Ελιά
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια ( https://el.wikipedia.org/ )
Ελιά
|
|||||||||||||
Δέντρο ελιάς
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
Είδη
|
|||||||||||||
Βλέπε κείμενο
|
|||||||||||||
Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη.
Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της.[1]
Είδη και ποικιλίες
- Το γένος Olea περιλαμβάνει τα εξής είδη και ποικιλίες:
- Ελαία η αγρία (Olea sylvestris), κοινώς αγρελιά ή αγρελίδι
- Ελαία η ευρωπαϊκή (Olea europaea) ή κοινή, το συνηθέστερα καλλιεργούμενο είδος ανά τον Κόσμο
- Ελαία η αιολόκαρπος (Olea aeolocarpus)
- Ελαία η ηδύκαρπος (Olea nigra dulcis)
- Ελαία η ισπανική (Olea hispanica)
- Ελαία η κρανιόμορφος (Olea craniomorpha), κοινώς σουβλολιά
- Ελαία η εκκρεμής (Olea pendula), κοινώς κρεβατοελιά
- Ελαία η κωνική (Olea conica) κοινώς ελιά σαλωνίτικη
- Ελαία η λευκόκαρπος (Olea leucocarpa)
- Ελαία η μακρόκαρπος (Olea macrocarpa), κοινώς αετονυχολιά
- Ελαία η μικρόκαρπος (Olea microcarpa), κοινώς λιανολιά ή λαδοελιά
- Ελαία η μαστοειδής (Olea mamillaris), κοινώς λιάστρος
- Ελαία η πρώιμος (Olea precox), κοινώς καλοκαιρίδα
- Ελαία η σαλέρνιος (Olea salerniensis), κοινώς γαϊδουρολιά
- Ελαία η στρεπτή (Olea contorta), κοινώς στριφτολιά
- Ελαία η στρόγγυλος (Olea rotunda virida)
- Ελαία η υποστρόγγυλος (Olea subrotunda)
- Ελαία η σφαιρική (Olea sphaerica)
- Ελαία η υπόχλωρος (Olea virida)[2]Σε μερικές απ' αυτές τις ποικιλίες, με ορθολογική επιλογή, έχει επιτευχθεί μεγαλύτερη απόδοση σε ελαιόλαδο χάρη σε μια αξιόλογη σμίκρυνση του πυρήνα προς όφελος της σάρκας.
Η συγκομιδή της ελιάς
Στη σημερινή εποχή ευδοκιμεί ακόμη η παραδοσιακή μέθοδος συγκομιδής, με τη βοήθεια ίσως κάποιων νεότερων εργαλείων: τα κλαδιά περνιούνται με το "χτένι" για να αποσπαστεί ο καρπός με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα, ενώ το έδαφος κάτω από την ελιά στρώνεται με λιόπανα ή με ειδικό δίχτυ από συνθετικό υλικό. Σκάλες από ξύλο ή αλουμίνιο χρησιμοποιούνται για το μάζεμα των δυσπρόσιτων κλαδιών. Αφού πέσουν οι ελιές από το δέντρο, οι αγρότες τινάζουν τα άκρα των ελαιόπανων ώστε να δημιουργηθούν σωροί, οι οποίοι θα καθαριστούν με το χέρι από χοντρά κλαριά και τσαμπιά προκειμένου να τοποθετηθούν στη συνέχεια σε δοχεία μεταφοράς (κουβάδες, τενεκέδες κλπ.) και σακιά και να μεταφερθούν στον χώρο αποθήκευσης. Δεν είναι απαραίτητη η απομάκρυνση των φύλλων, αφού υπάρχει στο ελαιοτριβείο ειδικό μηχάνημα που τα απομακρύνει με αέρα. Εναλλακτική τεχνική είναι το "τίναγμα" της ελιάς με ξύλινα ραβδιά, η τεχνική όμως αυτή μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν έχει ωριμάσει πλήρως ο καρπός και είναι εύκολη η απόσπασή του από το δέντρο. Τέλος, είναι σύνηθες κατά τη συγκομιδή να κόβονται με πριόνι επιλεγμένα κλαδιά του δέντρου, τόσο για τη διευκόλυνση της συγκομιδής, όσο και για να βοηθηθεί η σωστή ανάπτυξη του δέντρου.
Συγκομιδή ελιάς με περιστροφική βέργα και χτένι
Η παγκόσμια παραγωγή
| Θέση | Χώρα | Παραγωγή (σε τόνους) | Καλλιεργήσιμη περιοχή (σε Εκτάρια) | Απόδοση (q/εκτάριο) |
|---|---|---|---|---|
| — | Συνολική παγκόσμια παραγωγή | 19.845.300 | 9.634.576 | 20.598 |
| 01 |  Ισπανία | 7.820.060 | 2.330.400 | 29.781 |
| 02 |  Ιταλία | 3.182.204 | 1.144.420 | 27.806 |
| 03 |  Ελλάδα | 2.000.000 | 850.000 | 23.529 |
| 04 |  Τουρκία | 1.750.000 | 798.493 | 21.916 |
| 05 |  Μαρόκο | 1.415.902 | 597.513 | 22.839 |
| 06 |  Συρία | 1.095.043 | 684.490 | 15.997 |
| 07 |  Αλγερία | 610.776 | 295.000 | 14.237 |
| 08 |  Τυνησία | 562.000 | 1,779.950 | 4.848 |
| 09 |  Αίγυπτος | 459.650 | 52.668 | 87.273 |
| 10 |  Πορτογαλία | 443.800 | 343.200 | 12.931 |
Η ελιά στη διατροφή
Κύριο λήμμα: ΕλιάΟ καρπός της ελιάς είναι πολύ βασικός για τη Μεσογειακή διατροφή, τόσο ως εδώδιμος όσο και επειδή από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο.
Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε, που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Ε, επιβραδύνει τις αλλοιώσεις των κυτταρικών μεμβρανών και καταπολεμά την οστεοπόρωση.[εκκρεμεί παραπομπή]
Η ελιά στην ιατρική
Από το 4000 π.Χ. ήταν γνωστή η χρήση του ελαιολάδου για θεραπευτικούς σκοπούς. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το ελαιόδεντρο και ανήγαγε την καλλιέργεια του σε επιστήμη. Ο Σόλων (639-559 π.Χ.) πρώτος νομοθέτησε την προστασία του. Ο Όμηρος το παρομοίασε με χρυσό υγρό. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, το περιγράφει σαν το τέλειο θεραπευτικό. Στις διασωθείσες εργασίες του αναφέρονται περισσότερες από 60 φαρμακευτικές και ιατρικές χρήσεις του ελαιολάδου. Αυτές περιλαμβάνουν δερματολογικές ασθένειες, μυϊκούς πόνους, θεραπεία του έλκους και της χολέρας, φλεγμονές των ούλων, αϋπνία, ναυτία, πυρετό και στομαχικούς πόνους. Ο Διοσκουρίδης ονομάζει το ελαιόλαδο προς την εν υγεία χρήσιν άριστον. Αναφέρει ποικίλες θεραπευτικές ιδιότητες κατά του έρπητος και της άφθας. Αναφέρει επίσης ότι το ελαιόλαδο από τις άγριες ελιές είναι στυπτικό και ευεργετικό για τις κεφαλαλγίες.Στην ιστορία των αρχαίων Αιγυπτίων αναφέρεται ότι εκχύλισμα από τα φύλλα της ελιάς το χρησιμοποιούσαν για την διατήρηση του σώματος των νεκρών (μούμιων), αφού παρεμπόδιζε την ανάπτυξη μικροοργανισμών που καταστρέφουν τις σάρκες.
Μυθολογία
Η ελιά αποτελεί ιερό δέντρο από τα αρχαία χρόνια και βρίσκεται υπό την προστασία της θεάς Αθηνάς. Όπως μας θυμίζει ο αρχαίος μύθος, στον αγώνα μεταξύ των θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών, που έγινε στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, νικήτρια βγήκε η Αθηνά δωρίζοντας στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου, που φύτρωσε εκεί όπου χτύπησε το δόρυ της. Το δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή, το φωτισμό, τη θέρμανση, την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων. Από τότε τα ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά. Αλίμονο σ' όποιον τολμούσε να τις πειράξει, αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος.Η ελιά ως σύμβολο
Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους αιώνες στην καθημερινότητα των λαών της Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, τα κλαδιά, ο καρπός αλλά και το ελαιόλαδο, ο «χυμός» του ελαιόδεντρου, έχουν συμβολικό χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής των κατοίκων της περιοχής.Η ελιά στον αθλητισμό
Η ελιά ως διακοσμητικό στοιχείο
Σε ένδειξη της εκτίμησης που δείχνουν οι λαοί της Μεσογείου στην ελιά, πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης διακοσμούνται με μοτίβα αποτελούμενα από κλαδιά και καρπούς του ελαιόδεντρου. Έτσι, συχνά συναντάμε στην Ελλάδα και στις άλλες μεσογειακές χώρες την ελιά να κοσμεί πήλινα και ξύλινα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λευκά είδη, κοσμήματα κ.α. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής η χρήση της ελιάς σε γάμους και βαπτίσεις, τόσο ως πρωτογενές υλικό (στεφάνια παράνυμφων σε γάμο, διακόσμηση λαμπάδων) όσο και ως διακοσμητικό στοιχείο (επάργυρα στέφανα του γάμου σε απομίμηση στεφάνου ελιάς, μπομπονιέρες κ.α.).https://el.wikipedia.org/Σύγχρονη καλλιέργεια της ελιάς
Προοπτικές Εναλλακτικής Καλλιέργειας
Η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια έχει να αντιμετωπίσει έντονο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, που αφορά στη διάθεση του ελαιόλαδου και της βρώσιμης ελληνικής ελιάς στις χώρες της Κοινότητας, από τον ανταγωνισμό ομοειδών προϊόντων που προέρχονται από συστήματα εναλλακτικών μορφών ελαιοκαλλιέργειας,
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό με διαφόρους τρόπους όπως με την εφαρμογή εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας της ελιάς (Ολοκληρωμένη Παραγωγή Ελαιοκομικών
Προϊόντων και Βιολογική καλλιέργεια της ελιάς), την καλύτερη οργάνωση της εμπορίας καθώς και την αναζήτηση νέων αναπτυσσόμενων αγορών
Η σύγχρονη καλλιέργεια της ελιάς αποσκοπεί στην παραγωγή κυρίως υψηλής ποιότητας ελαιοκάρπου και λαδιού και δευτερευόντως επαρκών ποσοτήτων, αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αποτελεσματικότερη χρήση της γης, διατήρηση φιλικής σχέσης μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος, μείωση ρύπανσης περιβάλλοντος, διατήρηση γονιμότητας εδαφών, διατήρηση οικολογικής ισορροπίας.
Στην παρούσα εργασία γίνεται παρουσίαση των αρχών και του τρόπου εφαρμογής των εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας της ελιάς, δηλαδή της ολοκληρωμένης παραγωγής ελαιοκομικών προϊόντων καθώς και της βιολογικής καλλιέργειας, καθώς και η θέση των ελαιοκομικών προϊόντων στην ελληνική και διεθνή αγορά.
Η εναλλακτική καλλιέργεια της ελιάς είτε ως ολοκληρωμένη ή ως βιολογική παραγωγή λαδιού είναι πλέον μονόδρομος. Στη Θάσο, όπου το κύριο προϊόν είναι το λάδι πρέπει να αναληφθεί μια πρωτοβουλία για να διασφαλιστούν, να προωθηθούν τα προϊόντα και να ξεκινήσει μια προσπάθεια ώστε σε τοπικό επίπεδο να καταγραφούν τα προβλήματα της καλλιέργειας και να αρχίσει μια προσπάθεια επίλυσής τους. Το καταναλωτικό κοινό πρέπει να ενημερωθεί, να ευαισθητοποιηθεί και να ζητά υγιεινά προϊόντα, απαλλαγμένα από ανεπίτρεπτα τοξικά υπολείμματα. Να δοθούν ερεθίσματα στους αγρότες ώστε να στραφούν προς τις εναλλακτικές μορφές ελαιοκαλλιέργειας εκτιμώντας την ωφέλεια που θα προκύψει από την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση τέτοιων προϊόντων. Ο ρόλος των συνεταιρισμένων αγροτών στην προσπάθεια αυτή πρέπει να είναι σημαντικός.
Καταγωγή- ιστορία - εξάπλωση της ελιάς
Αυτόσυμπεραίνεται από διάφορες πηγές. Ο De Candole στη μελέτη του «Origin des plantes cultivees» , αναφέρει ότι η καλλιέργεια της ελιάς ήταν γνωστή 4000 έτη π.Χ. και ότι το δέντρο κατάγεται από τα παράλια της Μ. Ασίας βασιζόμενος στην ύπαρξη αυτοφυούς βλάστησης άγριας ελιάς καθώς και στα κείμενα αρχαίων συγγραφέων και σε ευρήματα ανασκαφών. Ο Αναγνωστόπουλος (1951) υποστήριξε, βάσει των ευρημάτων των ανασκαφών της Κνωσού, ότι η πατρίδα της ελιάς είναι η Κρήτη. Την υπόθεση αυτή ενισχύει και το γεγονός ότι, το όνομα της ελιάς είναι ελληνικό και διατηρήθηκε σε όλες τις γλώσσες.Οικονομική σημασία της ελαιοκαλλιέργειας
Η καλλιέργεια της ελιάς αν και έχει αναπτυχθεί σε δύο στενές λωρίδες γης στην εύκρατη ζώνη (30°-45°) του βόριου και νότιου ημισφαιρίου καταλαμβάνει μια σημαντική έκταση (100 εκατομμύρια στρέμματα), από την οποία τα 2/3 είναι αμιγείς ελαιώνες, ενώ το 1/3 αναφέρεται σε εκτάσεις συγκαλλιέργειας ελιάς με δημητριακά, άμπελο, ψυχανθή κ.λ.π. Σήμερα σε όλη την υδρόγειο υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα από τα οποία το 95% περίπου καλλιεργούνται στη λεκάνη της Μεσογείου η οποία διαθέτει άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη της ελιάς (πίνακες 1 και 2).
Η σύγχρονη καλλιέργεια της ελιάς αποσκοπεί στην παραγωγή κυρίως υψηλής ποιότητας ελαιοκάρπου και λαδιού και δευτερευόντως επαρκών ποσοτήτων, αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αποτελεσματικότερη χρήση της γης, διατήρηση φιλικής σχέσης μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος, μείωση ρύπανσης περιβάλλοντος, διατήρηση γονιμότητας εδαφών, διατήρηση οικολογικής ισορροπίας.
Στην παρούσα εργασία γίνεται παρουσίαση των αρχών και του τρόπου εφαρμογής των εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας της ελιάς, δηλαδή της ολοκληρωμένης παραγωγής ελαιοκομικών προϊόντων καθώς και της βιολογικής καλλιέργειας, καθώς και η θέση των ελαιοκομικών προϊόντων στην ελληνική και διεθνή αγορά.
Η εναλλακτική καλλιέργεια της ελιάς είτε ως ολοκληρωμένη ή ως βιολογική παραγωγή λαδιού είναι πλέον μονόδρομος. Στη Θάσο, όπου το κύριο προϊόν είναι το λάδι πρέπει να αναληφθεί μια πρωτοβουλία για να διασφαλιστούν, να προωθηθούν τα προϊόντα και να ξεκινήσει μια προσπάθεια ώστε σε τοπικό επίπεδο να καταγραφούν τα προβλήματα της καλλιέργειας και να αρχίσει μια προσπάθεια επίλυσής τους. Το καταναλωτικό κοινό πρέπει να ενημερωθεί, να ευαισθητοποιηθεί και να ζητά υγιεινά προϊόντα, απαλλαγμένα από ανεπίτρεπτα τοξικά υπολείμματα. Να δοθούν ερεθίσματα στους αγρότες ώστε να στραφούν προς τις εναλλακτικές μορφές ελαιοκαλλιέργειας εκτιμώντας την ωφέλεια που θα προκύψει από την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση τέτοιων προϊόντων. Ο ρόλος των συνεταιρισμένων αγροτών στην προσπάθεια αυτή πρέπει να είναι σημαντικός.
Καταγωγή- ιστορία - εξάπλωση της ελιάς
Η ιστορία της ελιάς ανάγεται σε χρόνια προ της οργανωμένης ζωής του ανθρώπου στη γη.
Η καλλιέργεια της ελιάς αν και έχει αναπτυχθεί σε δύο στενές λωρίδες γης στην εύκρατη ζώνη (30°-45°) του βόριου και νότιου ημισφαιρίου καταλαμβάνει μια σημαντική έκταση (100 εκατομμύρια στρέμματα), από την οποία τα 2/3 είναι αμιγείς ελαιώνες, ενώ το 1/3 αναφέρεται σε εκτάσεις συγκαλλιέργειας ελιάς με δημητριακά, άμπελο, ψυχανθή κ.λ.π. Σήμερα σε όλη την υδρόγειο υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα από τα οποία το 95% περίπου καλλιεργούνται στη λεκάνη της Μεσογείου η οποία διαθέτει άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη της ελιάς (πίνακες 1 και 2).
Κατανάλωση ελαιολάδου
Η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου χαρακτηρίζεται από μεγάλη διακύμανση από έτος σε έτος ανάλογα με την τεχνική υποστήριξη που δέχεται η ελαιοκαλλιέργεια στις ελαιοπαραγωγικές χώρες. Αυτό τείνει να διαταράξει την ομαλή διάθεση του προϊόντος. Αντίθετα προς την παραγωγή, η παγκόσμια κατανάλωση τα τελευταία χρόνια τείνει να σταθεροποιηθεί. Ευτυχώς που τα αποθέματα της χρονιάς μεγάλης παραγωγής τείνουν να καλύψουν τα ελλείμματα που δημιουργούν τα ελλείμματα που δημιουργεί η χρονιά με μειωμένη παραγωγή. Το ελαιόλαδο καταναλίσκεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό (85%) στις χώρες παραγωγής και μια μικρή ποσότητα 16% αποτελεί αντικείμενο εμπορίας (πίνακας 3).
Η ελιά έχει την ίδια οικονομική σημασία με τη ροδακινιά και αχλαδιά. Η καλλιέργεια όμως της ελιάς έχει μεγάλη κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική, πολιτική και οικολογική σημασία για τις χώρες της Μεσογείου, όπου καλύπτει σημαντικό μέρος της γεωργικής έκτασης και η παραγωγή της χρησιμοποιείται για παραγωγή λαδιού και βρώσιμης ελιάς, προϊόντα που αποτελούν σπουδαίο μέρος από τη δίαιτα των μεσογειακών λαών.
Η ελιά παίζει πολύτιμο ρόλο στη διατήρηση του περιβάλλοντος γιατί προσφέρεται καλύτερα για αξιοποίηση των εδαφών που εξαρτώνται μόνο από βροχοπτώσεις. Σε τέτοιες «ευαίσθητες» περιοχές η εγκατάσταση άλλων καλλιεργειών εκτός της ελιάς εκθέτει τα εδάφη στον κίνδυνο των διαβρώσεων, ενώ η ελαιοκαλλιέργεια σε συγκαλλιέργεια με χειμερινά σιτηρά (κριθάρι) ή ψυχανθή (βίκος) προσφέρεται για τη συντήρηση των προβληματικών αυτών εδαφών.
Ως προς τον κοινωνικό της ρόλο, η ελιά έχει αναπτυχθεί σε λιγότερες ευνοημένες ορεινές και ημιορεινές περιοχές με το χαμηλότερο γεωργικό εισόδημα και δύσκολα η ελιά μπορεί να αντικατασταθεί με άλλες καλλιέργειες, λόγω των δυσμενών εδαφοκλιματικών συνθηκών (φτωχά και ξηρά εδάφη). Η ελαιοκαλλιέργεια επομένως θεωρείται ως η μόνη λύση για διατήρηση των γεωργικών πληθυσμών στις περιοχές αυτές και προσφέρει απασχόληση σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ελαιοπαραγωγικών χωρών της Κοινότητας.
Σημασία της ελαιοκομίας για την Ελλάδα
Στην Ελλάδα η ελιά είναι καλλιέργεια με πολύ μεγάλη διάδοση. Έχει αναπτυχθεί στις παραθαλάσσιες περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας και στα νησιά όπου συναντά άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξή της. Η εξάπλωση της ελαιοκαλλιέργειας είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλο είδος καρποφόρου δέντρου και καταλαμβάνει πάνω από 6,5 εκατομμύρια στρέμματα, έκταση που αναλογεί στο 15% περίπου της καλλιεργούμενης γεωργικής γης και στο 75% των εκτάσεων των δενδρωδών καλλιεργειών.
Το ελαιόλαδο είναι σπουδαίο προϊόν, μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής σημασίας γιατί η ακαθάριστη αξία της παραγωγής του αντιπροσωπεύει το 12,5% της ακαθάριστης φυτικής παραγωγής της χώρας και το 46,5% του ακαθαρίστου γεωργικού εισοδήματος.
Η καλλιέργεια της ελιάς στις περισσότερες περιοχές της χώρας έχει τη μορφή μονοκαλλιέργειας και το ελαιόλαδο αποτελεί το αποκλειστικό εισόδημα των κατοίκων των περιοχών αυτών. Στις περιοχές όπου ο τουρισμός απασχολεί ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού κατά την τουριστική περίοδο π.χ. Κέρκυρα, Χαλκιδική, Θάσο η ελαιοκαλλιέργεια απασχολεί κατά τους χειμερινούς μήνες το εργατικό δυναμικό κυρίως στη συγκομιδή του ελαιόκαρπου. Έτσι η ελαιοκαλλιέργεια συμπληρώνει άριστα το εισόδημα των κατοίκων των περιοχών αυτών που έχουν στραφεί στον τουρισμό.
Αναγκαιότητα καλλιέργειας της ελιάς με σύγχρονο τρόπο
Η χώρα μας, όπως και άλλες δυτικές χώρες, στη δεκαετία 1970-1980 ανέπτυξαν τη φιλοσοφία «όλο και περισσότερη αύξηση της γεωργικής παραγωγής με την εφαρμογή εντατικών συστημάτων μεγάλων εισροών για υψηλότερες αποδόσεις». Η εντατικοποίηση της γεωργίας στη χώρα μας, που συντελέστηκε μετά τη δεκαετία του 1970 είχε θετικές και αρνητικές επιδράσεις.
Ως θετικές επιδράσεις είχε την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, ώστε η Ελλάδα να καταστεί αυτάρκης σε πολλά γεωργικά προϊόντα και σήμερα να θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες εξαγωγικές χώρες στον ευρωπαϊκό χώρο.
Όμως η φιλοσοφία που είχε επικρατήσει κατά την περίοδο 1950-1980 για όλο και περισσότερη ανάπτυξη, με την εφαρμογή συστημάτων μεγάλων εισροών για υψηλές αποδόσεις, αρχίζει να χάνει έδαφος και έχει προβληματίσει τους ασχολούμενους με τα θέματα της γεωργίας.Η ανάπτυξη της γεωργίας έγινε σε βάρος των γεωργικών της πόρων (έδαφος, υγρότοποι, υδάτινοι πόροι, κτλ). Η αύξηση των εισροών σε ενέργεια, νερό, λιπάσματα και φάρμακα, αύξησε το κόστος παραγωγής, προκάλεσε δραστικές αλλαγές στα φυσικά οικοσυστήματα και αγροοικοσυστήματα με δυσμενείς επιδράσεις στο περιβάλλον, και μερικές φορές και στην υγεία του καταναλωτή. Στις αρνητικές επιδράσεις μπορεί να αναφερθεί και η ανάπτυξη νοοτροπίας των παραγωγών που επιδιώκουν βραχυχρόνια όλο και μεγαλύτερο κέρδος αγνοώντας τις μακροχρόνιες επιδράσεις στο περιβάλλον, στην υγεία του καταναλωτή, αλλά και το ότι οφείλουν να παράγουν σε μια ελεύθερη και χωρίς σύνορα αγορά.
Σήμερα στις πιο προηγμένες χώρες οι ασχολούμενοι με την γεωργική ανάπτυξη και γεωργική πολιτική ως και οι πολιτικοί που έχουν την ευθύνη σε γεωργικά θέματα αναζητούν τρόπους συμβιβασμού της προηγμένης Τεχνολογίας με συστήματα που αξιοποιούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές χωρίς να βλάπτουν το περιβάλλον και είναι παραγωγικά αλλά ταυτόχρονα και ανταγωνιστικά σε μακροχρόνια βάση. Η ευαισθησία των καταναλωτών στα θέματα του περιβάλλοντος και οι κίνδυνοι από την αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων και τη ρύπανση των υπογείων νερών από λιπάσματα, ασκούν πίεση για προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας σε συστήματα που είναι περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον και εξασφαλίζουν στον καταναλωτή προϊόντα απαλλαγμένα από ανεπίτρεπτα τοξικά υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Γενικά θεωρείται ότι η γεωργία καλείται να διέλθει από την πιο κρίσιμη καμπή της εξέλιξής της στην επόμενη δεκαετία κυρίως λόγω δύο σημαντικών μεταβολών. Πρώτον, οι αγροτικές αγορές καλούνται να επιτύχουν σ΄ ένα καθαρά ανταγωνιστικό περιβάλλον χωρίς να στηρίζονται σε πολιτικές παρεμβατικές και προστατευτικές. Δεύτερον, η αγροτική παραγωγή πρέπει να προσαρμοσθεί έγκαιρα σε τεχνολογικές και παραγωγικές διαδικασίες φιλικές προς το περιβάλλον
Η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια έχει να αντιμετωπίσει έντονο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, που αφορά στη διάθεση του ελαιόλαδου και της βρώσιμης ελληνικής ελιάς στις χώρες της Κοινότητας, από τον ανταγωνισμό ομοειδών προϊόντων που προέρχονται από συστήματα εναλλακτικών μορφών ελαιοκαλλιέργειας,
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό με διαφόρους τρόπους όπως:
Εφαρμογή εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας της ελιάς
Ολοκληρωμένη καλλιέργεια ελιάς
Βιολογική καλλιέργεια της ελιάς
Καλύτερη οργάνωση της εμπορίας
Αναζήτηση νέων αναπτυσσόμενων αγορών
Στόχοι της σύγχρονης καλλιέργειας της ελιάς και τρόπος επίτευξής τους
Η σύγχρονη καλλιέργεια της ελιάς αποσκοπεί στην:
Παραγωγή κυρίως υψηλής ποιότητας ελαιοκάρπου και λαδιού και δευτερευόντως επαρκών ποσοτήτων
αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος
βελτίωση του βιοτικού επιπέδου
αποτελεσματικότερη χρήση της γης
διατήρηση φιλικής σχέσης μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος
μείωση ρύπανσης περιβάλλοντος
διατήρηση γονιμότητας εδαφών
διατήρηση οικολογικής ισορροπίας
Αυτό επιτυγχάνεται με τη βελτίωση τόσο της πρωτογενούς όσο και της δευτερογενούς παραγωγής και της εμπορίας.
Αρχές της σύγχρονης ελαιοκαλλιέργειας
Κατάλληλη ποικιλία ελιάς.
Λήψη προληπτικών μέτρων
Εφαρμογή μεθόδων φιλικών στον άνθρωπο και το περιβάλλον
Ορθή χρήση των εισροών (νερό, ενέργεια, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα) με σκοπό την ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων επιδράσεων στα καλλιεργούμενα φυτά, τα ζιζάνια, τον άνθρωπο και το περιβάλλον
Το είδος - ποικιλία ελιάς, το πολλαπλασιαστικό υλικό, η θρέψη της ελιάς, η λίπανση η βελτίωση των εδαφών, η άρδευση, το κλάδευμα καθώς και η προστασία ελιάς, από εχθρούς και ασθένειες.------
1. Εγκατάσταση Ελαιώνα
1.1 Επιλογή της περιοχής
Η φύτευση της ελιάς δεν θα πρέπει να γίνεται σε περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει συχνά κάτω από –5οC. όπου ζημιά στα δένδρα είναι σοβαρή και οφείλεται τόσο σε χειμωνιάτικους όσο και ανοιξιάτικους παγετούς. Ένα ασφαλές κριτήριο για την καταλληλότητα της περιοχής είναι η ύπαρξη ελαιόδενδρων, τα οποία για μία εικοσαετία τουλάχιστον δεν έχουν ζημιωθεί από παγετούς.
Οι ποικιλίες εκείνες που έχουν καλύτερη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες, θα πρέπει να προτιμώνται για τους ελαιώνες που βρίσκονται σε περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο.
Η ελιά παθαίνει επίσης ζημιά όταν επικρατεί ξηρός αέρας, κατά την περίοδο της ανθοφορίας και της καρπόδεσης. Επίσης σε περιοχές κλειστές, μη αεριζόμενες, με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, ευνοούνται οι ασθένειες όπως π.χ. το κυκλοκόνιο,γλοιοσπόριο κ.α.
Ένα ακόμη στοιχείο για την επιλογή της περιοχής, θα πρέπει να είναι η εύκολη εύρεση εργατικών χεριών για τη συγκομιδή, καθώς επίσης και η ύπαρξη ελαιοτριβείων ή εργοστασίων επεξεργασίας της επιτραπέζιας ελιάς.
Η επιλογή της τοποθεσίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και το ύψος των ετησίων βροχοπτώσεων.
Έτσι, σε περιοχές με λίγες βροχοπτώσεις (200-300 χιλιοστά), η απόδοση της ελιάς είναι ικανοποιητική μόνο σε εδάφη με καλή ικανότητα συγκράτησης του νερού, εκτός αν υπάρχει δυνατότητα άρδευσης.
Σε περιοχές με αρκετές βροχοπτώσεις (400-600 χιλιοστά), η απόδοση είναι ικανοποιητική σε όλα σχεδόν τα εδάφη, με την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται καλή στράγγιση του εδάφους, γιατί η ελιά είναι ευαίσθητη στην υπερβολική εδαφική υγρασία. Σε χωράφια με κλίση, καλό θα είναι η φύτευση και η καλλιέργεια να γίνεται «κατά τις ισοϋψείς». Αυτό προϋποθέτει ειδικά μηχανήματα κινούνται κάθετα προς την κλίση του εδάφους χωρίς κίνδυνο ανατροπής.
Ανάλογα με το σύστημα εκμετάλλευσης που θα εφαρμοστεί (εντατικό ή μη), αποφασίζεται η πυκνότητα φύτευσης. Για εντατική εκμετάλλευση, σε βαθιά γόνιμα εδάφη και περιοχές με αρκετές βροχοπτώσεις ή με δυνατότητα άρδευσης, γίνεται πυκνή φύτευση.
Ανάλογα με την ποικιλία συνιστάται πυκνότητα 20-30 δένδρα/στρέμμα. Μπορεί αρχικά να γίνει πυκνότερη φύτευση (40-50 δένδρα/στρέμμα,) με πρόβλεψη αφαίρεσης των μισών δένδρων (ενδιάμεσων γραμμών) όταν αρχίσει ο συνωστισμός. Σε αβαθή ή πτωχά εδάφη και σε περιοχές με λιγότερες βροχοπτώσεις η πυκνότητα φύτευσης μειώνεται ανάλογα.
Γενικά, δύο είναι οι κύριοι τρόποι φύτευσης:
1.3 Προετοιμασία του χωραφιού
Πριν τη φύτευση, πραγματοποιούνται καλλιεργητικές εργασίες, όπου χρειάζεται, όπως εκχέρσωση (εκρίζωση δένδρων και θάμνων), ισοπέδωση, κατασκευή αναβαθμίδων, απομάκρυνση λίθων κ.λ.π.
Εάν το χωράφι προέρχεται από εκχέρσωση, καλό είναι πριν τη φύτευση να καλλιεργηθεί για 1-2 χρόνια με ετήσια φυτά (σιτηρά ή ψυχανθή), ώστε να γίνει δυνατή η απομάκρυνση όλων των ριζών και να αποφευχθεί η προσβολή των δενδρυλλίων της ελιάς από σηψιρριζίες.
Εάν υπάρχουν πολυετή ζιζάνια, θα πρέπει αυτά να καταπολεμηθούν με βαθιές αρόσεις το καλοκαίρι και ζιζανιοκτόνα (διασυστηματικά) πριν γίνει η φύτευση.
Μετά από τα παραπάνω, γίνονται βαθιές αρόσεις του χωραφιού, ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος σε μεγαλύτερο βάθος. Με την τελευταία άροση, γίνεται και η ενσωμάτωση των φωσφορικών και καλιούχων λιπασμάτων που θα χρειαστούν τα δένδρα στα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής τους. Καλό είναι να έχει προηγηθεί ανάλυση του εδάφους, με δειγματοληψία από διάφορα σημεία και βάθη (30, 60, 90 εκ.).
1.4 Φύτευση νέων δενδρυλλίων
Η φύτευση των δενδρυλλίων στις ήπιες περιοχές γίνεται το Νοέμβριο Δεκέμβριο και στις ψυχρότερες περιοχές το Φεβρουάριο-Μάρτιο, αφού παρέλθει ο κίνδυνος παγετού και οπωσδήποτε πριν αρχίσει η νέα βλάστηση των δενδρυλλίων.
Η φύτευση γίνεται σε λάκκους που ανοίγονται χειρωνακτικά ή μηχανικά, διαστάσεων 60×40 εκ. (χειρωνακτικά) ή 20×30 εκ. (μηχανικά). Το βάθος θα πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε το ριζικό σύστημα να μπαίνει στο ίδιο βάθος που ήταν και στο φυτώριο. Σε ξηρές περιοχές, το βάθος φύτευσης θα πρέπει να είναι 5-10 εκ. μεγαλύτερο.
Ιδιαίτερη φροντίδα καταβάλλεται ώστε οι ρίζες να καλύπτονται με ψιλοχωματισμένο έδαφος και τα τοιχώματα του λάκκου να μην είναι συμπιεσμένα.
Μετά τη φύτευση, συμπιέζεται το χώμα και ποτίζεται, ώστε να εξασφαλιστεί καλή επαφή των ριζών με το έδαφος και συμπληρώνεται ο λάκκος με όσο χώμα χρειάζεται ακόμα. Καλό είναι, η επιφάνεια του λάκκου να καλύπτεται με άχυρο για να μειωθεί η εξάτμιση του νερού.
Τα νεαρά δενδρύλλια θα πρέπει να ποτίζονται συχνά τα πρώτα 2-3 χρόνια και να λιπαίνονται με άζωτο κάθε χρόνο. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται έγκαιρη καταπολέμηση των ζιζανίων καθώς και προστασία από τυχόν εχθρούς και ασθένειες.
Εάν στο νέο ελαιώνα γίνεται συγκαλλιέργεια με ετήσια φυτά, αυτά δεν θα πρέπει να είναι βαμβάκι, τομάτα, πατάτα, κολοκυνθοειδή κ.λ.π., γιατί μπορεί να προσβληθούν τα νεαρά δενδρύλλια από βερτιλλίωση.
Για αποφυγή του ανταγωνισμού στα δενδρύλλια, η συγκαλλιέργεια δεν θα πρέπει να γίνεται σε όλη την έκταση, αλλά να περιορίζεται στις ενδιάμεσες γραμμές. Καθώς θα μεγαλώνουν τα δενδρύλλια, η έκταση της συγκαλλιέργειας θα πρέπει σταδιακά να μειώνεται.
1.5 Λίπανση του νέου ελαιώνα
Όπως ήδη αναφέρθηκε, πριν την εγκατάσταση του νέου ελαιώνα θα πρέπει να γίνεται δειγματοληψία και ανάλυση του εδάφους. Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης, γίνεται φωσφορική και καλιούχος λίπανση σε όλη την έκταση πριν τη φύτευση. Η ανάλυση θα δείξει επίσης αν χρειάζεται προσθήκη ασβεστίου στο εδάφους.
Σε περίπτωση που δεν έγινε η ανάλυση αυτή και εφόσον τα προηγούμενα χρόνια το χωράφι δεν λιπάνθηκε με φωσφόρο και κάλι, τότε συνιστάται η διασπορά και ενσωμάτωση με την τελευταία άροση πριν τη φύτευση, των παρακάτω λιπασμάτων:
100-150 kg/στρέμμα λιπάσματος 0-20-0 και
50-80 kg/στρέμμα λιπάσματος 0-0-50.
Με τις ποσότητες αυτές, ο ελαιώνας δεν θα χρειαστεί λίπανση με φωσφόρο και κάλι για τα επόμενα 5-8 χρόνια. Κατά τον επόμενο χρόνο, στο διάστημα μεταξύ της έναρξης της νέας βλάστησης και μέχρι τις αρχές Ιουλίου, γίνονται 3-4 επιφανειακές λιπάνσεις με μικρές δόσεις νιτρικής αμμωνίας (20-30 γρ/δένδρο κάθε φορά) που ακολουθούνται από άρδευση. Η ίδια τακτική ακολουθείται και τα επόμενα χρόνια, μέχρι τα δένδρα να μπουν σε καρποφορία, αυξάνοντας σταδιακά την ποσότητα του λιπάσματος.
2. Κλάδεμα ελιάς
Το κλάδεμα των ελαιόδενδρων είναι μια σημαντικήεργασία που αποσκοπεί στην προσαρμογή τηςανάπτυξη της καρποφορίας των δένδρων στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής και στις καλλιεργητικές μας επιδιώξεις, ιδιαίτερα στη διευκόλυνση της συγκομιδής, η οποία αποτελεί και το σπουδαιότερο πρόβλημα της ελαιοκαλλιέργειας σήμερα.
Οι στόχοι του κλαδέματος είναι:
Κλάδεμα διαμόρφωσης στα νεαρά δένδρα Σκοπός του κλαδέματος είναι η δημιουργία ενός ανθεκτικού σκελετού του δένδρου και ενός σχήματος που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις μας (ελαιοσυλλογή).
Κλάδεμα καρποφορίας στα παραγωγικά δένδρα Κλάδεμα καρποφορίας Σκοπός του κλαδέματος είναι η εξασφάλιση όσο το δυνατό σταθερής απόδοσης των δένδρων και καλής ποιότητας καρπού (ειδικά όσον αφορά τις επιτραπέζιες ποικιλίες).
Κλάδεμα ανανέωσης στα ηλικιωμένα δένδρα Σκοπός του κλαδέματος είναι η αποφυγή της εξάντλησης με τα χρόνια και η επαναφορά των δένδρων σε επιθυμητά σχήματα και μεγέθη.
2.1 Κλάδεμα Διαμόρφωσης
Περιλαμβάνει τις απαραίτητες επεμβάσεις ώστε τα δένδρα μετά τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής τους να πάρουν σχήμα που να διευκολύνει τις καλλιεργητικές εργασίες, τους ψεκασμούς και ιδιαίτερα τη συγκομιδή.
Κατά τη φάση αυτή, θα πρέπει να αποφεύγονται τα αυστηρά κλαδέματα που καθυστερούν την είσοδο των δένδρων σε καρποφορία. Ένα συνηθισμένο σχήμα είναι το “ελεύθερο κύπελο”.
Στα επόμενα χρόνια γίνεται ελάχιστο κλάδεμα, μόνο για αφαίρεση σπασμένων κλαδιών, καθώς επίσης και κλαδιών που διασταυρώνονται μεταξύ τους. Αφού το δένδρο αναπτυχθεί καλά, επιλέγονται 3-5 βασικοί βραχίονες σε απόσταση 20-30 εκ. μεταξύ τους γύρω από τον κεντρικό βλαστό, ο οποίος στη συνέχεια αφαιρείται.
Μετά την είσοδο του δένδρου στην καρποφορία, εφόσον δεν γίνονται αυστηρά κλαδέματα, το δέντρο παίρνει σταδιακά ένα ελεύθερο σφαιρικό σχήμα.
Για εντατικά συστήματα καλλιέργειας, στα οποία γίνονται πυκνές φυτεύσεις, επιδιώκονται χαμηλά σχήματα διαμόρφωσης. Τα σπουδαιότερα είναι το χαμηλό κύπελλο και το θαμνώδες σχήμα.
Στο χαμηλό κύπελλο, η διακλάδωση των βραχιόνων γίνεται από πολύ χαμηλά, στα 30-40 εκ. από το έδαφος.
Στο θαμνώδες σχήμα, δεν γίνεται καμία επέμβαση κλαδέματος στα πρώτα 5-6 χρόνια και μετά αφαιρούνται μόνο οι καχεκτικοί βλαστοί και οι κορυφές που υπερβαίνουν σε ύψος τα 3 μέτρα. Το θαμνώδες σχήμα έχει ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα για εντατική καλλιέργεια:
Τόσο το θαμνώδες όσο και το χαμηλό κύπελλο έχουν το μειονέκτημα ότι δυσχεραίνουν τη μηχανική καλλιέργεια του εδάφους και επίσης κάνουν σχεδόν αδύνατη τη συλλογή του ελαιοκάρπου από το έδαφος.
Ένα βελτιωμένο χαμηλό σχήμα, χωρίς τα μειονεκτήματα αυτά, είναι το χαμηλό κυλινδρικό με μονό κορμό και χαμηλή διακλάδωση κόμης.
Τα κύρια συστήματα κλαδέματος που εφαρμόζονται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι τα ακόλουθα:
1. Το σχήμα με δύο βραχίονες, που είναι κοινό στην Ανδαλουσία, κυρίως για επιτραπέζιες ποικιλίες.
2. Το σχήμα κηροπηγίου στην Τυνησία.
3. Το σχήμα διπλού ή τριπλού κορμού στη Σεβίλλη.
4. Το πολυ-κωνικό σχήμα, στο οποίο κάθε βραχίονας έχει το σχήμα ενός κώνου, που απαντάται σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας.
5. Το ελεύθερο κύπελλο στη Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα.
6. Το σφαιρικό σχήμα, το οποίο δεν είναι τόσο διαδεδομένο γιατί δεν επιτρέπει τον πλήρη φωτισμό του δένδρου.
7. Το χαμηλό κυλινδρικό σχήμα.
8. Το σχήμα χωρίς κορμό στην Τυνησία.
Η ελεύθερη παλμέτα. Το σχήμα αυτό παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες και δεν είναι διαδεδομένο στις ελαιοπαραγωγές χώρες.
2.2 Κλάδεμα καρποφορίας
Η ελιά καρποφορεί σε βλαστούς του προηγούμενου έτους. Οι πολύ ζωηροί βλαστοί δεν είναι καρποφόροι (έχουν μόνο βλαστοφόρους οφθαλμούς), ενώ οι αδύνατοι βλαστοί δίνουν ελάχιστους καρπούς (έχουν λίγους καρποφόρους οφθαλμούς). Για το λόγο αυτό, σκοπός του κλαδέματος καρποφορίας είναι η δημιουργία βλαστών μέτριου μήκους και η διατήρηση της καρποφόρας ζώνης σε καλή ζωηρότητα και με καλό φωτισμό.
Οι παραπάνω στόχοι είναι δύσκολο να επιτευχθούν σε πυκνά φυτεμένα δένδρα που σκιάζονται το ένα από τοάλλο. Στην περίπτωση αυτή, η καρποφόρα ζώνη περιορίζεται στις κορυφές των δένδρων και σε κάποια σημεία προς τη νότια πλευρά τους που τα βλέπει ο ήλιος.
Στα δένδρα αυτά, όταν κόβονται οι κορυφές για χαμήλωμα των δένδρων, μειώνεται πολύ η απόδοσή τους γιατί αφαιρείται σημαντικό μέρος της καρποφόρας επιφάνειας.
Στα κανονικά παραγωγικά δένδρα, συνιστάται να γίνεται κάθε χρόνο ένα μέτριο (όχι αυστηρό) κλάδεμα καρποφορίας, με αφαίρεση των πυκνών και νεκρών κλαδίσκων από την καρποφόρο ζώνη, επειδή με την πάροδο του χρόνου η ζώνη αυτή έχει την τάση να πυκνώνει και να γεμίζει με μικρούς βλαστούς.
Κάνοντας το παραπάνω κλάδεμα, βελτιώνεται το μήκος των βλαστών και εξασφαλίζεται καλός φωτισμός στην καρποφόρα ζώνη. Το κλάδεμα αυτό πρέπει να είναι αυστηρότερο σε δένδρα που αναπτύσσονται σε άγονα και ξηρά εδάφη, ώστε να περιορίζεται η φυλλική επιφάνεια και να εξοικονομούνται θρεπτικά στοιχεία και νερό για τη νέα καρποφόρα βλάστηση. Αντίθετα, σε δένδρα που αναπτύσσονται σε γόνιμα εδάφη, ή που λιπαίνονται και αρδεύονται, το κλάδεμα δεν πρέπει να είναι αυστηρό, επειδή υπάρχει επάρκεια θρεπτικών στοιχείων και νερού τόσο για την υπάρχουσα καρποφορία, όσο και για τη δημιουργία της νέας καρποφόρας βλάστησης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, το αυστηρότερο κλάδεμα δίνει λαίμαργους βλαστούς που αργούν να μπουν σε καρποφορία.
Το κλάδεμα καρποφορίας στις επιτραπέζιες ποικιλίες, αν γίνει σωστά, μπορεί να βελτιώσει το μέγεθος των καρπών. Για το σκοπό αυτό συνιστάται καλύτερα να γίνεται στις χρονιές υπερβολικής καρποφορίας αραίωση καρποφόρων κλαδίσκων λίγο μετά την καρπόδεση.
Το κατάλληλο κλάδεμα μπορεί επίσης να μειώσει την παρενιαυτοφορία. Για το σκοπό αυτό, συνιστάται αυστηρό κλάδεμα (με αφαίρεση βλαστών μέτριας ζωηρότητας που πιθανότατα θα εξελιχθούν σε καρποφόρους) το χειμώνα που προηγείται του έτους μεγάλης καρποφορίας.
2.3 Κλάδεμα ανανέωσης
Η ελιά έχει την ικανότητα να αναβλαστάνει από οποιοδήποτε σημείο του ξύλου της μετά από κοπή και αυτό το χαρακτηριστικό είναι που της δίνει τη γνωστή μακροζωία της. Για το λόγο αυτό, είναι δυνατή η ανανέωση γηρασμένων δένδρων, καθώς επίσης και η αποκατάσταση δένδρων που ζημιώθηκαν από παγετό.
Γηρασμένα, χαμηλής παραγωγικότητας δένδρα, ανανεώνονται με κόψιμο του κορμού χαμηλά ή στο σημείο διακλάδωσης (σταυρός).
Για μερική ανανέωση ή περιορισμό της κόμης σε πυκνοφυτεμένα δένδρα που σκιάζονται, το κόψιμο γίνεται στους βραχίονες ή στις πρώτες διακλαδώσεις τους σε ανάλογο ύψος. Στα σημεία κοπής αναπτύσσονται νέοι ζωηροί βλαστοί από τους οποίους επιλέγονται οι καταλληλότεροι για το σχηματισμό του νέου σκελετού του δένδρου. Το δένδρο μπαίνει πάλι σε καρποφορία μετά από 3-5 χρόνια. Για την αποκατάσταση δένδρων που επλήγησαν από παγετό, τα δένδρα αφήνονται για ένα χρόνο, ώστε να εκδηλωθεί η πραγματική έκταση της ζημιάς. Από τους νέους βλαστούς που στο μεταξύ εκπτύσσονται, θα σχηματιστούν οι νέοι κλάδοι του δένδρου, ενώ αφαιρούνται όλα τα κατεστραμμένα μέρη.
Πότε και με ποια ένταση γίνονται τα κλαδέματα;
Προκειμένου να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα:
Ο όγκος των βροχοπτώσεων κατά την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα.
Ο όγκος της εσοδείας του έτους που πέρασε.
Η βλαστική κατάσταση του δένδρου τη στιγμή που θα επέμβει ο κλαδευτής.
Ο προορισμός του φορτίου (επιτραπέζια κατανάλωση ή ελαιοποίηση).
Η πυκνότητα φύτευσης και ο τύπος του κλαδέματος που πρόκειται να γίνει.
Εποχή Κλαδέματος
Το κλάδεμα του ελαιόδενδρου μπορεί να αρχίσει αμέσως μετά την συγκομιδή του καρπού. Έτσι, στις ποικιλίες της επιτραπέζιας ελιάς μπορεί να αρχίσει το Νοέμβριο–Δεκέμβριο, αν οι ελιές μαζεύτηκαν πράσινες ή αργότερα, Φεβρουάριο–Μάρτιο, αν μαζεύτηκαν μαύρες.
Γενικά το κλάδεμα μπορεί να γίνει σε όλη την περίοδο από το φθινόπωρο ως τους πρώτους μήνες της άνοιξης. Όμως δεν θα πρέπει να γίνεται πριν και κατά την περίοδο του χειμώνα σε περιοχές που πλήττονται συχνά από παγετούς.
2.4 Βασικές αρχές σύγχρονου κλαδέματος
• Ο παραγωγός που κλαδεύει οφείλει να δώσει σχήμα στο δέντρο, ώστε να λιάζονται όσα περισσότερα φύλλα γίνεται. Αυτό σημαίνει ότι προσπαθούμε να απλώσουμε το δέντρο και να μην παίρνει ύψος.
• Να έχουμε έναν κορμό στο 1 – 1.5 μέτρο και έναν γερό σκελετό.
• Να “ρυθμίζουμε” το δέντρο μας, ώστε να μη φορτώνεται τη μία χρονιά και να είναι άδειο την άλλη. Να κλαδεύουμε τους βλαστούς, ώστε να έχουμε ένα μέσο φορτίο κάθε χρόνο που θα δώσει καλύτερη ποιότητα και ποσότητα για το προϊόν μας και περισσότερη ασφάλεια για τον αγρότη ότι θα έχει κάθε χρόνο παραγωγή.
• Δεν αρκεί το κλάδεμα μια φορά τον χρόνο αλλά πολλές φορές. Ο ελαιοκαλλιεργητής θα πρέπει να παρακολουθεί την παραγωγή του και την καλοκαιρινή περίοδο και να προσαρμόσει και να διορθώσει τα ελαιόδεντρά του.
Την ημερίδα παρακολούθησαν αγρότες της περιοχής -και όχι μόνο- που διατύπωσαν ερωτήματα και συμμετείχαν πρακτικά στο κλάδεμα.
3. Άρδευση ελιάς
Η ελιά διαθέτει πολύ καλό μηχανισμό άμυνας στην ξηρασία και γι’ αυτό είναι δυνατή η καλλιέργειά της ακόμη και σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας, στις οποίες κανένα άλλο καρποφόρο δένδρο δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Όμως, η άμυνα αυτή είναι σε βάρος της ανάπτυξης και της απόδοσης των δένδρων. Έτσι, με κάθε βελτίωση των συνθηκών υγρασίας του εδάφους βελτιώνεται θεαματικά και η παραγωγικότητα, γιατί η ελιά έχει την ικανότητα να αξιοποιεί τέλεια κάθε ποσότητα εδαφικού νερού που της προσφέρεται.
Όταν όμως η υγρασία του εδάφους αρχίζει να γίνεται υπερβολική, τα ελαιόδενδρα υποφέρουν περισσότερο απ’ ότι τα άλλα δένδρα. Η άρδευση στην ελιά αποδίδει και θα πρέπει να πραγματοποιείται ιδιαίτερα στις εξής περιπτώσεις:
– όταν οι βροχοπτώσεις της περιοχής είναι ανεπαρκείς,
– όταν υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις, αλλά είναι συγκεντρωμένες το χειμώνα, αφήνοντας τα δένδρα ακάλυπτα κατά τις κρίσιμες περιόδους της άνοιξης και του καλοκαιριού,
– όταν το έδαφος είναι αμμώδες ή χαλικώδες με μικρή ικανότητα συγκράτησης του νερού.
Η άρδευση συνιστάται ιδιαίτερα σε επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς στις οποίες επιδιώκεται μεγάλο μέγεθος καρπού. Είναι επίσης απαραίτητη για μέγιστη απόδοση σε εντατικές εκμεταλλεύσεις με πυκνή φύτευση δένδρων. Η λίπανση και το κλάδεμα συχνά αποδίδουν καλύτερα όταν συνδυάζονται με άρδευση.
Τα κρίσιμα στάδια στα οποία τα ελαιόδενδρα δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν έλλειψη υγρασίας είναι:
Στάδιο ανάπτυξης
Επίδραση της χαμηλής υγρασίας του εδάφους
Ανάπτυξη ανθοφόρων οφθαλμών
Ανθοφορία
Καρποφορία
Ανάπτυξη βλαστών
Λιγότερες ταξιανθίες
Ατελή άνθη
Μικρή καρπόδεση
Αυξημένη παρενιαυτοφορία
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
1ο στάδιο ανάπτυξης του καρπού που οφείλεται σε κυτταροδιαιρέσεις
Ανάπτυξη βλαστών
Μικρό μέγεθος καρπού λόγω μειωμένης κυτταρικής διαίρεσης
Μαρασμός καρπού
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
3ο στάδιο ανάπτυξης του καρπού που οφείλεται σε αύξηση των κυττάρων
Ανάπτυξη βλαστών
Μικρό μέγεθος καρπού λόγω μειωμένης αύξησης των κυττάρων
Μαρασμός καρπού
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
Άρδευση με σύστημα στάγδην, εκτοξευτήρες και αιωρούμενους σταλάκτες.
Στους ελαιώνες όπου γίνεται επιφανειακή άρδευση, εφαρμόζονται διαφορετικές τεχνικές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται ένας αγωγός ανά γραμμή δένδρων που τοποθετείται στο έδαφος. Σε ορισμένους ελαιώνες, ο αγωγός κρεμιέται στα δένδρα για να διευκολύνεται η συγκαλλιέργεια.
Η συχνότητα της άρδευσης καθορίζεται ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του νερού, κατά τρόπο ώστε να υπάρχει επάρκεια υγρασίας στο έδαφος στις πιο κρίσιμες περιόδους για την καλλιέργεια. Η ποσότητα νερού σε κάθε άρδευση ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο του εδάφους (περατότητα), το μέγεθος των δένδρων και άλλους παράγοντες. Για παραδοσιακές χαμηλής πυκνότητας καλλιέργειες, η συνεχής παροχή νερού κατά 80-120 λίτρα/ημέρα/δένδρο (σε βαριά εδάφη) δίνει καλά αποτελέσματα.
4. Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς
Πληροφορία: Επειδή η Λίπανση και ο οδηγός θρέψης της ελιάς είναι πολύ μεγάλο και πάρα πολύ σημαντικό σαν θέμα αφαιρέθηκε από αυτή τη σελίδα αυτή και είναι σε ξεχωριστά άρθρα.
1# Δείτε εδώ το συνοπτικό άρθρο για τη Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς
2# Δείτε εδώ το πλήρη άρθρο για την λίπανση της ελιάς Η Λίπανση της Ελιάς - Πλήρης οδηγός
5. Αντιμετώπιση Ζιζανίων
Η ελιά μπορεί να επιβιώσει σε χαμηλής γονιμότητας εδάφη και με ελάχιστη υγρασία. Δυστυχώς όμως, πολλά είδη ζιζανίων είναι προσαρμοσμένα στις ίδιες συνθήκες και αναπτύσσονται γρηγορότερα από τα ελαιόδενδρα, αφαιρώντας από το έδαφος το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία.
Τα ζιζάνια, ειδικά τα πολυετή είδη, έχουν σχεδόν τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης με τις ελιές. Εντούτοις, η προσαρμοστικότητα και η μεγαλύτερη αποδοτικότητά τους, εξασφαλίζουν γρηγορότερη και μεγαλύτερη ανάπτυξη από αυτήν της ελιάς. Για το λόγο αυτό, η αντιμετώπιση των ζιζανίων πρέπει να γίνεται τέσσερις έως έξι εβδομάδες πριν την έναρξη της εαρινής βλάστησης των δένδρων.
Δραστική Ουσία - Παρατηρήσεις
Προφυτρωτικά
Simazine
Diuron
Εφαρμογή σε 3-4 έτη μετά τη φύτευση των δέντρων
Oxyfluorfen
EPTC
Συνιστάται και για νεότερα δένδρα
Chlorthal dimethyl
Σε φυτώρια ελιάς Μεταφυτρωτικά
Paraquat
Diquat
Paraquat και diquat
Ζιζανιοκτόνα επαφής
Glufosinate ammonium
Έχει μικρή διασυστηματική δράση
Glyphosate
Glyphosate trimensium
Aminotriazole (amitrole)
Διασυστηματικά ζιζανιοκτόνα
Μείγματα προ – και μετά- φυτρωτικών
Simazine και paraquat
Simazine και aminotriazole
Diuron και amonotriazole
Terbuthylazine και glyphosate
Δραστικά σε φυτρωμένα ζιζάνια
Κυριότερα ζιζανιοκτόνα που συνιστώνται για την ελιά
Η απόφαση για τη διαχείριση των ζιζανίων επηρεάζεται σημαντικά από τη θέση, τις κλιματολογικές συνθήκες, το έδαφος, τις πρακτικές άρδευσης, την τοπογραφία, και τις προτιμήσεις των καλλιεργητών. Τα ζιζάνια ελέγχονται συνήθως είτε χημικά είτε μηχανικά. Η περιοχή μεταξύ των σειρών των δέντρων μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί χημικά ή μηχανικά με κόψιμο των ζιζανίων ή να οργωθεί. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί φυσική εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα, άρδευση κάτω από την επιφάνεια και φλόγιστρα. Συνήθως, συνδυάζονται περισσότερες από μία τεχνικές διαχείρισης των ζιζανίων στον ελαιώνα.
5.1 Αντιμετώπιση ζιζανίων σε νέους ελαιώνες
Τα δένδρα είναι πιο ευαίσθητα στον ανταγωνισμό ζιζανίων κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων ανάπτυξης, όπου το βάθος των ριζών είναι περιορισμένο. Οι ελαιώνες με ζιζάνια απαιτούν περισσότερα χρόνια μέχρι να γίνουν οικονομικά παραγωγικοί από τους ελαιώνες χωρίς ζιζάνια.
Ανεξάρτητα από τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των ζιζανίων, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί για να μην τραυματιστούν τα δένδρα ή οι ρίζες με χημικές ουσίες ή καλλιεργητικές μεθόδους. Καθώς αναπτύσσονται τα δένδρα, ο ανταγωνισμός από τα ζιζάνια ελαττώνεται, γιατί η σκιά από το φύλλωμα των δένδρων μειώνει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Μερικοί από τους πιο κοινούς τρόπους ελέγχου των ζιζανίων στους νέους ελαιώνες είναι οι ακόλουθοι:
Καλλιέργεια.
Μερικοί καλλιεργητές προτιμούν να αντιμετωπίζουν τα ζιζάνια χωρίς ζιζανιοκτόνα για το πρώτο ή δεύτερο έτος μετά τη φύτευση. Αυτό απαιτεί συνήθως σκάλισμα γύρω από τα δένδρα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού, καθώς επίσης και άροση μεταξύ των σειρών των δένδρων.
Η διαδικασία γίνεται καλύτερα όταν τα ζιζάνια βρίσκονται ακόμα στο στάδιο των σποροφύτων, αλλά δυσκολεύει όταν τα ζιζάνια είναι μεγάλα. Μικρά χειροκίνητα καλλιεργητικά εργαλεία χρησιμοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή κοντά στο δένδρο για να ελαχιστοποιήσουν τον τραυματισμό του κορμού, ιδιαίτερα όταν τα δένδρα είναι νεαρά. Τα μηχανικά μέσα που χρησιμοποιούνται στις σειρές των δένδρων περιλαμβάνουν χορτοκοπτικά μηχανήματα, σβάρνες, δισκοσβάρνες, καλλιεργητές, φρέζες. Οι φρέζες είναι περισσότερο αποτελεσματικές ότανχρησιμοποιούνται σε χαλαρό και όχι πετρώδες έδαφος.
Χειροκίνητα χορτοκοπτικά μηχανήματα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθούν, αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μην προκληθούν τραυματισμοί στον κορμό. Ο μηχανικός έλεγχος των ζιζανίων θα πρέπει να επαναληφθεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, ιδιαίτερα όταν τα ζιζάνια είναι ακόμη νέα. Η κατεργασία του εδάφους θα πρέπει να είναι επιφανειακή για να μην πληγωθούν οι επιφανειακές ρίζες των νεαρών ελαιόδενδρων. Όταν τα ζιζάνια μεγαλώσουν, είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν, μπορεί να φράξουν τον μηχανολογικό εξοπλισμό και παράγουν σπόρους.
Εδαφοκάλυψη.
Η καλλιέργεια φυτών ανάμεσα από τις γραμμές των ελαιόδενδρων, είναι μία τεχνική που χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πληθυσμό των ζιζανίων. Τα είδη που επιλέγονται διαφέρουν από μια περιοχή σε άλλη. Η καλλιέργεια που θα επιλεγεί για φυτοκάλυψη δεν θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική με τα νεαρά ελαιόδενδρα. Τα κυριότερα φυτά εδαφοκάλυψης είναι το σιτάρι, η βρώμη, η σίκαλη, το κριθάρι, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και ψυχανθές. Η καλλιέργεια ενός χειμερινού σιτηρού ανάμεσα από τις γραμμές των δένδρων θα περιορίσει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Για τη διατήρηση της καλλιέργειας εδαφοκάλυψσης, θα πρέπει να φυτά να κόβονται στο σωστό ύψος, ανάλογα με την καλλιέργεια, κατά τη διάρκεια του έτους.
Φυσική εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα (mulches).
Η κάλυψη του εδάφους, ανάμεσα από τις γραμμές των δένδρων, με φυτικά υπολείμματα διαφόρων ειδών (ξερά χόρτα, άχυρο, πριονίδι, κλπ), έχει σαν αποτέλεσμα τον έλεγχο των ζιζανίων, τη συγκράτηση υγρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους. Επιπλέον, τα φυτικά υπολείμματα έχουν σαν θετικό αποτέλεσμα τησταδιακή χουμοποίησή τους και επομένως τη βελτίωση της δομής του εδάφους. Τα υλικά αυτά θα πρέπει να τοποθετηθούν στο έδαφος όταν δεν υπάρχουν ζιζάνια.
Αποτρέπουν την ανάπτυξη νεαρών ζιζανίων γιατί εμποδίζουν το φώς να φτάσει στην επιφάνεια του εδάφους. Δεν είναι αποτελεσματικά στον έλεγχο πολυετών ζιζανίων, εκτός και εάν εμποδίζουν πλήρως το ηλιακό φώς να φτάσει στην επιφάνεια του εδάφους.
Η εδαφοκάλυψη μπορεί να γίνει επίσης με τεχνητά υλικά όπως μαύρο πλαστικό φύλλο από πολυαιθυλένιο, πολυπροπυλένιο ή πολυστέρα. Τα υλικά αυτά τοποθετούνται γύρω από τα νεαρά δένδρα.
Μειονέκτημα είναι όμως ότι το πλαστικό υλικό σκίζεται και τα υπολείμματα δημιουργούν πηγή ρύπανσης.
Ζιζανιοκτόνα
Ο έλεγχος των ζιζανίων μετά τη φύτευση των δένδρων και πριν την καρποφορία, γίνεται με την εφαρμογή ενός προ-φυτρωτικού ζιζανιοκτόνου, που καλύπτει επιφάνεια τετραγώνου ή κύκλου γύρω από κάθε δένδρο, είτε εφαρμόζεται επί της σειράς των δένδρων. Τα ζιζανιοκτόνα μπορούν επίσης να εφαρμοστούν για να ελέγξουν τα ζιζάνια όταν φυτρώσουν.
Επιλεκτικά ζιζανιοκτόνα είναι διαθέσιμα για τον έλεγχο ετησίων και πολυετών αγρωστωδών ζιζανίων. Το Paraquat μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο ζιζανίων κοντά στα νεαρά ελαιόδενδρα. Το μη επιλεκτικό ζιζανιοκτόνο glyphosate μπορεί να ελέγξει πλατύφυλλα ζιζάνια όταν αυτά έχουν αναπτυχθεί. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί μόνο γύρω από δένδρα με ξυλοποιημένους κορμούς και δεν πρέπει σταγόνες του ψεκαστικού υγρού να έρθουν σε επαφή με τα φύλλα των δέντρων.
5.2 Αντιμετώπιση ζιζανίων σε παραγωγικούς ελαιώνες
Χρειάζονται 3-4 χρόνια για να περάσει ένας ελαιώνας σε παραγωγικό στάδιο σε κανονικές καλλιεργητικέςσυνθήκες. Τα παραγωγικά δένδρα είναι πιο ανεκτικά σε πολλά ζιζανιοκτόνα από τα νεαρά ελαιόδεντρα,αυξάνοντας έτσι τις διαθέσιμες επιλογές για την αντιμετώπιση ζιζανίων. Γενικά, τα ζιζάνια ελέγχονται μεταξύ των γραμμών των δέντρων με άροση ή κοπή σε συνδυασμό με εφαρμογή ενός ζιζανιοκτόνου γύρω από κάθε δέντρο ή επί της σειράς των δέντρων.
Καλλιέργεια
Η καλλιέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παραγωγικούς ελαιώνες για την αντιμετώπιση των ετήσιων και διετών ζιζανίων, καθώς επίσης και των νεαρών πολυετών ζιζανίων. Η καλλιέργεια καταστρέφει τις ρίζες των δέντρων, μειώνοντας την ικανότητα πρόσληψης θρεπτικών ουσιών, ενώ παράλληλα το δένδρο είναι ευπαθές σε προσβολές από παθογόνα εδάφους. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή όταν εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος για τον έλεγχο των ζιζανίων.
Θερμική αντιμετώπιση.
Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει καύση με φλόγα ή με υπέρυθρη (θερμική ακτινοβολία) και χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των νεαρών ζιζανίων στους παραγωγικούς ελαιώνες.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία (μονή) φλόγα που κατευθύνεται στη βάση του δένδρου, ή φλογοβόλο μηχάνημα, με πολλές φλόγες, για να καούν τα ζιζάνια μεταξύ των σειρών των δένδρων. Η μέθοδος αυτή δεν συνιστάται για τα νεαρά δένδρα, επειδή μπορεί να βλάψει το λεπτό, πράσινο φλοιό του κορμού. Τα ετήσια πλατύφυλλα ζιζάνια ελέγχονται αποτελεσματικά, ενώ τα αγρωστώδη είναι περισσότερο ανθεκτικά. Η μέθοδος δεν συνιστάται όπου υπάρχει ξερή βλάστηση γύρω από τη βάση του δένδρου, γιατί μπορεί να ξεσπάσει πυρκαγιά.
Εδαφοκάλυψη
Η εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των ζιζανίων, αλλά πρέπει να αναπληρώνεται τακτικά λόγω αποικοδόμησης. Τα φυτικά υπολείμματα που βρίσκονται στο στάδιο της αποικοδόμησης αποτελούν ιδανικό υλικό για την ανάπτυξη ζιζανίων.
Ζιζανιοκτόνα
Προ-φυτρωτικά ζιζανιοκτόνα μπορούν να εφαρμοστούν είτε μόνα τους, είτε σε συνδυασμούς ζιζανιοκτόνων, το φθινόπωρο μετά από τη συγκομιδή (με δύο συνολικά εφαρμογές, φθινόπωρο και άνοιξη), είτε το χειμώνα με ένα μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο.
Είναι προτιμότερο να καθυστερηθεί η εφαρμογή του προ-φυτρωτικού ζιζανιοκτόνου το χειμώνα, έως ότου να έχουν βλαστήσει τα περισσότερα ζιζάνια. Κατόπιν, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο. Αυτό επιτρέπει μακροχρόνιο έλεγχο των ζιζανίων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ παράλληλα περιορίζει τον ανταγωνισμό μεταξύ ζιζανίων και δένδρων.
Για μέγιστη ασφάλεια, οι άμεσοι ψεκασμοί ζιζανιοκτόνου γίνονται μόνο στο χώμα ή στο φύλλωμα των ζιζανίων και ποτέ στα φύλλα δέντρων.
ΠΡΟΣΟΧΗ !!! Ποτέ δεν μαζεύουμε ελιές όταν βρέχει και έχει πολύ χαμηλές θερμοκρασίες , υπάρχει κίνδυνος να ξεραθεί εντελώς το Ελαιόδεντρο από μύκητες που αναπτύσσονται ταχύτατα ...!!!!
6. Συγκομιδή των καρπών
Η συγκομιδή των καρπών πραγματοποιείται συνήθως με το χέρι ή μηχανικά. Το παραδοσιακό σύστημα συγκομιδής γίνεται με ραβδισμό, δηλαδή με χτύπημα των κλάδων των δένδρων με ραβδιά. Οι καρποί πέφτουν στα δίχτυα ελαιοσυλλογής, που απλώνονται γύρω και κάτω από τα δένδρα και στη συνέχεια συλλέγονται από το έδαφος. Αυτή η μέθοδος έχει καλή απόδοση, αλλά μαζί με τον καρπό ρίχνει και πολλά φύλλα, σπάζει τους τρυφερούς βλαστούς και τραυματίζει το δένδρο.
Μια άλλη μέθοδος είναι η «φυσική πτώση», στην οποία οι καρποί συγκομίζονται άμεσα από το έδαφος, μετά τη φυσική πτώση τους στα δίχτυα. Αυτή η μέθοδος προτιμάται όταν τα δένδρα είναι μεγάλου ύψους και υπάρχει μικρό εργατικό δυναμικό διαθέσιμο. Οι καρποί συγκομίζονται σταδιακά (τουλάχιστον μια φορά κάθε δύο εβδομάδες), με αποτέλεσμα η ποιότητα του ελαιολάδου να υστερεί σημαντικά.
Ένα άλλο μειονέκτημα είναι η παρατεταμένη περίοδος συγκομιδής (3-5 μήνες). Οι παραπάνω μέθοδοι έχουν αντικατασταθεί από το λεγόμενο «άρμεγμα» των κλαδιών με τα χέρια, κτενίζοντας τους καρπούς με τα χέρια ή με ειδικές κτένες και αφήνοντάς τους να πέσουν σε μικρά καλάθια, τα οποία προσδένονται στο επίπεδο της μέσης του κάθε εργάτη. Με αυτήν τη μέθοδο, αποφεύγεται ο τραυματισμός των καρπών αλλά παρουσιάζει το μειονέκτημα του υψηλού κόστους εργασίας.
Η συγκομιδή με το χέρι μπορεί να βελτιωθεί χρησιμοποιώντας μηχανοκίνητα ελαιοραβδιστικά μηχανήματα. Αποτελούνται από έναν τηλεσκοπικό άξονα (μήκους 2,50–3 m) στην άκρη του οποίου υπάρχει περιστρεφόμενος κύλινδρος με πλαστικά μαστίγια ή εξάρτημα με πλαστικά δάκτυλα σε διάταξη παλάμης. Το σύστημα λειτουργεί μηχανικά, υδραυλικά, με πεπιεσμένο αέρα και ηλεκτρικά. Ο χειριστής του μηχανήματος προκαλεί απλό ραβδισμό των κλαδιών του δένδρου και πτώση των καρπών επάνω στα δίχτυα.
Τα μηχανικά συστήματα συγκομιδής έχουν ιδιαίτερα οικονομικά πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών συστημάτων συγκομιδής με το χέρι, που οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους εργασίας και του χρόνου συγκομιδής. Το πιο κοινό μηχανικό σύστημα συγκομιδής, είναι ο δονητής που προσαρμόζεται στον ελκυστήρα.
Ο δονητής είναι προσαρμοσμένος με έναν γεωργικό ελκυστήρα (70-80 HP) και χρησιμοποιεί μια υδραυλική αντλία για να μεταφέρει ενέργεια σε μία δονούμενη κεφαλή που είναι προσαρμοσμένη στον κορμό του δένδρου.
Με τη μέθοδο αυτή, ολόκληρο το δένδρο δονείται, με δονήσεις μικρής διάρκειας, που σαν αποτέλεσμα έχουν την πτώση των καρπών στα δίχτυα ελαιοσυλλογής που τοποθετούνται αρχικά κάτω από το δέντρο.
7. Εχθροί της Ελιάς
Οι σημαντικότεροι εχθροί της ελιάς είναι ο δάκος (Οleae Bactrocera), ο πυρηνοτρήτης (Prays oleae) και τολεκάνιο (Saissetia oleae). Και τα τρία είναι διαδεδομένα ευρέως στην περιοχή της Μεσογείου προκαλώντας σημαντικές οικονομικές απώλειες.
Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae) Βρίσκεται σε όλες τις ελαιοκομικές περιοχές της Μεσογείου. Εντούτοις, δεν έχει βρεθεί σε περιοχές όπου η ελιά είναι εισαγόμενο είδος, όπως η Βόρεια και Κεντρική Αμερική (Καλιφόρνια, Αριζόνα, Μεξικό, Ελ Σαλβαδόρ), Νότια Αμερική (Αργεντινή, Χιλή, Περού, Ουρουγουάη), η Κεντρική Ασία (Κίνα) και η Αυστραλία.
Όμως πρόσφατα στην περιοχή της Καλιφόρνιας διαπιστώθηκε η παρουσία του είδους αυτού.
Ο πληθυσμός αρχίζει να αυξάνει πάλι από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο-Δεκέμβριο. Σε νοτιότερες περιοχές, όπως στην Κρήτη ή την Βόρειο Αφρική, οι προσβολές ξεκινούν από το Μάιο.
Τα τέλεια άτομα μπορούν να ζήσουν αρκετούς μήνες.
Η μέγιστη μακροζωία παρατηρείται στα έντομα που εμφανίζονται το φθινόπωρο και αυξάνει σταδιακά από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο. Ο δάκος μπορεί να επιβιώσει για σύντομο χρονικό διάστημα σε θερμοκρασίες λίγο κάτω από 0°C, αλλά πεθαίνει εάν παραμείνει για ημέρες σε αυτές τις συνθήκες.
Μερικά άτομα επιβιώνουν σε θερμοκρασίες από 0-5°C για ένα μήνα, αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι γενικά υψηλό.
Στο ελαιόδενδρο, ο δάκος φαίνεται να περιορίζεται στην κόμη του δένδρου, δεδομένου ότι εκεί βρίσκονται οι καρποί. Εντούτοις, έχει τη δυνατότητα μεγάλης απόστασης διασποράς. Έχουν παρατηρηθεί μετατοπίσεις εντόμων από 4 έως 10 χλμ, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, την τοπογραφία και τη διαθεσιμότητα των καρπών.
Εντούτοις, σε κανονικές περιβαλλοντικές συνθήκες οι μετακινήσεις είναι μικρές.
Το έντομο διαχειμάζει στο στάδιο της νύμφης αρκετά εκατοστά κάτω από τα έδαφος. Στις αρχές Ιουνίου τα θηλυκά εναποθέτουν τα αυγά στους άγουρους καρπούς. Το θηλυκό μπορεί να εναποθέσει καθημερινά 10-12 αυγά (ένα αυγό ανά καρπό) και περίπου 200-250 σε μια περίοδο. Το θηλυκό τρυπά τον καρπό με τον ωοθέτη και εναποθέτει ένα αυγό μέσα στη σάρκα του ελαιόκαρπου. Η προνύμφη τρέφεται από τον ιστό τον καρπών, προκαλώντας καρπόπτωση.
Τα αρσενικά παράγουν ένα χαρακτηριστικό ήχο κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος, που πραγματοποιείται συνήθως κατά το σούρουπο, με το τέλος της ημέρας.
Ο έλεγχος των πληθυσμών των εντόμων περιλαμβάνει δολωματικούς ψεκασμούς (προληπτική αντιμετώπιση), ψεκασμούς καλύψεως (θεραπευτική καταπολέμηση), μαζική παγίδευση. Οι δολωματικοί ψεκασμοί είναι δυνατόν να γίνονται είτε από το έδαφος, είτε από τον αέρα.
Τεχνικές περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον χρησιμοποιούν στείρα αρσενικά άτομα με ακτινοβολία, καθώς επίσης και χρήση φερομόνης. Και τα δύο φύλα μπορούν να αποστειρωθούν με 8-12 krad (ακτινοβολία 80–120 Gy), όταν οι προνύμφες εκτίθενται σε αυτό το επίπεδο ακτινοβολίας. Η σύνθεση 1,5,7- trioxaspiro[5,5]undecane (ανάλογο του κυριότερου τμήματος της φερομόνης του εντόμου), έχει συντεθεί στο εργαστήριο και εξεταστεί στην πράξη, και υπό βέλτιστες συνθήκες, παρουσιάζει την ίδια ελκυστικότητα με τη φυσική φερομόνη.
Ο πυρηνοτρήτης ή σκώρος των ελιών φαίνεται να έχει την ίδια προέλευση με το ελαιόδενδρο. Ήταν γνωστός ως παράσιτο της ελιάς στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, όπως εμφανίζεται από τις περιγραφές στα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα. Υπάρχει σε όλες τις ελαιοκομικές χώρες της Μεσογείου.
Στην Ανατολή, έχει βρεθεί στις περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, όπως η Κριμαία και η Γεωργία. Η παρουσία του δεν έχει αναφερθεί στην Κεντρική Ασία (Ιράν, Πακιστάν, Αφγανιστάν), την Ανατολική Αφρική (Ερυθραία), τη Νότιο Αφρική και την Αμερική (Βόρεια και Νότια).
άνθη (ανθόβια γενεά), προκαλώντας ελαφρά έως μέτρια προσβολή. Η δεύτερη γενεά αναπτύσσεται στον καρπό (καρπόβια γενεά) και μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη καρπόπτωση. Οι προνύμφες εισχωρούν στον καρπό και προχωρούν στον πυρήνα, ο οποίος δεν έχει ακόμη σχηματιστεί. Εάν κατά τη μετακίνησή τους στο εσωτερικό του καρπού, οι προνύμφες ζημιώσουν τα αγγεία που συνδέουν τον ποδίσκο με τον καρπό, τότε παρατηρείται διακοπή της τροφοδοσίας και καρπόπτωση. Στους προσβεβλημένους καρπούς που παραμένουν στο δένδρο, οι προνύμφες συνεχίζουν την ανάπτυξή τους μέχρι να σκληρυνθεί ο πυρήνας, οπότε τον διαπερνούν. Οι καρποί συρρικνώνονται και πέφτουν (δεύτερη καρπόπτωση) κατά το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο.
Το ελαιόλαδο που παράγεται από τέτοιους καρπούς έχει οξειδωμένη και ταγγή γεύση.
Η τρίτη γενεά αναπτύσσεται στα φύλλα και τους τρυφερούς βλαστούς (φυλλόβια γενεά). Οι νεαρές προνύμφες εισέρχονται στο εσωτερικό του φύλλου και τρέφονται από το παρέγχυμα, σαν φυλλορύκτες. Οι ζημιά που προκαλούν δεν είναι τόσο σημαντική, συγκρινόμενη με τις άλλες δύο γενεές. Στις νότιες περιοχές της Μεσογείου, ο πυρηνοτρήτης εμφανίζεται στις αρχές Μαρτίου, τον Απρίλιο και αρχές Μαΐου. Τα έντομα είναι νυκτόβια, παραμένουν στις χαμηλότερες επιφάνειες των φύλλων κατά τη διάρκεια της ημέρας και αρχίζουν να δραστηριοποιούνται μετά τη δύση του ηλίου.
Με σχετική υγρασία μικρότερη από 60%, τα αυγά αφυδατώνονται μέσα σε μερικές ώρες, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία. Επίσης, οι νεαρές προνύμφες δεν επιβιώνουν σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 30°C.
Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί ο πυρηνοτρήτης δεν απαντάται σε θερμές και ξηρές ηπειρωτικές ζώνες. Ο έλεγχος των εντόμων της πρώτης γενεάς (ανθόβια) μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας βιολογικά εντομοκτόνα βασισμένα στο βάκιλο της Θουριγγίας (π.χ. Thuricide, Bactospeine). Τα άτομα της δεύτερης γενεάς (καρπόβια) πρέπει να ψεκαστούν με επιλεκτικά εντομοκτόνα όπως το triflumuron (Alsystin) και teflubenzuron (Nomolt) που εμποδίζουν τη σύνθεση της χιτίνης. Άλλα συμβατικά εντομοκτόνα περιλαμβάνουν το fenthion (Lebaycid), methidathion (Ultracide), dimethoate, κ.λπ.
Saissetia oleae (Homoptera: Coccidae)
Το λεκάνιο (S. οleae) είναι ευρέως διαδεδομένο από την Κεντρική Ασία έως την Αφρική. Αποτελεί τον τρίτο σε σπουδαιότητα εχθρό της ελιάς μετά το δάκο και τον πυρηνοτρήτη. Το λεκάνιο συμπληρώνει μία γενεά το χρόνο στη Μεσόγειο, αν και σε ορισμένες περιοχές και υπό ευνοϊκές συνθήκες, μπορεί να αναπτυχθεί και δεύτερη γενεά το φθινόπωρο.
Προκαλεί άμεση εξασθένηση του δένδρου λόγω της απομύζησης χυμών, ενώ παράλληλα βλάπτει έμμεσα τα δένδρα με την παραγωγή μελιτωδών εκκρίσεων που διαβρέχουν τα φύλλα και τους βλαστούς. Το μελίτωμα αποτελεί υπόστρωμα ανάπτυξης διαφόρων μυκήτων και είναι την κάλυψη των φύλλων, εμποδίζεται η φωτοσύνθεση και παρατηρείται φυλλόπτωση σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Η υψηλή σχετική υγρασία και οι ήπιες θερμοκρασίες ευνοούν την ανάπτυξη του λεκανίου. Για το λόγο αυτό, η πυκνότητα της κόμης των δένδρων και οι μικροκλιματικές συνθήκες κάτω από την κόμη, που σχετίζονται με τις καλλιεργητικές πρακτικές (πυκνότητα φύτευσης, βάθος εδάφους, παρουσία ύδατος, λιπάσματα, κλάδεμα, κ.λ.π.) ασκούν σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του λεκανίου. Επιπλέον, η μέτρια χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και άρδευσης, βοηθά στην μείωση της κυκλοφορίας του χυμού στο δέντρο, που παρέχει πλούσιο θρεπτικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη του λεκανίου
Τα πολύ συχνά χρησιμοποιούμενα παράσιτα είναι τα Metaphycus flavus, Metaphycus helvolus και M.bartletti.
8. Ασθένειες της Ελιάς
Οι σημαντικότερες ασθένειες της ελιάς είναι η βερτισιλλίωση, η καρκίνωση (φυματίωση), το κυκλοκόνιο και η μουμιοποίηση των καρπών.
Βερτισιλλίωση
Η ασθένεια υπάρχει σχεδόν σε όλες τις ελαιοκομικές χώρες και προκαλείται από το μύκητα Verticilliumdahliae. Ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει στο έδαφος για χρόνια, είτε σε προσβεβλημένους ιστούς είτε υπό μορφή σκληρωτίων. Η μόλυνση των δένδρων γίνεται μόνο από τις ρίζες, μέσω πληγών που δημιουργούνται κατά την κατεργασία του εδάφους. Το παθογόνο προσβάλλει τα αγγεία του ξύλου των δένδρων, προκαλώντας ξήρανση κλαδίσκων, κλάδων και ολόκληρων δένδρων. Τα συμπτώματα της ασθένειας εμφανίζονται όταν τα φύλλα σε έναν ή περισσότερους κλάδους του δέντρου μαραίνονται ξαφνικά νωρίς στην βλαστική περίοδο. Το φαινόμενο εντείνεται καθώς προχωρεί η περίοδος ανάπτυξης των δένδρων.
Ο καστανός μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου που παρατηρείται στα άλλα φυτά, και είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα των αδρομυκώσεων, σπάνια παρατηρείται στην ελιά. Ασφαλής διάγνωση γίνεται με εξέταση δειγμάτων και απομόνωση του παθογόνου. Η καλύτερη εποχή για την εξέταση είναι η περίοδος Μάιος-Ιούνιος.
Ο αποτελεσματικός έλεγχος της βερτισιλλίωσης ξεκινά πριν τη φύτευση των ελαιόδενδρων στο χωράφι. Θα πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση νέου ελαιώνα σε χωράφι που προηγουμένως είχε καλλιεργηθεί με ευπαθή φυτικά είδη στην ασθένεια (βαμβάκι, μελιτζάνα, πιπέρια, πατάτα, τομάτα).
Ο έλεγχος της ασθένειας γίνεται προληπτικά με απολύμανση του εδάφους (με χημικά μέσα ή ηλιοαπολύμανση), με κατάκλυση του εδάφους με νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καλλιέργεια χορτοδοτικών φυτών επί σειρά ετών, ή συνδυασμό αυτών των μεθόδων. Επίσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται δενδρύλλια απαλλαγμένα από την ασθένεια.
Καρκίνωση (ή Φυματίωση)
Είναι η μοναδική βακτηριακή ασθένεια της ελιάς.
Προκαλείται από το Pseudomonas syringae pv savastanoi. Στα προσβεβλημένα τμήματα του δέντρου (κλαδιά, βραχίονες, κορμός) εμφανίζονται όγκοι, οι οποίοι αρχικά είναι μικροί, με λεία επιφάνεια.
Σταδιακά μεγαλώνουν, σκληραίνουν και αποκτούν ανώμαλη επιφάνεια με σκούρο χρώμα. Η μόλυνση των δένδρων γίνεται μέσω πληγών που δημιουργούνται κατά το κλάδεμα ή το ράβδισμα για τη συλλογή του καρπού και εφόσον επικρατεί υγρός ή βροχερός καιρός. Μέσα στο φυτό ξενιστή, το βακτήριο παράγει ινδολοξικό οξύ που προκαλεί πολλαπλασιασμό των κυττάρων και σχηματισμό όγκων.
Τα μέτρα ελέγχου της ασθένειας είναι συνήθως προληπτικά. Προσοχή πρέπει να δοθεί στις καλλιεργητικές τεχνικές, ιδιαίτερα στο κλάδεμα και το ραβδισμό των ελιών, που θα πρέπει να αποφεύγεται με βροχερό καιρό. Τα εργαλεία κλαδέματος θα πρέπει να απολυμαίνονται με εμβάπτιση σε διάλυμα φορμόλης 5% ή άλλο απολυμαντικό. Είναι επίσης σημαντικό να καλυφθούν οι πληγές μετά από το κλάδεμα με επάλειψη με πυκνό βορδιγάλειο πολτό.
Εάν η συγκομιδή γίνεται με υγρό καιρό, καλό είναι να γίνονται 1-2 ψεκασμοί με χαλκούχο μυκητοκτόνο.
Κυκλοκόνιο
Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Cycloconium oleaginum, που βρίσκεται σε όλες τις μεσογειακέςχώρες και στην Καλιφόρνια.. Προσβάλλει τα φύλλα και προκαλεί φυλλόπτωση, που είναι ιδιαίτερα έντονη σεπεδινές περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και ανεπαρκή αερισμό.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι η εμφάνιση κυκλικών κηλίδων στην επάνω επιφάνεια των φύλλων. Οι προσβολές παρατηρούνται στα παλαιότερα φύλλα που βρίσκονται στα χαμηλότερα μέρη του δένδρου, ενώ σπάνια προσβάλλονται και οι ποδίσκοι των ανθέων και των καρπών.
Η μόλυνση γίνεται με την απελευθέρωση των σπορίων του μύκητα, η διασπορά των οποίων γίνεται με τη βοήθεια του νερού (βροχή) και σε μικρές αποστάσεις.
Η βέλτιστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη του μύκητα είναι 20-25°C, ενώ η βλάστηση των σπορίων γίνεται με την πρωινή δροσιά σε θερμοκρασία 9-25°C. Η ασθένεια σπάνια εμφανίζεται το καλοκαίρι, εκτός εάν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με βροχοπτώσεις. Η μόλυνση γίνεται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Οι μολύνσεις της άνοιξης είναι λιγότερες γιατί τα περισσότερα προσβεβλημένα φύλλα από το φθινόπωρο πέφτουν και έτσι δεν υπάρχει αρκετό μόλυσμα την άνοιξη. Αντίθετα οι φθινοπωρινές προσβολές είναι εντονότερες.
Ο έλεγχος της ασθένειας περιλαμβάνει καλλιεργητικές πρακτικές, κυρίως κλάδεμα για βελτίωση του αερισμού της κόμης και μείωση της σχετικής υγρασίας. Επιπλέον γίνονται προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα στην αρχή του φθινοπώρου λίγο πριν τις πρώτες βροχές. Ψεκασμοί γίνονται επίσης την άνοιξη (Μάρτιο-Απρίλιο) όταν η νεά βλάστηση έχει μήκος 5 εκ.
Τέλος, θα πρέπει να αποφεύγεται η καλλιέργεια ευαίσθητων ποικιλιών στην ασθένεια όπως, η Manzanilla, Frantoio, Arbequina, Picholine, Λιανολιά Κέρκυρας, Κονσερβολιά και η Καλαμών. Η ποικιλία Κορωνέικη είναι περισσότερο ανθεκτική.
Γλοιοσπόριο Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Gleosporium olivarum. Προσβάλλονται οι ώριμοι καρποί (και λιγότερο οι άωροι) και σε μικρότερο ποσοστό τα φύλλα. Η ασθένεια είναι κοινή στις μεσογειακέςελαιοκομικές χώρες, ιδιαίτερα στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και το Λίβανο. Η προσβολή ξεκινά με τηνέναρξη της ωρίμανσης των καρπών. Εμφανίζονται κηλίδες σκούρου χρώματος, οι οποίες σταδιακάεξαπλώνονται και καλύπτουν ολόκληρο τον καρπό, βενώ παράλληλα παρατηρείται συρρίκνωση τουκαρπού. Εφόσον επικρατεί υψηλή σχετική υγρασία, παρατηρείται ο σχηματισμός γλοιώδους ροδινο- πορτοκαλί μάζας που είναι τα σπόρια του μύκητα.
Η ύπαρξη πληγών στον καρπό διευκολύνει την προσβολή. Για το λόγο αυτό, η προσβολή είναι εντονότερη όταν έχουμε νύγματα από δάκο. Οι προσβεβλημένοι καρποί παραμένουν επάνω στο δένδρο ή πέφτουν. Η διάδοση του μύκητα διευκολύνεται με τη βροχή ή την υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία Τα σπόρια του μύκητα μπορούν να επιβιώσουν για ένα χρόνο σε μουμιοποιημένους καρπούς σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Για τον έλεγχο της ασθένειας, συνιστάται προληπτική εφαρμογή χαλκούχων μυκητοκτόνων το φθινόπωρο πριν τις πρώτες βροχές. Η εφαρμογή πρέπει να επαναληφθεί ένα μήνα.
----
Πηγή https://basilakakis.gr
Δημοσιεύτηκε στις 10 Μαρ 2015
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της «Κιβωτού Σπόρων» μια ομάδα πρωτοβουλίας ετοίμασε μια πιο συντονισμένη παρέμβαση για την Οικολογική Γεωργία, τόσο σε γνωστικό – θεωρητικό επίπεδο όσο και στην πράξη, στην εφαρμογή στα εδάφη του τόπου μας.
Η ομάδα σκοπεύει να μεταφέρει και να εμπλουτίσει την πετυχημένη Ελληνική και Διεθνή εμπειρία.
Την Τετάρτη 4/3/2015 η ομάδα ασχολήθηκε με τα «παραγωγικά κλαδέματα ελαιοδέντρων». Την δράση υποστήριξε γεωπόνος Μανώλης Βιδάλης, και ο φυσικός καλλιεργητής Μανώλης Παπαδημητρόπουλος.
Το σχέδιο είχε ως εξής:
• Εκτίμηση των δεδομένων για την απόφαση του τρόπου κλαδέματος ( φυσική και ηλικιακή κατάσταση των δένδρων, πυκνότητα φύτευσης, ικανότητα του εδάφους κλπ) σε λιόφυτα μελών της ομάδας στο Καλό Χωριό, την Παχιά Άμμο και το Καβούσι.
• Συμπεράσματα από προηγούμενα κλαδέματα για ορθές και λάθος εφαρμογές.
• Παρουσίαση λιόφυτου που εφαρμόζεται Φυσική Καλλιέργεια χωρίς χημικά λιπάσματα και συμπεράσματα για την αποδοτικότητα και την ποιότητα του.
• Συντονισμένο κλάδεμα δένδρων επί τόπου και εξήγηση του τρόπου εφαρμογής.
• Επίδειξη μηχανήματος για τον θρυμματισμό των λιόκλαδων και παραμονή τους στο χωράφι για εμπλουτισμό του εδάφους ή κομποστοποίηση.
Οι στόχοι του κλαδέματος είναι:
1. Το ισοζύγιο μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας.
2. Η ελαχιστοποίηση της μη παραγωγικής περιόδου.
3. Η παράταση της περιόδου σταθερής απόδοσης του φυτού.
4. Η αποφυγή της πρόωρης παρακμής ή γηρασμού του δένδρου.
5. Η επίτευξη οικονομικών ωφελειών.
6. Η εξοικονόμηση υγρασίας, που είναι περιοριστικός παράγοντας σε ξηρικούς ελαιώνες.
Πιστεύουμε ότι μόνο αν η οικολογική γεωργία κερδίσει το έδαφος που δικαιωματικά της ανήκει, θα οδηγηθούμε στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, στην διατήρηση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και στην προάσπιση της υγείας μας.
Εκτιμούμε ότι είναι αναγκαία η διάδοση και η παραγωγή τεχνογνωσίας σε όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, σε επαγγελματικό επίπεδο (καλλιεργητές, γεωτεχνικοί, ερευνητές, σύμβουλοι κ.α.), αλλά ακόμα και ως ερασιτέχνες που ενδιαφέρονται να παράγουν προϊόντα ποιοτικής διατροφής για τις οικογένειες και τους φίλους τους.
Κατηγορία Εκπαίδευση
Σχετικά Άρθρα:
Κ65
Κ2 ΕΛΙΑ
Κ15
Δείτε επισης
Αντιμετώπιση ζιζανίων στην βιολογική καλλιέργεια της ελιάς
Πως να δημιουργήσω και να καλλιεργήσω ενα βιολογικό ελαιώνα.
Eπιδότηση σε ελαιοκαλλιεργητές για να μην καίνε τα κλαδιά της ελιάς
Να αποκαλύψω ότι το παιχνίδι στο λάδι έχει αλλάξει, τα επόμενα χρόνια
Βιβλιογραφία
• CHARTZOULAKIS, K., MICHELAKIS, N., TZOMPANAKIS, I. (1992). Effects of water amount and application date on yield and water utilization efficiency of Koroneiki olives under drip irrigation. Adv. Hort. Sci.2:82-84.
• GERASOPOULOS, D., METZIDAKIS, I., NAOUFEL, E. (1999). Ethephon sprays affect harvest parameters of "Mastoides" olives. Acta Horticulturae 474, pp: 223-228.
• KRISHKOW, E., ΜETZIDAKIS, I. (2005). The impact of organic and conventional management practices in irrigated and non-irrigated olive orchards on the soil properties, the nutritional status and economic performance of the olive cultivar "Koroneiki". Proceedings of International Symposium on the olive tree and the environment, pp: 66-73.
• KΟΣΜΑΣ, Κ., ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ, Ν., ΜΕΤΖΙ∆ΑΚΗΣ, Ι., ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Γ., ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ, Π., ΚΟΣΜΑ, ∆., ΤΣΑΡΑ, Μ., ΣΕΡΓΕΝΤΑΝΗ, X. (2004). 'Σενάρια αειφόρου διαχείρισης ελαιώνων περιοχής Χανίων Κρήτης', 10ο Πανελλήνιο Εδαφολογικό Συνέδριο, Βόλος, 22-25/09/04.
• MARATHIANOU, M., KOSMAS, C., GERONTIDIS, S., DETSIS, V. (2000). Landuse evolution and degradation in Lesvos (Greece): a historical approach. Land Degradation & Development 11: 63-73.
• METZIDAKIS, I., KOSMAS, C., KOUBOURIS, G., KASSIDONIS, E., SERGENTANI, C., GIANNAKAKI, A. (2006) Evaluation of tillage and organic matter management in the target area of Greece. In: Xiloyannis C., Celano G., Amato M. and Palese A.M. (Eds.) OLIVERO Project communication – No. 10. www.olivero.info.
• METZIDAKIS, I., KOUBOURIS, G., SERGENTANI, C. (2006). Recommendations for olive orchards that will be abandoned. In: Metzidakis, I. (Ed.). 2006. Recommendations for olive orchards that will be abandoned. OLIVERO Project Communication No. 9. www.olivero.info.
• METZIDAKIS, I. (1997). Pruning for tree formation, fruit production and rejuvenation. Proceedings of Int. Seminar on Olive Growing. Chania 19 -24 May 1997, pp: 74-78.
• METZIDAKIS, I. (1997). Harvesting methods in Greece. Proceedings of Int. Seminar on Olive Growing. Chania 19 -24 May 1997, pp: 101-113. • METZIDAKIS, I. (1999). Field studies for mechanical harvesting by using chemical for the loosening of olive pedicel on cv ‘ koroneiki’. Acta Horticulturae 474, pp: 197- 202.
• METZIDAKIS, I. (2002). Effect of regeneration pruning for the recovery of olive productivity and fruit characteristics in ten olive cultivars. Acta Horticulturae 586, pp: 333-336.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I. (1998). Παραγωγικότητα και κόστος παραγωγής. Επιστηµονική ηµερίδα «Η ελαιοκοµία της Κρήτης µπροστά στις προκλήσεις του νέου αιώνα» , Ρέθυµνο, 13 , Ιουνίου, 1998.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I., XΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΑΚΗΣ, N., ΛΑΓΓΟΥΒΑΡ∆ΟΣ, Ε. (1998). ∆ιαρθρωτικές µεταβολές, τεχνικές βελτιώσεις και υποδοµές για αύξηση της παραγωγικότητας και µείωση του κόστους. Επιστηµονική Ηµερίδα "Η Ελαιοκοµία της Κρήτης µπροστά στις προκλήσεις του νέου αιώνα." Ρέθυµνο 13 Ιουνίου 1998.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I. (1998). ∆ιαχείριση Ελαιώνων, Βελτίωση παραγωγικότητας και µείωση του κόστους παραγωγής. Ελιά και Ελαιόλαδο, Τεύχος 7, Νοέµβριος 1998. 61
• MICHELAKIS, N. 1990. Yield response of table and oil olives varieties to different water use levels under drip irrigation. Acta Horticulturae 286:271-274.
• ΜETZIDAKIS, I., KRISHKOW, E., (2003). Συγκριτική µελέτη της θρεπτικής κατάστασης και της οικονοµικής απόδοσης δύο ποικιλιών ελιάς βιολογικής και συµβατικής καλλιέργειας σε ξηρικούς ελαιώνες στην περιοχή Χανίων. Ελιά & Ελαιόλαδο Τεύχος 37, σελ. 35-37, Νοέµβριος-∆εκέµβριος 2003.
• METZIDAKIS, I. (1997). Growth, flowering and productive behaviour of twenty olive cultivars in Crete. Third Intern. Sympos. on Olive Growing, (OLEA No 24 - Sept.1997, Abstracts)
• ΜΕΤΖΙ∆ΑΚΗΣ Ι., ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, Ν. (1986). Αποτελέσµατα δοκιµών ελαιοσυλλεκτικών µηχανηµάτων περιόδου 1985-86. ∆ελτίο Ινστιτούτου Υποτροπικών και Ελιάς Χανίων.
• ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, Ν. (1989). Συγκοµιδή του ελαιοκάρπου. ∆υνατότητες-Προβλήµατα- Προοπτικές. Γεωργική Τεχνολογία (Νοε. ΄89): 81-88.
• ΣΦΑΚΙΩΤΑΚΗΣ, Ε. (1993). Μαθήµατα Ελαιοκοµίας. 7. Καλλιεργητικές εργασίες του εδάφους του ελαιώνα. Εκδόσεις typo MAN.
• ΧΑΡΤΖΟΥΛΑΚΗΣ, Κ. (2003). Η άρδευση της ελιάς – Υδατικές ανάγκες και ποιότητα νερού. Ελιά & Ελαιόλαδο 33, 33-39.
Παραπομπές ( https://el.wikipedia.org/ )
Πηγές
https://karydies.blogspot.gr/2011/06/blog-post_20.html
https://www.thassos-island.gr/
https://basilakakis.gr/
https://www.moa.gov.cy/
https://www.geotee-anste.gr/images/Sidiropoulou_Athens.pdf
https://www.naevias.gr/
https://www.infoil.gr/el/quality-criteria-olive/2011-04-08-09-10-48/116?tmpl=component
https://www.biologika-manias.gr/index.php/to-blog/item/4-egkriseis-se-elia-ampeli
https://elialadi.blogspot.gr/2014/03/fytokalypsh-elaiona-me-agria-sparagia.html
https://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/4321/Varvarigos_Avramidis.pdf?sequence=5
https://www.sage10.gr/images/orthes-praktikes/threpsi-elias.pdf
https://el.wikipedia.org/
https://www.eleourgiki.gr/docs/year1/drasi_bii/meleti.pdf
https://www.gaiapedia.gr/
https://fitoriakonstantinou.gr/
https://www.opengov.gr/ypaat/wp-content/uploads/downloads/2013/02/elia.pdf
https://www.aua.gr/roussos/Roussos/pdf/OliveBr.pdf
https://spiroskatsamakas.blogspot.gr/2011/12/blog-post_24.html
https://www.agrotypos.gr/
***Μελετητική ομάδα για το βιβλίο Οδηγός 292 σελίδων για την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς από τη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης
Οι Εκπαιδευτές
Δρ. Ευάγγελος Καπετανάκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Εντομολογίας και Γεωργικής Φαρμακολογίας, Αντιπρόεδρος του ΤΕΙ Κρήτης. Επιστημονικός Υπεύθυνος της Μελετητικής Ομάδας. Με πολύχρονη εμπειρία από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και το ΤΕΙ Κρήτης σε ερευνητικά προγράμματα ελέγχου της αποτελεσματικότητας μέσων και μεθόδων για την αντιμετώπιση του δάκου, περιβαλλοντικής και προσωπικής προστασίας από τα αγροχημικά, αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Δρ. Δημήτριος Λυδάκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Μετασυλλεκτικής Τεχνολογίας και Τυποποίησης Γεωργικών Προϊόντων, Διευθυντής της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με μακρόχρονη εμπειρία από τον ιδιωτικό τομέα στον έλεγχο ποιότητας γεωργικών προϊόντων.
Δρ. Σπυρίδων Λιονάκης, Γεωπόνος, Αν. Καθηγητής Ελαιοκομίας στο ΤΕΙ Κρήτης, με μακρόχρονη σχετική εμπειρία ως Ερευνητής στο Ινστιτούτο Υποτροπικών και
Ελιάς Χανίων.
Δρ. Δημήτριος Κολλάρος, Βιολόγος, Αν. Καθηγητής Οικολογίας στο ΤΕΙ Κρήτης με εμπειρία στη μελέτη αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά
συστήματα στην ελιά.
Δρ. Κωνσταντίνος Σινάνης, Γεωπόνος, Καθηγητής Εδαφολογίας του ΤΕΙ Κρήτης, Προϊστάμενος του Τμήματος Φυτικής Παραγωγής.
Δρ. Πλούταρχος Τσικαλάς, Γεωπόνος, Καθηγητής Θρέψης Φυτών του ΤΕΙ Κρήτης,
Δρ. Θρασύβουλος Μανιός, Γεωπόνος, Χημικός Μηχανικός. Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Κρήτης, στο γνωστικό αντικείμενο «Ανάκτηση και Επαναχρησιμοποίηση Στερεών και Υγρών Αποβλήτων»
Δρ. Ιωάννης Φυσαράκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Αμπελουργίας - Δενδροκομίας ΤΕΙ Κρήτης
Γεώργιος Πετούσης, Γεωπόνος. Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με Αντικείμενο τη Δενδροκομία
Ιωάννης Σπανάκης, Γεωπόνος, Επίκουρος Καθηγητής Γεωργικής Μηχανολογίας, με μεταπτυχιακές σπουδές σε θέματα εδαφολογίας και υδραυλικής
Δρ. Δημήτριος Γκούμας, Γεωπόνος. Καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης διδακτικό αντικείμενο τη φυτοπαθολογία – βακτηριολογία.
Χρήστος Γκατζηλάκης, Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης με Αντικείμενο τη Φυτοπαθολογία.
Γεώργιος Κολιοραδάκης, Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με Αντικείμενο τη Δενδροκομία
Δρ. Μαρία Παπαδάκη, Καθηγήτρια Εφαρμογών στην Εντομολογία στο ΤΕΙ Κρήτης, με εμπειρία στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εχθρών των καλλιεργειών.
Νίκος Μπουνάκης, Τεχνολόγος Γεωπονίας. Εκπαιδευτικός Συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης. Εξειδικευμένος σε συστήματα ποιότητας στη γεωργία και στην ασφάλεια τροφίμων.
Μιχαήλ Παπαηλιάκης, Γεωπόνος, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης σε εντομολογικά θέματα, Ελεγκτής Βιοκαλλιεργειών στη ΔΗΩ, με εμπειρία στην έρευνα αποτελεσματικότητας αγροχημικών και παγίδων για το δάκο και μέσων προσωπικής προστασίας από τα αγροχημικά.
Οι Συνεργάτες
Δρ. Αγάπη Βασιλείου, Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Δρ. Ελευθέριος Αλυσσανδράκης, Γεωπόνος, MSc στη Φυτοπροστασία, Διδάκτορας Εντομολογίας/ Μελισσοκομίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Παναγιώτα Ψειροφωνιά, Τεχνολόγος Γεωπονίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης, με εμπειρία ερευνητικών προγραμμάτων μέσων παγίδευσης, προσωπικής προστασίας και αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Ιωάννης Χασουράκης, Τεχνολόγος Γεωπονίας, Τεχνικός της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεσσαράς, ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης με εμπειρία ερευνητικού προγράμματος αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Νικήστρατος Δεμέτζος, Τεχνολόγος Γεωπονίας, ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης σε αντικείμενο αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Μαρία Καλογήρου, Τεχνολόγος Γεωπονίας. Εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης
Επίσης στην Ομάδα Τεχνικής Υποστήριξης του Έργου συμμετείχαν οι:
Δημήτρης Χρηστάκης, Αγαπητός Ατζολετάκης, Θεόδωρος Χορτατσος, Γεωργίος Χατζηθεοδώρου, Λάμπρος Φρατζεσκάκης, Δήμητρα Τσικνή, Γεωργίος Τσαγκαράκης, Κωνσταντίνος Σαρανταυγάς, Θεόδωρος Λυκογιαννάκης, Γεωργίος Κοζυράκης, Χριστίνας Γεωργάτου, Φαίδων Χριστοφίδης
Ιωάννης Καρουζάκης, Διοικητικός Υπάλληλος του ΤΕΙ, Τεχνική και Διοικητική Υποστήριξη Έργου
Η ελιά παίζει πολύτιμο ρόλο στη διατήρηση του περιβάλλοντος γιατί προσφέρεται καλύτερα για αξιοποίηση των εδαφών που εξαρτώνται μόνο από βροχοπτώσεις. Σε τέτοιες «ευαίσθητες» περιοχές η εγκατάσταση άλλων καλλιεργειών εκτός της ελιάς εκθέτει τα εδάφη στον κίνδυνο των διαβρώσεων, ενώ η ελαιοκαλλιέργεια σε συγκαλλιέργεια με χειμερινά σιτηρά (κριθάρι) ή ψυχανθή (βίκος) προσφέρεται για τη συντήρηση των προβληματικών αυτών εδαφών.
Ως προς τον κοινωνικό της ρόλο, η ελιά έχει αναπτυχθεί σε λιγότερες ευνοημένες ορεινές και ημιορεινές περιοχές με το χαμηλότερο γεωργικό εισόδημα και δύσκολα η ελιά μπορεί να αντικατασταθεί με άλλες καλλιέργειες, λόγω των δυσμενών εδαφοκλιματικών συνθηκών (φτωχά και ξηρά εδάφη). Η ελαιοκαλλιέργεια επομένως θεωρείται ως η μόνη λύση για διατήρηση των γεωργικών πληθυσμών στις περιοχές αυτές και προσφέρει απασχόληση σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ελαιοπαραγωγικών χωρών της Κοινότητας.
Σημασία της ελαιοκομίας για την Ελλάδα
Στην Ελλάδα η ελιά είναι καλλιέργεια με πολύ μεγάλη διάδοση. Έχει αναπτυχθεί στις παραθαλάσσιες περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας και στα νησιά όπου συναντά άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξή της. Η εξάπλωση της ελαιοκαλλιέργειας είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλο είδος καρποφόρου δέντρου και καταλαμβάνει πάνω από 6,5 εκατομμύρια στρέμματα, έκταση που αναλογεί στο 15% περίπου της καλλιεργούμενης γεωργικής γης και στο 75% των εκτάσεων των δενδρωδών καλλιεργειών.
Το ελαιόλαδο είναι σπουδαίο προϊόν, μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής σημασίας γιατί η ακαθάριστη αξία της παραγωγής του αντιπροσωπεύει το 12,5% της ακαθάριστης φυτικής παραγωγής της χώρας και το 46,5% του ακαθαρίστου γεωργικού εισοδήματος.
Η καλλιέργεια της ελιάς στις περισσότερες περιοχές της χώρας έχει τη μορφή μονοκαλλιέργειας και το ελαιόλαδο αποτελεί το αποκλειστικό εισόδημα των κατοίκων των περιοχών αυτών. Στις περιοχές όπου ο τουρισμός απασχολεί ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού κατά την τουριστική περίοδο π.χ. Κέρκυρα, Χαλκιδική, Θάσο η ελαιοκαλλιέργεια απασχολεί κατά τους χειμερινούς μήνες το εργατικό δυναμικό κυρίως στη συγκομιδή του ελαιόκαρπου. Έτσι η ελαιοκαλλιέργεια συμπληρώνει άριστα το εισόδημα των κατοίκων των περιοχών αυτών που έχουν στραφεί στον τουρισμό.
Αναγκαιότητα καλλιέργειας της ελιάς με σύγχρονο τρόπο
Η χώρα μας, όπως και άλλες δυτικές χώρες, στη δεκαετία 1970-1980 ανέπτυξαν τη φιλοσοφία «όλο και περισσότερη αύξηση της γεωργικής παραγωγής με την εφαρμογή εντατικών συστημάτων μεγάλων εισροών για υψηλότερες αποδόσεις». Η εντατικοποίηση της γεωργίας στη χώρα μας, που συντελέστηκε μετά τη δεκαετία του 1970 είχε θετικές και αρνητικές επιδράσεις.
Ως θετικές επιδράσεις είχε την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, ώστε η Ελλάδα να καταστεί αυτάρκης σε πολλά γεωργικά προϊόντα και σήμερα να θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες εξαγωγικές χώρες στον ευρωπαϊκό χώρο.
Σήμερα στις πιο προηγμένες χώρες οι ασχολούμενοι με την γεωργική ανάπτυξη και γεωργική πολιτική ως και οι πολιτικοί που έχουν την ευθύνη σε γεωργικά θέματα αναζητούν τρόπους συμβιβασμού της προηγμένης Τεχνολογίας με συστήματα που αξιοποιούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές χωρίς να βλάπτουν το περιβάλλον και είναι παραγωγικά αλλά ταυτόχρονα και ανταγωνιστικά σε μακροχρόνια βάση. Η ευαισθησία των καταναλωτών στα θέματα του περιβάλλοντος και οι κίνδυνοι από την αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων και τη ρύπανση των υπογείων νερών από λιπάσματα, ασκούν πίεση για προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας σε συστήματα που είναι περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον και εξασφαλίζουν στον καταναλωτή προϊόντα απαλλαγμένα από ανεπίτρεπτα τοξικά υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Γενικά θεωρείται ότι η γεωργία καλείται να διέλθει από την πιο κρίσιμη καμπή της εξέλιξής της στην επόμενη δεκαετία κυρίως λόγω δύο σημαντικών μεταβολών. Πρώτον, οι αγροτικές αγορές καλούνται να επιτύχουν σ΄ ένα καθαρά ανταγωνιστικό περιβάλλον χωρίς να στηρίζονται σε πολιτικές παρεμβατικές και προστατευτικές. Δεύτερον, η αγροτική παραγωγή πρέπει να προσαρμοσθεί έγκαιρα σε τεχνολογικές και παραγωγικές διαδικασίες φιλικές προς το περιβάλλον
Η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια έχει να αντιμετωπίσει έντονο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, που αφορά στη διάθεση του ελαιόλαδου και της βρώσιμης ελληνικής ελιάς στις χώρες της Κοινότητας, από τον ανταγωνισμό ομοειδών προϊόντων που προέρχονται από συστήματα εναλλακτικών μορφών ελαιοκαλλιέργειας,
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό με διαφόρους τρόπους όπως:
Εφαρμογή εναλλακτικών μορφών καλλιέργειας της ελιάς
Ολοκληρωμένη καλλιέργεια ελιάς
Βιολογική καλλιέργεια της ελιάς
Καλύτερη οργάνωση της εμπορίας
Αναζήτηση νέων αναπτυσσόμενων αγορών
Στόχοι της σύγχρονης καλλιέργειας της ελιάς και τρόπος επίτευξής τους
Η σύγχρονη καλλιέργεια της ελιάς αποσκοπεί στην:
Παραγωγή κυρίως υψηλής ποιότητας ελαιοκάρπου και λαδιού και δευτερευόντως επαρκών ποσοτήτων
αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος
βελτίωση του βιοτικού επιπέδου
αποτελεσματικότερη χρήση της γης
διατήρηση φιλικής σχέσης μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος
μείωση ρύπανσης περιβάλλοντος
διατήρηση γονιμότητας εδαφών
διατήρηση οικολογικής ισορροπίας
Αυτό επιτυγχάνεται με τη βελτίωση τόσο της πρωτογενούς όσο και της δευτερογενούς παραγωγής και της εμπορίας.
Αρχές της σύγχρονης ελαιοκαλλιέργειας
Κατάλληλη ποικιλία ελιάς.
Λήψη προληπτικών μέτρων
Εφαρμογή μεθόδων φιλικών στον άνθρωπο και το περιβάλλον
Ορθή χρήση των εισροών (νερό, ενέργεια, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα) με σκοπό την ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων επιδράσεων στα καλλιεργούμενα φυτά, τα ζιζάνια, τον άνθρωπο και το περιβάλλον
Το είδος - ποικιλία ελιάς, το πολλαπλασιαστικό υλικό, η θρέψη της ελιάς, η λίπανση η βελτίωση των εδαφών, η άρδευση, το κλάδευμα καθώς και η προστασία ελιάς, από εχθρούς και ασθένειες.------
Παραδοτέο Έργου του Καν. 2080/ 2005 της ΕΑΣ Ρεθύμνου,***
Δράσης Biv (1) “Πρακτική επίδειξη τεχνικών ελαιοκαλλιέργειας
(βιολογική, ολοκληρωμένη γεωργία) σε ομάδες παραγωγών”.
Καθηγητής Εντομολογίας και Γεωργικής Φαρμακολογίας,
Επιστημονικός Υπεύθυνος Ευάγγελος Καπετανάκης,
Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης
Η φύτευση της ελιάς δεν θα πρέπει να γίνεται σε περιοχές στις οποίες η θερμοκρασία πέφτει συχνά κάτω από –5οC. όπου ζημιά στα δένδρα είναι σοβαρή και οφείλεται τόσο σε χειμωνιάτικους όσο και ανοιξιάτικους παγετούς. Ένα ασφαλές κριτήριο για την καταλληλότητα της περιοχής είναι η ύπαρξη ελαιόδενδρων, τα οποία για μία εικοσαετία τουλάχιστον δεν έχουν ζημιωθεί από παγετούς.
Οι ποικιλίες εκείνες που έχουν καλύτερη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες, θα πρέπει να προτιμώνται για τους ελαιώνες που βρίσκονται σε περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο.
Η ελιά παθαίνει επίσης ζημιά όταν επικρατεί ξηρός αέρας, κατά την περίοδο της ανθοφορίας και της καρπόδεσης. Επίσης σε περιοχές κλειστές, μη αεριζόμενες, με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, ευνοούνται οι ασθένειες όπως π.χ. το κυκλοκόνιο,γλοιοσπόριο κ.α.
Ένα ακόμη στοιχείο για την επιλογή της περιοχής, θα πρέπει να είναι η εύκολη εύρεση εργατικών χεριών για τη συγκομιδή, καθώς επίσης και η ύπαρξη ελαιοτριβείων ή εργοστασίων επεξεργασίας της επιτραπέζιας ελιάς.
Η επιλογή της τοποθεσίας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και το ύψος των ετησίων βροχοπτώσεων.
Έτσι, σε περιοχές με λίγες βροχοπτώσεις (200-300 χιλιοστά), η απόδοση της ελιάς είναι ικανοποιητική μόνο σε εδάφη με καλή ικανότητα συγκράτησης του νερού, εκτός αν υπάρχει δυνατότητα άρδευσης.
Σε περιοχές με αρκετές βροχοπτώσεις (400-600 χιλιοστά), η απόδοση είναι ικανοποιητική σε όλα σχεδόν τα εδάφη, με την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται καλή στράγγιση του εδάφους, γιατί η ελιά είναι ευαίσθητη στην υπερβολική εδαφική υγρασία. Σε χωράφια με κλίση, καλό θα είναι η φύτευση και η καλλιέργεια να γίνεται «κατά τις ισοϋψείς». Αυτό προϋποθέτει ειδικά μηχανήματα κινούνται κάθετα προς την κλίση του εδάφους χωρίς κίνδυνο ανατροπής.
1.2 Σύστημα Εκμετάλλευσης
Ανάλογα με την ποικιλία συνιστάται πυκνότητα 20-30 δένδρα/στρέμμα. Μπορεί αρχικά να γίνει πυκνότερη φύτευση (40-50 δένδρα/στρέμμα,) με πρόβλεψη αφαίρεσης των μισών δένδρων (ενδιάμεσων γραμμών) όταν αρχίσει ο συνωστισμός. Σε αβαθή ή πτωχά εδάφη και σε περιοχές με λιγότερες βροχοπτώσεις η πυκνότητα φύτευσης μειώνεται ανάλογα.
Γενικά, δύο είναι οι κύριοι τρόποι φύτευσης:- Παραδοσιακός, όπου οι αποστάσεις φύτευσης είναι 7×7 m., 6×8 m, 8×8 m, 10×10 m, ανάλογα με την περιοχή (λιγότερα από 200 δένδρα/στρέμμα).
- Δυναμικός, όπου τα δένδρα φυτεύονται πυκνά 5×6 m, 6×6 m, (περίπου 270-300 δένδρα/στρέμμα).
1.3 Προετοιμασία του χωραφιού
Πριν τη φύτευση, πραγματοποιούνται καλλιεργητικές εργασίες, όπου χρειάζεται, όπως εκχέρσωση (εκρίζωση δένδρων και θάμνων), ισοπέδωση, κατασκευή αναβαθμίδων, απομάκρυνση λίθων κ.λ.π.
Εάν το χωράφι προέρχεται από εκχέρσωση, καλό είναι πριν τη φύτευση να καλλιεργηθεί για 1-2 χρόνια με ετήσια φυτά (σιτηρά ή ψυχανθή), ώστε να γίνει δυνατή η απομάκρυνση όλων των ριζών και να αποφευχθεί η προσβολή των δενδρυλλίων της ελιάς από σηψιρριζίες.
Εάν υπάρχουν πολυετή ζιζάνια, θα πρέπει αυτά να καταπολεμηθούν με βαθιές αρόσεις το καλοκαίρι και ζιζανιοκτόνα (διασυστηματικά) πριν γίνει η φύτευση.
Μετά από τα παραπάνω, γίνονται βαθιές αρόσεις του χωραφιού, ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος σε μεγαλύτερο βάθος. Με την τελευταία άροση, γίνεται και η ενσωμάτωση των φωσφορικών και καλιούχων λιπασμάτων που θα χρειαστούν τα δένδρα στα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής τους. Καλό είναι να έχει προηγηθεί ανάλυση του εδάφους, με δειγματοληψία από διάφορα σημεία και βάθη (30, 60, 90 εκ.).
1.4 Φύτευση νέων δενδρυλλίων
Η φύτευση των δενδρυλλίων στις ήπιες περιοχές γίνεται το Νοέμβριο Δεκέμβριο και στις ψυχρότερες περιοχές το Φεβρουάριο-Μάρτιο, αφού παρέλθει ο κίνδυνος παγετού και οπωσδήποτε πριν αρχίσει η νέα βλάστηση των δενδρυλλίων.
Η φύτευση γίνεται σε λάκκους που ανοίγονται χειρωνακτικά ή μηχανικά, διαστάσεων 60×40 εκ. (χειρωνακτικά) ή 20×30 εκ. (μηχανικά). Το βάθος θα πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε το ριζικό σύστημα να μπαίνει στο ίδιο βάθος που ήταν και στο φυτώριο. Σε ξηρές περιοχές, το βάθος φύτευσης θα πρέπει να είναι 5-10 εκ. μεγαλύτερο.
Ιδιαίτερη φροντίδα καταβάλλεται ώστε οι ρίζες να καλύπτονται με ψιλοχωματισμένο έδαφος και τα τοιχώματα του λάκκου να μην είναι συμπιεσμένα.
Μετά τη φύτευση, συμπιέζεται το χώμα και ποτίζεται, ώστε να εξασφαλιστεί καλή επαφή των ριζών με το έδαφος και συμπληρώνεται ο λάκκος με όσο χώμα χρειάζεται ακόμα. Καλό είναι, η επιφάνεια του λάκκου να καλύπτεται με άχυρο για να μειωθεί η εξάτμιση του νερού.
Τα νεαρά δενδρύλλια θα πρέπει να ποτίζονται συχνά τα πρώτα 2-3 χρόνια και να λιπαίνονται με άζωτο κάθε χρόνο. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται έγκαιρη καταπολέμηση των ζιζανίων καθώς και προστασία από τυχόν εχθρούς και ασθένειες.
Εάν στο νέο ελαιώνα γίνεται συγκαλλιέργεια με ετήσια φυτά, αυτά δεν θα πρέπει να είναι βαμβάκι, τομάτα, πατάτα, κολοκυνθοειδή κ.λ.π., γιατί μπορεί να προσβληθούν τα νεαρά δενδρύλλια από βερτιλλίωση.
Για αποφυγή του ανταγωνισμού στα δενδρύλλια, η συγκαλλιέργεια δεν θα πρέπει να γίνεται σε όλη την έκταση, αλλά να περιορίζεται στις ενδιάμεσες γραμμές. Καθώς θα μεγαλώνουν τα δενδρύλλια, η έκταση της συγκαλλιέργειας θα πρέπει σταδιακά να μειώνεται.
1.5 Λίπανση του νέου ελαιώνα
Όπως ήδη αναφέρθηκε, πριν την εγκατάσταση του νέου ελαιώνα θα πρέπει να γίνεται δειγματοληψία και ανάλυση του εδάφους. Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης, γίνεται φωσφορική και καλιούχος λίπανση σε όλη την έκταση πριν τη φύτευση. Η ανάλυση θα δείξει επίσης αν χρειάζεται προσθήκη ασβεστίου στο εδάφους.
Σε περίπτωση που δεν έγινε η ανάλυση αυτή και εφόσον τα προηγούμενα χρόνια το χωράφι δεν λιπάνθηκε με φωσφόρο και κάλι, τότε συνιστάται η διασπορά και ενσωμάτωση με την τελευταία άροση πριν τη φύτευση, των παρακάτω λιπασμάτων:
100-150 kg/στρέμμα λιπάσματος 0-20-0 και
50-80 kg/στρέμμα λιπάσματος 0-0-50.
Με τις ποσότητες αυτές, ο ελαιώνας δεν θα χρειαστεί λίπανση με φωσφόρο και κάλι για τα επόμενα 5-8 χρόνια. Κατά τον επόμενο χρόνο, στο διάστημα μεταξύ της έναρξης της νέας βλάστησης και μέχρι τις αρχές Ιουλίου, γίνονται 3-4 επιφανειακές λιπάνσεις με μικρές δόσεις νιτρικής αμμωνίας (20-30 γρ/δένδρο κάθε φορά) που ακολουθούνται από άρδευση. Η ίδια τακτική ακολουθείται και τα επόμενα χρόνια, μέχρι τα δένδρα να μπουν σε καρποφορία, αυξάνοντας σταδιακά την ποσότητα του λιπάσματος.
2. Κλάδεμα ελιάς
Το κλάδεμα των ελαιόδενδρων είναι μια σημαντικήεργασία που αποσκοπεί στην προσαρμογή τηςανάπτυξη της καρποφορίας των δένδρων στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής και στις καλλιεργητικές μας επιδιώξεις, ιδιαίτερα στη διευκόλυνση της συγκομιδής, η οποία αποτελεί και το σπουδαιότερο πρόβλημα της ελαιοκαλλιέργειας σήμερα.
- Το ισοζύγιο μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας.
- Η ελαχιστοποίηση της μη παραγωγικής περιόδου.
- Η παράταση της περιόδου σταθερής απόδοσης του φυτού.
- Η αποφυγή της πρόωρης παρακμής ή γηρασμού του δένδρου.
- Η επίτευξη οικονομικών ωφελειών.
- Η εξοικονόμηση υγρασίας, που είναι περιοριστικός παράγοντας σε ξηρικούς ελαιώνες.
Όταν είσαι κολλημένος με το λιομαζοχτό ( Ελαιοσυλλογή )
Κλάδεμα καρποφορίας στα παραγωγικά δένδρα Κλάδεμα καρποφορίας Σκοπός του κλαδέματος είναι η εξασφάλιση όσο το δυνατό σταθερής απόδοσης των δένδρων και καλής ποιότητας καρπού (ειδικά όσον αφορά τις επιτραπέζιες ποικιλίες).
Κλάδεμα ανανέωσης στα ηλικιωμένα δένδρα Σκοπός του κλαδέματος είναι η αποφυγή της εξάντλησης με τα χρόνια και η επαναφορά των δένδρων σε επιθυμητά σχήματα και μεγέθη.
2.1 Κλάδεμα Διαμόρφωσης
Περιλαμβάνει τις απαραίτητες επεμβάσεις ώστε τα δένδρα μετά τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής τους να πάρουν σχήμα που να διευκολύνει τις καλλιεργητικές εργασίες, τους ψεκασμούς και ιδιαίτερα τη συγκομιδή.
Κατά τη φάση αυτή, θα πρέπει να αποφεύγονται τα αυστηρά κλαδέματα που καθυστερούν την είσοδο των δένδρων σε καρποφορία. Ένα συνηθισμένο σχήμα είναι το “ελεύθερο κύπελο”.
Ελεύθερο κύπελο
Για τη διαμόρφωση στο σχήμα αυτό, τα δενδρύλλια κόβονται σε ύψος 60-80 εκ από το έδαφος κατά τη μεταφύτευση. Την πρώτη χρονιά, επιδιώκεται η δημιουργία πλάγιων βλαστών σε κανονικές αποστάσεις γύρω από τον κεντρικό βλαστό και σε ύψος 30-60 εκ από το έδαφος.Στα επόμενα χρόνια γίνεται ελάχιστο κλάδεμα, μόνο για αφαίρεση σπασμένων κλαδιών, καθώς επίσης και κλαδιών που διασταυρώνονται μεταξύ τους. Αφού το δένδρο αναπτυχθεί καλά, επιλέγονται 3-5 βασικοί βραχίονες σε απόσταση 20-30 εκ. μεταξύ τους γύρω από τον κεντρικό βλαστό, ο οποίος στη συνέχεια αφαιρείται.
Μετά την είσοδο του δένδρου στην καρποφορία, εφόσον δεν γίνονται αυστηρά κλαδέματα, το δέντρο παίρνει σταδιακά ένα ελεύθερο σφαιρικό σχήμα.
Για εντατικά συστήματα καλλιέργειας, στα οποία γίνονται πυκνές φυτεύσεις, επιδιώκονται χαμηλά σχήματα διαμόρφωσης. Τα σπουδαιότερα είναι το χαμηλό κύπελλο και το θαμνώδες σχήμα.
Στο χαμηλό κύπελλο, η διακλάδωση των βραχιόνων γίνεται από πολύ χαμηλά, στα 30-40 εκ. από το έδαφος.
Στο θαμνώδες σχήμα, δεν γίνεται καμία επέμβαση κλαδέματος στα πρώτα 5-6 χρόνια και μετά αφαιρούνται μόνο οι καχεκτικοί βλαστοί και οι κορυφές που υπερβαίνουν σε ύψος τα 3 μέτρα. Το θαμνώδες σχήμα έχει ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα για εντατική καλλιέργεια:
- Τα δένδρα μπαίνουν γρηγορότερα στην καρποφορία.
- Δίνουν μεγαλύτερη μέση στρεμματική απόδοση σε σύγκριση με άλλα σχήματα.
- Κάνουν δυνατή τη συγκομιδή χωρίς σκάλες, μειώνοντας έτσι το κόστος.
Ελεύθερο κύπελο (1), χαμηλό κύπελο (2) και θαμνώδες σχήμα (3)
Τόσο το θαμνώδες όσο και το χαμηλό κύπελλο έχουν το μειονέκτημα ότι δυσχεραίνουν τη μηχανική καλλιέργεια του εδάφους και επίσης κάνουν σχεδόν αδύνατη τη συλλογή του ελαιοκάρπου από το έδαφος.
Ένα βελτιωμένο χαμηλό σχήμα, χωρίς τα μειονεκτήματα αυτά, είναι το χαμηλό κυλινδρικό με μονό κορμό και χαμηλή διακλάδωση κόμης.
Τα κύρια συστήματα κλαδέματος που εφαρμόζονται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι τα ακόλουθα:
1. Το σχήμα με δύο βραχίονες, που είναι κοινό στην Ανδαλουσία, κυρίως για επιτραπέζιες ποικιλίες.
2. Το σχήμα κηροπηγίου στην Τυνησία.
3. Το σχήμα διπλού ή τριπλού κορμού στη Σεβίλλη.
4. Το πολυ-κωνικό σχήμα, στο οποίο κάθε βραχίονας έχει το σχήμα ενός κώνου, που απαντάται σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας.
5. Το ελεύθερο κύπελλο στη Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα.
6. Το σφαιρικό σχήμα, το οποίο δεν είναι τόσο διαδεδομένο γιατί δεν επιτρέπει τον πλήρη φωτισμό του δένδρου.
7. Το χαμηλό κυλινδρικό σχήμα.
8. Το σχήμα χωρίς κορμό στην Τυνησία.
Η ελεύθερη παλμέτα. Το σχήμα αυτό παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες και δεν είναι διαδεδομένο στις ελαιοπαραγωγές χώρες.
Διαφορετικά συστήματα κλαδέματος όπως αναφέρθηκαν παραπάνω.
2.2 Κλάδεμα καρποφορίας
Η ελιά καρποφορεί σε βλαστούς του προηγούμενου έτους. Οι πολύ ζωηροί βλαστοί δεν είναι καρποφόροι (έχουν μόνο βλαστοφόρους οφθαλμούς), ενώ οι αδύνατοι βλαστοί δίνουν ελάχιστους καρπούς (έχουν λίγους καρποφόρους οφθαλμούς). Για το λόγο αυτό, σκοπός του κλαδέματος καρποφορίας είναι η δημιουργία βλαστών μέτριου μήκους και η διατήρηση της καρποφόρας ζώνης σε καλή ζωηρότητα και με καλό φωτισμό.
Οι παραπάνω στόχοι είναι δύσκολο να επιτευχθούν σε πυκνά φυτεμένα δένδρα που σκιάζονται το ένα από τοάλλο. Στην περίπτωση αυτή, η καρποφόρα ζώνη περιορίζεται στις κορυφές των δένδρων και σε κάποια σημεία προς τη νότια πλευρά τους που τα βλέπει ο ήλιος.
Στα δένδρα αυτά, όταν κόβονται οι κορυφές για χαμήλωμα των δένδρων, μειώνεται πολύ η απόδοσή τους γιατί αφαιρείται σημαντικό μέρος της καρποφόρας επιφάνειας.
Στα κανονικά παραγωγικά δένδρα, συνιστάται να γίνεται κάθε χρόνο ένα μέτριο (όχι αυστηρό) κλάδεμα καρποφορίας, με αφαίρεση των πυκνών και νεκρών κλαδίσκων από την καρποφόρο ζώνη, επειδή με την πάροδο του χρόνου η ζώνη αυτή έχει την τάση να πυκνώνει και να γεμίζει με μικρούς βλαστούς.
Κάνοντας το παραπάνω κλάδεμα, βελτιώνεται το μήκος των βλαστών και εξασφαλίζεται καλός φωτισμός στην καρποφόρα ζώνη. Το κλάδεμα αυτό πρέπει να είναι αυστηρότερο σε δένδρα που αναπτύσσονται σε άγονα και ξηρά εδάφη, ώστε να περιορίζεται η φυλλική επιφάνεια και να εξοικονομούνται θρεπτικά στοιχεία και νερό για τη νέα καρποφόρα βλάστηση. Αντίθετα, σε δένδρα που αναπτύσσονται σε γόνιμα εδάφη, ή που λιπαίνονται και αρδεύονται, το κλάδεμα δεν πρέπει να είναι αυστηρό, επειδή υπάρχει επάρκεια θρεπτικών στοιχείων και νερού τόσο για την υπάρχουσα καρποφορία, όσο και για τη δημιουργία της νέας καρποφόρας βλάστησης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, το αυστηρότερο κλάδεμα δίνει λαίμαργους βλαστούς που αργούν να μπουν σε καρποφορία.
Το κλάδεμα καρποφορίας στις επιτραπέζιες ποικιλίες, αν γίνει σωστά, μπορεί να βελτιώσει το μέγεθος των καρπών. Για το σκοπό αυτό συνιστάται καλύτερα να γίνεται στις χρονιές υπερβολικής καρποφορίας αραίωση καρποφόρων κλαδίσκων λίγο μετά την καρπόδεση.
Το κατάλληλο κλάδεμα μπορεί επίσης να μειώσει την παρενιαυτοφορία. Για το σκοπό αυτό, συνιστάται αυστηρό κλάδεμα (με αφαίρεση βλαστών μέτριας ζωηρότητας που πιθανότατα θα εξελιχθούν σε καρποφόρους) το χειμώνα που προηγείται του έτους μεγάλης καρποφορίας.
2.3 Κλάδεμα ανανέωσης
Η ελιά έχει την ικανότητα να αναβλαστάνει από οποιοδήποτε σημείο του ξύλου της μετά από κοπή και αυτό το χαρακτηριστικό είναι που της δίνει τη γνωστή μακροζωία της. Για το λόγο αυτό, είναι δυνατή η ανανέωση γηρασμένων δένδρων, καθώς επίσης και η αποκατάσταση δένδρων που ζημιώθηκαν από παγετό.
Γηρασμένα, χαμηλής παραγωγικότητας δένδρα, ανανεώνονται με κόψιμο του κορμού χαμηλά ή στο σημείο διακλάδωσης (σταυρός).
Για μερική ανανέωση ή περιορισμό της κόμης σε πυκνοφυτεμένα δένδρα που σκιάζονται, το κόψιμο γίνεται στους βραχίονες ή στις πρώτες διακλαδώσεις τους σε ανάλογο ύψος. Στα σημεία κοπής αναπτύσσονται νέοι ζωηροί βλαστοί από τους οποίους επιλέγονται οι καταλληλότεροι για το σχηματισμό του νέου σκελετού του δένδρου. Το δένδρο μπαίνει πάλι σε καρποφορία μετά από 3-5 χρόνια. Για την αποκατάσταση δένδρων που επλήγησαν από παγετό, τα δένδρα αφήνονται για ένα χρόνο, ώστε να εκδηλωθεί η πραγματική έκταση της ζημιάς. Από τους νέους βλαστούς που στο μεταξύ εκπτύσσονται, θα σχηματιστούν οι νέοι κλάδοι του δένδρου, ενώ αφαιρούνται όλα τα κατεστραμμένα μέρη.
Πότε και με ποια ένταση γίνονται τα κλαδέματα;
Προκειμένου να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα:
Ο όγκος των βροχοπτώσεων κατά την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα.
Ο όγκος της εσοδείας του έτους που πέρασε.
Η βλαστική κατάσταση του δένδρου τη στιγμή που θα επέμβει ο κλαδευτής.
Ο προορισμός του φορτίου (επιτραπέζια κατανάλωση ή ελαιοποίηση).
Η πυκνότητα φύτευσης και ο τύπος του κλαδέματος που πρόκειται να γίνει.
Εποχή Κλαδέματος
Το κλάδεμα του ελαιόδενδρου μπορεί να αρχίσει αμέσως μετά την συγκομιδή του καρπού. Έτσι, στις ποικιλίες της επιτραπέζιας ελιάς μπορεί να αρχίσει το Νοέμβριο–Δεκέμβριο, αν οι ελιές μαζεύτηκαν πράσινες ή αργότερα, Φεβρουάριο–Μάρτιο, αν μαζεύτηκαν μαύρες.
Γενικά το κλάδεμα μπορεί να γίνει σε όλη την περίοδο από το φθινόπωρο ως τους πρώτους μήνες της άνοιξης. Όμως δεν θα πρέπει να γίνεται πριν και κατά την περίοδο του χειμώνα σε περιοχές που πλήττονται συχνά από παγετούς.
2.4 Βασικές αρχές σύγχρονου κλαδέματος
• Ο παραγωγός που κλαδεύει οφείλει να δώσει σχήμα στο δέντρο, ώστε να λιάζονται όσα περισσότερα φύλλα γίνεται. Αυτό σημαίνει ότι προσπαθούμε να απλώσουμε το δέντρο και να μην παίρνει ύψος.
• Να έχουμε έναν κορμό στο 1 – 1.5 μέτρο και έναν γερό σκελετό.
• Να “ρυθμίζουμε” το δέντρο μας, ώστε να μη φορτώνεται τη μία χρονιά και να είναι άδειο την άλλη. Να κλαδεύουμε τους βλαστούς, ώστε να έχουμε ένα μέσο φορτίο κάθε χρόνο που θα δώσει καλύτερη ποιότητα και ποσότητα για το προϊόν μας και περισσότερη ασφάλεια για τον αγρότη ότι θα έχει κάθε χρόνο παραγωγή.
• Δεν αρκεί το κλάδεμα μια φορά τον χρόνο αλλά πολλές φορές. Ο ελαιοκαλλιεργητής θα πρέπει να παρακολουθεί την παραγωγή του και την καλοκαιρινή περίοδο και να προσαρμόσει και να διορθώσει τα ελαιόδεντρά του.
Την ημερίδα παρακολούθησαν αγρότες της περιοχής -και όχι μόνο- που διατύπωσαν ερωτήματα και συμμετείχαν πρακτικά στο κλάδεμα.
3. Άρδευση ελιάς
Όταν όμως η υγρασία του εδάφους αρχίζει να γίνεται υπερβολική, τα ελαιόδενδρα υποφέρουν περισσότερο απ’ ότι τα άλλα δένδρα. Η άρδευση στην ελιά αποδίδει και θα πρέπει να πραγματοποιείται ιδιαίτερα στις εξής περιπτώσεις:
– όταν οι βροχοπτώσεις της περιοχής είναι ανεπαρκείς,
– όταν υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις, αλλά είναι συγκεντρωμένες το χειμώνα, αφήνοντας τα δένδρα ακάλυπτα κατά τις κρίσιμες περιόδους της άνοιξης και του καλοκαιριού,
– όταν το έδαφος είναι αμμώδες ή χαλικώδες με μικρή ικανότητα συγκράτησης του νερού.
Η άρδευση συνιστάται ιδιαίτερα σε επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς στις οποίες επιδιώκεται μεγάλο μέγεθος καρπού. Είναι επίσης απαραίτητη για μέγιστη απόδοση σε εντατικές εκμεταλλεύσεις με πυκνή φύτευση δένδρων. Η λίπανση και το κλάδεμα συχνά αποδίδουν καλύτερα όταν συνδυάζονται με άρδευση.
Τα κρίσιμα στάδια στα οποία τα ελαιόδενδρα δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν έλλειψη υγρασίας είναι:
Στάδιο ανάπτυξης
Επίδραση της χαμηλής υγρασίας του εδάφους
Ανάπτυξη ανθοφόρων οφθαλμών
Ανθοφορία
Καρποφορία
Ανάπτυξη βλαστών
Λιγότερες ταξιανθίες
Ατελή άνθη
Μικρή καρπόδεση
Αυξημένη παρενιαυτοφορία
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
1ο στάδιο ανάπτυξης του καρπού που οφείλεται σε κυτταροδιαιρέσεις
Ανάπτυξη βλαστών
Μικρό μέγεθος καρπού λόγω μειωμένης κυτταρικής διαίρεσης
Μαρασμός καρπού
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
3ο στάδιο ανάπτυξης του καρπού που οφείλεται σε αύξηση των κυττάρων
Ανάπτυξη βλαστών
Μικρό μέγεθος καρπού λόγω μειωμένης αύξησης των κυττάρων
Μαρασμός καρπού
Μειωμένη ανάπτυξη βλαστών
Συρρικνωμένοι καρποί αποκτούν τη σπαργή τους μετά από πότισμα ή βροχή. Γι’ αυτό, στις επιτραπέζιες ποικιλίες συνιστώνται αρδεύσεις κατά την τελευταία περίοδο, για αύξηση τους βάρους και βελτίωση της ποιότητας των καρπών. Θα πρέπει όμως να γίνονται με σύνεση, αν οι καρποί χρησιμοποιούνται ώριμοι (μαύρες ελιές), γιατί μπορεί να προκληθεί οψίμιση της ωρίμανσης. Όψιμες αρδεύσεις επίσης μπορεί να δώσουν νέα βλάστηση που είναι ευαίσθητη στους παγετούς του χειμώνα. Αρκετοί ελαιώνες γύρω από την μεσόγειο δεν αρδεύονται. Σε εκείνους όπου εφαρμόζεται άρδευση, εφαρμόζεται μία ποικιλία μεθόδων όπως κατάκλιση, αυλάκια, μικρο-εκτοξευτήρες, στάγδην άρδευση και τα τελευταία χρόνια, υπο-επιφανειακή στάγδην άρδευση.
Άρδευση με σύστημα στάγδην, εκτοξευτήρες και αιωρούμενους σταλάκτες.
Η συχνότητα της άρδευσης καθορίζεται ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του νερού, κατά τρόπο ώστε να υπάρχει επάρκεια υγρασίας στο έδαφος στις πιο κρίσιμες περιόδους για την καλλιέργεια. Η ποσότητα νερού σε κάθε άρδευση ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο του εδάφους (περατότητα), το μέγεθος των δένδρων και άλλους παράγοντες. Για παραδοσιακές χαμηλής πυκνότητας καλλιέργειες, η συνεχής παροχή νερού κατά 80-120 λίτρα/ημέρα/δένδρο (σε βαριά εδάφη) δίνει καλά αποτελέσματα.
Επίδραση της άρδευσης σε καλλιέργεια επιτραπέζιων ελιών.
Το ελαιόδενδρο είναι ευαίσθητο στην υπερβολική υγρασία και δεν συμπεριφέρεται καλά σε πολύ υγρά εδάφη. Τα εδάφη αυτά, δεν επιτρέπουν το σωστό αερισμό και έτσι οι ρίζες ασφυκτιούν και το δένδρο οδηγείται στο θάνατο. Τα δένδρα που καλλιεργούνται σε κορεσμένα με υγρασία εδάφη είναι περισσότερο ευπαθή στις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες και σε ασθένειες του εδάφους, όπως φυτόφθορα και βερτισιλλίωση.4. Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς
Πληροφορία: Επειδή η Λίπανση και ο οδηγός θρέψης της ελιάς είναι πολύ μεγάλο και πάρα πολύ σημαντικό σαν θέμα αφαιρέθηκε από αυτή τη σελίδα αυτή και είναι σε ξεχωριστά άρθρα. 1# Δείτε εδώ το συνοπτικό άρθρο για τη Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς Λίπανση και οδηγός θρέψης της ελιάς
2# Δείτε εδώ το πλήρη άρθρο για την λίπανση της ελιάς Η Λίπανση της Ελιάς - Πλήρης οδηγός
5. Αντιμετώπιση Ζιζανίων
Τα ζιζάνια, ειδικά τα πολυετή είδη, έχουν σχεδόν τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης με τις ελιές. Εντούτοις, η προσαρμοστικότητα και η μεγαλύτερη αποδοτικότητά τους, εξασφαλίζουν γρηγορότερη και μεγαλύτερη ανάπτυξη από αυτήν της ελιάς. Για το λόγο αυτό, η αντιμετώπιση των ζιζανίων πρέπει να γίνεται τέσσερις έως έξι εβδομάδες πριν την έναρξη της εαρινής βλάστησης των δένδρων.
Δραστική Ουσία - Παρατηρήσεις
Προφυτρωτικά
Simazine
Diuron
Εφαρμογή σε 3-4 έτη μετά τη φύτευση των δέντρων
Oxyfluorfen
EPTC
Συνιστάται και για νεότερα δένδρα
Chlorthal dimethyl
Σε φυτώρια ελιάς Μεταφυτρωτικά
Paraquat
Diquat
Paraquat και diquat
Ζιζανιοκτόνα επαφής
Glufosinate ammonium
Έχει μικρή διασυστηματική δράση
Glyphosate
Glyphosate trimensium
Aminotriazole (amitrole)
Διασυστηματικά ζιζανιοκτόνα
Μείγματα προ – και μετά- φυτρωτικών
Simazine και paraquat
Simazine και aminotriazole
Diuron και amonotriazole
Terbuthylazine και glyphosate
Δραστικά σε φυτρωμένα ζιζάνια
Κυριότερα ζιζανιοκτόνα που συνιστώνται για την ελιά
Η απόφαση για τη διαχείριση των ζιζανίων επηρεάζεται σημαντικά από τη θέση, τις κλιματολογικές συνθήκες, το έδαφος, τις πρακτικές άρδευσης, την τοπογραφία, και τις προτιμήσεις των καλλιεργητών. Τα ζιζάνια ελέγχονται συνήθως είτε χημικά είτε μηχανικά. Η περιοχή μεταξύ των σειρών των δέντρων μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί χημικά ή μηχανικά με κόψιμο των ζιζανίων ή να οργωθεί. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί φυσική εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα, άρδευση κάτω από την επιφάνεια και φλόγιστρα. Συνήθως, συνδυάζονται περισσότερες από μία τεχνικές διαχείρισης των ζιζανίων στον ελαιώνα.
5.1 Αντιμετώπιση ζιζανίων σε νέους ελαιώνες
Τα δένδρα είναι πιο ευαίσθητα στον ανταγωνισμό ζιζανίων κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων ανάπτυξης, όπου το βάθος των ριζών είναι περιορισμένο. Οι ελαιώνες με ζιζάνια απαιτούν περισσότερα χρόνια μέχρι να γίνουν οικονομικά παραγωγικοί από τους ελαιώνες χωρίς ζιζάνια.
Ανεξάρτητα από τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των ζιζανίων, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί για να μην τραυματιστούν τα δένδρα ή οι ρίζες με χημικές ουσίες ή καλλιεργητικές μεθόδους. Καθώς αναπτύσσονται τα δένδρα, ο ανταγωνισμός από τα ζιζάνια ελαττώνεται, γιατί η σκιά από το φύλλωμα των δένδρων μειώνει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Μερικοί από τους πιο κοινούς τρόπους ελέγχου των ζιζανίων στους νέους ελαιώνες είναι οι ακόλουθοι:
Καλλιέργεια.
Μερικοί καλλιεργητές προτιμούν να αντιμετωπίζουν τα ζιζάνια χωρίς ζιζανιοκτόνα για το πρώτο ή δεύτερο έτος μετά τη φύτευση. Αυτό απαιτεί συνήθως σκάλισμα γύρω από τα δένδρα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού, καθώς επίσης και άροση μεταξύ των σειρών των δένδρων.
Η διαδικασία γίνεται καλύτερα όταν τα ζιζάνια βρίσκονται ακόμα στο στάδιο των σποροφύτων, αλλά δυσκολεύει όταν τα ζιζάνια είναι μεγάλα. Μικρά χειροκίνητα καλλιεργητικά εργαλεία χρησιμοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή κοντά στο δένδρο για να ελαχιστοποιήσουν τον τραυματισμό του κορμού, ιδιαίτερα όταν τα δένδρα είναι νεαρά. Τα μηχανικά μέσα που χρησιμοποιούνται στις σειρές των δένδρων περιλαμβάνουν χορτοκοπτικά μηχανήματα, σβάρνες, δισκοσβάρνες, καλλιεργητές, φρέζες. Οι φρέζες είναι περισσότερο αποτελεσματικές ότανχρησιμοποιούνται σε χαλαρό και όχι πετρώδες έδαφος.
Χειροκίνητα χορτοκοπτικά μηχανήματα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθούν, αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μην προκληθούν τραυματισμοί στον κορμό. Ο μηχανικός έλεγχος των ζιζανίων θα πρέπει να επαναληφθεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, ιδιαίτερα όταν τα ζιζάνια είναι ακόμη νέα. Η κατεργασία του εδάφους θα πρέπει να είναι επιφανειακή για να μην πληγωθούν οι επιφανειακές ρίζες των νεαρών ελαιόδενδρων. Όταν τα ζιζάνια μεγαλώσουν, είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν, μπορεί να φράξουν τον μηχανολογικό εξοπλισμό και παράγουν σπόρους.
Εδαφοκάλυψη.
Η καλλιέργεια φυτών ανάμεσα από τις γραμμές των ελαιόδενδρων, είναι μία τεχνική που χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πληθυσμό των ζιζανίων. Τα είδη που επιλέγονται διαφέρουν από μια περιοχή σε άλλη. Η καλλιέργεια που θα επιλεγεί για φυτοκάλυψη δεν θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική με τα νεαρά ελαιόδενδρα. Τα κυριότερα φυτά εδαφοκάλυψης είναι το σιτάρι, η βρώμη, η σίκαλη, το κριθάρι, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και ψυχανθές. Η καλλιέργεια ενός χειμερινού σιτηρού ανάμεσα από τις γραμμές των δένδρων θα περιορίσει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Για τη διατήρηση της καλλιέργειας εδαφοκάλυψσης, θα πρέπει να φυτά να κόβονται στο σωστό ύψος, ανάλογα με την καλλιέργεια, κατά τη διάρκεια του έτους.
Φυσική εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα (mulches).
Η κάλυψη του εδάφους, ανάμεσα από τις γραμμές των δένδρων, με φυτικά υπολείμματα διαφόρων ειδών (ξερά χόρτα, άχυρο, πριονίδι, κλπ), έχει σαν αποτέλεσμα τον έλεγχο των ζιζανίων, τη συγκράτηση υγρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους. Επιπλέον, τα φυτικά υπολείμματα έχουν σαν θετικό αποτέλεσμα τησταδιακή χουμοποίησή τους και επομένως τη βελτίωση της δομής του εδάφους. Τα υλικά αυτά θα πρέπει να τοποθετηθούν στο έδαφος όταν δεν υπάρχουν ζιζάνια.
Αποτρέπουν την ανάπτυξη νεαρών ζιζανίων γιατί εμποδίζουν το φώς να φτάσει στην επιφάνεια του εδάφους. Δεν είναι αποτελεσματικά στον έλεγχο πολυετών ζιζανίων, εκτός και εάν εμποδίζουν πλήρως το ηλιακό φώς να φτάσει στην επιφάνεια του εδάφους.
Η εδαφοκάλυψη μπορεί να γίνει επίσης με τεχνητά υλικά όπως μαύρο πλαστικό φύλλο από πολυαιθυλένιο, πολυπροπυλένιο ή πολυστέρα. Τα υλικά αυτά τοποθετούνται γύρω από τα νεαρά δένδρα.
Μειονέκτημα είναι όμως ότι το πλαστικό υλικό σκίζεται και τα υπολείμματα δημιουργούν πηγή ρύπανσης.
Ζιζανιοκτόνα
Ο έλεγχος των ζιζανίων μετά τη φύτευση των δένδρων και πριν την καρποφορία, γίνεται με την εφαρμογή ενός προ-φυτρωτικού ζιζανιοκτόνου, που καλύπτει επιφάνεια τετραγώνου ή κύκλου γύρω από κάθε δένδρο, είτε εφαρμόζεται επί της σειράς των δένδρων. Τα ζιζανιοκτόνα μπορούν επίσης να εφαρμοστούν για να ελέγξουν τα ζιζάνια όταν φυτρώσουν.
Επιλεκτικά ζιζανιοκτόνα είναι διαθέσιμα για τον έλεγχο ετησίων και πολυετών αγρωστωδών ζιζανίων. Το Paraquat μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο ζιζανίων κοντά στα νεαρά ελαιόδενδρα. Το μη επιλεκτικό ζιζανιοκτόνο glyphosate μπορεί να ελέγξει πλατύφυλλα ζιζάνια όταν αυτά έχουν αναπτυχθεί. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί μόνο γύρω από δένδρα με ξυλοποιημένους κορμούς και δεν πρέπει σταγόνες του ψεκαστικού υγρού να έρθουν σε επαφή με τα φύλλα των δέντρων.
5.2 Αντιμετώπιση ζιζανίων σε παραγωγικούς ελαιώνες
Χρειάζονται 3-4 χρόνια για να περάσει ένας ελαιώνας σε παραγωγικό στάδιο σε κανονικές καλλιεργητικέςσυνθήκες. Τα παραγωγικά δένδρα είναι πιο ανεκτικά σε πολλά ζιζανιοκτόνα από τα νεαρά ελαιόδεντρα,αυξάνοντας έτσι τις διαθέσιμες επιλογές για την αντιμετώπιση ζιζανίων. Γενικά, τα ζιζάνια ελέγχονται μεταξύ των γραμμών των δέντρων με άροση ή κοπή σε συνδυασμό με εφαρμογή ενός ζιζανιοκτόνου γύρω από κάθε δέντρο ή επί της σειράς των δέντρων.
Καλλιέργεια
Η καλλιέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παραγωγικούς ελαιώνες για την αντιμετώπιση των ετήσιων και διετών ζιζανίων, καθώς επίσης και των νεαρών πολυετών ζιζανίων. Η καλλιέργεια καταστρέφει τις ρίζες των δέντρων, μειώνοντας την ικανότητα πρόσληψης θρεπτικών ουσιών, ενώ παράλληλα το δένδρο είναι ευπαθές σε προσβολές από παθογόνα εδάφους. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή όταν εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος για τον έλεγχο των ζιζανίων.
Θερμική αντιμετώπιση.
Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει καύση με φλόγα ή με υπέρυθρη (θερμική ακτινοβολία) και χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των νεαρών ζιζανίων στους παραγωγικούς ελαιώνες.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία (μονή) φλόγα που κατευθύνεται στη βάση του δένδρου, ή φλογοβόλο μηχάνημα, με πολλές φλόγες, για να καούν τα ζιζάνια μεταξύ των σειρών των δένδρων. Η μέθοδος αυτή δεν συνιστάται για τα νεαρά δένδρα, επειδή μπορεί να βλάψει το λεπτό, πράσινο φλοιό του κορμού. Τα ετήσια πλατύφυλλα ζιζάνια ελέγχονται αποτελεσματικά, ενώ τα αγρωστώδη είναι περισσότερο ανθεκτικά. Η μέθοδος δεν συνιστάται όπου υπάρχει ξερή βλάστηση γύρω από τη βάση του δένδρου, γιατί μπορεί να ξεσπάσει πυρκαγιά.
Εδαφοκάλυψη
Η εδαφοκάλυψη με φυτικά υπολείμματα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των ζιζανίων, αλλά πρέπει να αναπληρώνεται τακτικά λόγω αποικοδόμησης. Τα φυτικά υπολείμματα που βρίσκονται στο στάδιο της αποικοδόμησης αποτελούν ιδανικό υλικό για την ανάπτυξη ζιζανίων.
Ζιζανιοκτόνα
Προ-φυτρωτικά ζιζανιοκτόνα μπορούν να εφαρμοστούν είτε μόνα τους, είτε σε συνδυασμούς ζιζανιοκτόνων, το φθινόπωρο μετά από τη συγκομιδή (με δύο συνολικά εφαρμογές, φθινόπωρο και άνοιξη), είτε το χειμώνα με ένα μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο.
Είναι προτιμότερο να καθυστερηθεί η εφαρμογή του προ-φυτρωτικού ζιζανιοκτόνου το χειμώνα, έως ότου να έχουν βλαστήσει τα περισσότερα ζιζάνια. Κατόπιν, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο. Αυτό επιτρέπει μακροχρόνιο έλεγχο των ζιζανίων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ παράλληλα περιορίζει τον ανταγωνισμό μεταξύ ζιζανίων και δένδρων.
Για μέγιστη ασφάλεια, οι άμεσοι ψεκασμοί ζιζανιοκτόνου γίνονται μόνο στο χώμα ή στο φύλλωμα των ζιζανίων και ποτέ στα φύλλα δέντρων.
6. Συγκομιδή των καρπών
Η συγκομιδή των καρπών πραγματοποιείται συνήθως με το χέρι ή μηχανικά. Το παραδοσιακό σύστημα συγκομιδής γίνεται με ραβδισμό, δηλαδή με χτύπημα των κλάδων των δένδρων με ραβδιά. Οι καρποί πέφτουν στα δίχτυα ελαιοσυλλογής, που απλώνονται γύρω και κάτω από τα δένδρα και στη συνέχεια συλλέγονται από το έδαφος. Αυτή η μέθοδος έχει καλή απόδοση, αλλά μαζί με τον καρπό ρίχνει και πολλά φύλλα, σπάζει τους τρυφερούς βλαστούς και τραυματίζει το δένδρο.
Συγκομιδή καρπών από το δένδρο
Μια άλλη μέθοδος είναι η «φυσική πτώση», στην οποία οι καρποί συγκομίζονται άμεσα από το έδαφος, μετά τη φυσική πτώση τους στα δίχτυα. Αυτή η μέθοδος προτιμάται όταν τα δένδρα είναι μεγάλου ύψους και υπάρχει μικρό εργατικό δυναμικό διαθέσιμο. Οι καρποί συγκομίζονται σταδιακά (τουλάχιστον μια φορά κάθε δύο εβδομάδες), με αποτέλεσμα η ποιότητα του ελαιολάδου να υστερεί σημαντικά.
Ένα άλλο μειονέκτημα είναι η παρατεταμένη περίοδος συγκομιδής (3-5 μήνες). Οι παραπάνω μέθοδοι έχουν αντικατασταθεί από το λεγόμενο «άρμεγμα» των κλαδιών με τα χέρια, κτενίζοντας τους καρπούς με τα χέρια ή με ειδικές κτένες και αφήνοντάς τους να πέσουν σε μικρά καλάθια, τα οποία προσδένονται στο επίπεδο της μέσης του κάθε εργάτη. Με αυτήν τη μέθοδο, αποφεύγεται ο τραυματισμός των καρπών αλλά παρουσιάζει το μειονέκτημα του υψηλού κόστους εργασίας.
Η συγκομιδή με το χέρι μπορεί να βελτιωθεί χρησιμοποιώντας μηχανοκίνητα ελαιοραβδιστικά μηχανήματα. Αποτελούνται από έναν τηλεσκοπικό άξονα (μήκους 2,50–3 m) στην άκρη του οποίου υπάρχει περιστρεφόμενος κύλινδρος με πλαστικά μαστίγια ή εξάρτημα με πλαστικά δάκτυλα σε διάταξη παλάμης. Το σύστημα λειτουργεί μηχανικά, υδραυλικά, με πεπιεσμένο αέρα και ηλεκτρικά. Ο χειριστής του μηχανήματος προκαλεί απλό ραβδισμό των κλαδιών του δένδρου και πτώση των καρπών επάνω στα δίχτυα.
Φορητά μηχανοκίνητα ραβδιστικά
Τα μηχανικά συστήματα συγκομιδής έχουν ιδιαίτερα οικονομικά πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών συστημάτων συγκομιδής με το χέρι, που οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους εργασίας και του χρόνου συγκομιδής. Το πιο κοινό μηχανικό σύστημα συγκομιδής, είναι ο δονητής που προσαρμόζεται στον ελκυστήρα.
Ο δονητής είναι προσαρμοσμένος με έναν γεωργικό ελκυστήρα (70-80 HP) και χρησιμοποιεί μια υδραυλική αντλία για να μεταφέρει ενέργεια σε μία δονούμενη κεφαλή που είναι προσαρμοσμένη στον κορμό του δένδρου.
Με τη μέθοδο αυτή, ολόκληρο το δένδρο δονείται, με δονήσεις μικρής διάρκειας, που σαν αποτέλεσμα έχουν την πτώση των καρπών στα δίχτυα ελαιοσυλλογής που τοποθετούνται αρχικά κάτω από το δέντρο.
Μηχανισμός δόνησης τοποθετημένος σε τρακτέρ
7. Εχθροί της Ελιάς
Οι σημαντικότεροι εχθροί της ελιάς είναι ο δάκος (Οleae Bactrocera), ο πυρηνοτρήτης (Prays oleae) και τολεκάνιο (Saissetia oleae). Και τα τρία είναι διαδεδομένα ευρέως στην περιοχή της Μεσογείου προκαλώντας σημαντικές οικονομικές απώλειες.
Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae) Βρίσκεται σε όλες τις ελαιοκομικές περιοχές της Μεσογείου. Εντούτοις, δεν έχει βρεθεί σε περιοχές όπου η ελιά είναι εισαγόμενο είδος, όπως η Βόρεια και Κεντρική Αμερική (Καλιφόρνια, Αριζόνα, Μεξικό, Ελ Σαλβαδόρ), Νότια Αμερική (Αργεντινή, Χιλή, Περού, Ουρουγουάη), η Κεντρική Ασία (Κίνα) και η Αυστραλία.
Όμως πρόσφατα στην περιοχή της Καλιφόρνιας διαπιστώθηκε η παρουσία του είδους αυτού.
Τέλειο θηλυκό έντομο δάκου
Στη Βόρειο Ιταλία και Νότιο Γαλλία, οι προσβολές μπορεί να ξεκινήσουν στα τέλη Ιουνίου, Ιουλίου, ακόμα και τον Αύγουστο. Οι πληθυσμοί αυξάνουν σταδιακά και φτάνουν το μέγιστο το Σεπτέμβριο – Οκτώβριο. Σε αυτές τις περιοχές εμφανίζονται το πολύ τρεις γενιές κατά τη διάρκεια του έτους. Στην Νότιο Ιταλία, Ισπανία και Κεντρική Ελλάδα, οι προσβολές ξεκινούν τον Ιούνιο–Ιούλιο, αλλά μετά την εμφάνιση της πρώτης γενιάς, οι πληθυσμοί μειώνονται λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του καλοκαιριού (πάνω από 33°C), σε συνδυασμό με τη χαμηλή σχετική υγρασία.Ο πληθυσμός αρχίζει να αυξάνει πάλι από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο-Δεκέμβριο. Σε νοτιότερες περιοχές, όπως στην Κρήτη ή την Βόρειο Αφρική, οι προσβολές ξεκινούν από το Μάιο.
Τα τέλεια άτομα μπορούν να ζήσουν αρκετούς μήνες.
Η μέγιστη μακροζωία παρατηρείται στα έντομα που εμφανίζονται το φθινόπωρο και αυξάνει σταδιακά από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο. Ο δάκος μπορεί να επιβιώσει για σύντομο χρονικό διάστημα σε θερμοκρασίες λίγο κάτω από 0°C, αλλά πεθαίνει εάν παραμείνει για ημέρες σε αυτές τις συνθήκες.
Μερικά άτομα επιβιώνουν σε θερμοκρασίες από 0-5°C για ένα μήνα, αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι γενικά υψηλό.
Στο ελαιόδενδρο, ο δάκος φαίνεται να περιορίζεται στην κόμη του δένδρου, δεδομένου ότι εκεί βρίσκονται οι καρποί. Εντούτοις, έχει τη δυνατότητα μεγάλης απόστασης διασποράς. Έχουν παρατηρηθεί μετατοπίσεις εντόμων από 4 έως 10 χλμ, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, την τοπογραφία και τη διαθεσιμότητα των καρπών.
Εντούτοις, σε κανονικές περιβαλλοντικές συνθήκες οι μετακινήσεις είναι μικρές.
Το έντομο διαχειμάζει στο στάδιο της νύμφης αρκετά εκατοστά κάτω από τα έδαφος. Στις αρχές Ιουνίου τα θηλυκά εναποθέτουν τα αυγά στους άγουρους καρπούς. Το θηλυκό μπορεί να εναποθέσει καθημερινά 10-12 αυγά (ένα αυγό ανά καρπό) και περίπου 200-250 σε μια περίοδο. Το θηλυκό τρυπά τον καρπό με τον ωοθέτη και εναποθέτει ένα αυγό μέσα στη σάρκα του ελαιόκαρπου. Η προνύμφη τρέφεται από τον ιστό τον καρπών, προκαλώντας καρπόπτωση.
Προσβεβλημένοι καρποί
Ο κύκλος ζωής ποικίλλει από ένα έως έξι ή επτά μήνες.Τα αρσενικά παράγουν ένα χαρακτηριστικό ήχο κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος, που πραγματοποιείται συνήθως κατά το σούρουπο, με το τέλος της ημέρας.
Ο έλεγχος των πληθυσμών των εντόμων περιλαμβάνει δολωματικούς ψεκασμούς (προληπτική αντιμετώπιση), ψεκασμούς καλύψεως (θεραπευτική καταπολέμηση), μαζική παγίδευση. Οι δολωματικοί ψεκασμοί είναι δυνατόν να γίνονται είτε από το έδαφος, είτε από τον αέρα.
Τεχνικές περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον χρησιμοποιούν στείρα αρσενικά άτομα με ακτινοβολία, καθώς επίσης και χρήση φερομόνης. Και τα δύο φύλα μπορούν να αποστειρωθούν με 8-12 krad (ακτινοβολία 80–120 Gy), όταν οι προνύμφες εκτίθενται σε αυτό το επίπεδο ακτινοβολίας. Η σύνθεση 1,5,7- trioxaspiro[5,5]undecane (ανάλογο του κυριότερου τμήματος της φερομόνης του εντόμου), έχει συντεθεί στο εργαστήριο και εξεταστεί στην πράξη, και υπό βέλτιστες συνθήκες, παρουσιάζει την ίδια ελκυστικότητα με τη φυσική φερομόνη.
παγίδα τύπου Mc Phail
Prays oleae (Lepidoptera: Hyponomeutidae)Ο πυρηνοτρήτης ή σκώρος των ελιών φαίνεται να έχει την ίδια προέλευση με το ελαιόδενδρο. Ήταν γνωστός ως παράσιτο της ελιάς στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, όπως εμφανίζεται από τις περιγραφές στα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα. Υπάρχει σε όλες τις ελαιοκομικές χώρες της Μεσογείου.
Στην Ανατολή, έχει βρεθεί στις περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, όπως η Κριμαία και η Γεωργία. Η παρουσία του δεν έχει αναφερθεί στην Κεντρική Ασία (Ιράν, Πακιστάν, Αφγανιστάν), την Ανατολική Αφρική (Ερυθραία), τη Νότιο Αφρική και την Αμερική (Βόρεια και Νότια).
Ενήλικο άτομο πυρηνοτρήτη
Προσβάλλει τα άνθη, τους καρπούς και τα φύλλα της ελιάς. Ο κύκλος ζωής του περιλαμβάνει τρεις ευδιάκριτες γενεές. Η πρώτη γενεά αναπτύσσεται σταάνθη (ανθόβια γενεά), προκαλώντας ελαφρά έως μέτρια προσβολή. Η δεύτερη γενεά αναπτύσσεται στον καρπό (καρπόβια γενεά) και μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη καρπόπτωση. Οι προνύμφες εισχωρούν στον καρπό και προχωρούν στον πυρήνα, ο οποίος δεν έχει ακόμη σχηματιστεί. Εάν κατά τη μετακίνησή τους στο εσωτερικό του καρπού, οι προνύμφες ζημιώσουν τα αγγεία που συνδέουν τον ποδίσκο με τον καρπό, τότε παρατηρείται διακοπή της τροφοδοσίας και καρπόπτωση. Στους προσβεβλημένους καρπούς που παραμένουν στο δένδρο, οι προνύμφες συνεχίζουν την ανάπτυξή τους μέχρι να σκληρυνθεί ο πυρήνας, οπότε τον διαπερνούν. Οι καρποί συρρικνώνονται και πέφτουν (δεύτερη καρπόπτωση) κατά το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο.
Το ελαιόλαδο που παράγεται από τέτοιους καρπούς έχει οξειδωμένη και ταγγή γεύση.
Η τρίτη γενεά αναπτύσσεται στα φύλλα και τους τρυφερούς βλαστούς (φυλλόβια γενεά). Οι νεαρές προνύμφες εισέρχονται στο εσωτερικό του φύλλου και τρέφονται από το παρέγχυμα, σαν φυλλορύκτες. Οι ζημιά που προκαλούν δεν είναι τόσο σημαντική, συγκρινόμενη με τις άλλες δύο γενεές. Στις νότιες περιοχές της Μεσογείου, ο πυρηνοτρήτης εμφανίζεται στις αρχές Μαρτίου, τον Απρίλιο και αρχές Μαΐου. Τα έντομα είναι νυκτόβια, παραμένουν στις χαμηλότερες επιφάνειες των φύλλων κατά τη διάρκεια της ημέρας και αρχίζουν να δραστηριοποιούνται μετά τη δύση του ηλίου.
Ζημία λουλουδιών από τις προνύμφες πρώτης γενεάς
Οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν σημαντική επίδραση στην παρουσία του πυρηνοτρήτη. Τα αυγά και οι νεαρές προνύμφες είναι ιδιαίτερα τρωτά σε συνθήκες χαμηλής σχετικής υγρασίας και υψηλές θερμοκρασίες.Με σχετική υγρασία μικρότερη από 60%, τα αυγά αφυδατώνονται μέσα σε μερικές ώρες, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία. Επίσης, οι νεαρές προνύμφες δεν επιβιώνουν σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 30°C.
Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί ο πυρηνοτρήτης δεν απαντάται σε θερμές και ξηρές ηπειρωτικές ζώνες. Ο έλεγχος των εντόμων της πρώτης γενεάς (ανθόβια) μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας βιολογικά εντομοκτόνα βασισμένα στο βάκιλο της Θουριγγίας (π.χ. Thuricide, Bactospeine). Τα άτομα της δεύτερης γενεάς (καρπόβια) πρέπει να ψεκαστούν με επιλεκτικά εντομοκτόνα όπως το triflumuron (Alsystin) και teflubenzuron (Nomolt) που εμποδίζουν τη σύνθεση της χιτίνης. Άλλα συμβατικά εντομοκτόνα περιλαμβάνουν το fenthion (Lebaycid), methidathion (Ultracide), dimethoate, κ.λπ.
Saissetia oleae (Homoptera: Coccidae)
Το λεκάνιο (S. οleae) είναι ευρέως διαδεδομένο από την Κεντρική Ασία έως την Αφρική. Αποτελεί τον τρίτο σε σπουδαιότητα εχθρό της ελιάς μετά το δάκο και τον πυρηνοτρήτη. Το λεκάνιο συμπληρώνει μία γενεά το χρόνο στη Μεσόγειο, αν και σε ορισμένες περιοχές και υπό ευνοϊκές συνθήκες, μπορεί να αναπτυχθεί και δεύτερη γενεά το φθινόπωρο.
Προκαλεί άμεση εξασθένηση του δένδρου λόγω της απομύζησης χυμών, ενώ παράλληλα βλάπτει έμμεσα τα δένδρα με την παραγωγή μελιτωδών εκκρίσεων που διαβρέχουν τα φύλλα και τους βλαστούς. Το μελίτωμα αποτελεί υπόστρωμα ανάπτυξης διαφόρων μυκήτων και είναι την κάλυψη των φύλλων, εμποδίζεται η φωτοσύνθεση και παρατηρείται φυλλόπτωση σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Λεκάνιο (S. oleae)
Τα τέλεια έντομα είναι θηλυκά με κυρτό σώμα που περιβάλλεται από καστανό, σκληρό περίβλημα. Στη ράχη του υπάρχουν τρεις κυρτώσεις που σχηματίζουν το γράμμα Η, που αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του κοκκοειδούς αυτού. Οι νύμφες που εκκολάπτονται από τα αυγά εγκαθίστανται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και κλαδίσκων του δένδρου.Η υψηλή σχετική υγρασία και οι ήπιες θερμοκρασίες ευνοούν την ανάπτυξη του λεκανίου. Για το λόγο αυτό, η πυκνότητα της κόμης των δένδρων και οι μικροκλιματικές συνθήκες κάτω από την κόμη, που σχετίζονται με τις καλλιεργητικές πρακτικές (πυκνότητα φύτευσης, βάθος εδάφους, παρουσία ύδατος, λιπάσματα, κλάδεμα, κ.λ.π.) ασκούν σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του λεκανίου. Επιπλέον, η μέτρια χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και άρδευσης, βοηθά στην μείωση της κυκλοφορίας του χυμού στο δέντρο, που παρέχει πλούσιο θρεπτικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη του λεκανίου
Λεκάνιο με οπές εξόδου της Scutellista cyanea.
Το κλάδεμα για τη δημιουργία δένδρων που αερίζονται καλά, μειώνει την προσβολή από λεκάνιο και προτιμάται από τη χημική καταπολέμηση. Επιπλέον, η βιολογική καταπολέμηση είναι αποτελεσματική, δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός παρασίτων και αρπακτικών, τα οποία κρατούν τον πληθυσμό του λεκανίου σε χαμηλά επίπεδα.Τα πολύ συχνά χρησιμοποιούμενα παράσιτα είναι τα Metaphycus flavus, Metaphycus helvolus και M.bartletti.
Οπές εξόδου λεκανίου από Metaphycus helvolus
Όσον αφορά τα αρπακτικά, το πιο συχνό είναι η Scutellista cyanea, που είναι αρπακτικό αυγών. Τα παράσιτα αυτά, συνδυαζόμενα με κατάλληλο κλάδεμα του δένδρου, παρέχουν ικανοποιητικό έλεγχο σε βόρειους και παράκτιους ελαιώνες. Σε άλλες περιοχές, ο βιολογικός έλεγχος είναι μη αποτελεσματικός, επειδή η ανάπτυξη του λεκανίου δυσκολεύει την εγκατάσταση των παρασίτων.8. Ασθένειες της Ελιάς
Οι σημαντικότερες ασθένειες της ελιάς είναι η βερτισιλλίωση, η καρκίνωση (φυματίωση), το κυκλοκόνιο και η μουμιοποίηση των καρπών.
Βερτισιλλίωση
Η ασθένεια υπάρχει σχεδόν σε όλες τις ελαιοκομικές χώρες και προκαλείται από το μύκητα Verticilliumdahliae. Ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει στο έδαφος για χρόνια, είτε σε προσβεβλημένους ιστούς είτε υπό μορφή σκληρωτίων. Η μόλυνση των δένδρων γίνεται μόνο από τις ρίζες, μέσω πληγών που δημιουργούνται κατά την κατεργασία του εδάφους. Το παθογόνο προσβάλλει τα αγγεία του ξύλου των δένδρων, προκαλώντας ξήρανση κλαδίσκων, κλάδων και ολόκληρων δένδρων. Τα συμπτώματα της ασθένειας εμφανίζονται όταν τα φύλλα σε έναν ή περισσότερους κλάδους του δέντρου μαραίνονται ξαφνικά νωρίς στην βλαστική περίοδο. Το φαινόμενο εντείνεται καθώς προχωρεί η περίοδος ανάπτυξης των δένδρων.
Ο καστανός μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου που παρατηρείται στα άλλα φυτά, και είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα των αδρομυκώσεων, σπάνια παρατηρείται στην ελιά. Ασφαλής διάγνωση γίνεται με εξέταση δειγμάτων και απομόνωση του παθογόνου. Η καλύτερη εποχή για την εξέταση είναι η περίοδος Μάιος-Ιούνιος.
Ο αποτελεσματικός έλεγχος της βερτισιλλίωσης ξεκινά πριν τη φύτευση των ελαιόδενδρων στο χωράφι. Θα πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση νέου ελαιώνα σε χωράφι που προηγουμένως είχε καλλιεργηθεί με ευπαθή φυτικά είδη στην ασθένεια (βαμβάκι, μελιτζάνα, πιπέρια, πατάτα, τομάτα).
Ο έλεγχος της ασθένειας γίνεται προληπτικά με απολύμανση του εδάφους (με χημικά μέσα ή ηλιοαπολύμανση), με κατάκλυση του εδάφους με νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καλλιέργεια χορτοδοτικών φυτών επί σειρά ετών, ή συνδυασμό αυτών των μεθόδων. Επίσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται δενδρύλλια απαλλαγμένα από την ασθένεια.
Καρκίνωση (ή Φυματίωση)
Είναι η μοναδική βακτηριακή ασθένεια της ελιάς.
Προκαλείται από το Pseudomonas syringae pv savastanoi. Στα προσβεβλημένα τμήματα του δέντρου (κλαδιά, βραχίονες, κορμός) εμφανίζονται όγκοι, οι οποίοι αρχικά είναι μικροί, με λεία επιφάνεια.
Σταδιακά μεγαλώνουν, σκληραίνουν και αποκτούν ανώμαλη επιφάνεια με σκούρο χρώμα. Η μόλυνση των δένδρων γίνεται μέσω πληγών που δημιουργούνται κατά το κλάδεμα ή το ράβδισμα για τη συλλογή του καρπού και εφόσον επικρατεί υγρός ή βροχερός καιρός. Μέσα στο φυτό ξενιστή, το βακτήριο παράγει ινδολοξικό οξύ που προκαλεί πολλαπλασιασμό των κυττάρων και σχηματισμό όγκων.
Τα μέτρα ελέγχου της ασθένειας είναι συνήθως προληπτικά. Προσοχή πρέπει να δοθεί στις καλλιεργητικές τεχνικές, ιδιαίτερα στο κλάδεμα και το ραβδισμό των ελιών, που θα πρέπει να αποφεύγεται με βροχερό καιρό. Τα εργαλεία κλαδέματος θα πρέπει να απολυμαίνονται με εμβάπτιση σε διάλυμα φορμόλης 5% ή άλλο απολυμαντικό. Είναι επίσης σημαντικό να καλυφθούν οι πληγές μετά από το κλάδεμα με επάλειψη με πυκνό βορδιγάλειο πολτό.
Εάν η συγκομιδή γίνεται με υγρό καιρό, καλό είναι να γίνονται 1-2 ψεκασμοί με χαλκούχο μυκητοκτόνο.
Κυκλοκόνιο
Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Cycloconium oleaginum, που βρίσκεται σε όλες τις μεσογειακέςχώρες και στην Καλιφόρνια.. Προσβάλλει τα φύλλα και προκαλεί φυλλόπτωση, που είναι ιδιαίτερα έντονη σεπεδινές περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και ανεπαρκή αερισμό.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι η εμφάνιση κυκλικών κηλίδων στην επάνω επιφάνεια των φύλλων. Οι προσβολές παρατηρούνται στα παλαιότερα φύλλα που βρίσκονται στα χαμηλότερα μέρη του δένδρου, ενώ σπάνια προσβάλλονται και οι ποδίσκοι των ανθέων και των καρπών.
Η μόλυνση γίνεται με την απελευθέρωση των σπορίων του μύκητα, η διασπορά των οποίων γίνεται με τη βοήθεια του νερού (βροχή) και σε μικρές αποστάσεις.
Η βέλτιστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη του μύκητα είναι 20-25°C, ενώ η βλάστηση των σπορίων γίνεται με την πρωινή δροσιά σε θερμοκρασία 9-25°C. Η ασθένεια σπάνια εμφανίζεται το καλοκαίρι, εκτός εάν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με βροχοπτώσεις. Η μόλυνση γίνεται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Οι μολύνσεις της άνοιξης είναι λιγότερες γιατί τα περισσότερα προσβεβλημένα φύλλα από το φθινόπωρο πέφτουν και έτσι δεν υπάρχει αρκετό μόλυσμα την άνοιξη. Αντίθετα οι φθινοπωρινές προσβολές είναι εντονότερες.
Ο έλεγχος της ασθένειας περιλαμβάνει καλλιεργητικές πρακτικές, κυρίως κλάδεμα για βελτίωση του αερισμού της κόμης και μείωση της σχετικής υγρασίας. Επιπλέον γίνονται προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα στην αρχή του φθινοπώρου λίγο πριν τις πρώτες βροχές. Ψεκασμοί γίνονται επίσης την άνοιξη (Μάρτιο-Απρίλιο) όταν η νεά βλάστηση έχει μήκος 5 εκ.
Τέλος, θα πρέπει να αποφεύγεται η καλλιέργεια ευαίσθητων ποικιλιών στην ασθένεια όπως, η Manzanilla, Frantoio, Arbequina, Picholine, Λιανολιά Κέρκυρας, Κονσερβολιά και η Καλαμών. Η ποικιλία Κορωνέικη είναι περισσότερο ανθεκτική.
Γλοιοσπόριο Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Gleosporium olivarum. Προσβάλλονται οι ώριμοι καρποί (και λιγότερο οι άωροι) και σε μικρότερο ποσοστό τα φύλλα. Η ασθένεια είναι κοινή στις μεσογειακέςελαιοκομικές χώρες, ιδιαίτερα στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και το Λίβανο. Η προσβολή ξεκινά με τηνέναρξη της ωρίμανσης των καρπών. Εμφανίζονται κηλίδες σκούρου χρώματος, οι οποίες σταδιακάεξαπλώνονται και καλύπτουν ολόκληρο τον καρπό, βενώ παράλληλα παρατηρείται συρρίκνωση τουκαρπού. Εφόσον επικρατεί υψηλή σχετική υγρασία, παρατηρείται ο σχηματισμός γλοιώδους ροδινο- πορτοκαλί μάζας που είναι τα σπόρια του μύκητα.
Η ύπαρξη πληγών στον καρπό διευκολύνει την προσβολή. Για το λόγο αυτό, η προσβολή είναι εντονότερη όταν έχουμε νύγματα από δάκο. Οι προσβεβλημένοι καρποί παραμένουν επάνω στο δένδρο ή πέφτουν. Η διάδοση του μύκητα διευκολύνεται με τη βροχή ή την υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία Τα σπόρια του μύκητα μπορούν να επιβιώσουν για ένα χρόνο σε μουμιοποιημένους καρπούς σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Για τον έλεγχο της ασθένειας, συνιστάται προληπτική εφαρμογή χαλκούχων μυκητοκτόνων το φθινόπωρο πριν τις πρώτες βροχές. Η εφαρμογή πρέπει να επαναληφθεί ένα μήνα.
----
Πηγή https://basilakakis.gr
ΚΕΝΤΡΩΜΑ ΕΛΙΑΣ V2 HD
Δημοσιεύτηκε στις 10 Μαρ 2015
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της «Κιβωτού Σπόρων» μια ομάδα πρωτοβουλίας ετοίμασε μια πιο συντονισμένη παρέμβαση για την Οικολογική Γεωργία, τόσο σε γνωστικό – θεωρητικό επίπεδο όσο και στην πράξη, στην εφαρμογή στα εδάφη του τόπου μας.
Η ομάδα σκοπεύει να μεταφέρει και να εμπλουτίσει την πετυχημένη Ελληνική και Διεθνή εμπειρία.
Την Τετάρτη 4/3/2015 η ομάδα ασχολήθηκε με τα «παραγωγικά κλαδέματα ελαιοδέντρων». Την δράση υποστήριξε γεωπόνος Μανώλης Βιδάλης, και ο φυσικός καλλιεργητής Μανώλης Παπαδημητρόπουλος.
Το σχέδιο είχε ως εξής:
• Εκτίμηση των δεδομένων για την απόφαση του τρόπου κλαδέματος ( φυσική και ηλικιακή κατάσταση των δένδρων, πυκνότητα φύτευσης, ικανότητα του εδάφους κλπ) σε λιόφυτα μελών της ομάδας στο Καλό Χωριό, την Παχιά Άμμο και το Καβούσι.
• Συμπεράσματα από προηγούμενα κλαδέματα για ορθές και λάθος εφαρμογές.
• Παρουσίαση λιόφυτου που εφαρμόζεται Φυσική Καλλιέργεια χωρίς χημικά λιπάσματα και συμπεράσματα για την αποδοτικότητα και την ποιότητα του.
• Συντονισμένο κλάδεμα δένδρων επί τόπου και εξήγηση του τρόπου εφαρμογής.
• Επίδειξη μηχανήματος για τον θρυμματισμό των λιόκλαδων και παραμονή τους στο χωράφι για εμπλουτισμό του εδάφους ή κομποστοποίηση.
Οι στόχοι του κλαδέματος είναι:
1. Το ισοζύγιο μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας.
2. Η ελαχιστοποίηση της μη παραγωγικής περιόδου.
3. Η παράταση της περιόδου σταθερής απόδοσης του φυτού.
4. Η αποφυγή της πρόωρης παρακμής ή γηρασμού του δένδρου.
5. Η επίτευξη οικονομικών ωφελειών.
6. Η εξοικονόμηση υγρασίας, που είναι περιοριστικός παράγοντας σε ξηρικούς ελαιώνες.
Πιστεύουμε ότι μόνο αν η οικολογική γεωργία κερδίσει το έδαφος που δικαιωματικά της ανήκει, θα οδηγηθούμε στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, στην διατήρηση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και στην προάσπιση της υγείας μας.
Εκτιμούμε ότι είναι αναγκαία η διάδοση και η παραγωγή τεχνογνωσίας σε όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, σε επαγγελματικό επίπεδο (καλλιεργητές, γεωτεχνικοί, ερευνητές, σύμβουλοι κ.α.), αλλά ακόμα και ως ερασιτέχνες που ενδιαφέρονται να παράγουν προϊόντα ποιοτικής διατροφής για τις οικογένειες και τους φίλους τους.
Κατηγορία Εκπαίδευση
EΘ.Ι.ΑΓ.Ε. – Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών
Εργας. Ελαιοκοµίας και Μετασυλλεκτικής Φυσιολογίας
Σχετικά Άρθρα:
Κ65
254 ΕΛΙΑ ΟΔΗΓΟΣ
 |
Κ1 NEW
254 ΕΛΙΑ ΒΙΒΛΙΑ
|
215 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
|
36 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
|
Κ24
111 ΕΛΙΑ ΕΧΘΡΟΙ
|
34 ΕΛΙΑ ΚΛΑΔΕΜΑ
 |
.jpg){kind=link}
Αντιμετώπιση ζιζανίων στην βιολογική καλλιέργεια της ελιάς
Πως να δημιουργήσω και να καλλιεργήσω ενα βιολογικό ελαιώνα.
Eπιδότηση σε ελαιοκαλλιεργητές για να μην καίνε τα κλαδιά της ελιάς
Να αποκαλύψω ότι το παιχνίδι στο λάδι έχει αλλάξει, τα επόμενα χρόνια
Βιβλιογραφία
• CHARTZOULAKIS, K., MICHELAKIS, N., TZOMPANAKIS, I. (1992). Effects of water amount and application date on yield and water utilization efficiency of Koroneiki olives under drip irrigation. Adv. Hort. Sci.2:82-84.
• GERASOPOULOS, D., METZIDAKIS, I., NAOUFEL, E. (1999). Ethephon sprays affect harvest parameters of "Mastoides" olives. Acta Horticulturae 474, pp: 223-228.
• KRISHKOW, E., ΜETZIDAKIS, I. (2005). The impact of organic and conventional management practices in irrigated and non-irrigated olive orchards on the soil properties, the nutritional status and economic performance of the olive cultivar "Koroneiki". Proceedings of International Symposium on the olive tree and the environment, pp: 66-73.
• KΟΣΜΑΣ, Κ., ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ, Ν., ΜΕΤΖΙ∆ΑΚΗΣ, Ι., ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Γ., ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ, Π., ΚΟΣΜΑ, ∆., ΤΣΑΡΑ, Μ., ΣΕΡΓΕΝΤΑΝΗ, X. (2004). 'Σενάρια αειφόρου διαχείρισης ελαιώνων περιοχής Χανίων Κρήτης', 10ο Πανελλήνιο Εδαφολογικό Συνέδριο, Βόλος, 22-25/09/04.
• MARATHIANOU, M., KOSMAS, C., GERONTIDIS, S., DETSIS, V. (2000). Landuse evolution and degradation in Lesvos (Greece): a historical approach. Land Degradation & Development 11: 63-73.
• METZIDAKIS, I., KOSMAS, C., KOUBOURIS, G., KASSIDONIS, E., SERGENTANI, C., GIANNAKAKI, A. (2006) Evaluation of tillage and organic matter management in the target area of Greece. In: Xiloyannis C., Celano G., Amato M. and Palese A.M. (Eds.) OLIVERO Project communication – No. 10. www.olivero.info.
• METZIDAKIS, I., KOUBOURIS, G., SERGENTANI, C. (2006). Recommendations for olive orchards that will be abandoned. In: Metzidakis, I. (Ed.). 2006. Recommendations for olive orchards that will be abandoned. OLIVERO Project Communication No. 9. www.olivero.info.
• METZIDAKIS, I. (1997). Pruning for tree formation, fruit production and rejuvenation. Proceedings of Int. Seminar on Olive Growing. Chania 19 -24 May 1997, pp: 74-78.
• METZIDAKIS, I. (1997). Harvesting methods in Greece. Proceedings of Int. Seminar on Olive Growing. Chania 19 -24 May 1997, pp: 101-113. • METZIDAKIS, I. (1999). Field studies for mechanical harvesting by using chemical for the loosening of olive pedicel on cv ‘ koroneiki’. Acta Horticulturae 474, pp: 197- 202.
• METZIDAKIS, I. (2002). Effect of regeneration pruning for the recovery of olive productivity and fruit characteristics in ten olive cultivars. Acta Horticulturae 586, pp: 333-336.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I. (1998). Παραγωγικότητα και κόστος παραγωγής. Επιστηµονική ηµερίδα «Η ελαιοκοµία της Κρήτης µπροστά στις προκλήσεις του νέου αιώνα» , Ρέθυµνο, 13 , Ιουνίου, 1998.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I., XΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΑΚΗΣ, N., ΛΑΓΓΟΥΒΑΡ∆ΟΣ, Ε. (1998). ∆ιαρθρωτικές µεταβολές, τεχνικές βελτιώσεις και υποδοµές για αύξηση της παραγωγικότητας και µείωση του κόστους. Επιστηµονική Ηµερίδα "Η Ελαιοκοµία της Κρήτης µπροστά στις προκλήσεις του νέου αιώνα." Ρέθυµνο 13 Ιουνίου 1998.
• METZI∆ΑΚΗΣ, I. (1998). ∆ιαχείριση Ελαιώνων, Βελτίωση παραγωγικότητας και µείωση του κόστους παραγωγής. Ελιά και Ελαιόλαδο, Τεύχος 7, Νοέµβριος 1998. 61
• MICHELAKIS, N. 1990. Yield response of table and oil olives varieties to different water use levels under drip irrigation. Acta Horticulturae 286:271-274.
• ΜETZIDAKIS, I., KRISHKOW, E., (2003). Συγκριτική µελέτη της θρεπτικής κατάστασης και της οικονοµικής απόδοσης δύο ποικιλιών ελιάς βιολογικής και συµβατικής καλλιέργειας σε ξηρικούς ελαιώνες στην περιοχή Χανίων. Ελιά & Ελαιόλαδο Τεύχος 37, σελ. 35-37, Νοέµβριος-∆εκέµβριος 2003.
• METZIDAKIS, I. (1997). Growth, flowering and productive behaviour of twenty olive cultivars in Crete. Third Intern. Sympos. on Olive Growing, (OLEA No 24 - Sept.1997, Abstracts)
• ΜΕΤΖΙ∆ΑΚΗΣ Ι., ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, Ν. (1986). Αποτελέσµατα δοκιµών ελαιοσυλλεκτικών µηχανηµάτων περιόδου 1985-86. ∆ελτίο Ινστιτούτου Υποτροπικών και Ελιάς Χανίων.
• ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, Ν. (1989). Συγκοµιδή του ελαιοκάρπου. ∆υνατότητες-Προβλήµατα- Προοπτικές. Γεωργική Τεχνολογία (Νοε. ΄89): 81-88.
• ΣΦΑΚΙΩΤΑΚΗΣ, Ε. (1993). Μαθήµατα Ελαιοκοµίας. 7. Καλλιεργητικές εργασίες του εδάφους του ελαιώνα. Εκδόσεις typo MAN.
• ΧΑΡΤΖΟΥΛΑΚΗΣ, Κ. (2003). Η άρδευση της ελιάς – Υδατικές ανάγκες και ποιότητα νερού. Ελιά & Ελαιόλαδο 33, 33-39.
Παραπομπές ( https://el.wikipedia.org/ )
- Δ. Παπαγιαννόπουλος στο λήμμα "Ελαία", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Π. Δρανδάκη, Αθήνα
- Γ. Κ. Γεωργαλάς, στο λήμμα "Ελαία", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Π. Δρανδάκη, Αθήνα
- Βέργες ελαιοσυλλογής
- Αυτοκινούμενο μηχάνημα ελαιοσυλλογής τύπου "ομπρέλας"
- Ιστοσελίδα ηλεκτρονικής υποβολής Σχεδίων Βελτίωσης στα πλαίσια του Μέτρου 121 (εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων)
- FAOSTAT
- Νικόλαος Χ. Σταμπουλίδης, «Αγώνων Έπαθλα», Εκδόσεις Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 2003
- Νίκος Ψιλάκης, «Ελαίας Στέφανος: Τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Συμβολικό και ηθικό υπόβαθρο. Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων». Εκδόσεις ΚΑΡΜΑΜΩΡ, 2003.
- H.W. Parker, Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα, μτφρ. Χαρ. Ορφανός, Αθήνα 2000, σελ. 58.
- Κωστής Παλαμάς, «Η ελιά», Άπαντα Α’
- Η ιστοσελίδα του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη.
- Μουσεία Ελιάς της Μεσογείου.
- Ο ιστότοπος του Θεματικού Δικτύου «Ελιά»
Πηγές
https://karydies.blogspot.gr/2011/06/blog-post_20.html
https://www.thassos-island.gr/
https://basilakakis.gr/
https://www.moa.gov.cy/
https://www.geotee-anste.gr/images/Sidiropoulou_Athens.pdf
https://www.naevias.gr/
https://www.infoil.gr/el/quality-criteria-olive/2011-04-08-09-10-48/116?tmpl=component
https://www.biologika-manias.gr/index.php/to-blog/item/4-egkriseis-se-elia-ampeli
https://elialadi.blogspot.gr/2014/03/fytokalypsh-elaiona-me-agria-sparagia.html
https://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/4321/Varvarigos_Avramidis.pdf?sequence=5
https://www.sage10.gr/images/orthes-praktikes/threpsi-elias.pdf
https://el.wikipedia.org/
https://www.eleourgiki.gr/docs/year1/drasi_bii/meleti.pdf
https://www.gaiapedia.gr/
https://fitoriakonstantinou.gr/
https://www.opengov.gr/ypaat/wp-content/uploads/downloads/2013/02/elia.pdf
https://www.aua.gr/roussos/Roussos/pdf/OliveBr.pdf
https://spiroskatsamakas.blogspot.gr/2011/12/blog-post_24.html
https://www.agrotypos.gr/
***Μελετητική ομάδα για το βιβλίο Οδηγός 292 σελίδων για την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς από τη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης
Οι Εκπαιδευτές
Δρ. Ευάγγελος Καπετανάκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Εντομολογίας και Γεωργικής Φαρμακολογίας, Αντιπρόεδρος του ΤΕΙ Κρήτης. Επιστημονικός Υπεύθυνος της Μελετητικής Ομάδας. Με πολύχρονη εμπειρία από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και το ΤΕΙ Κρήτης σε ερευνητικά προγράμματα ελέγχου της αποτελεσματικότητας μέσων και μεθόδων για την αντιμετώπιση του δάκου, περιβαλλοντικής και προσωπικής προστασίας από τα αγροχημικά, αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Δρ. Δημήτριος Λυδάκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Μετασυλλεκτικής Τεχνολογίας και Τυποποίησης Γεωργικών Προϊόντων, Διευθυντής της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με μακρόχρονη εμπειρία από τον ιδιωτικό τομέα στον έλεγχο ποιότητας γεωργικών προϊόντων.
Δρ. Σπυρίδων Λιονάκης, Γεωπόνος, Αν. Καθηγητής Ελαιοκομίας στο ΤΕΙ Κρήτης, με μακρόχρονη σχετική εμπειρία ως Ερευνητής στο Ινστιτούτο Υποτροπικών και
Ελιάς Χανίων.
Δρ. Δημήτριος Κολλάρος, Βιολόγος, Αν. Καθηγητής Οικολογίας στο ΤΕΙ Κρήτης με εμπειρία στη μελέτη αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά
συστήματα στην ελιά.
Δρ. Κωνσταντίνος Σινάνης, Γεωπόνος, Καθηγητής Εδαφολογίας του ΤΕΙ Κρήτης, Προϊστάμενος του Τμήματος Φυτικής Παραγωγής.
Δρ. Πλούταρχος Τσικαλάς, Γεωπόνος, Καθηγητής Θρέψης Φυτών του ΤΕΙ Κρήτης,
Δρ. Θρασύβουλος Μανιός, Γεωπόνος, Χημικός Μηχανικός. Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Κρήτης, στο γνωστικό αντικείμενο «Ανάκτηση και Επαναχρησιμοποίηση Στερεών και Υγρών Αποβλήτων»
Δρ. Ιωάννης Φυσαράκης, Γεωπόνος, Καθηγητής Αμπελουργίας - Δενδροκομίας ΤΕΙ Κρήτης
Γεώργιος Πετούσης, Γεωπόνος. Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με Αντικείμενο τη Δενδροκομία
Ιωάννης Σπανάκης, Γεωπόνος, Επίκουρος Καθηγητής Γεωργικής Μηχανολογίας, με μεταπτυχιακές σπουδές σε θέματα εδαφολογίας και υδραυλικής
Δρ. Δημήτριος Γκούμας, Γεωπόνος. Καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης διδακτικό αντικείμενο τη φυτοπαθολογία – βακτηριολογία.
Χρήστος Γκατζηλάκης, Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης με Αντικείμενο τη Φυτοπαθολογία.
Γεώργιος Κολιοραδάκης, Καθηγητής Εφαρμογών της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας του ΤΕΙ Κρήτης, με Αντικείμενο τη Δενδροκομία
Δρ. Μαρία Παπαδάκη, Καθηγήτρια Εφαρμογών στην Εντομολογία στο ΤΕΙ Κρήτης, με εμπειρία στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εχθρών των καλλιεργειών.
Νίκος Μπουνάκης, Τεχνολόγος Γεωπονίας. Εκπαιδευτικός Συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης. Εξειδικευμένος σε συστήματα ποιότητας στη γεωργία και στην ασφάλεια τροφίμων.
Μιχαήλ Παπαηλιάκης, Γεωπόνος, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης σε εντομολογικά θέματα, Ελεγκτής Βιοκαλλιεργειών στη ΔΗΩ, με εμπειρία στην έρευνα αποτελεσματικότητας αγροχημικών και παγίδων για το δάκο και μέσων προσωπικής προστασίας από τα αγροχημικά.
Οι Συνεργάτες
Δρ. Αγάπη Βασιλείου, Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Δρ. Ελευθέριος Αλυσσανδράκης, Γεωπόνος, MSc στη Φυτοπροστασία, Διδάκτορας Εντομολογίας/ Μελισσοκομίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Παναγιώτα Ψειροφωνιά, Τεχνολόγος Γεωπονίας, εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης, με εμπειρία ερευνητικών προγραμμάτων μέσων παγίδευσης, προσωπικής προστασίας και αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Ιωάννης Χασουράκης, Τεχνολόγος Γεωπονίας, Τεχνικός της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεσσαράς, ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης με εμπειρία ερευνητικού προγράμματος αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Νικήστρατος Δεμέτζος, Τεχνολόγος Γεωπονίας, ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης σε αντικείμενο αγρο-περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα καλλιεργητικά συστήματα στην ελιά.
Μαρία Καλογήρου, Τεχνολόγος Γεωπονίας. Εκπαιδευτικός και ερευνητικός συνεργάτης του ΤΕΙ Κρήτης
Επίσης στην Ομάδα Τεχνικής Υποστήριξης του Έργου συμμετείχαν οι:
Δημήτρης Χρηστάκης, Αγαπητός Ατζολετάκης, Θεόδωρος Χορτατσος, Γεωργίος Χατζηθεοδώρου, Λάμπρος Φρατζεσκάκης, Δήμητρα Τσικνή, Γεωργίος Τσαγκαράκης, Κωνσταντίνος Σαρανταυγάς, Θεόδωρος Λυκογιαννάκης, Γεωργίος Κοζυράκης, Χριστίνας Γεωργάτου, Φαίδων Χριστοφίδης
Ιωάννης Καρουζάκης, Διοικητικός Υπάλληλος του ΤΕΙ, Τεχνική και Διοικητική Υποστήριξη Έργου