Η αμειψισπορά είναι ένας τρόπος για να αποφευχθεί η εξάντληση του εδάφους από θρεπτικές ουσίες. Είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο διαχείρισης πληθυσμού επιβλαβών οργανισμών σε πολλά συστήματα γεωργικής παραγωγής.Μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η εκ περιτροπής αλλαγή μεταξύ δύο καλλιεργειών και φύτευση με εναλλακτικές ακολουθίες για χρόνια ή μπορεί να είναι πιο σύνθετη και περιλαμβάνει πολλές καλλιέργειες κατά τη διάρκεια αρκετών ετών. Σωστή εναλλαγή καλλιεργειών μπορεί να μειώσει τα έντομα και ασθένειες που προκαλούν παθογόνα, καθώς και την πίεση των ζιζανίων με το σπάσιμο του κύκλου ζωής τους μέσω της απομάκρυνσης ενός κατάλληλου ξενιστή.
Εισαγωγή
Με τους όρους αμειψισπορά και εναλλαγή καλλιεργειών, εννοούμε την διαχείριση κάποιου αγροτεμαχίου μίας ή περισσοτέρων καλλιεργειών που αναπτύσσονται στο ίδιο ή γειτονικό τεμάχιο γης μέσα σε μία ή περισσότερες καλλιεργητικές περιόδους και πραγματοποιείται με τη διαδοχή διαφορετικών καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι.
Στην πράξη εναλλαγή καλλιεργειών μπορεί να πραγματοποιείται σε κάθε καλλιεργητική περίοδο όπως φαίνεται στο παράδειγμα που προαναφέρθηκε ή μετά από δύο καλλιεργητικές περιόδους. Επίσης ανάλογα, με τις απαιτήσεις της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και τον βαθμό εξασθένισης του εδάφους που πηγάζει, από τις εδαφολογικές αναλύσεις που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, ο παραγωγός είναι σε θέση να γνωρίζει αν χρειάζεται και πότε πρέπει να γίνει αγρανάπαυση στο χωράφι του. Αξιοσημείωτο είναι πως πολλοί παραγωγοί, πέραν της διαδοχής φυτών, που πραγματοποιείται, απάνω στο ίδιο σαμάρι ή τεμάχιο γης, ανά τρία (ή περισσότερα ) χρόνια κάνουν αναδιάταξη των γραμμών φύτευσης. Δηλαδή οι γραμμές φύτευσης δημιουργούνται κάθετα στις γραμμές φύτευσης της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου.
Τα καλλιεργούμενα φυτά διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε θρεπτικά στοιχεία, ως προς την έκταση και κατανομή του ριζικού τους συστήματος, ως προς την επίδραση τους στην οξύτητα του εδάφους και σε πολλές άλλες παραμέτρους. Τα κρεμμύδια, βάση πειραμάτων, δίνουν μικρότερη παραγωγή όταν καλλιεργηθούν στο ίδιο αγροτεμάχιο μετά από λάχανα ή πατάτες ενώ η παραγωγή τους αυξάνεται όταν καλλιεργηθούν μετά από αντίδια, πιπεριές, σπανάκι, ή σαλάτες. Η διαφορά αυτή όπως παρατηρήθηκε οφείλεται στην επίδραση επί της οξύτητας και στην ποσότητα των απομακρυνόμενων θρεπτικών στοιχείων.
Είναι σημαντικό να γίνεται σωστή επιλογή των λαχανοκομικών φυτών που θα χρησιμοποιηθούν κατά την εναλλαγή καλλιεργειών. Τα φυτά πρέπει να επιλέγονται βάση κριτηρίων που επιτρέπουν την όσο το δυνατόν καλύτερη εκμετάλλευση των διαφορετικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων του κάθε είδους. Τα κριτήρια αυτά, μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα :
Τα φυτά πρέπει να διαφέρουν ως προς την έκταση και κατανομή του ριζικού συστήματος. Δηλαδή φυτά με βαθιές ρίζες πρέπει να εναλλάσσονται από φυτά με κοντές ρίζες κ.α.
Πρέπει να διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε θρεπτικά στοιχεία. Φυτά με υψηλές απαιτήσεις σε Ν πρέπει να καλλιεργούνται μετά από αζωτολόγα (ψυχανθή) φυτά όπως κουκιά, φασόλια, μπιζέλια κ.α. Φυτά τα οποία έχουν υψηλές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία ή συγκεκριμένα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους , δεν πρέπει να καλλιεργούνται συνέχεια στις ίδιες θέσεις.
Πρέπει να διαφέρουν ως προς την ανθεκτικότητα τους σε διάφορες ασθένειες ή εχθρούς . Φυτά τα οποία προσβάλλονται εύκολα από τους ίδιους εχθρούς ή ασθένειες δεν πρέπει να καλλιεργούνται συνεχώς στο ίδιο αγροτεμάχιο
Πρέπει να διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε οργανική ουσία όπως και ως προς τις τοξικές ουσίες που παράγουν ορισμένα φυτά κατά την αποσύνθεση τους
Τα καλλιεργούμενα φυτά διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε θρεπτικά στοιχεία, ως προς την έκταση και κατανομή του ριζικού τους συστήματος, ως προς την επίδραση τους στην οξύτητα του εδάφους και σε πολλές άλλες παραμέτρους. Τα κρεμμύδια, βάση πειραμάτων, δίνουν μικρότερη παραγωγή όταν καλλιεργηθούν στο ίδιο αγροτεμάχιο μετά από λάχανα ή πατάτες ενώ η παραγωγή τους αυξάνεται όταν καλλιεργηθούν μετά από αντίδια, πιπεριές, σπανάκι, ή σαλάτες. Η διαφορά αυτή όπως παρατηρήθηκε οφείλεται στην επίδραση επί της οξύτητας και στην ποσότητα των απομακρυνόμενων θρεπτικών στοιχείων.
Είναι σημαντικό να γίνεται σωστή επιλογή των λαχανοκομικών φυτών που θα χρησιμοποιηθούν κατά την εναλλαγή καλλιεργειών. Τα φυτά πρέπει να επιλέγονται βάση κριτηρίων που επιτρέπουν την όσο το δυνατόν καλύτερη εκμετάλλευση των διαφορετικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων του κάθε είδους. Τα κριτήρια αυτά, μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα :
Τα φυτά πρέπει να διαφέρουν ως προς την έκταση και κατανομή του ριζικού συστήματος. Δηλαδή φυτά με βαθιές ρίζες πρέπει να εναλλάσσονται από φυτά με κοντές ρίζες κ.α.
Πρέπει να διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε θρεπτικά στοιχεία. Φυτά με υψηλές απαιτήσεις σε Ν πρέπει να καλλιεργούνται μετά από αζωτολόγα (ψυχανθή) φυτά όπως κουκιά, φασόλια, μπιζέλια κ.α. Φυτά τα οποία έχουν υψηλές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία ή συγκεκριμένα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους , δεν πρέπει να καλλιεργούνται συνέχεια στις ίδιες θέσεις.
Πρέπει να διαφέρουν ως προς την ανθεκτικότητα τους σε διάφορες ασθένειες ή εχθρούς . Φυτά τα οποία προσβάλλονται εύκολα από τους ίδιους εχθρούς ή ασθένειες δεν πρέπει να καλλιεργούνται συνεχώς στο ίδιο αγροτεμάχιο
Πρέπει να διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις τους σε οργανική ουσία όπως και ως προς τις τοξικές ουσίες που παράγουν ορισμένα φυτά κατά την αποσύνθεση τους
Τεχνικές αμειψισποράς
Η αμειψισπορά μπορεί επίσης να βοηθήσει στην διαχείριση των θρεπτικών ουσιών μέσω της ενσωμάτωσης των υπολειμμάτων των καλλιεργειών και τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους μετά από μια καλλιέργεια όπως καρότο ή πατάτα. Πολλοί καλλιεργητές βρίσκουν αύξηση στην απόδοση όταν οι καλλιέργειες από διαφορετικές οικογένειες αναπτύχθηκαν με περιστροφή έναντι στην μονοκαλλιέργεια και αυτό συχνά αναφέρεται ως το "φαινόμενο περιστροφής".
Η ανάγκη εναλλαγής των καλλιεργειών έχει προκύψει από τον τρόπο που τα φυτά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Όλα τα φυτά δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία. Άλλα φυτά όπως τα ψυχανθή συντελούν στη συσσώρευση αζώτου στο έδαφος. Άλλα χρειάζονται σημαντικές ποσότητες αζώτου όπως τα σιτηρά. Οι νέοι τρόποι καλλιέργειας έδωσαν τη δυνατότητα μονοκαλλιέργειας όμως τα προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν. Το έδαφος "κουράζεται", αυξάνουν οι οικονομικές απαιτήσεις σε λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα γενικά και μειώνεται η γονιμότητα του εδάφους.
Η Μονοκαλλιέργεια οδηγεί σε συσσώρευση των παθογόνων που προκαλούν ασθένειες, νηματώδεις, έντομα και ζιζάνια που μπορούν να οδηγήσουν σε μειώσεις απόδοσης και ανάγκη για αυξημένες εισροές σε ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα και άλλα φυτοφάρμακα.
Η ανάπτυξη μιας ακολουθίας καλλιεργειών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη χρήση καλλιεργειών κάλυψης για τη βελτίωση του εδάφους και την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους η μπορεί να περιέχει και αγρανάπαυση
Η αμειψισπορά πρέπει να σχεδιάζεται με τέτοιον τρόπο που να ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες μείωσης των αποδόσεων, γεγονός που δεν πρέπει όμως να αποκλειστεί. 2
Ο σχεδιασμός της αμειψισποράς προσδιορίζεται από τους εξής παράγοντες:
Α. τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα
Β. τους οικονομικούς στόχους της εκμετάλλευσης
Γ. την περιοχή εγκατάστασης της φυτείας
Ανάλογα με τον αριθμό των φυτών που συμμετέχουν σε ένα σύστημα αμειψισποράς και το χρόνο που διαρκεί η κυκλική τους διαδοχή στον αγρό διακρίνουμε τις διετείς, τις τριετείς και τις πολυετείς αμειψισπορές. Μια άλλη διάκριση στα είδη αμειψισποράς βασίζεται στην ύπαρξη ή μη νερού άρδευσης, οπότε αναφερόμαστε σε ξηρικές και αρδευόμενες αμειψισπορές αντίστοιχα.
Ο πλήρης κύκλος της εναλλαγής της καλλιέργειας ονομάζεται σύστημα αμειψισποράς. Συνήθως χωρίζεται η γη σε αγροτεμάχια και σε κάθε ένα από αυτά καλλιεργείται διαφορετικό φυτό αλλά σύμφωνο με το σύστημα που χρησιμοποιεί η περιοχή. Έτσι έχουμε κάθε χρόνο όλα τα φυτά του συστήματος. Στο σύστημα που ακολουθείται εξαρτάται τόσο από το αποτέλεσμα που θέλουμε να έχουμε (αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, βελτίωση της δομής του, μείωση προβλημάτων από ζιζάνια και ασθένειες) όσο και από τις τοπικές συνθήκες (είδος εδάφους, ανάγκες της περιοχής κλπ)
Διακρίνονται ως προς τον τρόπο αποκατάστασης του εδάφους (σκαλιστικά, διαδοχικά, σιδηρούχα κλπ) και από οικονομική άποψη σε σιτηρών και κτηνοτροφών.
Στην Ελλάδα συνηθίζεται το δίχρονο σύστημα αμειψισποράς:
· Για ξερά και φτωχά εδάφη
· Αγρανάπαυση
· Σιτάρι
· Για σχετικά γόνιμα και δροσερά εδάφη
· Αραβόσιτος
· Σιτάρι
Τρίχρονη
Συνηθισμένο παλαιότερα σύστημα που σήμερα παραμερίζεται. Ο κύκλος είναι:
· Αγρανάπαυση
· Όψιμα χειμερινά σπαρτά(σίκαλη)
· Πρώιμα σπαρτά(σιτηρά)
Κτηνοτροφική
Λειμώνων
Εξασφαλίζει βοσκή, πράσινη τροφή και σανό για την κτηνοτροφία.
Χρησιμοποιείται κυρίως για βελτίωση των φυσικών βοσκοτόπων που έχουν μικρή γονιμότητα.
Φάρμας
Καλλιεργούνται φυτά κτηνοτροφίας που δεν είναι εύκολη η μεταφορά τους. Χρησιμοποιείται σε χωράφια που βρίσκονται όσο πιο κοντά γίνεται στις κτηνοτροφικές μονάδες.
Προστατευτική του εδάφους
Καλλιεργούνται κυρίως πολυετή χόρτα.
Χρησιμοποιείται σε εδάφη που κινδυνεύουν από διάβρωση.
Γιατί αμειψισπορά?
Με την εφαρμογή ενός καλού συστήματος αμειψισποράς αποφεύγονται τα μειονεκτήματα της μονοκαλλιέργειας, παρέχεται εργασία στα μέλη της αγροτικής οικογένειας στις διάφορες εποχές του έτους, μετριάζονται οι κίνδυνοι από την αποτυχία μιας μόνο καλλιέργειας, παράγεται ποικιλία προϊόντων και με την επέκταση της καλλιέργειας των κτηνοτροφικών φυτών εξασφαλίζεται η επιτυχία μιας βελτιωμένης κτηνοτροφίας με όλα τα γνωστά πλεονεκτήματα. Με την εφαρμογή μιας βελτιωμένης αμειψισποράς αυξάνονται, χωρίς άλλη ιδιαίτερη επιβάρυνση, οι στρεμματικές αποδόσεις της σιτοκαλλιέργειας και των άλλων εξαντλητικών καλλιεργειών.
Με την αμειψισπορά προλαμβάνεται και η διάβρωση του εδάφους από τις βροχές.
Υπάρχουν γεωργικές βιομηχανίες που την έχουν σαν υποχρέωση για τις ομάδες παραγωγών τους όπως η Ελ.Βιομηχανία Ζάχαρης που έχει τετραετή αμειψισπορά και αυστηρές ποινές για τους παραβάτες
Ακόμα και στους λαχανόκηπους υπάρχουν συστήματα αμειψισποράς Το χώρο που διαθέτουμε για λαχανόκηπο είναι σκόπιμο να τον χωρίσουμε σε τέσσερα τμήματα. Στο κάθε τμήμα καλλιεργούμε διαφορετικά λαχανικά, έτσι ώστε στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο το ίδιο λαχανικό να καλλιεργηθεί σε διαφορετικό τμήμα.
Συγκαλλιέργεια
Όπως συνέβη με πολλές πρακτικές και συνήθειες, η εκβιομηχάνιση και η αλλαγή του τρόπου ζωής απομάκρυνε τους παραγωγούς από αυτές τις ευεργετικές για το περιβάλλον και όχι μόνο, καλλιεργητικές τεχνικές.
Συγκαλλιέργεια, τι είναι;
Με τον όρο συγκαλλιέργεια εννοούμε την ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο ή περισσότερων διαφορετικών φυτών. Γενικά κατά το σύστημα αυτό φυτεύονται κηπευτικά με διαφορετικό χρόνο ωρίμανσης και συγκομιδής, στην ίδια πρασιά – σαμάρι. Είναι συνήθως φυτά με διαφορετικό ριζικό σύστημα και με διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην εκλογή των φυτών που θα καλλιεργηθούν μαζί, ώστε το ένα να μη βλάπτει το άλλο και να μπορούν να εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο τρόπο το χώρο που έχουν στη διάθεση τους.
Παρακάτω παρουσιάζονται λαχανικά και με ποια μπορούν συγκαλλιεργηθούν :
Ο παραπάνω πίνακας σημαίνει ότι, την πρώτη χρονιά στην πρασιά Νο 1 θα φυτευτεί ένα είδος από την κατηγορία “Α”, την δεύτερη χρονιά εκεί θα φυτευτεί ένα είδος από την κατηγορία “Γ”, την Τρίτη χρονιά ένα φυτό από την κατηγορία “Β” και την τέταρτη χρονιά ένα ψυχανθές από την κατηγορία “Δ” για χλωρή λίπανση.
Κατά αυτό τον τρόπο και γνωρίζοντας ποια φυτά μπορούν να συγκαλλιεργηθούν με ποια ή ποιο πρέπει να προηγείται από ποιο μπορούν να γίνουν πολλοί συνδυασμοί σε ένα λαχανόκηπο. Είναι αξιοσημείωτο ότι, βάση πειραμάτων, έχει αποδειχτεί πως τα φυτά σε συγκαλλιέργεια ευδοκιμούν και αποδίδουν καλύτερα από τα άλλα σε μονοκαλλιέργεια. Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή αποτελούν ένα είδος “φυτοκοινωνίας” που προσαρμόζονται στο περιβάλλον όπου φυτρώνουν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ τους και αφετέρου επειδή εξαρτάται το ένα είδος από το άλλο και αλληλοπροστατεύονται (βλέπε π.χ. συγκαλλιέργεια κρεμμυδιού και σκόρδου με πολλά άλλα λαχανικά). Σημαντικός παράγοντας όμως είναι και η καλύτερη ανάπτυξη – δράση των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο έδαφος, όπως προκείπτει από πολλές μελέτες.
Η ανάγκη εναλλαγής των καλλιεργειών έχει προκύψει από τον τρόπο που τα φυτά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Όλα τα φυτά δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία. Άλλα φυτά όπως τα ψυχανθή συντελούν στη συσσώρευση αζώτου στο έδαφος. Άλλα χρειάζονται σημαντικές ποσότητες αζώτου όπως τα σιτηρά. Οι νέοι τρόποι καλλιέργειας έδωσαν τη δυνατότητα μονοκαλλιέργειας όμως τα προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν. Το έδαφος "κουράζεται", αυξάνουν οι οικονομικές απαιτήσεις σε λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα γενικά και μειώνεται η γονιμότητα του εδάφους.
What is crop rotation? - "Agriculture 101: America's Heartland"
Η Μονοκαλλιέργεια οδηγεί σε συσσώρευση των παθογόνων που προκαλούν ασθένειες, νηματώδεις, έντομα και ζιζάνια που μπορούν να οδηγήσουν σε μειώσεις απόδοσης και ανάγκη για αυξημένες εισροές σε ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα και άλλα φυτοφάρμακα.
Η ανάπτυξη μιας ακολουθίας καλλιεργειών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη χρήση καλλιεργειών κάλυψης για τη βελτίωση του εδάφους και την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους η μπορεί να περιέχει και αγρανάπαυση
Η αμειψισπορά πρέπει να σχεδιάζεται με τέτοιον τρόπο που να ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες μείωσης των αποδόσεων, γεγονός που δεν πρέπει όμως να αποκλειστεί. 2
Crop Rotation Made Simple - Rotate Your Vegetable Beds for Healthier Produce
Ο σχεδιασμός της αμειψισποράς προσδιορίζεται από τους εξής παράγοντες:
Α. τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα
Β. τους οικονομικούς στόχους της εκμετάλλευσης
Γ. την περιοχή εγκατάστασης της φυτείας
Ανάλογα με τον αριθμό των φυτών που συμμετέχουν σε ένα σύστημα αμειψισποράς και το χρόνο που διαρκεί η κυκλική τους διαδοχή στον αγρό διακρίνουμε τις διετείς, τις τριετείς και τις πολυετείς αμειψισπορές. Μια άλλη διάκριση στα είδη αμειψισποράς βασίζεται στην ύπαρξη ή μη νερού άρδευσης, οπότε αναφερόμαστε σε ξηρικές και αρδευόμενες αμειψισπορές αντίστοιχα.
Ο πλήρης κύκλος της εναλλαγής της καλλιέργειας ονομάζεται σύστημα αμειψισποράς. Συνήθως χωρίζεται η γη σε αγροτεμάχια και σε κάθε ένα από αυτά καλλιεργείται διαφορετικό φυτό αλλά σύμφωνο με το σύστημα που χρησιμοποιεί η περιοχή. Έτσι έχουμε κάθε χρόνο όλα τα φυτά του συστήματος. Στο σύστημα που ακολουθείται εξαρτάται τόσο από το αποτέλεσμα που θέλουμε να έχουμε (αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, βελτίωση της δομής του, μείωση προβλημάτων από ζιζάνια και ασθένειες) όσο και από τις τοπικές συνθήκες (είδος εδάφους, ανάγκες της περιοχής κλπ)
Διακρίνονται ως προς τον τρόπο αποκατάστασης του εδάφους (σκαλιστικά, διαδοχικά, σιδηρούχα κλπ) και από οικονομική άποψη σε σιτηρών και κτηνοτροφών.
How to Rotate Vegetable Crops
Στην Ελλάδα συνηθίζεται το δίχρονο σύστημα αμειψισποράς:
· Για ξερά και φτωχά εδάφη
· Αγρανάπαυση
· Σιτάρι
· Για σχετικά γόνιμα και δροσερά εδάφη
· Αραβόσιτος
· Σιτάρι
Τρίχρονη
Συνηθισμένο παλαιότερα σύστημα που σήμερα παραμερίζεται. Ο κύκλος είναι:
· Αγρανάπαυση
· Όψιμα χειμερινά σπαρτά(σίκαλη)
· Πρώιμα σπαρτά(σιτηρά)
Κτηνοτροφική
Λειμώνων
Εξασφαλίζει βοσκή, πράσινη τροφή και σανό για την κτηνοτροφία.
Χρησιμοποιείται κυρίως για βελτίωση των φυσικών βοσκοτόπων που έχουν μικρή γονιμότητα.
Φάρμας
Καλλιεργούνται φυτά κτηνοτροφίας που δεν είναι εύκολη η μεταφορά τους. Χρησιμοποιείται σε χωράφια που βρίσκονται όσο πιο κοντά γίνεται στις κτηνοτροφικές μονάδες.
Προστατευτική του εδάφους
Καλλιεργούνται κυρίως πολυετή χόρτα.
Χρησιμοποιείται σε εδάφη που κινδυνεύουν από διάβρωση.
Γιατί αμειψισπορά?
Με την εφαρμογή ενός καλού συστήματος αμειψισποράς αποφεύγονται τα μειονεκτήματα της μονοκαλλιέργειας, παρέχεται εργασία στα μέλη της αγροτικής οικογένειας στις διάφορες εποχές του έτους, μετριάζονται οι κίνδυνοι από την αποτυχία μιας μόνο καλλιέργειας, παράγεται ποικιλία προϊόντων και με την επέκταση της καλλιέργειας των κτηνοτροφικών φυτών εξασφαλίζεται η επιτυχία μιας βελτιωμένης κτηνοτροφίας με όλα τα γνωστά πλεονεκτήματα. Με την εφαρμογή μιας βελτιωμένης αμειψισποράς αυξάνονται, χωρίς άλλη ιδιαίτερη επιβάρυνση, οι στρεμματικές αποδόσεις της σιτοκαλλιέργειας και των άλλων εξαντλητικών καλλιεργειών.
Με την αμειψισπορά προλαμβάνεται και η διάβρωση του εδάφους από τις βροχές.
Υπάρχουν γεωργικές βιομηχανίες που την έχουν σαν υποχρέωση για τις ομάδες παραγωγών τους όπως η Ελ.Βιομηχανία Ζάχαρης που έχει τετραετή αμειψισπορά και αυστηρές ποινές για τους παραβάτες
Ακόμα και στους λαχανόκηπους υπάρχουν συστήματα αμειψισποράς Το χώρο που διαθέτουμε για λαχανόκηπο είναι σκόπιμο να τον χωρίσουμε σε τέσσερα τμήματα. Στο κάθε τμήμα καλλιεργούμε διαφορετικά λαχανικά, έτσι ώστε στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο το ίδιο λαχανικό να καλλιεργηθεί σε διαφορετικό τμήμα.
Με την αμειψισπορά προσδοκάται:
- Η διατήρηση και η βελτίωση της παραγωγικότητας του εδάφους.
- Η άµβλυνση των εποχιακών αιχµών και η οµαλότερη κατανοµή των εργασιών των γεωργικών μηχανών και του ανθρώπου καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους.
- Η διασφάλιση του εισοδήµατος του παραγωγού από βιαίως δρώντες παράγοντες.
Ένα σύστημα αμειψισποράς για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να αποτελείται από εναλλαγή καλλιεργειών με φυτά που ανήκουν σε διαφορετική οικογένεια, για τον περιορισμό της ανάπτυξης και, κυρίως, της μετάδοσης ασθενειών και παρασίτων. Η αλληλουχία να γίνεται με κριτήρια τέτοια, ώστε τα πλεονεκτήματα που έχει η καλλιέργεια που προηγείται να τα εκμεταλλεύεται η καλλιέργεια που ακολουθεί.
Στο επίκεντρο του σχεδιασμού των αμειψισπορών πρέπει να βρίσκεται η κύρια καλλιέργεια , αυτή δηλαδή που εξασφαλίζει το μεγαλύτερο κέρδος στον παραγωγό.
Από την άλλη είναι άστοχο να τοποθετείται στην πρώτη θέση το ετήσιο κέρδος, γιατί αυτό ενδέχεται να επισύρει μακροπρόθεσμα προβλήματα. Στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις που δεν βάζουν το κέρδος ως μοναδικό στόχο ανήκουν οι περισσότερες μορφές της βιολογικής ή εναλλακτικής γεωργίας. Οι οικονομική απόδοση μιας καλλιέργειας διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, πράγμα που σημαίνει ότι για την τελική διαμόρφωση μιας αμειψισποράς θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι ιδιαιτερότητες της περιοχής. Στο σχηματισμό των αμειψισπορών θα πρέπει η οικονομική και η βιολογική πλευρά να λαμβάνονται ισοδύναμα υπ’ όψιν. Γνωρίζοντας ότι υπάρχει θέμα συμβατικότητας μεταξύ των φυτικών ειδών, θα πρέπει, αν είναι δυνατόν, να επιδιώκεται εναλλαγή των καλλιεργειών. Ανάλογα με τα φυτικά είδη και την περιοχή έχουν δημιουργηθεί αρκετά συστήματα αμειψισπορών.
Μια απλή εναλλαγή ενός πλατύφυλλου και ενός στενόφυλλου είναι μια διετής αμειψισπορά.
- Πατάτες - Χειμερινή σίκαλη
- Σακχαρότευτλα – Καλοκαιρινό κριθάρι
- Βαμβάκι - Χειμερινό σιτάρι
- Καπνός - Χειμερινό σιτάρι
Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες των περιοχών μπορούμε να κάνουμε τριετή, τετραετή και πενταετή αμειψισπορά, η οποία να αποτελείται από ένα πλατύφυλλο και δύο συνεχόμενα στενόφυλλα κ.λ.π.
Τριετείς:
- Καλαμπόκι - Χειμερινό σιτάρι - Χειμερινό κριθάρι
- Βαμβάκι - Χειμερινό σιτάρι – Βρώμη
- Σακχαρότευτλα - Καλοκαιρινό σιτάρι - Χειμερινό κριθάρι
Τετραετείς:
- Πατάτες - Χειμερινό σιτάρι - Χειμερινό κριθάρι – Βρώμη
- Καρποδοτικό Καλαμπόκι - Βρώμη - Χειμερινό σιτάρι - Καλοκαιρινό κριθάρι
- Πατάτες - Πατάτες - Χειμερινό σιτάρι - Χειμερινό κριθάρι – Βρώμη - Χειμερινή σίκαλη
Πενταετείς:
- Πατάτες - Χειμερινό σιτάρι - Χειμερινό κριθάρι – Καλοκαιρινή σίκαλη - Βρώμη
- Κουκιά - Χειμερινό σιτάρι - Καλοκαιρινό σιτάρι - Καλοκαιρινό κριθάρι – Βρώμη
Μπορεί να γίνει και διπλή εναλλαγή φυτών από δύο πλατύφυλλα και δύο στενόφυλλα:
- Πατάτες – Σακχαρότευτλα - Χειμερινό σιτάρι - Καλοκαιρινό σιτάρι
Μπορεί να καλλιεργηθούν για δύο συνεχόμενες χρονιές πλατύφυλλα και να ακολουθήσει ένα στενόφυλλο:
- Σακχαρότευτλα - Πατάτες - Βρώμη
- Καλαμπόκι - Καλαμπόκι - χειμερινό σιτάρι
Το καλαμπόκι στο πλαίσιο σχηματισμού των αμειψισπορών εκτιμάται ως πλατύφυλλο, γι’ αυτό μπαίνει στη αρχή των αμειψισπορών.
Οι παραγωγοί ζωοτροφών που καλλιεργούν μηδική και τριφύλλι είναι δύσκολο να προγραμματίσουν μια αμειψισπορά, χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητές τους.
Οι σύγχρονοι τρόποι που αναπτύχθηκαν στην εκμετάλλευση του χούμου, οι νέες ποικιλίες σε σχέση με την ανόργανη λίπανση και η αποτελεσματική και επιμελής εδαφοκατεργασία οδήγησαν στην αναθεώρηση των κλασικών αρχών σχηματισμού αμειψισπορών. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να είναι η πρώτη βασική αρχή για μια υγιή παραγωγή και διατήρηση της παραγωγικής ικανότητας των εδαφών. Οι ελεύθερες αμειψισπορές χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό είναι προβληματικές.
Σε αμειψισπορές με πολλά σιτηρά το σιτάρι πρέπει να μπαίνει μετά από ένα σιτηρό που δεν είναι ευαίσθητο στις ασθένειες του σπασίματος των καλαμιών. Οι αμειψισπορές πρέπει να διασφαλίζουν ικανοποιητικές αποδόσεις στις καλλιέργειες και να είναι φιλικές με το περιβάλλον. Οι αμειψισπορές θα πρέπει να μειώνουν, επίσης, τις απώλειες του αζώτου με το φαινόμενο της έκπλυσης, σύμφωνα με την αναδιάρθρωση των αμειψισπορών σε όλα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε μια αμειψισπορά είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε την ικανότητα κάθε καλλιέργειας να δεσμεύει και να αξιοποιεί το ατμοσφαιρικό άζωτο , τις ποσότητες που εκπλύνονται και το άζωτο που αφήνει στο χωράφι η καλλιέργεια. Το άζωτο αυτό είναι αφομοιώσιμο από τα φυτά της επόμενης καλλιέργειας, αλλά και εκτεθειμένο στην έκπλυση. Από τη στιγμή που πρέπει να περιοριστεί η χρήση των ανόργανων λιπασμάτων, η χρησιμοποίηση των ψυχανθών στο σύστημα της αμειψισποράς είναι απαραίτητη. Στα ψυχανθή στηρίζονται οι αμειψισπορές για την εκμετάλλευση του ατμοσφαιρικού αζώτου από τις καλλιέργειες που θα ακολουθήσουν. Είναι γνωστό ότι το 75% του αζώτου που περιέχεται στη βιομάζα των ψυχανθών προέρχεται από την συμβατική αζωτοδέσμευση ( Grath and Wohlrab 1992, Wendland et al. 1993). Τα κουκιά και τα μπιζέλια συνδέονται πάντα με ένα σημαντικό κέρδος σε άζωτο.
Στην Ελλάδα, από την συγκομιδή της χειμερινής καλλιέργειας μέχρι τη σπορά το Νοέμβριο ή τον Απρίλιο, υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο θα πρέπει να εκμεταλλεύεται από τους παραγωγούς και ιδιαίτερα από τους βιοκαλλιεργητές, με φυτά προς αξιοποίηση του ήδη υπάρχοντος αζώτου στο έδαφος. Τα πλατύφυλλα είδη είναι κατάλληλα, όταν εκμεταλλεύονται ως χλωρές λιπάνσεις. Σε αμειψισπορές με χειμερινές καλλιέργειες υπάρχουν τρείς μήνες διαθέσιμοι για την καλλιέργεια κάποιου φυτικού είδους, με στόχο την δέσμευση του υπολειμματικού και του ανοργανοποιημένου αζώτου. Με τις χλωρές λιπάνσεις παράγεται ενέργεια υπό μορφή οργανικού άνθρακα, η οποία συμβάλει στη διατήρηση του εδαφικού χούμου.
Για ορισμένα είδη φυτών της χλωρής λίπανσης, το χρονικό διάστημα των τριών μηνών είναι αρκετό για να παραχθεί μια ποσότητα οργανικής ουσίας τέτοια, ώστε να δεσμευτούν στη βιομάζα αξιόλογες ποσότητες αζώτου.
Από άποψη περιεκτικότητας των ιστών σε άζωτο, το στάδιο της άνθησης είναι το πλουσιότερο. Αυτό δεν συμπίπτει με το μέγιστο της συσσώρευσης της ξηράς ουσίας. Στο στάδιο αυτό, τα στελέχη είναι αυτά που ξεχωρίζουν με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις σε άζωτο (3%), ενώ τα φύλλα σπάνια ξεπερνάνε το 2%. Το ριζικό σύστημα περιέχει άζωτο που σπάνια ξεπερνάει το 1%.
Το κλειδί της επιτυχίας μιας αμειψισποράς είναι η επιλογή του φυτού που προηγείται της καλλιεργητικής διαδοχής. Η αρνητική ή θετική επίδραση της καλλιέργειας που ηγείται έχει σχέση με τα παράσιτα ,με την ποσότητα σε οργανική ουσία και με την περιεκτικότητά τους σε άζωτο και άλλα στοιχεία.
Συγκαλλιέργεια
Όπως συνέβη με πολλές πρακτικές και συνήθειες, η εκβιομηχάνιση και η αλλαγή του τρόπου ζωής απομάκρυνε τους παραγωγούς από αυτές τις ευεργετικές για το περιβάλλον και όχι μόνο, καλλιεργητικές τεχνικές.
Συγκαλλιέργεια, τι είναι;
Με τον όρο συγκαλλιέργεια εννοούμε την ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο ή περισσότερων διαφορετικών φυτών. Γενικά κατά το σύστημα αυτό φυτεύονται κηπευτικά με διαφορετικό χρόνο ωρίμανσης και συγκομιδής, στην ίδια πρασιά – σαμάρι. Είναι συνήθως φυτά με διαφορετικό ριζικό σύστημα και με διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην εκλογή των φυτών που θα καλλιεργηθούν μαζί, ώστε το ένα να μη βλάπτει το άλλο και να μπορούν να εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο τρόπο το χώρο που έχουν στη διάθεση τους.
Παρακάτω παρουσιάζονται λαχανικά και με ποια μπορούν συγκαλλιεργηθούν :
- Αγγούρι: Τα πάει καλά με καλαμπόκι, φασόλια, μπιζέλια, ραπανάκια και ηλίανθο ενώ αντιπαθούν τις ντομάτες και τα αρωματικά βότανα
- Άνηθος: Συμπαθεί το λάχανο, τα παντζάρια, τα μαρούλια, τα κρεμμύδια, και τα αγγούρια. Δεν συμπαθεί τα καρότα.
- Καλαμπόκι: Συμπαθεί τις πατάτες, τα μπιζέλια, τα φασόλια, τα αγγούρια, κολοκύθες και πεπόνι.
- Καρότο: Τα πάει καλά με κρεμμύδια, παντζάρια και βότανα όπως δεντρολίβανο, αψιθιά και φασκόμηλο. Δεν συμπαθούν τα μήλα (μην τα αποθηκεύετε μαζί).
- Κρεμμύδι: Συμπαθεί τα λάχανα, τα παντζάρια, τις φράουλες, τις ντομάτες, το μαρούλι, το καλοκαιρινό θρούμπι και το χαμομήλι. Αντιπαθούν τα μπιζέλια και τα φασόλια.
- Μαϊντανός: Συμπαθεί το καρότο τις ντομάτες και τα σπαράγγια
- Μαρούλι: Συμπαθούν τα κρεμμύδια, φράουλες, αγγούρια, καρότα και ραπανάκια.
- Μέντα: Τα πάει καλά με λάχανα και τις ντομάτες.
- Ντομάτα: Τα πάει καλά με σχοινόπρασο, κρεμμύδι, μαϊντανό, κατιφέ, καπουτσίνο, καρότο, σκόρδο. Αντιπαθεί τις ντομάτες, πατάτες και μάραθο και το τσιγάρο γι αυτό οι καπνιστές πλένουμε πολύ καλά τα χέρια μας πριν την πιάσουμε.
- Παντζάρι: Συμπαθεί τις θαμνώδες φασολιές, τα κρεμμύδια, τις γογγυλοκράμβες, και το μαρούλι. Αντιπαθεί τις κοινές φασολιές.
- Πιπεριά: Τα πάει καλά με τους βασιλικούς και τις μπάμιες
- Πράσο: Συμπαθεί το σέλινο, τα κρεμμύδια, και τα καρότα.
- Ραπανάκι: Τα πάνε καλά με αμάραντο, καπουτσίνο, σινάπι, παντζάρια, σπανάκι, καρότα, αγγούρια, πεπόνια, φασόλια, μαρούλια και σκόρδο. Δεν τα πάνε καλά με λάχανο, κουνουπίδι, λαχανικά Βρυξελών, γογγυλοκράμβες, μπρόκολα.
- Σέλινο: Αναπτύσσεται αρμονικά με πράσα, ντομάτες, κουνουπίδι, λάχανο και τις θαμνώδες φασολιές.
- Σχοινόπρασο: Συμπαθούν τα καρότα και τις μηλιές.
Τα είδη που ωριμάζουν νωρίτερα πρέπει να αναπληρώνονται από άλλα τα οποία πρέπει και πάλι να ταιριάζουν με τα γειτονικά.
Έτσι για παράδειγμα ακολουθεί ένα σχέδιο τετραετούς καλλιέργειας λαχανικών
Φυτά με μεγάλη απαίτηση σε θρεπτικά στοιχεία “Α”
Κουνουπίδι, Μπρόκολο, Αγγουράκια, Γογγύλι, Κόκκινο λάχανο, Σέλινο, Λάχανο άσπρο, Πατάτες
Φυτά με μέτρια απαίτηση σε θρεπτικές στοιχεία “Β”
Μαρούλι, Παντζάρια, Σκόρδο, Πράσο, Καρότα, Ραπανάκι, Σπανάκι, Καλαμπόκι, Πιπεριά, Μελιτζάνα, Τομάτα, Κρεμμύδι
Φυτά με μικρή απαίτηση σε θρεπτικές στοιχεία “Γ”
Κουκιά, Σπανάκι, Φασολάκια, Αρακάς
Φυτά κατάλληλα για χλωρή λίπανση “Δ”
Ραφανίδα, Σινάπι κίτρινο, Βίκος, Μπιζέλι, Σπανάκι, Ρεβίθια, Βαλεριάνα, Φατσέλια, Λουπινάρια
Έτσι για παράδειγμα ακολουθεί ένα σχέδιο τετραετούς καλλιέργειας λαχανικών
Φυτά με μεγάλη απαίτηση σε θρεπτικά στοιχεία “Α”
Κουνουπίδι, Μπρόκολο, Αγγουράκια, Γογγύλι, Κόκκινο λάχανο, Σέλινο, Λάχανο άσπρο, Πατάτες
Φυτά με μέτρια απαίτηση σε θρεπτικές στοιχεία “Β”
Μαρούλι, Παντζάρια, Σκόρδο, Πράσο, Καρότα, Ραπανάκι, Σπανάκι, Καλαμπόκι, Πιπεριά, Μελιτζάνα, Τομάτα, Κρεμμύδι
Φυτά με μικρή απαίτηση σε θρεπτικές στοιχεία “Γ”
Κουκιά, Σπανάκι, Φασολάκια, Αρακάς
Φυτά κατάλληλα για χλωρή λίπανση “Δ”
Ραφανίδα, Σινάπι κίτρινο, Βίκος, Μπιζέλι, Σπανάκι, Ρεβίθια, Βαλεριάνα, Φατσέλια, Λουπινάρια
| Πρασιά | 1η Χρονιά | 2η Χρονιά | 3η Χρονιά | 4η Χρονιά |
| 1 | Α | Γ | Β | Δ |
| 2 | Γ | Β | Δ | Α |
| 3 | Β | Δ | Α | Γ |
| 4 | Δ | Α | Γ | Β |
Ο παραπάνω πίνακας σημαίνει ότι, την πρώτη χρονιά στην πρασιά Νο 1 θα φυτευτεί ένα είδος από την κατηγορία “Α”, την δεύτερη χρονιά εκεί θα φυτευτεί ένα είδος από την κατηγορία “Γ”, την Τρίτη χρονιά ένα φυτό από την κατηγορία “Β” και την τέταρτη χρονιά ένα ψυχανθές από την κατηγορία “Δ” για χλωρή λίπανση.
Συγκαλλιέργεια Φυτών
Κατά αυτό τον τρόπο και γνωρίζοντας ποια φυτά μπορούν να συγκαλλιεργηθούν με ποια ή ποιο πρέπει να προηγείται από ποιο μπορούν να γίνουν πολλοί συνδυασμοί σε ένα λαχανόκηπο. Είναι αξιοσημείωτο ότι, βάση πειραμάτων, έχει αποδειχτεί πως τα φυτά σε συγκαλλιέργεια ευδοκιμούν και αποδίδουν καλύτερα από τα άλλα σε μονοκαλλιέργεια. Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή αποτελούν ένα είδος “φυτοκοινωνίας” που προσαρμόζονται στο περιβάλλον όπου φυτρώνουν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ τους και αφετέρου επειδή εξαρτάται το ένα είδος από το άλλο και αλληλοπροστατεύονται (βλέπε π.χ. συγκαλλιέργεια κρεμμυδιού και σκόρδου με πολλά άλλα λαχανικά). Σημαντικός παράγοντας όμως είναι και η καλύτερη ανάπτυξη – δράση των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο έδαφος, όπως προκείπτει από πολλές μελέτες.
Η συγκαλλιέργεια είναι μια μέθοδος που παρέχει τη δυνατότητα μεγάλης παραγωγής από μια σχετικά μικρή έκταση, με πολύ καλά οικονομικά αποτελέσματα. Επιτυγχάνεται οικονομία στα ποτίσματα λόγω της συνεχούς κάλυψης του εδάφους, οικονομία στα εργατικά λόγω της ανάπτυξης ενός σχετικά μικρού ή εκμηδενισμένου πληθυσμού ζιζανίων και οικονομία σε εργασία και σκευάσματα λόγω της καλύτερης προληπτικής φυτοπροστασίας. Πολλά φυτά που φυτεύονται απάνω ή κοντά στις γραμμές φύτευσης (καλλιεργούμενα και μη όπως π.χ. σκόρδο, βασιλικός, κατιφές κ.α.) έχοντας αποτέλεσμα να κρατάνε σε απόσταση τα διάφορα βλαβερά έντομα (π.χ. νηματώδεις) και μυκητολογικές ασθένειες (π.χ. ωίδιο).
Η συγκαλλιέργεια όμως δεν παύει να είναι, ένας εντατικός τρόπος καλλιέργειας με αποτέλεσμα τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους να εξαντλούνται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό σημαίνει ότι για να εξακολουθεί το έδαφος να παραμένει γόνιμο και παραγωγικό, πρέπει πριν ή μετά το τέλος μίας καλλιέργειας, να γίνεται εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία (compost) με χλωρή λίπανση ή ακόμα και με κοπριά. Πολλές φορές όμως δεν αρκεί μόνο η εισροή θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος αλλά πρέπει να συνδυάζεται με εναλλαγή καλλιεργειών και αμειψισπορά.
Συνοψίζοντας, η αμειψισπορά ή η εναλλαγή καλλιεργειών συντελεί σίγουρα στην καλύτερη χρησιμοποίηση του εδάφους. Πέραν αυτού όμως, παρατηρείται και η δυνατότητα ελέγχου – αντιμετώπισης ορισμένων ασθενειών ή εχθρών των καλλιεργούμενων φυτών.
Πιο συγκεκριμένα μερικές ασθένειες ελέγχονται όταν τα φυτά ξενιστές καλλιεργούνται στο ίδιο αγροτεμάχιο μία φορά κάθε 3 – 4 ή περισσότερα χρόνια. Συνεπώς η εναλλαγή είναι αποτελεσματικότερη για ασθένειες ή έντομα τα οποία μπορούν να επιβιώσουν στο έδαφος χωρίς ξενιστή, μόνο για 1 – 2 χρόνια (όπως για παράδειγμα οι ασθένειες των ριζών του λάχανου και άλλων Crusifereae. Αντίθετα είναι πολύ δύσκολη η αντιμετώπιση δύσκολα αντιμετωπίσιμων ασθενειών που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ξενιστή , όπως είναι η σκωρίαση στα κρεμμύδια.
Σωστότερη αντιμετώπιση εντόμων έχουμε και με την σωστά επιλεγμένη φύτευση των διαφόρων ειδών που καλλιεργούνται από σειρά σε σειρά. Η αλλαγή των καλλιεργούμενων φυτών από γραμμή σε γραμμή, υποβοηθάει την καλύτερη και ευκολότερη αντιμετώπιση (χωρίς να υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης σε όλη την καλλιέργεια, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις μονοκαλλιέργειας) και πρόληψη των διαφόρων εχθρών ή ασθενειών.
Ακολουθώντας πάντα τους κανόνες που ορίζουν την συγκαλλιέργεια και την αμειψισπορά, καλό είναι να φυτεύονται χαμηλά φυτά, σε γραμμή δίπλα από ψηλότερα φυτά, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικός φράκτης που θα παρεμποδίσει την εξάπλωση συγκεκριμένων ασθενειών ή εχθρών από τη μία γραμμή στην άλλη. Αυτό φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στις φωτογραφίες που ακολουθούν.
Τόσο στην αμειψισπορά όσο και στην συγκαλλιέργεια (όπως προαναφέρθηκε) πολύ καλά αποτελέσματα φέρνει και η φύτευση μη καλλιεργούμενων φυτών όπως για παράδειγμα είναι ο κατιφές (Taguetes) . Ο κατιφές ελέγχει – απομακρύνει τους νηματώδεις από την καλλιέργεια. Σε εδάφη με αυξημένα προβλήματα προσβολών από νηματώδεις, μπορεί να γίνει αγρανάπαυση ή αμειψισπορά με φυτά κατιφέ.
Με την συγκαλιέργεια λοιπόν υπάρχει καλύτερη εκμετάλλευση του αγροτεμαχίου και πιο εντατικοποιημένη παραγωγή που επιφέρει άμεσα οικονομικά οφέλη για τον παραγωγό. Με την αμειψισπορά και εναλλαγή καλλιεργειών έχουμε καλύτερη χρησιμοποίηση του εδάφους με άμεσο αποτέλεσμα να μη παρουσιάζονται προβλήματα θρέψης στα καλλιεργούμενα φυτά ή έλλειψης οργανικής ουσίας (αφού με την αμειψισπορά υπάρχει προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος). Παράλληλα όμως παρατηρείται και η μερική ή ολική αντιμετώπιση εντόμων (κυρίως όσων προσβάλουν ένα μόνο είδος καλλιεργούμενων φυτών) και ασθενειών (κυρίως όσες δεν μεταδίδονται εύκολα από φυτό σε φυτό και δεν διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ξενιστή). Οι προαναφερόμενες καλλιεργητικές μέθοδοι δίνουν πολύ καλά αποτελέσματα αλλά προϋποθέτουν γνώση και σωστή χρήση (όσων αφορά τους χώρους φύτευσης) των καλλιεργούμενων ειδών.
ΑΕΙΚΑΛΙΕΡΓΕΙΑ
Η αεικαλλιέργεια είναι μια ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ που εμπνέεται από τους νόμους της φύσης για να παρέχει την τροφή, στέγη και ενέργεια που χρειαζόμαστε με βιώσιμο τρόπο.
Σχετικά Αρθρα:
Πηγές:
Η συγκαλλιέργεια όμως δεν παύει να είναι, ένας εντατικός τρόπος καλλιέργειας με αποτέλεσμα τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους να εξαντλούνται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό σημαίνει ότι για να εξακολουθεί το έδαφος να παραμένει γόνιμο και παραγωγικό, πρέπει πριν ή μετά το τέλος μίας καλλιέργειας, να γίνεται εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία (compost) με χλωρή λίπανση ή ακόμα και με κοπριά. Πολλές φορές όμως δεν αρκεί μόνο η εισροή θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος αλλά πρέπει να συνδυάζεται με εναλλαγή καλλιεργειών και αμειψισπορά.
Πιο συγκεκριμένα μερικές ασθένειες ελέγχονται όταν τα φυτά ξενιστές καλλιεργούνται στο ίδιο αγροτεμάχιο μία φορά κάθε 3 – 4 ή περισσότερα χρόνια. Συνεπώς η εναλλαγή είναι αποτελεσματικότερη για ασθένειες ή έντομα τα οποία μπορούν να επιβιώσουν στο έδαφος χωρίς ξενιστή, μόνο για 1 – 2 χρόνια (όπως για παράδειγμα οι ασθένειες των ριζών του λάχανου και άλλων Crusifereae. Αντίθετα είναι πολύ δύσκολη η αντιμετώπιση δύσκολα αντιμετωπίσιμων ασθενειών που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ξενιστή , όπως είναι η σκωρίαση στα κρεμμύδια.
| Λαχανικά | Συγκαλλιέργεια | Κακός συνδυασμός |
| Αγγούρι | Αρακά, ραπανάκι, φασόλι | Τομάτα |
| Αρακάς | Καρότο, ραπανάκι, φασόλι, αγγούρι, πατάτα | Κρεμμύδι, σκόρδο |
| Καρότο | Κρεμμύδι, παντζάρι, μαρούλι, τομάτα, πράσο | |
| Κρεμμύδι | Λάχανο, καρότο, παντζάρι, ντομάτα, μαρούλι, φράουλα | Αρακάς, φασόλι |
| Λάχανο | Κρεμμύδι, σκόρδο, πατάτα, αρακάς, σέλινο, άνηθος | Τομάτα, φασόλι, φράουλα |
| Μαρούλι | Φράουλα, αγγούρι, καρότο | |
| Μπρόκολο | Πατάτα, παντζάρι, κρεμμύδι | Τομάτα, φασόλι, φράουλα |
| Παντζάρι | Κρεμμύδι, σκόρδο, καρότο, λάχανο, μαρούλι | Πατάτα, φασόλι |
| Πατάτα | Λάχανο, αρακάς, φασόλι | Τομάτα, αγγούρι |
| Πιπεριά | Μπάμιες | |
| Πράσο | Σέλινο, κρεμμύδι, καρότο | |
| Σπανάκι | Ραπανάκι, φράουλα |
Ακολουθώντας πάντα τους κανόνες που ορίζουν την συγκαλλιέργεια και την αμειψισπορά, καλό είναι να φυτεύονται χαμηλά φυτά, σε γραμμή δίπλα από ψηλότερα φυτά, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικός φράκτης που θα παρεμποδίσει την εξάπλωση συγκεκριμένων ασθενειών ή εχθρών από τη μία γραμμή στην άλλη. Αυτό φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στις φωτογραφίες που ακολουθούν.
Τόσο στην αμειψισπορά όσο και στην συγκαλλιέργεια (όπως προαναφέρθηκε) πολύ καλά αποτελέσματα φέρνει και η φύτευση μη καλλιεργούμενων φυτών όπως για παράδειγμα είναι ο κατιφές (Taguetes) . Ο κατιφές ελέγχει – απομακρύνει τους νηματώδεις από την καλλιέργεια. Σε εδάφη με αυξημένα προβλήματα προσβολών από νηματώδεις, μπορεί να γίνει αγρανάπαυση ή αμειψισπορά με φυτά κατιφέ.
Με την συγκαλιέργεια λοιπόν υπάρχει καλύτερη εκμετάλλευση του αγροτεμαχίου και πιο εντατικοποιημένη παραγωγή που επιφέρει άμεσα οικονομικά οφέλη για τον παραγωγό. Με την αμειψισπορά και εναλλαγή καλλιεργειών έχουμε καλύτερη χρησιμοποίηση του εδάφους με άμεσο αποτέλεσμα να μη παρουσιάζονται προβλήματα θρέψης στα καλλιεργούμενα φυτά ή έλλειψης οργανικής ουσίας (αφού με την αμειψισπορά υπάρχει προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος). Παράλληλα όμως παρατηρείται και η μερική ή ολική αντιμετώπιση εντόμων (κυρίως όσων προσβάλουν ένα μόνο είδος καλλιεργούμενων φυτών) και ασθενειών (κυρίως όσες δεν μεταδίδονται εύκολα από φυτό σε φυτό και δεν διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ξενιστή). Οι προαναφερόμενες καλλιεργητικές μέθοδοι δίνουν πολύ καλά αποτελέσματα αλλά προϋποθέτουν γνώση και σωστή χρήση (όσων αφορά τους χώρους φύτευσης) των καλλιεργούμενων ειδών.
ΑΕΙΚΑΛΙΕΡΓΕΙΑ
Η αεικαλλιέργεια είναι μια ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ που εμπνέεται από τους νόμους της φύσης για να παρέχει την τροφή, στέγη και ενέργεια που χρειαζόμαστε με βιώσιμο τρόπο.
Σχετικά Αρθρα:
Κ31 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ
92 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ  Δημιουργήστε κομπόστ για το βιολογικό σας κήπο |
|
Κ38C
121 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ Χωρίς τη μέλισσα δεν υπάρχει αγροτική παραγωγή |
105 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ
 |
https://okipostisaeiforias.wordpress.com
https://www.fytokomia.gr
https://www.agri.gr
https://www.livepedia.gr/index.php/Αμειψισπορά
https://istath.blogspot.gr/2012/12/blog-post_3.html
https://www.fytokomia.gr/permalink/3410.html
https://el.wikipedia.org/
https://www.econews.gr/2012/06/16/ameipsispora/
https://www.agroths.gr
https://biokipos.blogspot.gr/2013/01/blog-post_19.html
https://www.neagenia.gr/appdata/
https://el.wikipedia.org/
https://www.gaiapedia.gr/gaiapedia/index.php
https://www.fytokomia.gr
https://www.agri.gr
https://www.livepedia.gr/index.php/Αμειψισπορά
https://istath.blogspot.gr/2012/12/blog-post_3.html
https://www.fytokomia.gr/permalink/3410.html
https://el.wikipedia.org/
https://www.econews.gr/2012/06/16/ameipsispora/
https://www.agroths.gr
https://biokipos.blogspot.gr/2013/01/blog-post_19.html
https://www.neagenia.gr/appdata/
https://el.wikipedia.org/
https://www.gaiapedia.gr/gaiapedia/index.php
https://www.aua.gr/ekk/wp-content/uploads/
https://oceclass.aua.gr/modules/document/file.php/
https://www.youtube.com/watch?v=AsQLHPZS-GI
https://www.youtube.com/watch?v=yejzAgNfyII
https://www.naevias.gr/files8/
https://www.gardenguide.gr/
Βιβλιογραφία
Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, Ελληνική έκδοση, 1960, Αμειψισπορα
https://www.ebz.gr/uploads/geop/AMIPSISPORA.pdf
https://www.minagric.gr/greek/EPAA/INDEX%201/ ΚώδικεςΟρθηςΓεωργικηςΠρακτικής21_4_2003.doc κεφ. 1.3. Αμειψισπορά
https://static.tzm.gr/filemanager/Presentations/Other/PorevomenoiProsTinAeikalliergeia.pdf
https://oceclass.aua.gr/modules/document/file-pdf
https://biomass.agr.uth.gr/pdf
https://www.ebz.gr/uploads/geop/AMIPSISPORA.pdf
https://oceclass.aua.gr/modules/document/file.php/
https://www.youtube.com/watch?v=AsQLHPZS-GI
https://www.youtube.com/watch?v=yejzAgNfyII
https://www.naevias.gr/files8/
https://www.gardenguide.gr/
∆ασογεωργικά συστήµατα: Παράδοση και νέες προοπτικές ανάπτυξης και διαχείρισης της γεωργικής γης Κ. Μαντζανάς Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας Σχολή ∆ασολογίας και Φ. Περιβάλλοντος Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ΧΑΛΚΙ∆Α Μάρτιος 2012
Βιβλιογραφία
Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, Ελληνική έκδοση, 1960, Αμειψισπορα
https://www.ebz.gr/uploads/geop/AMIPSISPORA.pdf
https://www.minagric.gr/greek/EPAA/INDEX%201/ ΚώδικεςΟρθηςΓεωργικηςΠρακτικής21_4_2003.doc κεφ. 1.3. Αμειψισπορά
https://static.tzm.gr/filemanager/Presentations/Other/PorevomenoiProsTinAeikalliergeia.pdf
https://oceclass.aua.gr/modules/document/file-pdf
https://biomass.agr.uth.gr/pdf
https://www.ebz.gr/uploads/geop/AMIPSISPORA.pdf
Tags:
Καλλιέργεια
