυλλικά. Τέλος, διαφέρει ο τρόπος δειγματοληψίας των δυο. Οι παραπάνω αναλύσεις εδάφους και φύλλων είναι συμπληρωματικές και το ιδανικό είναι να γίνονται και οι δυο σε κάθε ελαιοτεμάχιο.
Επιλογή του λιπάσματος
Από την ανάλυση εδάφους προκύπτει το είδος και ο τύπος του λιπάσματος ,ανάλογα με το ΡΗ, την σύσταση κ.α. και από των φύλλων η ποσότητα, η οποία μπορεί να βγει και από του εδάφους.
Εκπαίδευση του παραγωγού, σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Έχει προηγηθεί η εκπαίδευση του παραγωγού με βάση την συνημμένη (βλ. παράρτημα) οδηγία δειγματοληψίας εδάφους και φύλλων, η οποία είναι ενσωματωμένη στο σύστημα Ο.Δ. που η ομάδα της ΕΑΣ Μεραμβέλλου εφαρμόζει.
Εδαφολογική ανάλυση
Σε οτι αφορά την ανάλυση εδάφους, πρόκειται για μία εύκολη και οικονομική ενέργεια που μας δίνει σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες και η οποία γίνεται μια φορά κάθε 5 έτη την περίοδο του φθινοπώρου πριν την συγκομιδή. Τα δείγματα
συλλέγονται από τους γεωπόνους του προγράμματος κωδικοποιούνται, ζυγίζονται και αποστέλλονται στο εκάστοτε συνεργαζόμενο εργαστήριο εδαφολογικών αναλύσεων προς ανάλυση.Επειδή τα ελαιοτεμάχια των παραγωγών συνήθως είναι πολλά, μικρά και σε διαφορετικές περιοχές, αυτό που συνιστάται είναι ο παραγωγός να έχει προτεραιότητα τις αναλύσεις από τα 1-2 κύρια και πιο μεγάλα ελαιοτεμάχια ή από αυτά που έχει εντοπίσει κάποιο πρόβλημα. Με την πάροδο των ετών σταδιακά να κάνει και στα υπόλοιπα δευτερεύοντα ελαιοπερίβολα. Εν τω μεταξύ ίσως να μπορεί και αυτά να τα λιπάνει με βάση την ανάλυση που έχει γίνει από κάποιον άλλον παραγωγό στην περιοχή που βρίσκονται κοντά και τα δικά του δευτερεύοντα ελαιοτεμάχια (αυτή η λύση δεν είναι η καταλληλότερη, αλλά είναι μια λύση καλύτερη από το να πέσουν λιπάσματα στα ελαιοτεμάχια αυτά αυθαίρετα, είναι δηλ αυτό που λέμε «το μη χείρον βέλτιστον»)
Οδηγία λίπανσης
Μόλις οι αναλύσεις πραγματοποιηθούν τα αποτελέσματα παραλαμβάνονται από τους γεωπόνους και έτσι δίνεται η δυνατότητα σε αυτούς– συνυπολογίζοντας και άλλες παραμέτρους-να διαμορφώσουν την εξατομικευμένη οδηγία λίπανσης για κάθε ελαιώνα που έγινε ανάλυση ώστε ο παραγωγός που είναι ενταγμένος στην Ο.Δ. να μπορεί τελικά:
1. Να επιλέξει το κατάλληλο λίπασμα και να καθορίσει την απαραίτητη ποσότητα, ώστε να μειωθεί το κόστος από την άσκοπη και αλόγιστη χρήση λιπασμάτων.
2. Να εξασφαλίσει στα δένδρα τις θρεπτικές ουσίες που έχουν ανάγκη την κατάλληλη εποχή ώστε να αποφύγει συμπτώματα είτε τροφοπενίας, είτε περίσσειας στοιχείων.
3. Να βελτιώσει την γονιμότητα του εδάφους αυξάνοντας το ποσοστό της οργανικής ουσίας με διάφορες μεθόδους π.χ. προσθήκη οργανικών υλικών στο έδαφος ή ακόμα και να βελτιώσει το ΡΗ του εδάφους στην περίπτωση που αυτό δεν είναι το κατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς π.χ πολύ όξινο.
4. Να αποφύγει τις δυσάρεστες επιπτώσεις στο περιβάλλον οι οποίες μπορεί να είναι:
α. έκπλυση νιτρικών και ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα
β. αλκαλίωση η οξίνιση εδαφών
γ. διατάραξη της εδαφικής δομής από την συσσώρευση αλάτων στο έδαφος
Εκτός από την παραπάνω καινοτομία οι γεωπόνοι μπορούν να προτείνουν-ανάλογα με την περίσταση-και άλλους τρόπους βελτίωσης του εδάφους π.χ. σωστή διαχείριση των ζιζανίων του ελαιώνα, σπορά ψυχανθών για δέσμευση αζώτου και χορτοκοπή αυτών μόλις φτάσουν στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης κ.α, στο πλαίσιο πάντα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα έτη από το 2004 έως σήμερα στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΔ της ΕΑΣ Μεραμβέλλου οι ενταγμένοι στο σύστημα παραγωγοί έχουν πραγματοποιήσει πάνω 500 αναλύσεις εδάφους στην περιοχή και τα αποτελέσματα αυτών είναι αρχειοθετημένα και διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο παραγωγό μέλος της ομάδας που θέλει να αντλήσει πληροφορίες για τα εδάφη στην περιοχή που έχει ελαιοτεμάχια.Παράλληλα γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τους γεωπόνους του προγράμματος τα στοιχεία αυτά να επεξεργαστούν και να εξαχθούν κάποια γενικά συμπεράσματα για τα εδάφη της περιοχής, τα οποία συμπεράσματα να είναι ανακοινώσιμα και να γίνουν γνωστά στον αγροτικό κόσμο της περιοχής.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα και οι ελλείψεις
Η δεκαετής εμπειρία στην περιοχή έχει δείξει ότι τα κύρια προβλήματα στη λίπανση είναι :
α) η λανθασμένη λίπανση, είτε υπερβολική είτε ελλειμματική,
β) η χρήση μόνο σύνθετων λιπασμάτων, με αποτέλεσμα να προστίθενται όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή όπου το δέντρο δεν τα χρειάζεται και να μπαίνουν στοιχεία, που ίσως δεν τα χρειάζεται στο συγκεκριμένο ελαιοτεμάχιο και,
γ) η εποχή λίπανσης, καθώς είναι λάθος να μπαίνουν όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή.
Τα παραπάνω αποτελούσαν πάγιες τακτικές για την περιοχή για πολλά χρόνια πράγμα που έχει αρχίσει να αλλάζει τουλάχιστον για τους παραγωγούς που είναι ενταγμένοι στη Ο.Δ. τα τελευταία 10 έτη.
Τα συστατικά που συνήθως λείπουν είναι:
α) το άζωτο, που αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης και πρέπει να προστίθεται κάθε έτος στην ελιά, του οποίου η ποσότητα (πολύ ή λίγη) είναι πάντα σε συνάρτηση με την ανάλυση εδάφους, ενώ στα περισσότερα τεμάχια υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και χρειάζεται απλά προσθήκη μιας δόσης συντήρησης εκ μέρους του παραγωγού,
β) ο φώσφορος, ο οποίος αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης αλλά επειδή οι παραγωγοί δεν το θεωρούσαν σημαντικό τα περισσότερα τεμάχια παρουσιάζουν έλλειψη,
γ) το κάλιο, βασικό στοιχείο και αυτό αλλά με λιγότερη έλλειψη στην περιοχή, συνήθως συνίστανται δόσεις συντήρησης πάντα σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, δ) το βόριο, ιχνοστοιχείο που οι παραγωγοί μέχρι πριν από 10 έτη δεν το έβαζαν σχεδόν καθόλου, με αποτέλεσμα όλα σχεδόν τα τεμάχια να παρουσιάζουν έλλειψη και να πρέπει να προστεθεί μια μικρή ποσότητα σε κάθε δέντρο/ 3 έτη, και,
ε) ο σίδηρος, ιχνοστοιχείο που εμφανίστηκε με μεγάλη συχνότητα σε ελαιοτεμάχια σε έλλειψη και οι παραγωγοί συνήθως το προσθέτουν διαφυλλικά την άνοιξη.
στ) τέλος, υπήρξαν στην περιοχή ελαιοτεμάχια -αρκετά διαδεδομένα- όπου το ΡΗ ήταν πολύ όξινο (<5,5) και στα οποία χρειάστηκε να προστεθεί μεγάλη ποσότητα υλικού με περιεκτικότητα σε Ca για να αυξηθεί το ΡΗ που ήταν ακατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς.
Η εμπειρική και η γεωπονική γνώση
Ο αγροτικός κόσμος γνωρίζει από εμπειρία ότι η λίπανση του ελαιώνα είναι εργασία ζωτικής σημασίας. Άλλωστε πως θα «πάρεις» αν δεν «δώσεις»... Αυτό που συχνά διαφεύγει είναι πως η σύγχρονη γεωπονική γνώση έρχεται να συμπληρώσει και κάποιες φορές να ανατρέψει καλλιεργητικές συνήθειες πολλών γενεών. Κάποιες θα είναι περισσότερο παραδοσιακές, γνωστές και ήδη δοκιμασμένες. Κάποιες άλλες θα είναι καινούργιες και πρωτοποριακές. Πως, όμως, θα λύσουμε παλιά προβλήματα αν δεν επιλέξουμε λύσεις διαφορετικές από εκείνες που χρησιμοποιούσαμε όταν αυτά δημιουργήθηκαν;
To άρθρο είναι Των: Στέλλα Μαλλιαράκη Γεωπόνος Τ.Ε Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου, MSc Διαχείρισης και Προστασίας Περιβάλλοντος και Κατερίνα Αγγελάκη Γεωπόνος Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου https://www.olivenews.gr/
Ο ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΕΨΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Γ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, - ΑΝ∆ΡΕΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΠΑΝΩΡΑΣ,
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012
Ο ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΕΨΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Γ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, - ΑΝ∆ΡΕΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΠΑΝΩΡΑΣ, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012
Σχετικά άρθρα σε αυτόν τον ιστότοπο
Κ65
254 ΕΛΙΑ ΟΔΗΓΟΣ
Οδηγός 292 σελίδων για την καλλιέργεια της ελιάς
Κ1 NEW
Κ2 ΕΛΙΑ
254 ΕΛΙΑ ΟΔΗΓΟΣ
|
Κ1 NEW
254 ΕΛΙΑ ΒΙΒΛΙΑ
|
Κ15
215 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
|
36 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
|
Κ24
111 ΕΛΙΑ ΕΧΘΡΟΙ
|
34 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
 |
Δείτε επισης
Πηγές:
https://basilakakis.gr/
https://www.agro24.gr/agrotika/proionta/georgia/elia/ti-lipasma-na-valo-stis-elies-moy
https://www.geoponiko-parko.gr/
https://www.youtube.com/watch?v=CkE01NVjkWk
https://www.olivenews.gr/
https://www.gaiapedia.gr/
https://back-to-nature.gr/2015/03/threpsi-kai-lipansi-tis-elias.html
https://www.academia.edu/
https://www.sotiranews.com/2012/04/blog-post_8048.html
https://www.lf.gr/blog-2/gia-ton-agroti/threpsi-lipansi-elias/
https://www.nagref-cha.gr/index.php/el/physiology-el.html
https://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kali/patentkali_olive.pdf
https://damoulianata.blogspot.gr/2014/12/blog-post_13.html
https://www.hellagrolip.gr/fertilization/olivetree
https://elialadi.blogspot.gr/2012/11/blog-post_8037.html
https://www.academia.edu/
https://www.sotiranews.com/2012/04/blog-post_8048.html
https://agroselida.blogspot.gr/2014/01/blog-post_3603.html
https://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kali/patentkali_olive.pdf
Αν θέλετε πιο αναλυτικές πληροφορίες για το θέμα δείτε ένα πιο αναλυτικό άρθρο μας : τον πλήρη οδηγό λίπανσης της Ελιάς εδώ
Tags:
Καλλιέργεια
