Σημαντικές Ασθένειες και Εχθροί της ντομάτας & οδηγίες άμεσης αντιμετώπισης

Σημαντικές Ασθένειες και Εχθροί της ντομάτας

Περονόσπορος ΚΛΑΔΟΣΠΟΡΙΟ (Cladosporium fulvum, fulvia fulva) link με την https://www.gaiapedia.gr/

Η ασθένεια αυτή οφείλεται στον μύκητα Phytophthora infestans. Ο περονόσπορος προσβάλλει όλα τα υπέργεια όργανα του φυτού. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα κατώτερα φύλλα. Εμφανίζονται υποκίτρινες κηλίδες (λαδιές) που σε λίγο χρόνο μαυρίζουν και ξεραίνονται. Στο κάτω μέρος των φύλλων και στην περιοχή αυτών των κηλίδων σχηματίζεται λευκή εξάνθηση. Στους μίσχους και τους βλαστούς εμφανίζονται επίσης παρόμοιες νεκρωτικές περιοχές. Στους καρπούς τα συμπτώματα ξεκινούν γύρω από τον ποδίσκο. Το μέγεθος της ζημιάς μεγαλώνει εξαιτίας δευτερογενούς προσβολής από άλλους μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή του καρπού. Ο σωστός σχεδιασμός της καλλιέργειας αποτελεί τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών, ιδιαίτερα στα πλαίσια της βιολογικής γεωργίας. Κατά την εγκατάσταση μιας καλλιέργειας βιολογικής τομάτας πρέπει να αποφεύγεται η γειτνίαση με καλλιέργεια πατάτας και άλλης καλλιέργειας τομάτας, να χρησιμοποιούνται ποικιλίες ή υβρίδια ανθεκτικά σε διάφορες ασθένειες και στις περιπτώσεις που γίνεται μεταφύτευση να γίνεται επιλογή των υγιών νεαρών φυτών. Σε έντονες προσβολές, τα φυτά ψεκάζονται με χαλκό ή κατάλληλα χαλκούχα σκευάσματα που επιτρέπονται στη βιολογική γεωργία. Επίσης, η χρησιμοποίηση του ανταγωνιστικού μύκητα Penicillium aurantiogriseum έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζει την ανάπτυξη των κηλίδων του παθογόνου.
Ο μύκητας Phytophthora infenstans είναι κοινός στη ντομάτα, την πατάτα και σε αυτοφυή σολανώδη, και αποτελεί από τους βασικούς εχθρούς της ντομάτας διότι προσβάλει όλα τα υπέργεια μέρη της ενώ δύναται να προκαλέσει και ζημιές μετά τη συγκομιδή, όπως σήψη των καρπών για παράδειγμα.
Συνθήκες ανάπτυξης
Ο παθογόνος μύκητας αρχίζει τον σχηματισμό εξανθήσεων όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή σχετική υγρασία στο περιβάλλον των φυτών (υγρασία 80-95% και θερμοκρασίες 6-26oC, με άριστη 18-22οC).
Συμπτώματα

Εμφανίζονται πρώτα στα κατώτερα φύλλα κιτρινοπράσινες ή κίτρινες κηλίδες, σε προχωρημένο στάδιο οι κηλίδες γίνονται κιτρινοκαστανές και νεκρωτικές. Στην κάτω επιφάνεια η περιοχή καλύπτεται από την εξάνθηση του παθογόνου, η οποία έχει χρώμα ανοικτό καστανό ή γκριζοκαστανό και υφή βελούδου.

1. Ακανόνιστου σχήματος περιοχές (κηλίδες λαδιού)στην πάνω επιφάνεια των φύλλων οι οποίες γρήγορα αποκτούν καστανό-γκρίζο ή μαύρο χρώμα, ενώ στην κάτω επιφάνεια των φύλλων αναπτύσσονται υπόλευκες εξανθήσεις.
2. Στους βλαστούς καστανές έως μαύρες ραβδώσεις με λευκή εξάνθηση.3. Στους καρπούς διάχυτες γκριζοπράσινες μέχρι καστανές βυθισμένες περιοχές οι οποίες μπορούν να εξαπλωθούν σε ολόκληρο τον καρπό.
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στα κατώτερα φύλλα, στη συνέχεια στα ανώτερα φύλλα εμφανίζονται υποκίτρινες κηλίδες ακανόνιστου σχήματος στην περιφέρεια του ελάσματος, οι οποίες γρήγορα αποκτούν βαθύ καστανό χρώμα.
Συστάσεις
Όσοι παραγωγοί διαπιστώσουν συμπτώματα προσβολών να προστατεύσουν την καλλιέργεια τους με ψεκασμούς κάλυψης (καλό λούσιμο των φυτών), με κατάλληλα επιτρεπόμενα και εκλεκτικά για τον περονόσπορο φυτοπροστατευτικά σκευάσματα, όπως Mancozeb, maneb, propineb, pyraclostrobin, azoxystrobin κ.ά. Επανάληψη του ψεκασμού μετά από 8 ημέρες.

Συνθήκες ανάπτυξης
Η ασθένεια προσβάλλει τα φυτά στα θερμοκήπια όταν επικρατούν: υψηλή υγρασία 70-95% και θερμοκρασίες από 4-32 oC, με άριστη θερμοκρασία 22-24 οC .

Συστάσεις
Όσοι παραγωγοί διαπιστώσουν συμπτώματα προσβολών να προστατεύσουν την καλλιέργεια τους με επιτρεπόμενα φυτοπροστατευτικά προϊόντα . (propineb, thriophanate-methyl, difenoconazol tribasic copper sulfate, copper hydroxide).

Σκευάσματα (προτεινόμενα από https://blog.farmacon.gr/ )
Άλφα Γεωργικά Εφόδια: Bouillie Bordelaise Cerexagri 20 WP, Cuprofix Disperss 20 WG, Cuprofix Ultra 40 WG, Curzate M 4/40 WG, Hidrostar 40 WG και Katanga 80.
Ύψιλον: Funguran 50WP, Funguran 300SC, Βordophyt 20WP, Forum 6/40WP, Cikeyman 4/40WP, Etylit 80WP
Basf: Cabrio Duo, Polyram και Vitene Combi
Dupont: Curzate M 4/40WG, Sirocco M 4/40WP, Kocide Opti WG
Syngenta: Pergado MZ 5/60 WG, Revus 25 SC, Ridomil Gold MZ 68 WG, Ridomil Gold Plus 42,5 WP

Εφαρμογή

Για την καταπολέμηση του περονόσπορου απαιτείται δόση 250-400 κ.εκ./ 100 λίτρα ψεκαστικού υγρού, ενώ το ψεκαστικό υγρό αντιστοιχεί σε 50-100 λίτρα ανά στρέμμα.

Δείτε επίσης Ασθένειες της Τομάτας , τροφοπενίες και ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων

Βοτρύτης link με την https://www.gaiapedia.gr/

Η ασθένεια που προκαλεί ο μύκητας Botrytis cinerea είναι γνωστή ως βοτρύτιδα ή φαιά σήψη ή τεφρά σήψη και προσβάλλει λαιμούς, στελέχη, φύλλα, καρπούς, μίσχους σε φυτά κάθε ηλικίας και ευνοείται από την υψηλή υγρασία του περιβάλλοντος. Η υψηλή σχετική υγρασία κατά τη διάρκεια της νύχτας δημιουργεί μεγάλο αριθμό κονιδίων, τα οποία βλαστάνουν και προκαλούν νέες μολύνσεις. Οι ιστοί γίνονται μαλακοί, συρρικνώνονται νεκρώνονται και καλύπτονται από την γκριζοπράσινη εξάνθηση του μύκητα που αποτελείται από τους κονιδιοφόρους και τα κονίδια. Τα φυτά που έχουν μολυνθεί μαραίνονται και ξηραίνονται. Στα στελέχη δημιουργείται καστανό έλκος που αρχικά είναι μικρό και όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές γίνεται μεγάλο. Συνοδεύεται από τη χαρακτηριστική γκρίζα εξάνθηση. Στα φύλλα σχηματίζονται πρασινο-κάστανες μέχρι ανοιχτοκάστανες κηλίδες, των οποίων οι ιστοί είναι μαλακοί. Οι κηλίδες αυτές εμφανίζονται συνήθως στην περιφέρεια των φύλλων και κατά την εξέλιξη της ασθένειας νεκρώνονται, σχίζονται και στη συνέχεια τα φύλλα ξηραίνονται. Στους καρπούς της τομάτας η προσβολή μπορεί να εκδηλωθεί και με τη μορφή μικρών δακτυλιοειδών κηλίδων, διαμέτρου 3 - 8mm, υπόλευκου χρώματος με νεκρωτικό στίγμα στο κέντρο που θυμίζει νύγμα από έντομο. Τρόποι αντιμετώπισης περιλαμβάνουν τη μείωση της υγρασίας στον αγρό: με αραιή φύτευση και γραμμές φύτευσης που κατευθύνονται από βορρά προς νότο, κατάλληλο κλάδεμα, έγκαιρο ξεφύλλισμα, την ισορροπημένη λίπανση (ασβέστωση όξινων εδαφών και δημιουργία σχέσεως Ca/P≥2 στους μίσχους των φύλλων για μείωση της ευπάθειας των φυτών στο παθογόνο) και την τήρηση καλής υγιεινής στην καλλιέργεια.

Ο βοτρύτης (ή σαπίλα) είναι αναμφίβολα πραγματική απειλή για την εμπορεύσιμη παραγωγή, ιδιαίτερα για τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες.
Αυτό γιατί από τη μία η ασθένεια αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και από την άλλη η αντιμετώπισή της δεν είναι εύκολη. Η παραμικρή καθυστέρηση από την έγκαιρη επέμβαση του βοτρύτη, συνήθως έχει δυσανάλογα σοβαρές επιπτώσεις (απώλεια παραγωγής, δυσκολία αντιμετώπισης, περιορισμένη επιτυχία, παραμονή της ασθένειας σε εστίες μέσα στο θερμοκήπιο και επαναμόλυνση, ανάγκη για περισσότερους και συχνότερους ψεκασμούς, υψηλότερο κόστος).
Με δυο λόγια ο βοτρύτης, ειδικά μέσα στο θερμοκήπιο, είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα, στο οποίο επιβάλλεται να δίνουμε ξεχωριστή προσοχή.
Γενικά συστήνεται για την ορθολογική αντιμετώπιση του βοτρύτη και πρόληψη εμφάνισης ανθεκτικότητας από τον μύκητα να εναλλάσσονται στους ψεκασμούς μυκητοκτόνα με διαφορετικό τρόπο δράσης και από διαφορετικές ομάδες, να γίνεται καλός ψεκασμός, να εφαρμόζονται οι συνιστώμενες δόσεις και να τηρούνται οι οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία.Τα πρώτα βήματα για την αντιμετώπιση του μύκητα είναι ο αερισμός και η ρύθμιση της θερμοκρασίας που να ευνοείται η καλλιέργεια της ντομάτας, αλλά να αποτρέπεται η εμφάνιση του μύκητα. Επιπλέον, ο βοτρύτης μπορεί να αντιμετωπιστεί και χημικά με εγκεκριμένα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά. Σε αυτή την περίπτωση ο παραγωγός οφείλει να σταθεί προσεκτικός στη χρήση των εκάστοτε δραστικών ουσιών. Κι αυτό διότι ο μύκητας πολύ γρήγορα αναπτύσσει ανθεκτικότητα στα σκευάσματα. Επομένως κρίνεται πιο αποδοτική η εναλλαγή μεταξύ διαφορετικών δραστικών κάθε φορά.

Αντιμετώπιση:

Ο Botrytis cinerea κρίνεται επικίνδυνος καθώς οι κηλίδες που αρχικά δημιουργεί στις ντοματιές πολύ γρήγορα μπορούν να οδηγήσουν σε νεκρώσεις. Επιπλέον, η ταχύτητα με την οποία μεταφέρονται τα σπόρια του μύκητα από τους εξασθενημένους στους υγιείς ιστούς τον καθιστά σοβαρή απειλή.
Οι μολύνσεις του μύκητα στην ντομάτα γίνονται εμφανείς κυρίως από τους βλαστούς. Ο μύκητας προσβάλλει τα πράσινα μέρη της ντομάτας δημιουργώντας τους ανοιχτόχρωμες κηλίδες, οι οποίες επεκτείνονται κατά μήκος του βλαστού ξεραίνοντάς τον. Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του βοτρύτη εμφανίζεται επάνω στα προσβεβλημένα μέρη με την εξάνθιση γκρίζου χρώματος, γνωστό και ως «τεφρά σήψη». Η εξάνθιση αυτή δημιουργείται συνήθως λόγω της σχετικά υψηλής υγρασίας.
Γενικότερα τις μολύνσεις του μύκητα ευνοούν οι καλές θερμοκρασίες (15-20oC) που επικρατούν στα θερμοκήπια, αλλά και η χαμηλή περιεκτικότητα του εδάφους σε ασβέστιο.

Τα πρώτα βήματα για την αντιμετώπιση του μύκητα είναι ο αερισμός και η ρύθμιση της θερμοκρασίας που να ευνοείται η καλλιέργεια της ντομάτας, αλλά να αποτρέπεται η εμφάνιση του μύκητα. Επιπλέον, ο βοτρύτης μπορεί να αντιμετωπιστεί και χημικά με εγκεκριμένα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά. Σε αυτή την περίπτωση ο παραγωγός οφείλει να σταθεί προσεκτικός στη χρήση των εκάστοτε δραστικών ουσιών. Κι αυτό διότι ο μύκητας πολύ γρήγορα αναπτύσσει ανθεκτικότητα στα σκευάσματα. Επομένως κρίνεται πιο αποδοτική η εναλλαγή μεταξύ διαφορετικών δραστικών κάθε φορά.

Συμπτώματα
Προσβάλλει όλα τα μέρη των φυτών τομάτας (ρίζες, στελέχη, φύλλα, άνθη και καρπούς). Στα στελέχη σχηματίζει καστανού χρώματος έλκη, τα οποία καλύπτονται από τεφρά εξάνθηση. Τα προσβεβλημένα άνθη αποκτούν καστανό χρώμα και πέφτουν, ενώ στους καρπούς η προσβολή αρχίζει από τον ποδίσκο ή την κορυφή.

Συνθήκες ανάπτυξης
Απαραίτητες συνθήκες για την ανάπτυξη του είναι η υψηλή υγρασία περιβάλλοντος (βροχοπτώσεις, ομίχλες, έλλειψη αερισμό που κλπ). Αναπτύσσεται σε θερμοκρασία 1-30οC , με άριστη θερμοκρασία τους 18-23οC. Την είσοδο του παθογόνου διευκολύνει η παρουσία πληγών, νεκρών φυτικών ιστών και ανθέων.

Καταπολέμηση
α) Μείωση της υγρασίας στο χώρο των θερμοκηπίων με καλό αερισμό, τα φυτά να είναι αραιά φυτεμένα και το πότισμα να γίνεται τις πρωινές ώρες.
β) Η τήρηση καλής υγιεινής στις φυτείες με αφαίρεση – καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών ή φυτικών οργάνων και αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης.
γ) Χημική καταπολέμηση (προτεινόμενα από https://blog.farmacon.gr/ ) με άμεσο ψεκασμό στις καλλιέργειες όπου παρατηρείται ο βοτρύτης, με επιτρεπόμενα για την καλλιέργεια και εκλεκτικά για τον βοτρύτη φυτοπροστατευτικά σκευάσματα (όπως boscalid, pyraclostrobin, cyprodinil, fludioxonil, iprodione, κ.α.) και επανάληψη του ψεκασμού σε 8 ημέρες, όπου υπάρχει πρόβλημα.
Επίσης Κάποια από τα σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι τα εξής: Merpan 80 WG της Άλφα Γεωργικά Εφόδια (μόνο για την υπαίθρια ντομάτα), Captan 83 WP της Κ.Ν. Ευθυμιάδης, Mercury 83 WP της Ύψιλον, Signum 26,7/6,7 WG, Rovral 50 SC και Rovral 75 WG της Basf, Teldor της Bayer και Switch 25/37,5 WG της Syngenta.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Μαγειρική σόδα (όξινο ανθρακικό νάτριο) - Μυκητοκτόνο Χρησιμοποιήστε αυτό το φάρμακο για τη θεραπεία μυκήτων των φυτών.
Ανακατέψτε 1 κουταλιά σούπας και 1 κουταλιά φυτικό λάδι σε 4 λίτρα νερό.Προσθέστε μερικές σταγόνες υγρό ή εντομοκτόνο σαπούνι στο μίγμα για να βοηθήσει να εξαπλωθεί πιο ομοιόμορφα στα φύλλα. Ψεκάστε τα μολυσμένα φυτά, συμπεριλαμβανομένων και των κάτω φύλλων.
Το όξινο ανθρακικό κάλιο επίσης αντιμετωπίζει μύκητες και δεν προσθέτει άλατα (νατρίου) στο έδαφος.
Γάλα: Το γάλα είναι ένα πολύ καλό όπλο για τους μύκητες και τους ιούς των φυτών. Για την πρόληψη των μυκήτων, πασπαλίζουμε 2 κουταλιές γάλα σε σκόνη στο έδαφος γύρω από τα φυτά μας νωρίς στην περίοδο πριν εμφανιστούν οι ασθένειες. Αν δείτε μύκητες στα φύλλα της τομάτας, των τριανταφυλλιών, ή άλλων φυτών, ψεκάστε με αραιωμένο μείγμα γάλακτος (1 μέρος γάλα με 1 μέρος νερό) άμεσα στα μολυσμένα φύλλα. Μπορείτε ακόμη να χρησιμοποιήσετε το γάλα που έχει ξινίσει.

Δείτε επίσης Διάγνωσης ασθενειών και εχθρών των φυτών και βιολογικοί τρόποι αντιμετόπισης

ΤΕΤΡΑΝΥΧΟΣ (Tetranychus urticae) link με την https://www.gaiapedia.gr/

Τα δύο είδη τετράνυχων που προσβάλλουν την ντομάτα είναι ο Tetranychus urticae και ο Tetranychus turkestani. Οι διαχειμάζουσες μορφές τους είναι τα γονιμοποιημένα θηλυκά άτομα πάνω στο έδαφος, σε φυτικά υπολείμματα, στις κατασκευές του θερμοκηπίου ή και σε δέντρα. Μόλις η θερμοκρασία ανέβει πάνω από τους 12oC δραστηριοποιούνται και ωοτοκούν. Οι αποικίες σχηματίζονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, όπου δημιουργούνται κίτρινες και ελαφρά σταχτιές κηλίδες.

ΤΕΤΡΑΝΥΧΟΣ ΤΟΜΑΤΑΣ

Η ζημιά μπορεί να γίνει πολύ σοβαρή με τη μείωση της ανάπτυξης και της παραγωγής του φυτού. Οι προσβεβλημένοι νεαροί καρποί δεν αναπτύσσονται κανονικά και είναι μη εμπορεύσιμοι. Η καλλιέργεια μπορεί να καταστραφεί από αυτό. Τα άνθη και οι νεαρές βλαστήσεις δεν προσβάλλονται συνήθως. Στην πρόληψη από τέτοια προσβολή των φυτών, περιλαμβάνεται η χρήση υγιών φυταρίων, η χρήση κίτρινων κολλητικών παγίδων, το βαθύ όργωμα πριν την έναρξη της καλλιέργειας και η αφαίρεση των προσβεβλημένων βλαστών (σε μικρή προσβολή). Η βιολογική αντιμετώπισή του περιλαμβάνει την εισαγωγή ατόμων αρπακτικών εντόμων.
Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν το καλοκαίρι ευνοούν την ανάπτυξη των τετρανύχων. Απαιτείται συνεχής επιθεώρηση από τους παραγωγούς λόγω του ότι η προσβολή από τους εχθρούς αυτούς εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα στο χωράφι.

Συστάσεις (από https://blog.farmacon.gr/ )
Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνουν μόνο μετά τη διαπίστωση της προσβολής (3 άτομα/φύλλο) και όχι προληπτικά, με κατάλληλα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα (με δραστικές ουσίες όπως abamectin,spiromesifen,avermectin,sulphur) κ .α.

Δείτε επίσης Αντιμετώπιση του τετράνυχου με βιολογικό τρόπο

Δείτε επίσης Τετράνυχος 12 τρόποι καταπολέμησης με φυσικό και χημικό τρόπο

ΑΚΑΡΕΑ (Αculops lycopercici) link με την https://www.gaiapedia.gr/

Το άκαρι αυτό (Aculops lycopersici) προσβάλλει την τομάτα σε υπαίθρια ή θερμοκηπιακή καλλιέργεια. Διαχειμάζει ως γονιμοποιημένο θηλυκό και οι ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης είναι 26 - 28oC και σχετική υγρασία ατμόσφαιρας 33 - 35%. Το άκαρι προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού, όπου εμφανίζονται γκριζωπές κηλίδες. Τα προσβεβλημένα άνθη δεν σχηματίζουν καθόλου καρπούς, οι νεαροί καρποί δεν αναπτύσσονται κανονικά και πέφτουν, ενώ οι προσβεβλημένοι καρποί σε μεγαλύτερο στάδιο ανάπτυξης αποκτούν γκριζωπό χρωματισμό γύρω από τον ποδίσκο. Οι τρόποι πρόληψης είναι το βαθύ όργωμα, χρήση υγιών φυταρίων, κίτρινες κολλητικές παγίδες.
Διαπιστώσεις
Την εμφάνισή του έκανε το άκουλους το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου στις πρώιμες (με 7-10σταυρούς) και μεσοπρώιμες (με5-7 σταυρούς) καλλιέργειες τομάτας θερμοκηπίου στους Νομούς Καρδίτσας Λάρισας ,Μαγνησίας Τρικάλων και Φθιώτιδας .
Συμπτώματα
Τα προσβεβλημένα φύλλα και στελέχη κιτρινίζουν και αργότερα καφετιάζουν. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις η επιδερμίδα των καρπών γίνεται σκληρή - καστανοκόκκινη και τα φυτά ξεραίνονται.
Συστάσεις (από https://blog.farmacon.gr/ )
Οι ψεκασμοί να γίνουν μόνο μετά την διαπίστωση της προσβολής.
Φυτοπροστατευτικά σκευάσματα: abamectin κ.α

Δείτε επίσης ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΘΡΙΠΑΣ (Thrips tabaci-Frankliniella οccidentalis)
Τα δύο είδη θρίπων που προσβάλλουν την ντομάτα είναι ο θρίπας του καπνού (Thrips tabaci) και ο θρίπας της Καλιφόρνιας (Frankliniella occidentalis). Υποβαθμίζουν αρκετά την παραγωγή των φυτών και αποτελούν φορείς του ιού του κηλιδωτού μαρασμού της τομάτας. Τα τέλεια άτομα του εντόμου αφήνουν τα αυγά τους πάνω σε όλα τα μαλακά μέρη του υπέργειου τμήματος του φυτού, ενώ οι προνύμφες παραμένουν ακίνητες και μυζούν τους χυμούς. Στα φύλλα στα σημεία προσβολής δημιουργείται μια γκρίζα κηλίδα, ενώ σε έντονες προσβολές μπορεί να προσβληθούν και οι καρποί. Μέτρα πρόληψης για την προστασία της καλλιέργειας είναι η τήρηση καθαριότητας και η καταστροφή των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας και των ζιζανίων (πιθανών ξενιστών). Οι θρίπες έχουν φυσικούς εχθρούς, που βοηθούν πολύ στον περιορισμό του πληθυσμού τους. Κάποιοι διώκτες είναι οι Aelothrips intermedius, τα είδη του αρπακτικού ημίπτερου Orius spp., αλλά και οι εντομοπαθογενικοί μύκητες όπως Verticilium lecanii, Beauweria bassiana, Paecylomyces fumoroseus και Metarryzium anisopliae. Επίσης, στην καταπολέμησή τους συμβάλλει η χρήση χρωμοτροπικών μπλε παγίδων, στο ύψος της καλλιέργειας.

Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν το καλοκαίρι ευνοούν την ανάπτυξη του εντόμου. Ο θρίπας είναι φορέας ιώσεων και προκαλεί ζημιά στα φυτά με το να διαρρηγνύει και να απομυζεί τα κύτταρα της επιδερμίδας των φύλλων.

Συστάσεις (από https://blog.farmacon.gr/ )
- Για τους βιοκαλλιεργητές συστήνεται η τοποθέτηση των αρπακτικών εντόμων των θριπών, όπως Phytoseiulus persimiliw, Amblyseius arker, Amblyseiuw cucumeris καθώς και μέλη της οικογένειας Anthocoridae, τα οποία είναι πολυφάγα αρπακτικά έντομα των θριπών, αλευρωδών και αφίδων, όπως το Orius insidiosus, κ.α.
- Για τους παραγωγούς συμβατικής γεωργίας, συστήνονται κατάλληλα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα (abamectin, formetanate, beauveria bassiana strain gha, κ.α.)

Tuta absoluta link με την https://www.gaiapedia.gr/

Προσβολή καρπού ντομάτας από Tuta absoluta Το μικρολεπιδόπτερο Tuta absoluta, είναι έντομο ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής που πρόσφατα βρέθηκε στην χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης. Το Tuta absoluta μπορεί να προσβάλλει την καλλιέργεια ντομάτας, της μελιτζάνας, της πατάτας και της πιπεριάς. Επίσης προσβάλλει αρκετά αυτοφυή (ζιζάνια), όπως τον στίφνο (Solanum nigrum), τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium). Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στο μεσαίο ή στο κορυφαίο τμήμα του φυτού. Η μικρή κάμπια (προνύμφη 1ου σταδίου) όταν εκκολαφθεί ορύσσει στοές που στα αρχικά στάδια δύσκολα διακρίνονται. Το Tuta absoluta προσβάλλει τα φύλλα και σπάνια τους βλαστούς. Από καρπούς προσβάλλει μόνο της τομάτας. Ολοκληρώνει την ανάπτυξή του (νυμφώνεται) στο έδαφος, σπανιότερα στα φύλλα.

Είναι ένα ιδιαιτέρα επικίνδυνο έντομο. Σε έντονες προσβολές το σύνολο της φυλλικής επιφάνειας μπορεί να καταστραφεί μέσα σε λίγες μέρες προκαλώντας καθολική ξήρανση των φυτών και ολική απώλεια της παραγωγής. Επίσης, οι προσβεβλημένοι καρποί δεν είναι εμπορεύσιμοι και οι παραγωγοί πρέπει να τους απομακρύνουν και να τους καταστρέφουν επιμελώς. Το ενήλικο είναι ένα καφέ-σταχτί πεταλουδάκι που δραστηριοποιείται την νύχτα. Την ημέρα κρύβεται και αν ενοχληθεί μπορεί να εντοπιστεί να πετά σε χαμηλό ύψος. Όμως πολύ δύσκολα ο παραγωγός μπορεί να αναγνωρίσει με σιγουριά το είδος από το ενήλικο. Αντίθετα η προνύμφη (η κάμπια) εύκολα αναγνωρίζεται καθώς έχει στον προθώρακα (ακριβώς πίσω από το κεφάλι) μια σκουρόχρωμη γραμμή. Εάν διαπιστωθούν στοές στην καλλιέργεια, πρέπει να ανοίξουμε προσεκτικά το φύλλο στο σημείο της προσβολής και να παρατηρήσουμε προσεκτικά την κάμπια. Το σκουρόχρωμο στίγμα είναι ορατό με γυμνό μάτι σε καλά ανεπτυγμένες προνύμφες (με μήκος περίπου 1cm), διαφορετικά θα χρειαστεί ένας μικρός μεγεθυντικός φακός. Η προσβολή μπορεί να καθυστερήσει ή/και να μειωθεί ακολουθώντας τους παρακάτω κανόνες:

Με καλό κλείσιμο των ανοιγμάτων του θερμοκηπίου (παράθυρα και αερισμός οροφής) με ειδικό εντομοστεγές δίχτυ.
Με εγκατάσταση προθαλάμου με διπλές πόρτες στα θερμοκήπια.
Με καταστροφή των αυτοφυών ξενιστών (ζιζάνια), στον περιβάλλοντα χώρο.
Με χρήση υγειών σποροφύτων (φυτωριακό υλικό με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο).
Με αποφυγή της φύτευσης δεύτερης ευπαθούς καλλιέργειας σε θερμοκήπιο που προϋπήρχε προσβεβλημένη καλλιέργεια.

Για να εντοπίσω έγκαιρα την προσβολή πραγματοποιούνται συγκεκριμένες ενέργειες όπως:
Με φερομονικές παγίδες. Οι φερομόνες ελκύουν μόνο τα αρσενικά και δεν θα αυξήσουν την προσβολή. Η παρουσία αρσενικών στις παγίδες μάς προειδοποιεί για πιθανή επικείμενη προσβολή και μπορεί να παρατηρηθεί πριν από οποιαδήποτε εμφάνιση συμπτωμάτων προσβολής στην καλλιέργεια. Τα θηλυκά και τα αρσενικά έντομα που τελικά επισκέπτονται την καλλιέργεια προσελκύονται από πτητικές ελκυστικές ουσίες που παράγονται αποκλειστικά από τα φυτά της τομάτας (ονομάζονται καϊρομόνες). Επομένως, αν παρατηρηθεί αύξηση στα επίπεδα προσβολής δεν θα σχετίζεται με την χρήση φερομονικών παγίδων στην καλλιέργεια.
Με σωστά σχεδιασμένο πλάνο παρακολούθησης της καλλιέργειας για νέες προσβολές. Ο παραγωγός πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει την προσβολή σε πολύ αρχικά στάδια, κάτι που είναι σχετικά δύσκολο, όπως προαναφέρθηκε και απαιτεί εκπαίδευση και εμπειρία. Για το σχέδιο παρακολούθησης και τη συχνότητα των ελέγχων για νέες προσβολές, να συμβουλευθεί τον τοπικό Γεωπόνο ή Τεχνολόγο Γεωπονίας που παρακολουθεί την καλλιέργεια. Καλά εξασκημένοι γεωπόνοι μπορούν να εκτιμήσουν, ακόμα και χωρίς την βοήθεια μεγεθυντικού φακού, τα επίπεδα ωοθεσίας (πόσα αυγά έχουν τοποθετήσει πάνω στο φύλλο), που δίνει μια εκτίμηση της κατάστασης πριν την έναρξη της προσβολής.

Στην περίπτωση που εισέλθουν ενήλικα Tuta absoluta στην καλλιέργεια θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να μειωθεί η προσβολή, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των αυγών που θα εναποτεθούν στην καλλιέργεια.
Με μείωση του αριθμού των θηλυκών που ωοθετούν (που γεννούν αυγά), είτε με τη χρήση των εντομοκτόνων (με βάση την ακμαιοκτόνο δράση των εγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων) είτε με παγίδες φωτός όπου εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη, όμως μπορεί να προσελκύσει έντομα από το εξωτερικό περιβάλλον (υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για την μέθοδο αυτή).
Με απωθητικά σκευάσματα. Δεν υπάρχουν ουσίες με επιστημονικά τεκμηριωμένη απωθητική δράση ή/και με έγκριση από το ΥΠΑΑΤ ως απωθητικά.
Με μείωση της ικανότητας ωοθεσίας. Επιτυγχάνεται με μαζική παγίδευση αρσενικών σε φερομονικές παγίδες νερού με επακόλουθο την αποφυγή γονιμοποίησης των θηλυκών. Εφαρμόζεται στην γεωργική πράξη χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση και χωρίς έγκριση από το ΥΠΑΑΤ.

Tuta absolutaΟ υπονομευτής των φύλλων της τομάτας

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε προσβεβλημένες καλλιέργειες, είναι να απομακρύνουμε και καταστρέφουμε με κάψιμο ή με θάψιμο τα υπολείμματα της προσβεβλημένης καλλιέργειας, ώστε να περιορίσουμε την εξάπλωση του εχθρού σε γειτονικές καλλιέργειες. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε μπορούμε να στοιβάξουμε τα υπολείμματα σε σωρούς και να τα καλύψουμε ερμητικά με πλαστικά θερμοκηπίου για 2 μήνες. Οι ελεύθερες άκρες του πλαστικού να παραχωθούν επιμελώς. Να απολυμαίνουμε το χώρο του θερμοκηπίου πριν την νέα φύτευση. Η εφαρμογή ηλιοαπολύμανσης του εδάφους για 4 έως 8 εβδομάδες (ανάλογα με την εποχή εφαρμογής της) μπορεί να συντελέσει στη μείωση των πληθυσμών του εντόμου στο έδαφος του θερμοκηπίου, πριν την έναρξη της νέας καλλιέργειας τομάτας.

Φυτοπροστατευτικά σκευάσματα (από https://blog.farmacon.gr/ )
Bacillus thuringiensis var. Kustaki (pb-54), Bacillus thuringiensis var. kurstaki (pb-54), emamectin, indoxacarb και spinosad.κ.α. εγκεκριμένα σκευάσματα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε κάθε περίπτωση να τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων για την αναλογία χρήσης, συνδυαστικότητα, τον κίνδυνο φυτοτοξικότητας το διάστημα μεταξύ τελευταίας επέμβασης και συγκομιδής και τα μέτρα προστασίας για την αποφυγή δηλητηριάσεων.

Δείτε επίσης Τούτα,ο χειρότερος εχθρός της ντομάτας

Αλευρώδης

Τα δύο είδη αλευρώδη που προσβάλλουν την ντομάτα είναι ο αλευρώδης θερμοκηπίου (Trialeurodes vaporariorum) και ο αλευρώδης του καπνού (Bemisia tabaci). Τα τέλεια και οι προνύμφες απομυζούν τροφή από τα φυτά. Οι προνύμφες εκκρίνουν μελίτωμα ενώ διατρέφονται και έτσι τα φυτά κολλάνε, η ανάπτυξη τους καθυστερεί και οι καρποί λερώνονται. Μπορεί ακόμα, πάνω στα μελιτώδη εκκρίματα του αλευρώδη στα φύλλα να δημιουργηθεί καπνιά, δηλαδή ο μύκητας Cladosporium και κατά συνέπεια να μειωθεί η φωτοσυνθετική δραστηριότητα του φυτού. Επίσης οι αλευρώδεις είναι φορείς ιώσεων. Στην πρόληψη προσβολής της καλλιέργειας από αλευρώδεις περιλαμβάνεται η τήρηση καθαριότητας του εδάφους, η καταστροφή των ζιζανίων, η απομάκρυνση φυτικών υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, ενώ για την βιολογική αντιμετώπιση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα ωφέλιμα αρπακτικά έντομα (π.χ το Encarsia Formosa).

Συστάσεις (από https://blog.farmacon.gr/ )
- Για τους Βιοκαλλιεργητές συστήνεται η τοποθέτηση της παρασιτικής σφήκας του Αλευρώδη των θερμοκηπίων Encarcia fomosa κ.α. αρπακτικά.
- Για τους παραγωγούς συμβατικής γεωργίας, συστήνονται κατάλληλα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα.

Σκευάσματα (από https://www.agronews.gr/ Γιάννα Βαρδαλαχάκη )
● Oberon 240 SC, Calypso 480 SC και Confidor O-Teq της Bayer, ● Mospilan 20 SP και Vydate 10 L της Dupont,
● Confidor 200 SC της Elanco, ● Actara 25 WG και Plenum 50 WG της Syngenta, ● Kohinor 20 SL της Άλφα Γεωργικά Εφόδια και ● Pluto της Ύψιλον.

Εφαρμογή
Σε δοχείο με το μισό προαπαιτούμενο νερό τοποθετείται το σκεύασμα. Ακολουθεί καλή ανάδευση, ενώ προστίθεται και το υπόλοιπο νερό. Το σκεύασμα είναι έτοιμο για ριζοπότισμα ή για να ψεκαστεί στο φύλλωμα το πρωί ή το σούρουπο.

Δείτε επίσης Φυσικοί τρόποι για να καταπολεμήσουμε τον Αλευρώδη

"Αειφορία-μελιτζάνες,ντομάτες,πιπεριές" 3 ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Λιριόμυζα Liriomyza bryoniae, Liriomyza trifoliae και Liriomyza huldobrensis. link με την https://www.gaiapedia.gr/

Πρόκειται για πολύ μικρές μύγες (μήκους 2 mm). Οι διαχειμάζουσες (το χειμώνα) μορφές είναι νύμφες στο έδαφος και στη συνέχεια ανεβαίνουν στα ώριμα παλιά φύλλα που είναι κοντά στο έδαφος. Το χαρακτηριστικό της προσβολής είναι οι οφιοειδής στοές πάνω στα φύλλα, επειδή τα θηλυκά κάνουν διατροφικές κηλίδες στο φύλλο και γεννούν τα αυγά τους σε έναν αριθμό από αυτές. Ακολούθως τα φύλλα πέφτουν λόγω της μειωμένης φωτοσυνθετικής τους δραστηριότητας. Επίσης, μπορούν να προκαλέσουν πληγές πάνω στα φύλλα, δημιουργώντας πύλες εισόδου για άλλα παθογόνα. Η λιριόμυζα αντιμετωπίζεται με την άμεση απομάκρυνση των προσβεβλημένων φύλλων, την απολύμανση και την άροση του εδάφους. Η βιολογική αντιμετώπισή της περιλαμβάνει την εισαγωγή μίγματος εντόμων Dacnusa sibirica και Digliphus isaea.

Σκευάσματα (Μη βιολογικά) Εντομοκτόνα επαφής και στομάχου π.χ

laser-480sc

Βιβλία & Μελέτες

Liriomyza STEG_FP_00207

Liriomyza gov.cy/March-April

Δείτε επίσης Στοές στα φύλα - Λιριόμυζα Liriomyza bryoniae

"Αειφορία"- 5 ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΨΗΦΙΑΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

	ΟΔΗΓΙΕΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ec.europa.eu Plant-protection-guide.pdf
	ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η ολοκληρωµένη διαχείρηση των µυκητολογικώνασθενειών της τοµάτας σε θερµοκηπιακέςκαλλιέργειες ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ. ΜΑΡΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
	ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Μαρίας Κατσαμπάνη
	ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ
	Μελετώ για Ασθένειες των λαχανικών https://ucy.ac.cy/