ΨΗΦΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΛΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ - SCAN OCR 80% READY
ΑΝΘΟΚΗΙΙΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1.1 Γενικά.
Τα αγριολούλουδα ότωυ και να Φυτρώνουν, στο βουνό, στους βράχους, στις π διάδες, κοντά στη θάλασσα, δίπλα σε ποτάμια ή μέσα σε βάλτους, σκορπούν γύρι την ομορφιά και εξασκούν γοητεία μοναδική. οι λαοί της Ανατολής αλλά και οι αρ χαίοι Έλληνες έπλεξαν μύθους γτα τη γένεση των λουλουδιών και καθιέρωσαν γιορτές, όπως τα «ανθεστήρια» — γιορτή της ανοίξεως παρόμοια με τη σημερινή Πρωτομαγιά — και τα «ανθεσΦόρια» που γίνονταν σε ανάμνηση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, όπου «κανιΦόροι» παρθένες πρόσφεραν στους ναούς κάνιστρα γεμάτα άνθη για να χαιρετήσουν την επιστροφή της Περσεφόνης στη γη.
Τα λουλούδια ήταν τα πρώτα, όπως μαρτυρείται από αρχαιολογικά ευρήματα, θέματα που χρησιμοποίησε σ άνθρωπος στη γλυπτική, στην τοιχογραφία και στην αγγειογραφία. Στην Αινυπτο από τα μέσα της 4ης χιλιετηρίδας π.Χ. ηταν γνωστά τα Νούφαρα και τα Κρίνα, ενώ στις τοιχογραφίες της Κρήτης (1 600 π,Χ.) υπάρχουν άνθη ρόδου. Με άνθη οι αρχαίοι στεΦάνωναν τους νικητές, τα αγάλματα των θεών και τους νεκρούς τους. Σε ολες τις γιορτές τα λουλούδια, όπως ακριβως συμβαίνει και σήμερα, στόλιζαν απαραίτητα τους χώρους.
Ια πρώτα λουλούδια οι άνθρωποι τα έπαιρναν από το Φυσικό περιβάλλον και πολύ αργότερα, μόλις τον 1 50 μ.Χ. αιώνα, άρχισαν να δημιουργούν ανθόκηπους με σκοπό την εμπορία λουλουδιών και την παρασκευή αρωμάτων.
1.2 Αντικείμενα της Ανθοκομίας.
Η αλλαγή στον τρόπο ζωής του ανθρώπου που έφερε, ειδικά μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο, η αστυφιλία, υποχρέωσαν τον άνθρωπο να κατοικήσει μέσα στις μεγαλοπόλεις και να απομακρυνθεί έτσι από τη Φύση.
Η ψυχική σύνδεση του όμως με το Φυτικό βασίλειο είναι μεγάλη: στολίζει το «κρύο» εσωτερικό του σπιτιού του με άνθη και φυτά, αποζητά τη γαλήνη σ' ένα πάρκο της πόλεως θέλει τη μικρή η μεγάλη πλατεία στολισμένη. με Φυτά, επιδιώκει να στολίσει τους δρόμους με δένδρα και θάμνους. Για να ικανοποιηθούν οι παραπάνω ανάγκες του, πρέπει να.μπορεί να προμηθευθεί, ατύ το εμπόριο πλέον, όλα τα άνθη και Φυτά που θα δώσουν ομορφιά στο περιβάλλον του.
Έτσι, σήμερα η Ανθοκομία, με την πλατιά της δεν ασχολείται μόνο με τα ανθοφόρα Φυτά και με μερικούς ανθοφόρους θάμνους, αΜά και με πολλά ποώδη η Φυλλώδη φυτά που καλλιεργούνται και χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση ιων εσωτερικών χώρων. Η ανάγκη για δημιουργία χώρων με πράσινο μέσα στις πόλεις, για τον καλλωπισμό των δρόμων κλπ., ανάγκασε την Ανθοκομίε να στραφεί προς την παραγωγή καλλωπιστικών δένδρων και θάμνων.
Γενικά, η ανθοκομία σήμερα ασχολείται με τα παρακάτω αντικείμενα:
- Με +ην'παραγωγή δρεπτών (κομμένων) λουλουδιών (π.χ. με γαρύφαλλα, γλαδίολους χρυσάνθεμα, τριαντάφυλλα, νάρκισσους, κ.α.).
- Με την παραγωγή Φυτών μέσα σε δοχεία (γλαστρικά Φμτά), όπως είναι τα περισσότερα Φυτά εσωτερικών χώρων, μπαλκονιών κλπ,
- Με την παραγωγή Φυτών για την κηποτεχνία και τη διαμόρφωση χώρων γενικά.
- Με την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού (π.χ. σπόρων, βολβών κλπ.).
1.3 Η αύάπτυξη της ανθοκοώας στην Ελλάδα. 
Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι Έλληνες επιδόθηκαν στην ανθοκομία με μόνα εφόδια την αισιοδ*, την εξυπνάδα, την αυτοπεποίθηση και την εμπειρία τους γύρω από τα ανθοκομικά Φυτά. οι πρώτες ανθοκομικές καλλιέργειες έγιναν γύρω από την Αθήνα (Πατήσια Άγιο Ιωάννη Ρέντη, Κηφισιά και Χολαργό). Στον Πόρο για πρώτη Φορά κατασκευάσθηκαν πρόχειρα θερμοκήπια όπου καλλιεργήθηκαν αρχικά γαρύφαλλα, γλαδίολοι και κάλλες (τουμπερόζες). Η μεταφορά τους στην Αθήνα γινόταν με καΐκια και απαιτούνταν γι' αυτό πολλές ώρες.
Άλλες προσπάθειες έγιναν στο Μαραθώνα, Ανάβυσσο, Αυλώνα, Μενίδι, Ωρωπό. Όμως, ελάχιστοι ήταν οι επιστήμονες ανθοκαλλιεργητές. οι περισσότεροι γνώριζαν εμπειρικά τα «μυσπκά» της ανθοκομίας τα οποία μεταβιβάζονταν από οικογένεια σε οικογένεια. Η ανθοκαλλιέργεια δηλαδή ήταν και παρέμενε οικογενειακή υπόθεση.
Μετά το 1950-55 μερικοί προοδευτικοί καλλιεργητές είδαν ότι δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν στην ανθοκομία με πς γνώσεις που είχαν και γι' αυτό ζήτη
σαν τη βοήθεια της επιστήμης και συμβουλεύτηκαν την πείρα και τις γνώσεις ευρωπαίων καλλιεργητών ( Ολλανδών, Ιταλών, Γάλλων) πάνω στις σύγχρονες αντιλήψεις, τάσεις και μεθόδους καλλιέργειας των λουλουδιών. Έτσι δημιουργήθηκαν τα πρώτα υαλόΦρακτα θερμοκήπια. Στην πρόοδο αυτή συνέβαλε και η συνεχής άνοδος του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων οι οποίοι ζητούσαν ανθοκομικά προϊόντα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Σήμερα σε όλη την Ελλάδα λειτουργούν περίπου 1400 ανθοκομικές 
λεύσεις από πς υποίες οτ 840 (ποσοστό 60%) βρίθκονται στην Αττική. Περίπου 3500 άτομα ασχολούνται με την καλλιέργεια των καλλωπιστικών Φυτών και το 70% από αυτά είναι γυναίκες. Η συνολική έκταση των στρεμμάτων που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των ανθοκομικών Φυτών είναι περίπου 1 Ο.ΟΟΟ στρέμματα (πίνακας 1.3.1) και δε Φαίνεται να αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια. Από αυτά μόνο τα 1600 στρέμματα είναι θερμοκήπια διαφόρων τύπων, κυρίως όμως από πλαστικό. Στον Πίνακα 1.3.1 παρατηρούμε ότι ο κύριος όγκος της παραγωγής προέρχεται από τα δρεπτά ανθη. Όμως την τελεμταία δεκαετία σημειώθηκε αύξηση στα «φυτά κηποτεχνίας» εξαήΤάς της αυξήσεως των «θερινών κατοικιών» στις εξοχές, Εκεί που Φαίνεται να υΜρχει μειωμένο ενδιαφέρον είναι η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού, γιατί απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή και περισσότερες επιστημονικές γνώσεις (γενετική κλπ,). Στην περίτττωση αυτή πρέπει
Καλλιέργειες | Στρέμματα | Ανάλυση δρετττών ανέέων | Στρέμματα | |
Δρετττά άνθη Γλαστρικά Φυτά κηποτεχνίας Πολλαπλασιαστικό υλικό | 8.630 290 700 210 | Γαρύφαλλα Εποχιακά Χρυσάνθεμα Κάλες - Καλέντουλες Τριαντάφυλλα Νάρκισσοι Θάμνοι για δρεπτά Ντάλιες Σπαράγγια Τουλίπες Διάφορα άλλα Φυτά | ι .800 ι .300 1.200 800 500 400 400 300 200 200 150 ι .380 | |
ΣΥΝΟΛΟ | 9.830 | |||
Σύνολο δρετπών | 8.630 |
ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3.'.
Συνολική έκταση στην Ελλάδα την παραγωγή φυτών.
να υπάρχει εφδικός Γεωπόνος Γενετιστής ή ειδικό Ανθοκομικό Ινστιτούτο το οποίο να μπορεί να προσφέρει θετική βοήθεια στους καλλιεργητές.
 |
Από τα 8630 στρέμματα που καλλιεργούνται για δρετττά ανθή, τα 1800 στρέμ':ματα χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια του γλαδίολου που γίνεται κυρίως στο 
ύπαιθρο. Στα 1300 στρέμματα καλλιεργούνται γαρύφαλλα, από τα οποία τα 530 στρέμματα είναι καλυμμένα (θερμοκήπια διαφόρων τύπων). Στα 1200 στρέμματα καλλιεργούνται διάφορα ανθοΦόρα Φυτά εποχής (κυρίως ετήσια). Στα 800 στρέμματα χρυσάνθεμα και ακολουθούν τα υπόλοιπα Φυτά (πίνακας 1.3.2).
Περιοχές | Έκταση σε στρέμ. |
Αττική - Βοιωτία Τριζηνία Πελοπόννησος Κρήτη Δ Στερεά Υπόλοιπες περιοχές | 4.820 1.430 770 600 220 790 |
ΣΥΝΟΛΟ | 8.έ30 |
Οι εξαγωγές γίνονται, κυρίως, στη Γερμανία, Αυστρία, Σαουδαραβία και σε άλλα' κράτη με πρώτο ανθοκομικό Είδος εξαγωγής το γαρύφαλλο και ακολουθεί με σημαντική διαφορά το τριαντάφυλλο και ελάχιστα γλαστρικά. Το συνάλλαγμα ποι εισάγετάι στη χώρα μας είναι περίπου 7.000.000 δολλάρια το χρόνο με προοτττικές σημαντικής' αυξήσεως του. Η Κρήτη είναι το Έασικό κέντρο εξαγωγής γαρυ.
Φάλλων, ενώ ο Πόρος καλύπτει σήμερα το 30% της γενικής ελληνικής ανθοκομικής παραγωγής.
1.4 Θετικά σημεια της παραγωγης ανθοκομικων ειδων στην Ελλάδα.
Η ανθοκομία μπορεί να αποβεί για τον τόπο μας σημαντικός οικονομικός παράγοντας, όταν βέβαια δοθεί στους ανθοκαλλιεργητές σημαντική τεχνοοικονομική βοήθεια. Βασικό στοιχείο για την ανάτπυξη της ανθοκομίας στη χώρα μας είναι το κλίμα. οι κλιματικές συνθήκες ειναι από τις πιο ευνοϊκές στον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ελλάδα παρουσιάζει μια «ποικιλία» κλιμάτων κατά τόπους. Άλλο π,χ. κλίμα επικρατεί στη Μακεδονία, άλλο στη Θράκη, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία (Πήλιο), την Αττική, τη Βοιωτία, την Πελοπόννησο και τα νησιά και έτσι μπορούν να ικανοποιηθούν όλες οι απαιτήσεις της ανθοκομικής παραγωγής.
Σήμερα που το πρόβλημα της ενεργειακής κρίσεως εξαιτίας της αυξήσεως της τιμής των καυσίμων είναι αρκετά οξύ, η προσοχή μας πρέπει να στραφεί στην παραγωγή ανθέων με Φυσικές συνθήκες, στις θερμότερες δηλαδή περιοχές της χώρας μας. Η ηλιακή ενέργεια πρέπει να χρησιμοποιηθει' για τη θέρμανση των θερμοκηπίων γιατί έτσι έχομε μειωμένο κόστος παραγωγής. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται και η υπεροχή μας απέναντι στα άλλα κράτη της Ευρώπης και αυτό το πρέπει ιδιαίτερα να προσεχθεί: να επιλέξομε δηλαδή Φυτά που μπορούν να παράγονται όλο το χρόνο στη χώρα μας έξω στο ύπαιθρο η μέσα στα θερμοκήπια, χρησιμοποιώντας ηλιακή ενέργεια. Η επιτυχία της καλλιέργειας του γαρύφαλλου στην Κρήτη πρέπει να μας δώσει το παράδειγμα για παρόμοιες ενέργειες. Η καλλιέργεια πολλών Φυτών, οπως το ζουμπούλι, ο νάρκισσος η τουλίπα, παρουσιάζει εξαιρετική επιτυχία στον τόπο μας.
Πρέπει ακόμη να τονισθεί ότι η ανθοκομία, σε' αντίθεση με τα άλλα γεωργικά προϊόντα, απαιτεί για καλλιέργεια μικρές εκτάσεις, από τις οποίες οι παραγωγοί θα μπορούν να έχουν μεγάλα εισοδήματα.
15 Αδυναμίες και προβλήματα της ανθοκομίας στη χώρα μας.
Η ανθοκομία απαιτεί μεγάλο βαθμό γνώσεων και πείρας από τους ανθρώπους πού ασχολούνται μ' αυτήν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθοκόμων, όπως έχομε 
πει, χρησιμοποιούν μόνο την πείρα τους και τη σχετική αντίληψή τους, πράγματα 
που δε θεωρούνται σήμερα αρκετά για μια οικονομική επιχείρηση.
Στην εποχή μας χρειάζεται και εκπαίδευση, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, για γνώσεις σχετικές με την παραγωγή ανθοκομικών Φυτών, αλλά και με τη συντήρηση, διακίνηση και εμπορία τους. Πρέπει να τονισθεί στους ανθοπαραγωγούς, ότι η συνεργασία μεταξύ τους είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της ανθοκομίας αλλά και την αύξηση του εισοδήματος τους.
οι καλλιέργειες υπόκεινται σε πολλούς κινδύνους πολλοί από τους οποίους δύσκολα προβλέπονται και προλαμβάνονται. Ο προγραμματισμός της παραγωγής για ένα η και περισσότερα χρόνια απαιτεί λεπτομερή οργάνωση και καταγραφή των συγκεκριμένων εργασιών για την παραγωγή Φυτών, όπως γίνεται στις μεγάλες μονάδες των Ευρωπαϊκών κρατών.
Με την ενταξή μας στην ΕΟΚ η Ανθοκομία καλείται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο μέσα στα πλαίσια των ανατττυξιακών προγραμμάτων του γεωργικού τομέα της Εθνικής μας οικονομίας, δεδομένου ότι αποτελει έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους της γεωργίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΦΥΤΩΝ — ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ
2.1 Πολλαπλασιασμός των φυτών.
Στα Φυτά διακρίνομε δύο τρόπους πολλαπλασιασμού: — Τον εγγενή και — τον αγενή.
2.1.1 πολλαπλασιασμός.
Λέγεται εγγενής πολλαπλασιασμός, γιατί παίρνουν μέρος και τα δύο γένη του Φυτού. Το θηλυκό ωάριο γονιμοποιείται από το σπερματικό πυρήνα που δίνει ο γυρεόκοκκος (αρσενικό τμήμα του Φυτού). Με αυτή τη γονιμοποίηση παίρνομε το σπόρο. Ο σπόρος έχει διάφορες μορφές και μεγέθη, ανάλογα με τα είδη και τις ποικιλίες των Φυτών από τα οποία παράγεται. Πολλά ετήσια και αρκετά διετή η πολυετή Φυτά, μπορούν να πολλαπλασιασθούν με επιτυχία από σπόρο. Ειδικά στην ανθοκομία, η παραγωγή Φυτών από σπόρο χρησιμοποιείται:
α) Για όλα τα Φυτά που μεταδίδουν πιστά με το σπόρο τους τα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Π.χ. άλυσσο, ανεμώνη, άστερ (αστράκι), βιγόνια, γαρύφαλλο, καμπανούλα, κυκλάμινο, μοσχομπίζελο κ.α.
β) Για Φυτά που πολλαπλασιάζονται αποκλειστικά με σπόρο, όπως: αρωκάρια, έλατο, κέδρος, κυπαρίσσι, πεύκη, ακακία Κωνσταντινουπόλεως, μαχαλέπι, φτελιά (καραγάτσι), ευκάλυτττος κ.α.
γ) Για την παραγωγή σποροΦύτων που χρησιμοποιούνται ως υποκείμενα στους εμβολιασμούς γιατί έχουν καλύτερα χαρακτηριστικά (π.Χ. πλούσιο και βαθύ ριζικό σύστημα, αντοχή σε ασβεστώδη εδάφη, αντοχή στις ασθένειες κλπ.) από τα εμβόλια. Π.χ. η ακακία, η καμέλια, η τριανταφυλλιά εμβολιάζονται πάνω σε σπορόφυτα της ίδιας ποικιλίας.
δ) την παραγωγή νέων ποικιλιών με διασταυρώσεις, καθώς και τη χρήση σπόρων της F, γενιάς, ώστε να εκμεταλλευθούμε την «ευΦορία των νόθων». Ως παράδειγμα αναφέρομε ότι η F, γενιά ενός υβριδίου του πανσέ έδωσε Φυτά με μεγάλη και ζωηρή ανθοφορία και μεγάλα άνθη με πολύ ωραίους χρωματισμούς. Παρόμοιο παράδειγμα είναι οι νέες ποικιλίες της βιγόνιας με διάφορα χρώματα ανθέων, διαφορετικό ύψος.Φυτών (15-30 cm), με αντοχή στον ήλιο και στη σκιά.
Για Φυτά που πολλαπλασιάζονται και εγγενώς (με σπόρο) και αγενώς καταφεύγομε στον εγγενή πολλαπλασιασμό για να αποφύγομε τις διάφορες ασθένειες (π.χ. 'ώσεις) που μεταδίδονται με τον εγγενή πολλαπλασιασμό.
Η ************ στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα τις κατάλληλες κλιματικές συνθήκες για την παραγωγή σπόρων ανθοκομικών Φυτών. Ορισμένοι ανθοκαλλιεργητές συλλέγουν σπόρο για τις δικές τους ανάγκες κυρίως και έτσι μικρές μόνο ποσότητες Φθάνουν καμιά Φορά στο εμπόριο. Έτσι είμαστε υποχρεωμένοι όπως και στα. περισσότερα λαχανοκομικά είδη, να εισάγομε σπόρους από το εξωτερικό ( Αγγλία, Γαλλία, Η.Π.Α., Ολλανδία κλπ.). Σ' αυτές τις χώρες υπάρχουν μεγάλοι σποροπαραγωγικοί οίκοι, οι οποιοι εκτός από την παραγωγή σπόρων, ασχολούνται και με την έρευνα και τη δημιουργία νέων ποικιλιών.
Ορισμένοι Έλληνες καλλιεργητές συνεργάζονται με τα κέντρα αυτά και παράγουν σπόρους βολβούς κλπ„ 'αλλά το βασικό γενετικό υλικό βρίσκεται στο εξωτερικό και η παραγωγή επιστρέφει στην ξένη χώρα, συσκευάζεται κατάλληλα και επαναεισάγεται.
Για τη συλλογή σπόρων, ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία: Επιλέγομε υγιή και εύρωστα φυτά, Κάνομε τις απαραίτητες καλλιεργητικές Φροντίδες μέχρι το στάδιο της καρποφορία τους. Συλλέγομε τους σπόρους και τους αφήνομε για να •ους απαλλάξομε από την περιττή υγρασία τους, πάνω σ' εφημερίδες σε ξερό περιβάλλον. Στη συνέχεια τους καθαρίζομε από τα ξένα υλικΈ, τους απολυμαίνομε και κατάλληλα συσκευασμένους τους Φυλάγομε σε ΨΙ')Φό και ξερό χώρο ή σε ψυγείο (θερμοκρασία συντηρήσεως κάτω των 1 00C).
'Τα χαρακτηριστικά ενός***
— Να είναι καθαρός.ξ(δηλαδή χωρίς να έχει ξένους σπόρους) Να έχει ικανοποιητική Φυτρωτική ικανότητα.
Να είναι υγιής και
— να αντιπροσωπεύει την ποικιλία που θέλομε.
d Παράγοντες του πεμβάλλοντος που επηρεάζουν το Φύτρωμα του σπόρου.
1) Το νερό.
Η απορρόφηση του νερού από το σπόρο και η διόγκωση του σπέρματος αποτελούν τοπρώτο στάδιο του Φυτρώματος. Ο! περισσότεροι σπόροι απορροΦουν εύκολα το νερό. Μερικοί όμως χρειάζονται ειδ'" *** γιατί έχουν σκληρό και αδιάβροχο περίβλημα και έτσι απορροφούν το νερό πολύ δύσκολα. Γι' αυτούς τους σπόρους κάνομε το σκαριΦάρ“μα. Τους μεγάλούς σπόρους τους τρίβομε πάνω σε γυαλόχαρτο, τους λεπτούς τους τοποθετούμε σε κυλίνδρους με επένδυση από γυαλόχαρτο και τους κινούμε για αρκετή ώρα ώσπου το εξωτερικό περίβλημα γίνει θαμπό. Άλλοι σπόροι πρέπει να παραμείνουν μέσα στο νερό (να μουσκέψουν) για ένα χρονικό διάστημα (π.χ, σπόροι κέδρου για 3 ώρες, σΦένδαμου για μια ημέρα). Τέλος για πάρα πολύ σκληρούς σπόρους π.χ. ένα είδος πεύκης, τσικουδιάς κ.α., χρησιμοποιούμε διάλυμα θειικού οξέος και ρίχνομε τους σπόρους μέσα για ορισμένο χρονικό διάστημα.
21 Το οξυγόνο.
κανόνα τα περισσότερα είδη των σπερμάτων Φυτρώνουν στη γνωστή περιεκτικότητα του ατμοσφαιρικού αέρα σε οξυγόνο (21%). Μείωση του ποσοστού
7
-ου οξυγόνου προκαλεί, αναλογικά, μείωση του ποσοστού Φυτρώσεως των σπόρων Γι' αυτό το λόγο το υπόστρωμα που θα δεχθεί το σπόρο πρέπει να αερίζεταί καλά και να στραγγίζει εύκολα όταν ποτίζομε.
3) Η *ρμοκρασία.
Όπως Φαίνεται από τον Πίνακα 2.1.1 για να Φυτρώσουν οι σπόροι των διαφόρων Φυτών χρειάζονται θερμοκρασία γύρω στους 200 - 250C. Απομάκρυνση της θερμοκρασίας πάνω ή κάτω από αυτά τα όρια μειώνει προοδευτικά το ποσοστό Φυτρώσεως των περισσοτέρων σπόρων. Φροντίζομε για ξιατήρηση της ευνοϊκής θερμοκρασίας, σπέρνοντας τους σπόρους αε ελεγχόμενο και ρυθμιζόμενο περιβάλλον (θερμοκήπια, θερμά πορεία) ή σπέρνοντας τους σπόρους, όταν η σπορά γίνεται απευθείας στο ύπαιθρο, την κατάλληλη Επδχή.
Το Φως.
ΜερικΜ σπόροι Φυτρώνουύ καλά στο Φως ή στο σκοτάδι. Άλλοι χρειάζοντα .Ιόνο Φως και γι' αυτό δεν τους σκεπάζομέ (π.χ. σπόροι αζαλέας βιγόνιας κ.α.), άλλοι-Φυ.τρώνούν καλύτερα με συνεχές σκοτάδι (πίνακας 2.1.1
Τα σπέρματα των περισσοτέρων Φυτών δεν Φυτρώνουν αμέσως μόλις ωριμάσουν,
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.'.
Συνθήκες Ρα το Φύτρωμα των σπόρων.
|
|
 |
ΠΙΝΑΚΑΣ Ζ 1.2.\
| ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ |
| |||||
ΕΙΔΗ ΦΥΤΩΝ | ΧΡΟΝΟΣ ΣΠΟΡΑΣ | ΥΛΙΚΑ | Διάρκεια (ημέρες) | Θερμοκρασία 0C | Παρατηρήσεις | ||
Φθινόπωρο Άνοιξη | Όξινη τύρφη | Άμμος | |||||
Α. ΚΩΝΟΦΟΡΑ Έλατο |
|
|
| χ | 90- 180 | 5 | Τα νεαρά φυτά τοποθετοΟνται στη σκιά μόλις Φυτρώσουν. |
Γιουνίπερος (chinensis) |
| Χ | 50% |
| 140- 150 | μεταβλητή | Οι σπόροι στρωματώνονται το Φθινόπωρο. Φυτρώνουν τέλος Μαρτίου. |
Ερυθροέλατο Picea abies |
|
|
|
|
|
| Κατευθείαν σπορά σε α ώδ εδά |
Κέδρος |
|
|
|
|
|
| Βυθίζονται 3 ώρες μέσα σε νερό. |
Πεύκη (Pinus πί ra) |
|
|
|
| 60 | 5 |
|
Τάξος (ήμερο '-Ιλατο) bacata) |
|
|
|
| 90 και στη 15 | 22 συνέχεια 5 |
|
Τούγια |
|
|
|
|
|
| |
B. ΔΕΝΔΡΑ ΚΑΙ ΘΑΜΝΟΙ Άκερ (ΣΦένδαμος) |
|
|
|
|
|
| Σπορά αμέσως μετά τη συλλογή. οι σπόροι τοποθετού ται μια μέρα μέσα στο νερό. |
Άκερ (ψευδοπλάτανος) |
|
|
|
|
|
|
|
Αζαλέα (5 ποικιλίες) |
|
|
|
|
|
| οπο ετούμε το σπόρο κατευθείαν σε σπορείο με όξινη τύρφη. Δεν τον σκεπάζομε. Σκιάζομε το σπορείο. |
Βιβούρνο (Vivurnum detatum) |
|
|
|
| 200 και στη 15 | 25 συνέχεια 5 |
|
ή συ (Ylex opaca) |
|
|
|
|
|
| Φυτρώνουν οι σπ ρο' το 20 χρόνο. |
Πυ άκανθο Ροδόδενδρο |
|
|
|
|
|
| Όπως και στην αζαλέα. |
αλλά πρέπει να περάσει μικρό η μεγάλο χρονικό διάστημα. οι σπόροι των τροπικών Φυτών δεν «πέΦτουν» σε λήθαργο γι' αυτό και σπέρνονται αμέσως μετά την ωρίμανσή τους. Αντίθετα σπόροι ορισμένων Φυτών (π.χ. llex opaca) Φυτρώνουν μόνο το 20 χρόνο. Για να διακόψομε το λήθαργο των σπόρων τους στρωματώνομε, δηλαδή τους τοποθετούμε μέσα σε άμμο ή τύρφη η μίγματα εδάφους για ορισμένο χρονικό διάστημα (πίνακας 2.1.2).
Τους σπόρους των διαφόρων καλλωπιστικών 'Φυτών τους σπέρνομε:
Σε ΰόνιμες θέσεις (σπορά «επί τόπου» η σπορά πάνω στο έδαΦρς) οπου τα Φυτά θα αναπτυχθούν, θα ανθοΦορήσουν και θα κλείσουν το βιολογικό τους κύκλο χωρίς να μεταΦυτευθούν.
9
— ΣΕ ειδικούς χώρ0Ι-ις (θερμοκήπια, σπορεία, Κλπ.) όπου παραμένουν για ορισμένο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια μεταφυτεύονται.
1) Σπορά σε μόνιμες θέσεις.
Χρησιμοποιούμε τη μέθοδο αυτή για Φυτά που αναπτύσσονται εύκολα. εχουν μεγαλύτερη περίοδο ανθοφορίας και δε **** εύκολα. Με την ξΤΤΙΤόπια σπορά δεν έχομε τη διαταραχή (shock) που παθαίνουν τα φυτά, όταν μεταφυτεύονται. Ειδικά όταν πρόκειται για Φυτά «πυκνης σποράς», με ετήσια καλοκαιρινή άνθηση, η μέθοδος αυτή ειναι η πιο κατάλληλη. Το μειονέκτημα είναι ότι εκείνο το τμημα του κήπου που σπείραμε, θα μείνει χωρίς άνθη για περισσότερο από 6 εβδομάδες. Η άνοιξη, και μάλιστα μετά τον τελευταίο παγετό. είναι ο καλύτερος χρόνος για τη σπορά «ξΤΤί ΤόΠ0υ». Φυτά ΠΟι) **** «επί ΤόΠOΙ-ι» είναι: άλυσσο, άστερ (αστράκι), βιολέττα, ζίννια, κενταύρια, κατηφές (ταγέτες), καλέντουλα, πορτουλάκα, Φλόξ (Φλοξάκι) κ.α, 
Η σπορά μπορεί να γίνει «στα πεταχτά» ή σε ευθείες η καμπύλες γραμμές (σχ. 2. Ια) ανάλογα με τα σχέδια που θέλομε να έχομε όταν τα Φυτά μεγαλώσουν. Συνήθως «στα πεταχτά» σπέρνονται οι λεπτοί σπόροι (πίνακας 2.1.2) καθώς και οι σπόροι του γκαζόν (χλοοτάπητας). Σε γραμμές ή κατά θέσεις σπέρνονται σπόροι μεγαλύτεροι όπως του ηλίανθου, του λούπινου. του μοσχομπίζελου, των καλλωπιστικών κολοκυθών κ.α. Στο σχήμα 2. Ιβ φαίνεται η διαδικασία που απαιτείται για σπορά σε μόνιμες θέσεις.
ffff
Σχ. 2.10.
Σκυλάκι ( Αντίρρινο) διαφόρων χρωμάτων. Σπαρμένο σε γραμμές.
— Ελαχιστοποιείται το σοκ της μεταφυτεύσεως, αφού πάντοτε τα νεαρά φυτά έχουν στις ρίζες τους αρκετή ποσότητα εδάφους (μπάλλα χώματος).
Σαν χρόνος σποράς για τα ετήσια φυτά θα πρέπει να υπολογισθεί το διάστημα - 4 μήνες για να πάρομε άνθη. Μέσα αυτό το χρονικό διάστημα είναι και οι 8 - 10 εβδομάδες που παραμένουν τα Φυτά στο σπορείο, σε δοχεία κλπ.
Εχοντας υπόψη μας τα παραπάνω σχεδιάζομε το πρόγραμμα σποράς των διαΦόρων φυτών, ώστε να προμηθευθούμε τους σπόρους και τα άλλα υλικά έγκαιρα. Επίσης προετοιμάζομε τους χώρους όπου θα παραμείνουν τα νεαρά Φυτά μέχρι να μεγαλώσουν αρκετά για να μπορούν να μεταφυτευθούν.
H **της σποράς καθώς και οι πρώΤες Φροντίδες νεαρά Φυτά το σπουδαιότερο στάδιο της παραγωγής φυτών από το οποίο και εξαρτάται η όλη ανάπτυξη της (σχ. 2.1 γ).
ffff
Σχ. 2.1γ.
Διαοικασια σποράς σε δοχεια. a) Διαλέγομε το κατάλληλο μίγμα εδάφους Και το κοσκινίζομε με Κό*(διάμετρος οπής του κόσκινο_Ι 5 mm). Πριν από τη σπορά ρίχνομε ένα μυκητοκτόνο παρα
σκεύασμα για να ΤΙς των σπορείων. Αντί για μίγματα εδάφους μπορούμε να χρησιμοποιήσομε αδρανή αποστειρωμένα υλικά όπως o βερμικουλίτης, Πατάμε το μίγμα καλά.
β) Σπέρνομε το σπόρο Που διαλέξαμε στα «Πεταχτά» ή σειρές. οι αποστάσεις μεταξύ των σειρών Είναι 5 cm. ΟΙ πολύ λεπτοί σπόροι (π.χ. οι σπόροι βενόνιας) δε σκεπάζονται. Επίσης αυτούς τους σΤΤόρ0Ι.ις έχομε πρόβλημα με το πότισμα. Μπορεί να γίνει: 1) Με βούτηγμα τοι) δοχείου σε νερό έτσι ώστε το νερό να περάσει από τις οπές στραγγίσεως σταδιακό προς τα ξΠάνω. 2) Με κάλυψη με εφημερίδα κΟι πότισμα Πάνω στην - Και 3) ρίχνοντας το νερό σε βάθος με σύριγγα. γ) Όταν τα Φυτά αποκτήσουν 4 μόνιμα Φύλλα τα αραιών0με. Τα Φυτά που βγάλαμε Φυτεύ0με σε άλλο δοχείο. ΟΙ αποστάσεις μεταξύ των Φυτών πρέπει να είναι 5 cm. Ποτίζομε τα φυτά και τα τοποθετούμε 2 - 3 ημέρες στη σκιά. δ) Όταν τα Φυτά μεγαλώσουν αρκετά, μπορούμε να τα μεταφυτεύσομε σε γλαστράκια ή σε μεγαλύτερα δοχεία η ακόμη και στο ύπαιθρο αν ο καιρός το επιτρέπει. Με κανονικές συνθήκες όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί 8 - 10 εβδομάδες.
2.1.2 Αγενής πολλαπλασιασμός.
Πάρα πολλά φυτά όπως Π.χ. οπωροφόρα δένδρα, καλλωπιστικοί θάμνοι κλπ. έχουν την ικανότητα της αναγεννήσεως των οργάνων Τους. Τμήμα βλαστού (μόσχευμα) ή και Φύλλο (Begonia ωχ), όταν αφαιρεθεί από το μητρικό Φυτό και τοποθετηθεί στο έδαφος είναι δυνατό, κάτω από κατάλληλες συνθήκες, να δώσει ρίζες (επίκτητες) και στη συνέχεια ακριβώς το Ιδιο το φυτό. Αγενής λοιπόν καλείται o πολλαπλασιασμός των Φυτών που γίνεται με σωματικά τμήματα τους. Τα μητρικά φυτά που θα χρησιμοποιήσομε για αγενή πολλαπλασιασμό πρέπει να είναι εύρωστα, υγιή και προπαντός όχι ιωμένα. O αγενής πολλαπλασιασμός γίνεται με μοσχεύματα, καταβολάδες παραφυάδ% βολβούς ριζώματα, κονδύλους και εμβολιασμούς. O εμβολιασμός είναι ειδική περίπτωση αγενή πολλαπλασιασμού κατά την οποία το σωματικό τμήμα του φυτού «ενώνεται» με το υποκείμενο που έχει ήδη ρίζες (ή αποκτά στη συνέχεια ρίζες. ανάλογα με τη μέθοδο που θα ακολουθήσομε).
α) Μοσχεύματα.
Διακρίνομε, κυρίως, τρία είδη μοσχευμάτων.
fff
— Μοσχεύματα χειμερινά ή ξερού ξύλου.
— Φυλλ0Φόρα μοσχεύματα ή μαλακού ξύλου ή θερινά μοσχεύματα και — μοσχεύματα "λλων.
t) Μοσχεύματα χειμερινά ή ξερού ξύλου.
Παίρνονται κατά προτίμηση, μόλις πέσουν τα Φύλλα και πριν από τους χειμερινούς παγετούς, από ετήσιους βλαστούς. Είναι δυνατόν να κοπούν με «νυχάκι» ή «τακουνάκι» [σχ. 2. Ιδ η χωρίς αυτό (απλά μοσχεύματα) [σχ. 2.1 δ (β)). Το μήκος τους είναι 1 5 - 30 cm και πρέΠξΙ να έχουν τουλάχιστον δύο «μάτια». Αρκετοί φυλλοβόλοι θάμνοι και δένδρα πολλαπλασιάζονται με αυτό τον τρόπο: βεϊγκέλια, ιτιά, κυδωνιά, λεύκη, πασχαλιά, πλάτανος, σπειραία, τάμαριξ, τριανταφυλλιά, τσιν
fff
Τόνια, Φιλάδελφος, φορσίθια κ.α. οι βάσεις των μοσχευμάτων βαπτίζονται σε διάλυμα αυξίνης και στη συνέχεια τοποθετούνται κατακόρυφα σε θερμαινόμενο σπορείο, όπου η θερμοκρασία στο σημείο ριζοβολίας κρατείται σταθερά γύρω στους 200 - 230C. Μόλις ριζ0β0λήσουν, τα παίρνομε από το σπορείο και τα στρωματώνομε σε ψυχρό χώρο για τη διακοπή του ληθάργου των οφθαλμών. Εδώ παραμένουν μέχρι τις αρχές της ανοίξεως και μεταφέρονται στη συνέχεια στο Φυτώριο
Σχ. 116.
Ι) Μόσχευμα με «νυχάκ
β) Μόσχευμα απλό.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη διαδικασία. Δηλαδή κόβονται από το Φυτό Δεκέμβριο - Ιανουάριο, στρωματώνονται μέσα σε άμμο και σε ψυχρό μέρος και αρχές Μαρτίου Φυτεύονται σε καλά προετοιμασμένο Φυτώριο. Υπάρχει όμως κίνδυνος **λάβει να αναπτύξει ριζικό σύστημα. Για τους ερασιτέχνες ανθοκαλλιεργητές o δεύτερος τρόπος είναι ο συνηθέστερος
2) Φυλλ0Φόρα μοσχεύματα.
Σε αντίθεση με τα μοσχεύματα ξερού ξύλου, τα ΦΙΙλλοΦόρα κόβονται από τα φυτά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου του φυτού. Έχουν πάντοτε Φύλλα και γι' αυτό χρειάζονται ειδική μεταχείριση. Τα μοσχεύματα κόβονται τις πρωινές ώρες και μεταφέρονται σε σκιερό και δροσερό χώρο. Εκεί κόβονται τα Φύλλα της βάσεως και, αν τα φύλλα που έμειναν είναί μεγάλα, κόβεται και μέρος από το Φύλλο Ισχ. 2. Ιε (α)]. Το τελικό μήκος των μοσχευμάτων ειναι 5 - 1 0 CM. Φυτά που πολλαπλασιάζονται με τον τρόπο αυτό ειΚιαι: ακερ (σΦένδαμος), αιγόκλημα, αμπέλοιμη, βιβούρνο, βουκαμβίλια (με «νυχάκι»), γαρδένια, γιασεμί, καμέλια, μυρτιά, ορτανσία, σπειραία κ.α. Επίσης και αρκετά βολβώδη Φυτά, όπως η ντάλια [σχ.
2.1ε(β)] , βεγόνια, κάννα Κ.α. O κατάλληλος χρόνος λήψεως των μοσχευμάτων για
fffff
τα παραπάνω Φυτά Είναι „..„ ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο, γιατί τότε το ξύλο στους βλαστούς αρχίζει κάπως vq σκληραίνεη. Από τα φυτά βερβερίδα, αιγόκλημα, κυδωνίαστρο, μυρτιά, δάφνη (απολλώνιος), λεβάντα K.a. μπορούμε να κόψομε μοσχεύματα ημιξυλοποιημένων βλαστών από Σεπτέμβριο μέχρι Οκτώβριο και να Φυτευθούν αμέσως σε ψυχρά σπορεία. Τα μοσχεύματα που ριζοβ0λ0ύν δύσκολα, τα τοποθετούμε με τις κάτω άκρες τους σε διάλυμα ορμόνης ή σε μορφή ορμόνης σκό— νης (σχ. 2. Ιστ) και στη συνέχεια τα φυτεύομε σε κιβώτια με κατάλληλο μίγμα (π.χ. 1 άμμο + 1 περλίτη). Για γρήγορο ριζοβόλημα, η θερμοκρασία στα σημεία ριζοβολήσεως τοι) μοσχεύματος πρέπει να είναι γύρω σΤΟΙ-ις 230 - 260C και η θερμοκρα αέρα γύρω 1 80 — 220C.
Τα μοσχεύματα αυτής της κατηγορίας, επειδή έχουν φύλλα και η διαπνοή συνεκιζεται, επιβάλλεται να τοποθετούνται σε χώρο που ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι κορεσμένος από υδρατμούς. Για μαζική παραγωγή των Φυτών τα τοποθετούμε σε 
θερμοκήπια με σύστημα υδρονεφώσεως. Για μικρότερη παραγωγή φυτών μπορούμε να τα τοποθετήσομε σε σπορεία, προβλαστήρια θερμοκηπίων και να τα σκεπάσομε με νάυλον ή γυαλί. Για μεμονωμένες περιπτώσεις παραγωγής Φυτών 
γλάστρες (γαρδένια, αζαλέα, καμέλια) κόβομε και διαμορφώνομε κατάλληλα το 
μόσχευμα, το οποίο στη συνέχεια τοποθετούμε στη γλάστρα (σχ. 2.1 ζ). Στη συνέ
fffffffffffffffffffffffffff
τοποθετούμε ένα γυάλινο βάζο ή ποτήρι και ποτίζομε (σχ. 2.1 η),
Σχ. 2.1η.
Θερινό μόσχευμα γαρδένιας σκεπάζεται με ποτήρι γυάλινο ώσπου να ριζ0β0λήσει (20 - 30 ημέρες).
Κατά τη διάρκεια της ριζοβολήσεως τους τα μοσχεύματα δε τα μετακινούμε και 
τα κρατούμε πάντοτε στη σκιά. O χρόνος ριζοβολήσεως τους εξαρτάται από την κατάσταση του μητρικού φυτού, την επεξεργασία των μοσχευμάτων, και από τις ε
δαφοκλιματικές συνθήκες. Τα περισσότερα μοσχεύματα ριζοβολούν από 2 - 5 εβδομάδες. Μετά τη ριζ0βόληση τα Φυτά πρέπει να Ι-ΙΠ0(ΥΤ0ύν τη διαδικασία της σκληρύνσεως για να μεταφερθούν σε περιβάλλον με συνηθισμένες συνθήκες. 3) Μοσχεύματα Φύλλων.
Η σανσεβιέρια, η βεγόνια η βασιλική (Begonia rex) και η σαιντπώλια έχουν την ικανότητα να δίνουν ρίζες απευθείας πάνω στο έλασμα του φύλλου κοντά στις νευρώσεις (βεγόνια) η πάνω στο μίσχο του Φύλλου (σχ. 2.1 θ). Την ίδια ικανότητα έχουν και αρκετά φυλλώδη Φυτά εσωτερικών χώρων. Ειδικά στην περίπτωση πολλαπλασιασμού της βεγόνιας rex, το φύλλο κόβεται στην πλήρη ανάπτυξη του και χαράζονται οι κύριες νευρώσεις στα σημεία Α, Β και Γ. Ο μίσχος βυθίζεται σε βρεγμένη άμμο και το έλασμα *** πάνω σ' αυτή με πετραδάκια. Σε 2 - 3 εβδομάδες εμφανίζονται νέα φυτά. Μια παραλλαγή αυτής της περιπτώσεως είναι να κόψομε Φύλλα μ' ένα μάτι. Δεξιά και αριστερά από το «μάτι-Φύλλο» υπάρχει 1 cm βλαστού. Τα Φύλλα δένονται με ράφια σε σχήμα κυλίνδρου και τοποθετούνται στην άμμο και στη συνέχεια σε θερμό χώρο.
fffff
Σχ. 2.1θ.
β) Καταβολάδες.
Με τις καταβολάδες μπορούμι v ύκολα να παράγομε φυτά από φυτικά τμήματα, τα οποία δεν κόβονται πριν ριζι »λήσουν. Υπάρχουν τρεις τρόποι:
1) Καταβολάδες με κάμψη βλαστού ***
Την άνοιξη κάμπτεται ένας βλαστός προς τα κάτω και τμήμα βλαστού παραχώ'..Ι€ταΙ και στερεώνεται με ξύλινη διχάλα. Στο σημείο Α δημιουργείται μια σχισμή με μήκος το 1/3 του πάχους του βλαστού για καλύτερο ριζοβόλημα. Οταν o βλαστός ριζοβολήσει, το νέο Φυτό κόβεται από το μητρικό στο σημείο της διχάλας (σχ. 2.1 Ι),
2) Καταβολάδ€ς με κόψιμο του κορμού του μητρικού Φυτού σε ύψος 15 - 20 cm από την επιφάνεια τοι' **** τοι' με χώμα.
οι. νέοι βλαστοί που θα δημιουργηθούν θα ριζοβολήσουν συγχρόνως και έτσ
fffff
μητρικού και σκέπασμα του κορμού' θα έχομε πολλά νέα Φυτά (σχ. 2.1 ια).
Τους δύο παραπάνω τρόπους παραγωγής φυτών χρησιμοποιούμε για Φυτά που τα μοσχεύματα τους δε ριζοβ0λούν εύκολα, όπως η μαγνόλια και το ροδόδενδρο. Τα Φυτά αζαλέα, αιγόκλημα, αμπέλοψη, βιβούρνο, γιασ€μί, Φορσίθια K.a. ή ακόμη και το γαρύφαλλο, μπορούν επίσης να πολλαπλασιασθούν μ' αυτό τρν τρόπο.
3) Εναέριες καταβολάδες.
Διαλέγομε ένα βλαστό με διάμετρο 2 - 3 cm και κάτω από τον κόμπο δημιουργούμε ένα δακτύλιο πάχους 2 cm, αφαιρώντας το Φλοιό. Βάζομε βρύα υγρά, νάυ
λον γύρω-γύρω το δένομε (σχ. 2.1 Ιβ). ΟΙ ρίζες αρχίζουν να εμφανίζονται σ' ή δύο μήνες. Ο τρόπος αυτός εφαρμόζεται σε πολλά διΈκοσμητικά Φυτά όπως Φύκο, φυλόδενδρο, δράκαινα κ.α.
γ) Παραφυάδες. 
|
Μερικά Φυτά όπως το ευώνυμο, η πασχαλιά, η λεύκη, η σπειραία, η τριανταφυλλιά κ.α. στη βάση του κορμού τους βγάζουν βλαστούς, οι οποιοι στη συνέχεια ριζοβολούν. Το Φθινόπωρο ή στο Τέλος του χειμώνα μπορούν να αποχωρισθούν από το μητρικό φυτό και να μας δώσουν νέα φυτά.
Ορισμένα από τα φυτά που δεν έχουν κορμό, μας δίνουν στόλωνες (ΦραουλΙά). Τέτοια φυτά είναι η ξΤΤΙσκιά, ο μενεξές, η σαξιφράγκα, το χλωρόΦυτο κ.α. ΟΙ στόλωνες είναι μακριές βλαστικές προεκτάσεις που δίνουν σε ορισμένες αποστάσεις Ενα νέο φυτό. Αν έρθουν σ' επαφή με το έδαφος, αναπτύσσουν δικό τους ριζικό %ύστημα. Έτσι παίρνομε καινούργια Φυτά.
δ) Πολλαπλασιασμός με βολβούς, ριζώματα, κονδύλους (υπόγειοι βλαστοί).
1) Γύρω στον Κύριο βολβό (Α) (σχ. 2.1 ιγ) αναπτύσσονται μικροί βολβοί, οι ο-. ποίοι όταν έχουν αρκετό μέγεθος και Φυτευθούν (Β), ανθίζουν την ίδια περίοδο με τον κύριο βολβό. Αν οι νέοι βολβοί είναι μικροί (βολβίδια), τους φυτεύομε 2 ή 3 χρονιές συνέχεια σε κατάλληλα προετοιμασμένο έδαφος ώστε να αποκτήσουν μεΥάλο μέγεθος. Μόνο οι βολβοί μεγάλου μεγέθους δίνουν άνθη. ΟΙ μικροί (βολβίδια) δίνουν μόνο Φύλλα και φυσικά δεν πρέπει να αγοράζονται για παραγωγή αν-
θέων. Ο νάρκισσος, η τουλίπα και το ζουμπούλΙ, πολλαπλασιάζονται μ' αυτόν -τον τρόπο.
2) 
Στη όάλια έχομε κονδυλόμορφες ρίζες, ρι ΟΠΟΙες μπορούν να χωρισθούν σε αρκετά τμήματα (σχ. 2.1 Ιδ). Προσοχή πρέπει να δοθεί, ώστε κάθε τμήμα που κόττηκε να έχει και έναν οφθαλμό σε λήθαργο, αλλιώς δε θα πάρομε Φυτό. Τοποθετούμε τα τμήματα σε ξερή άμμο και στη συνέχεια σε ξερό και ψυχρό μέρος.
3) Στο γλαδίολ0 όταν τα Φύλλα κιτρινίσουν, τα κόβομε 3-5 cm από το νέο βολβό (Α) (σχ. 2.1 ιε). Μπορούν μερικές φορές να παραχθούν δύο μεγάλοι βολβοί (Β).
Ο παλιός βολβός (Γ) μπορεί να διαιρεθεί σε τέσσερα τμήματα (Ε). Αφού βγάλομε το βολβό από το έδαφος πρέπει να τον φυλάγομε το χειμώνα μέσα σε ξερή άμμο. Στο σχήμα 2.1 ιε, (Δ) είναι το ριζικό σύστημα γλαδίολου και 4Ζ) μικρά βολβίδια, τα οήοία αν φυτευθούν και αποκτήσουν το κανονικό μέγεθος, ύστερα από 2 η 3 χρόνια θα δώσουν άνθη. 4) οι κονδυλόμορΦ0Ι βλαστοί της βεγόνιας (κονδυλώδηφ, της γλοξίνιας και του
fffff
Σχ. 2.116.
Αποχωρισμός κονδυλόμορΦης* Σχ. 2.1ιε. 
.Πρλλαπλασιασμός γλαδί0λου.
 |
κυκλάμινου, μπορούν να κοπούν μόλις οι νέοι βλαστοί εμφανίζονται (Α) σε 2 η 3
fffff
fffff
Σχ. 2.1 Ιθ.
τομές ρίχνομε σκόνη από ξυλοκάρβουνο ή θειάφι νια να αποφύγομε το σάπισμα.
5) To ρίζωμα είναι υπόγειος πολυετής βλαστός ΠΟι) επιμηκύνεται και ται κάθε χρόνο. Τα Φυτά ίριδα. κάννα, κάλλα μπορουμε στις αρχές του φθινοπώρου και κάθε 2 - 3 χρόνια να τα βγάζομε από το έδαφος και να τεμαχίζομε το ρίζωμά TOlJS παίρνοντας νέα Φυτά (σχ. 2.1 Ιζ).
6) Μια ειδική περίπτωση είναι τα μοσχεύματα ριζων. Στην ανεμώνη την Ιαπωνική κόβομε ρίζες με διάμετρο 0,6 cm και μήκος 3- 1 Ο cm και τις στρωματώνομε (σχ. 2.1 ιη), σκεπάζομε το κασάΚΙ με τζάμι η Εφημερίδα και το τοποθετούμε σε σκιερό μέρος. οι ρίζες αυτές δίνουν νέα φυτά. Νέα Φυτά μας δίνουν και οι ρίζες των της μπιγκνόνια, κληματίδας, βατομουριάς, ττλουμπάγκας K.a.
7) Τα Φυτά που κοντά στο έδαφος σχηματίζουν τούφες στο λαιμό τους μπορούμε να τα χωρίσομε και να πάρομε νέα φυτά. Τη Φθινόπωρο η νωρίς την άνοιξη βγάζομε όλο το φυτό από το έδαφος, το χωρίζομε και το ξαναφυτεύομε όσο το δυνατόν γρηγορότερα (σχ. 2.1 Ιθ). Πριν ή μετά το χώρισμα *** το Φύλλωμα του. Τέτοια Φυτά είναι η ακουιλέγια (είδος τριφυλλιού), το άστερ, το γυνέριο, η τιρίμουλα, η φλοξ, το χρυσάνθεμο K.a.
ε) Εμβολιασμοί.
Εμβολιασμός η ενωση ποι] γίνεται μεταξύ δύο ΦΙ.)ΤΙΚών μερών: τοι) ι-ιΠΟκειμένου και του εμβολίου. Οσα αναφέρονται στο βιβλίο «Δενδρώδεις Καλλιέργειες» του Ευγενιδείου Ιδρύματος για Τους εμβολιασμούς, ισχύουν και εδω και γι' αυτό δε θα επε κταθουμε περισσότερο. Στην ανθοκομία ο εμβολιασμός εφαρμόζεται σε ορισμένους καλλωπιστικούς θάμνους (τριανταφυλλιά, πασχαλιά) και σε δένδρα (ακακίες, κερασιά, ανθοκομική K.a.). Γενικά διακρίνομε δύο μεγάλες κατηγορίες εμβολιασμού:
ΕνοΦθαλμισμός [σχ. 2.1K (α)] αν είναι κομμάτι Φλοιου μ' ενα «μάτι».
Εγκεντρισμός [σχ. 2.1K (β)] αν είναι κομμάτι βλαστού με 2 η περισσότερα μάτια.
Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές των δύο τρόπων εμβολιασμου οι οποίες εφαρμόζονται σε διάφορες περιπτώσεις.
fffff
Σχ. Σικ.
Εμβολιασμός ΦΙΙΤων. a) Ενοφθαλμασμός. β) Εγκεντρισμός.
2.2 Θερμοκήπια.
Στο βιβλίο Ανθοκηπευτικές Καλλιέργειες, Τόμος Α' του Ευγενιδείου Ιδρύματος, περιγράφονται αναλυτικά στο Κεφάλαιο 6 η κατασκευή των θερμοκηπίων, οι Τύποι και η λειτουργία τους. Εδώ θα αναφερθούμε στα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των θερμοκηπίων που προορίζονται για την ανθοκομία.
2.2.1 Είδη θερμοκηπίων.
Θερμοκήπιο είναι ένας κλειστός χώρος μέσα στον οποίό δημιουργούμε το κατάλληλο μικροκλίμα για την ανάπτυξη των φυτών. Για να εξασφαλίσομε το μικροκλίμα, επιλέγομε τη θέση για την εγκατάσταση του θερμοκηπίου, τοι) δίνομε το 
κατάλληλο σχήμα και μέγεθος, χρησιμοποιούμε διάφορα υλικά καλύψεως και ρυθμίζομε τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. την υγρασία, το Φωτισμό, τη σύνθεση του ατμοσφαιρικού αέρα έτσι, ώστε οι συνθήκες να είναι κατάλληλες για την ανάπτυξη των Φυτών.
Τα θερμοκήπια. ανάλογα με τα υλικά καλύψεως τους, διακρίνονται σε: — Θερμοκήπια από πλαστικό και — υαλόΦρακτα θερμοκήπια.
Ανάλογα για το σκοπό που προορίζονται, διακρίνονται σε ψυχρά και σε θερμά θερμοκήπια.
α) Ψυχρά θερμοκήπια.
Αυτά πρέπει το χειμώνα να εξασφαλίζουν θερμοκρασίες όχι κατώτερες από 1 00C. Είναι κατάλληλα για την προφύλαξη Φυτών που δεν αντέχουν στις μικρές θερμοκρασίες του χειμώνα (γεράνια, κακτώδη K.a.). H κατασκευή τους μπορεί να γίνει από ανοξείδωτο μέταλλο, αλουμίνιο η και ξύλο, Προορίζονται κυρίως για μικρές ανθοκομικές ανάγκες. Η υγρασία μέσα σ' αυτά κυμαίνεται από 50 - 60% (σχετική υγρασία) (σχ. 2.2α).
fffff
Τύπος ψυχρού μικρού θερμοκηπίου. Είναι εύκολο να μετακινηθεί.
β) Θερμά θερμοκήπια.
Σ' αυτό τον Τύπο του θερμοκηπίου (σχ. 2.2β) η θερμοκρασία και η υγραάία του
fffff
λέγχονται και ρυθμίζο•παι αυτόματα.
ατμοσφαιρικού αέρα ρυθμίζεται ανάλογα με τις ανάγκες των φυτών που καλλιερ
Υ0ύμε. Σαν γεύικό κανόνα αναΦέρομε οτι η θερμοκρασία τη νύκτα δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 1 50C. Η σχετική υγρασία μπορεί να φθάσει μέχρι και 90% 
για την ανάπτυξη Φυτών «Φυλλώματος». Όσο πιο αυτόματα ελέγχονται και ρυθμίζονται η θερμοκρασία, η υγρασία. το άνοιγμα και το κλείσιμο των παραθύρων, η άρδευση, η λίπανση κλπ. Τόσο και πιο μεγάλο κόστος κατασκευής έχομε. 
 |
Μέσα σε τέτοια θερμοκήπια μπορούμε να δημιουργήσομε λεκάνες (πάγκους) πολλαπλασιασμού (σπορά, μοσχεύματα). Σ' αυτή την περίπτωση θερμαίνεται και το υπόστρωμα ριζοβολήσεως και μάλιστα σε θερμοκρασίες υψηλότερες από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. οι θερμοκρασίες μπορούν να Φθάσουν μέχρι και 300C.
Μια άλλη συνθήκη που πρέπει να ελέγχεται στα θερμοκήπια είναι η Φωτοπερίοδος (διάρκεια ημέρας-νύκτας) Ο έλεγχος γίνεται με τεχνητό Φωτισμό (αύξηση της διάρκειας της ημέρας) για τα Φυτά που καλλιεργούμε για το φύλλωμα τους ή με κάλυψη των Φυτών με μαυρο ύφασμα, ώστε να μειωθει' η διάρκεια της ημέρας.' Π.χ. η διάρκεια της ημέρας στην ανθοφορία των χρυσανθέμων πρέπει να είναι; 12 - 12 1/2 ώρες. Μετά την εαρινή ισημερία για να δώσουν άνθη πρέπει να σκεπά
ζονται.
Μέρος του θερμοκηπίου ή και ολόκληρο, μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστήριο θερινών ή χειμερινών μοσχευμάτων τα οποία ριζοβολούν δύσκολα. ΕΙδικοί εκτοξευτήρες (μπεκ) ψεκάζουν το νερό με μορφή «νέφους» γι' αυτό και το όλο σύστημα ονομάζεται υδρονέΦωση (mist system). Το σύννεφο εμποδίζει την έντονη διαπνοή των Φύλλων που έχουν τα μοσχεύματα για ριζοβόλημα και έτσι συνεχίζεται η Φωτοσύνθεση, απαραίτητη για το ριζοβόλημα λειτουργίας. Ο έλεγχος του μηχανισμού εκτοξεύσεως του υδρονέφους γίνεται (σε μεγάλες εγκαταστάσεις) με το «ηλεκτρονικό Φύλλο» το οποίο δίνει εντολή στο κιβώτιο ελέγχου να λειτουργήσει ο μηχανισμός εκτοξεύσεως, μόλις το νέφος που κάλυψε την επιφάνεια του «ηλεκτρονικού Φύλλου» εξατμισθεί. Η περίοδος ψεκασμού διαρκεί, συνήθως, λίγα δευτερόλετπα (π,χ. 10”), ενώ η παύση λετττά, ανάλογα και με τη θερμοκρασία που υπάρχει μέσα στο θερμοκήπιο.
Η επιχειρηματική ανθοκομία χρησιμοποιεί τον τρόπο αυτό για την παραγωγή διαφόρων Φυτών όπως γαρδένιας, καμέλιας, κωνοφόρων, γαρυΦάλλων, χρυσανθέμων και άλλων Φυτών τα οποία ριζοβολουν σε 2 - 4 εβδομάδες (πίνακας 2.2.1 ).
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2,1.
Χρόνος *** θερινών ώοσχευμάτων με υδρονέΦωση.
Ε]δος φυτού | Χρόνος ριζοβολήματος | Ειδος Φυτού | Χρόνος ριζοβολήματος |
θεγκέλια Γαρδέν>α Γαρύφαλλο Γεράνια Ιβίσκος | 45 ημέρες 20 ημέρες 20 ημέρες 20 ημέρες 25 - 40 ημέρες | Καμέλια Λαγκεστρέμια Πασχαλιά Φορσίθ»ο ΧιονόσΦαιρα | 30 ημέρες 25 ημέρες 40 ημέρες 25 ημέρες 40 ημέρες |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ
3.1 Κατεργασία του εδάφους.
Το έδαφος είναι το μέσο στο οποίο τα Φυτά ανατττύσσουν το ριζικό τους σύστη
μα για να στερεώνονται και για να παίρνουν τα απαραίτητα για τη ζωή τους θρεπτικά συστατικά. Ειδικά στην Ανθοκομία το έδαφος πρέπει να έχει εξαιρετικές Φυσικές και χημικές ιδιότητες για να αναπτυχθούν τα Φυτά κανονικά και να δώσουν άνθη (τα ανθοΦόρα) στις προγραμματισμένες ημερομηνίες. Στην επιχειρηματική ανθοκομία, όταν π.χ. προγραμματίζομε να πάρομε άνθη τριανταφυλλιάς στις γιορτές των Χριστουγέννων, πρέπει πρώτα να εξετάσομε αν το έδαφος μας «επιτρέπει» έναν τέτοιο προγραμματισμό, γιατί οι ατμοσφαιρικές συνθήκες του θερμοκηπίου μέσα στο όποιο ανατττύσσονται τα Φυτά ελέγχονται. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε σε θέση να «κατασκευάσομε» το κατάλληλο για τα Φυτά 'έδαφος, ωστε η ανάτττυξή τσυς να είναι συνεχής, κανονική και χωρίς καθυστερήσεις.
ΓΙ' αυτό το σκοπό καταφεύγομε στη μετάπλαση του εδάφους, στην πρόσθεση δηλαδή στο φυσικό έδαφος διαφόρων καταλλήλων υλικών (π.χ. τύρφη, κοπριά, Φυτόχωμα, άμμο, περλίτη κ.α.), για να έχομε τελικά την επιθυμητή σύσταση του ε-, δάΦους. Ειδικά 'το έδαφος που θα τοποθετηθεί μέσα στα διάφορα δοχεία (π.χ. γλάστρες, ζαρντινιέρες κάνιστρα κ.α.) ή στις διάφορες λεκάνες ή τράπεζες όπου γίνεται καλλιέργεια ανθοκομικών φυτών σε μεγάλη κλίμακα (χρυσάνθεμα, γαρύΦαλλα κλπ.), είναι πάντοτε μίγμα. Μεγάλη σημασία Οτην Ανθοκομία έχει η κατασκευή αυτών των μιγμάτων του εδάφους και στη συνέχεια η κατεργασία τους που είναι απλή.
3.1.7 Υλικά που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση του εδάφους. 
Τα κυριότερα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση του εδάφους ειναι:
a) Η άμμος.
Στην Ανθοκομία χρησιμοποιούμε περισσότερο την ποταμίσια χονδρή άμμρ (διάμετρος κόκκων 0,2 - 2 mm) *** προελεύσεως γιατί δεν επηρεάζει δυ
σμενώς το έδαφος όπως συμβαίνει με την άμμο που προέρχεται από την αποσάθρωση ασβεστολιθικών πετρωμάτων (επηρεάζει το ΡΗ του Εδάφους). Ένας τρόπος για να διακρίνομε πότε η άμμος είναι ασβεστολιθικής.προελεύσεως, είναι να ρίξομε λίγες σταγόνες υδροχλωρικού οξέος στην υπό εξέταση άμμο. Θα παρατηρήσομε ότι βγαίνει χαρακτηριστικός αφρός.
Στο έδαφος η άμμος προστίθεται σε διάφορες αναλογίες για να αυξηθεί η υδατοπερατότητα του ώστε να έχομε καλή στράγγιση. Στα διάφορα εδαφικά μίγματα θεωρείται απαραίτητο συστατικό και προστίθεται σε αναλογία 1:5 η 1:4 η 1 :3 ανάλογα με τις απαιτήσεις των Φυτών.
Πρέπει να τονισθεί αμέσως ότι η άμμος δεν προσθέτει στο έδαφος θρεπτικά συστατικά ούτε τα συγκρατεί για να τα αποδώσει στη συνέχεια στο εδαφικό διάλυμα.
β) Η τύρφη.
Η μερική αποσύνθεση των διαφόρων υδροβίων Φυτών που υπήρχαν σε βάλτους και σε έλη, μας δίνει την τύρφη.
Η τύρφη που δημιουργήθηκε από υπολείμματα Φύλλων, από καλάμια και βούρλα έχει μια ινώδη υφή, καστανόξανθο χρώμα και όξινη χημική αντίδραση
***
Ένας άλλος τύπος τύρφης με κοκκώδη υφή και με χρώμα σκούρο καφέ προήλθε από την αποσύνθεση δασικών Φυτών. Το ΡΗ της τύρφης αυτής κυμαίνεται από όξινο μέχρι και αλκαλικό.
Στην Ελλάδα υπάρχει τύρφη στα Τενάγη των Φιλίππων (Καβάλα), αλλά δεν υπάρχει στο εμπόριο. Στο εμπόριο κυκλοφορεί τύρφη από την Ολλανδία, Γερμανία και κυρίως από την Πολωνία. Το χρώμα της είναι καταστανόξανθο και το ΡΗ της 5,5 - 6. Είναι συσκευασμένη σε νάϋλον σάκκους των 55 κιλών.
Η τύρφη χρησιμοποιείται στα μίγματα εδάφους σε αναλογία 1 :5 η 1 και δίνει για αρκετό χρονικό διάστημα χαλαρή υφή στο έδαφος. Το μεγάλο της πλεονέκτημα είναι ότι συγκρατεί πολύ νερό (6-7 Φορές το βάρος της) με το οπρίο συνεχώς εφοδιάζει τα Φυτά. Ειναι όμως Φτωχή σε θρεπτικά συστατικά και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούμε όταν λιπαίνομε.
Όταν η τύρφη προστίθεται στα μίγματα εδάφους, πρέπει να θρυμματίζονται τα μεγάλα Φυτικά υπολείμματα που έχει και να καταβρέχεται με νερό πριν ανακατευθεί.
Χρησιμοποιείται μόνη της ή σε αναλογία με άλλα υλικά ως μέσο για τη ριζοβόληση των μοσχευμάτων και για τη διατήρηση των διαφόρων βολβών οπότε πρέπει να είναι χωρίς υγρασία. Τέλος ενσωματώνεται με το Φυσικό έδαφος, όπως ακριβώς γίνεται και με την κοπριά για την καλυτέρευση των Φυσικών ιδιοτήτων του..
Μερικές Φορές μέσα στην τύρφη προσθέτομε και βρύα τα οποία έχουν μεγαλύτερη ικανότητα συγκρατήσεως νερού (κρατούν 10 - 20 Φορές περισσότερο νερό από το βάρος τους). Το βρύο Sphagnum (σΦάχνα) έχει ΡΗ που κυμαίνεται γύρω στο 3,5. Μπορούμε λοιπόν προσθέτοντας σφάχνα (είναι βρύα που ζουν στα νερά) να ρυθμίσομε και τρ ΡΗ του μίγματος.
Η τύρφη πρέπει πάντοτε να προστίθεται μίγματα εδάφους στα οποία θα ανατττυχθούν Φυτά «εσωτερικών χώρων», όπως είναι: η αράλια, η βεγόνια rex, o κολεός, η μαράντα, ο Φίκος, ο πόθος κ.α.
Υ) Η κοπριά.
Πρέπει να Είναι καλά χωνεμένη όταν προστίθεται κυρίως στα μίγματα για γλά-
στρες, για σπορεία κλπ. Επίσης προστίθεται και στο Φυσικό έδαφος του κήπου και δίνει πάντοτε στο έδαφος καλές ιδιότητες. Ειναι το ίδιο καλή και για τα αμμώδη εδάΦη που τα κάνει να κρατούν περισσότερη υγρασία και για τα συνεκτικά που τα 
κάνει πιο «αΦράτα», ώστε να σταγγίζουν καλύτερα και να κατεργάζονται ευκολότερα. Το ΡΗ της κοπριάς κυμαίνεται από 6 - 7,5 και χρησιμοποιείται για Φυτά που ευνοούνται σ' αυτή την περιοχή του ΡΗ. Χρησιμοποιείται μαζί με Φυλλόχωμα για 'τα φυτά «εσωτερικών χώρων», όπως είναι ο κισσός, η δράκαινα, ο Φίκος, το Φιλόδενδρο κ,α., καθώς και στις τριανταφυλλιές, γεράνια, ορτανσίες, χρυσάνθεμα, γλαδίολους, τουλίπες κ.α.
δ) Το Φυλλόχωμα.
Προέρχεται από την αποσύνθεση των διαφόρων Φυτικων υπολειμμάτων πάνω στο έδαφος. Τα υπολείμματα των κωνοφόρων και των χόρτων έχουν πολλά όξινα χαρακτηριστικά ενώ τα πλατύφυλλα δένδρα λίγα. Σπουδαίο ρόλο στην όξυνση του εδάφους παίζουν και οι ετήσιες βροχοπτώσεις. Βροχοτττώσεις πάνω από 770 mm το χρόνο έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία όξινων εδαφών, ενώ κάτω από 500 mm τη δημιουργία αλκαλικών εδαφών, που βοηθά γι' αυτό κυρίως το Ασβέστιο και το Μαγνήσιο. Τέτοια φυλλοχώματα είναι της οξιάς με κιτρινωπό χρώμα και ΡΗ 6,5, της Φτελιάς, του σφενδάμου με ΡΗ 5,5, της καστανιάς, βελανιδιάς με ΡΗ 4,5. Ένα καλό Φυλλόχωμα είναι το κουμαρόχωμα που χρησιμοποίειται πολύ από τους ανθοκόμους. Το καθαρό πευκόχωμα που σχηματίζεται από τις «βελόνες» των πεύκων αυξάνει μόνο την υδατοπερατότητα στα μίγματα. Τα ερεικοχώματα είναι μίγματα•με αποσυντεθειμένα υπολείμματα ερείκης, Φτέρης, βρύων, λειχήνων, ορισμένων αγροστωδών και πυρΜκής άμμου. Χρησιμοποιούνται κυρίως για τα οξύΦύλλα Φυτά, όπως είναι η αζαλέα, το ροδόδενδρο, η γαρδένια, η καμέλια, η ορτανσία και για τα πτεριδόφυτα. Το ΡΗ τους κυμαίνεται από 3 μέχρι 5, είναι δύσκολα στη διαβροχή και θερμαίνονται εύκολα. Είναι Φτωχά σε θρετπικά συστατικά γι' αυτό όταν για ορισμένα Φυτά χρησιμοποιείται καθαρό ερεικόχωμα πρέπει να λιπαίνομε τακτικά. Το καστανόχωμα που χρησιμοποιει'ται Κολύ για την καλλιέργεια της γαρδένιας προέρχεται από την αποσύνθεση του ξύλου της καστανιάς. Έχει χρώμα καστανόξανθο και αποτελείται από μικρά κομμάτια ξύλου και από περισσότερο θρυμματισμένα (σαν πριονίδια), γι' αυτό και τις περισσότερες Φορές νοθεύεται με πριονίδια διαφόρων ξύλων. Το ΡΗ του κυμαίνεται γύρω στο 5 με 6.
Μερικές Φορές στα μίγματα ή και στο έδαφος μπορούμε να χρησιμοποιήσομε πριονίδια αλλά πρέπει να προσθέσομε άζωτο. Μπορούμε να χρησιμοποιήσομε και άλλα υπολείμματα της βιομηχανίας ξύλου και υπολείμματα, όπως τσίπουρα, θρυμματισμένα κοτσάνια από καλαμπόκι, άχυρο, υπολείμματα επεξεργασίας κατΝ0ύ 
κλπ. Όταν θέλομε να κατασκευάσομε Φυλλόχωμα τοποθετούμε ένα στρώμα Φύλλων 30 cm περίπου, το βρέχομε και στη συνέχεια βάζομε•ένα στρώμα εδάφους 1 Ο cm κλπ. μέχρι να Φθάσομε σε ύψος 60 cm. Το σκεπάζομε με πλαστικό για να το προφυλάξομε από τα νερά της βροχής και σε έξι μέχρι δώδεκα μήνες το φυλλόχωμα θα είναι έτοιμο. Αυτό το Φυλλόχωμα πρέπει οπωσδήποτε πριν χρησιμοποιηθεί να απολυμανθεί γιατί διαφορετικά θα γίνει Φορέας διαφόρων εντομολογικών και Φυτοπαθολογικών ασθενειών. Περιέχει επίσης και μεγάλες ποσότητες από σπόρους ζιζανίων.
ε) Τεχνητά υλικά.
Ο διογκωμένος περλίτης.
Χρησιμοποιείται πολύ απ' τους καλλιεργητές και στη χώρα μας. Προέρχεται από ένα κοκκώδες χαλαζιακό ορυκτό, τον περλίτη (στην Ελλάδα υπάρχει στη Μήλο, Κίμωλο και Κω), το οποίο διογκώνεται σε θερμοκρασία 10000C. Έχει βάρος 70 90 kg/m3 και συγκρατεί νερό 3 - 4 φορές περ:σσότερο από το βάρος του. Είναι χημικά αδρανές υλικό και γι' αυτό δέν επηρεάζει το ΡΗ του εδάφους. Δε σαπίζει, δε λιώνει και έχει απεριόριστη διάρκεια ζωής. Δημιουργεί «χαλαρό» έδαφος, με καλή στράγγιση και καλό αερισμό.
Σε αναλογία 1:3, μαζί με χώμα ή καστανόχωμα ή κοπριά, χρησιμοποιείται σττ Φύτευμα νέων Φυτών (ποωδών θάμνων κ.α.), στις γλάστρες, καθώς και για το ριζοβόλημα μοσχευμάτων. επίσης καθαρό περλίτη χρησιμοποιούμε για τη διατήρηση' βολβών και ριζωμάτων. Για το σκοπό αυτό βάζομε τον περλίτη σε στρώμα πάχους 3 cm μέσα σε κασάκια και τοποθετούμε τους βολβούς τους οποίους στη συνέχεια σκεπάζομε πάλι με περλίτη. Ποτίζομε ελαφρά για να υπάρχει η σχετική υγρασία. Μίγμα περλίτη 50% με καστανόχωμα χρησιμοποιείται για υπόστρωμα σποράς σττόρων σε σπορεία ή διάφορα δοχεία.
2) Ο βεμμικουλίτης.
|
Προέρχεται από τη θέρμανση σε 1 , ΩΟΩΤ μαρμαρυγιακών ορυκτών. Η θέρμανση αυτή κάνει το βερμικουλίτη να χάσει τη ΦυΜόμορΦη μορφή του, ν. κου— σταλλοί του διογκώνονται 20 - 30 Φορές παραπάνω, επιμηκύνονται, κυρτώνουν και συστρέΦΟνται αποκτώντας τελικά μια σπογγώδη υφή. Υπάρχουν διάφορα μεγέθη βερμικουλίτη των οποίων η διάμετρος κυμαίνεται από 5-8 mm μέχρι και 0,75 - 1 mm για το μικρότερο μέγεθος. Συγκρατεί νερό όσο περίπου και ο περλίτης, αλλά δεν πρέπει να πιέζεται όταν είναι βρεγμένος γιατί έτσι καταστρέφεται η πορώδης υφή του.
Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει και στην άργιλο, οπότε παίρνομε τη διογκωμένη άργιλο με καφέ χρώμα και σχήμα ωοειδές. Χρησιμοποιείται ως αδρανές υλικό για τη στήριξη μόνο του Φυτού. Τα θρετττικά συστατικά της παρέχονται στο Φυτό με συνεχείς υδρολιπάνσεις. Χρησιμοποιείται για Φυτά που διακοσμούν τους εσωτερικούς χώρους ξενοδοχείων, τραπεζών, γραφείων κλπ.
Πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτεΡα το γεγονός ότι τα τεχνητά υλικά (περλίτης, βερμικουλίτης) χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στην Ανθοκομία γιατί έχουν τις εξαιρετικές ιδιότητες που προαναφέραμε, αλλά και γιατί δεν είναι Φορείς εντομολογικών και Φυτοπαθολογικών ασθενειών και είναι απαλλαγμένα από σπόρους ζιζανίων. Η υψηλή θερμοκρασία στην οποία υποβάλλονται (1 .ΟΟΟ βαθμούς Κελσίου) τα αποστείρωσε ολοκληρωτικά.
3.1.2 Το του εδάφους και η ανάπυξη των Φυτών.
Το αποσταγμένο νερό είναι χημικώς ουδέτερο, γιατί οι συγκεντρώσεις των Ιόντων υδρογόνου (+Η) και υδροξυλίων (ΦΗ) είναι ίσες. Το ουδέτερο σημείο στην κλίμακα του ΡΗ βρίσκεται στον αριθμό επτά (7). Τιμές μικρότερες από τον αριθμό 7 αντιπροσωπεύουν όξινες συνθήκες, τιμές μεγαλύτερες αντιπροσωπεύουν αλκαλικές συνθήκες.
Η αντίδραση ή το ΡΗ των εδαφών κυμαίνεται μεταξύ 4 - 10. Όταν η έκπλυση του εδάφους είναι μεγάλη, δημιουργούνται ισχυρώς όξινα εδάφη με ΡΗ 4-5. Αυτό πρέπει να το λαμβάνομε σοβαρά υπόψη μας, γιατί τα ανθοκομικά φυτά δέχονται πολλές και συχνές αρδεύσεις. Ειδικά στις γλάστρες που στραγγίζουν εύκολα και γι' αυτό τις ποτίζομε συχνά, μπορεί να αλλοιωθεί το αρχικό ΡΗ των εδαφών ή των μιγμάτων εδάφους που χρησιμοποιούμε. Ευτυχώς που τα υλικά ανταλλαγής χημικών βάσεων δρουν ως Φυσικοί ρυθμιστές της χημικής αντιδράσεως του εδάφους. Αν δεν υπήρχαν αυτά, το έδαφος θα γινόταν γρήγορα όξινο ή αλκαλικό ανάλογα με τις αρδεύσεις ή τις βροχοπτώσεις και με τα .υλ1κά που προσθέτομε στο έδαφος. Η άμμος έχει μικρή ρυθμιστική ικανότητα, ενώ η άργιλος, ο πηλός και εδάφη με πολλή οργανική ουσία (όπως τα τυρΦώδη) έχουν μεγάλη ικανότητα ανταλλαγής ιόντων και πάρα πολύ υψηλή ρυθμιστική ικανότητα. Μπορούμε λοιπόν να ρυθμίσομε το ΡΗ του εδάφους προσθέτοντας ορισμένες ουσίες.
Η προσθήκη στα εδάφη θειικού αργιλίου, θειικού σιδήρου και θείου μπορεί να κάνει τα εδάφη όξινα. Η ρύθμιση της οξύτητας του εδάφους αντιμετωπίζεται εύκολα με την προσθήκη λεπτόκοκκου ασβεστόλιθου (CaC03).
Τα φυτά έχουν προτιμήσεις ως προς το ΡΗ του εδάφους (πίνακας 3.1 . 1 Τα περισσότερα από τα Φυτά έχουν αντοχή μεγαλύτερη από αυτή που Φαίνεται στον πίνακα και σ' άλλες περιοχές του ΡΗ, αλλά έχουν περιορισμένη ανάπτυξη, η οποία τελικά σταματά όσο απομακρυνόμαστε από την περιοχή του ΡΗ που προτιμούν. οι διαφορές στην ανάτττυξη και προτίμηση των Φυτών σε διάφορες τιμές του ΡΗ οΦείλονται στις διαφορετικές απαιτήσεις των φυτών σε βρεπτικά στοιχεία καθώς και στη σχέση του ΡΗ με την αφομοιωτικότητα των θρετττικών στοιχείων.
Στην πράξη, πρέπει να γνωρίζομε, ότι τα αμμωνιακά και θειικά λη*ματα δημιουργούν Οξινες συνθήκες. Στο έδαφος προσθήκη 50 gr θείου (άνθη θείου) σε κάθε τετραγωνικό μέτρο ελαττώνει το ΡΗ του εδάφους κατά μισό βαθμό. Στα μίγ
ματα πρέπει να ανακατέψομε 200 gr/m3 για να έχομε μείωση του ΡΗ κατά 0,5. Το θειικό αργίλιο (στύψη) ελαττώνει επίσης το ΡΗ. Δέκα γραμμάρια στύψεως σε ένα λίτρο νερό διατηρεί το μπλε χρώμα στις ορτανσίες. Τέλος η καραμπογιά (θειικός σίδηρος) χρησιμοποιείται στις γαρδένιες και για να καταπολεμά τη χλώρωση και να μειώνει την οξύτητα του εδάφους (άριστο ΡΗ για τις γαρδένιες 4,5 - 5,5).
Η χωνεμένη κοπριά, η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία και ο ασβέστης αυξάνουν την αλκαλικότητα του εδάφους. Ειδικά ο ασβεστόλιθος (CaC03) χρησιμοποιείται για την αύξηση του ΡΗ (πίνακας 3.1 ,2).
Η ακριβής μέτρηση του ΡΗ των εδαΦων γίνεται στα εδαφολογικά εργαστήρια.
Για μετρήσεις που δεν απαιτούν μεγάλη ακρίβεια, μπορούμε να χρησιμοποιήσομε τους δείκτες ΡΗ (ειδικά χαρτάκια). Για να κάνομε τη μέτρηση, ρίχνομε το χώμα μέσα σ' ένα ποτήρι με αποσταγμένο νερό και το αφήνομε 2 - 3 ώρες, Στη συνέχεια βατπίζομε το δείκτη ΡΗ και ανάλογα με το χρώμα που παίρνει ο δείκτης (σχ. 3.1 α) βρίσκομε την αντίδραση του εδάφους.
Το συμπέρασμα, ύστερα από τα όσα αναφέραμε σ' αυτό το κεφάλαιο, είναι ότι τα Φυτά για ανατπυχθούν με επιτυχία έχουν τις δικές τους εδαφικές προτιμήσεις. Συνδυάζοντας τις διάφορες Φυσικές και χημικές ιδιότητες των διαφόρων υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για τη «δημιουργία» του εδάφους μέσα στο οποίο τα Φυτά θα ανατιτύξουν το ριζικό τους σύστημα προχωρούμε στη σύνθεση των διαφόρων μιγμάτων - εδαφών.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1.1
Προτίμηση διαφόρων Φυτών ΡΗ
3.1.3 Παρασκευή και σύνθεση εδαφικών μιγμάτων.
Το πρώτο που πρέπει να προσέξομε στην εκλογή των υλικών για τη σύνθεση των μιγμάτων, είναι οι απαιτήσεις των διαφόρων Φυτών ή ομάδων Φυτών ως προς τις Φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδαφικού μίγματος μέσα στο οποίο θα αναπτυχθούν.
Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να γνωρίζομε τις ιδιότητες των διαφόρων υλικών που θα αποτελέσουν το εδαφικό μίγμα και πόσο είναι εύκολο να βρεθούν αυτά τα υλικά στην περιοχή μας ή να τα προμηθευτούμε από το εμπόριο, Υλικά με παρόμοιες ιδιότητες είναι δυνατόν να αντικαταστήσουν το ένα τ' άλλο, όπως το Καστανόχωμα, μπορεί να αντικατασταθεί από το ερεικόχωμα, ο περλίτης από βερμι- 
κουλίτη κ.λπ.
οι γενικές αρχές τις οποίες πρέπει να τηρούμε στην παρασκευή μιγμάτων, είναι οί παρακάτω:
1) Για μίγματα σε δοχεία, πλαίσια, σπορεία κλπ. στα οποία θα σπέίρομε στη συνέχεια σπόρο, πρέπει να βάλομε υλικά που κρατούν υγρασία και αερίζονται καλά. Θα βάλομε π.χ, στο μίγμα ψιλοκοσκινισμένη τύρφη για να συγκρατεί υγρασία και άμμο ποταμίσια η βερμικουλίτη σε αναλογία 1:1 με την τύρφη για να έχομε καλό αερισμό. Αν δεν έχομε τύρφη, μπορούμε να κάνομε το μίγμα με 2 μέρη άμμο, 1 μέρος χώμα από τον κήπο (κηπόχωμα) και 1 μέρος ψιλοκοσκινισμένη κοπριά.
2) Για τη ριζοβόληση των μοσχευμάτων μπορούμε να χρησιμοποιήσομε τύρφη και περλίτη σε αναλογία 1:1 η άμμο και τύρφη στην ίδια αναλογία. Επίσης μπορούμε να κατασκευάσομε μίγμα από άμμο και Φυλλόχωμα στην ίδια αναλογία ή άμμο, Φυλλόχωμα και κοπριά σε αναλογία 1:1 : 1. Ο περλίτης είναι προτιμότερος από το βερμικουλίτη, γιατί ο βερμικουλίτης συμπιέζεται από τη συνεχή χρήση και τείνει να γίνει συμπαγής,
3) Για Φυτά που μεγαλώνουν γρήγορα και απαιτούν συχνές αλλαγές από γλάστρα σε γλάστρα, βάζομε Φυτοχώματα που γρήγορα δίνουν θρεπτικά συστατικά στα Φυτά. Έτσι μπορούμε να παρασκευάσομε μίγμα από μέρος άμμου, 2 μέρη κηπόχωμα και 1 μέρος τύρφης (ή κοπριάς ή Φυλλοχώματος ή καστανοχώματος κλπ.). Παρόμοιες συνθέσεις μιγμάτων μπορούμε να δούμε στον Πίνακα 3.1.3. 
4) Για Φυτά που καλλιεργούμε για το Φύλλωμά τους (π,χ. τα περισσότερα Φυτά «εσωτερικών χώρων»), και τα οποία κατάγονται από τροπικές και υποτροπικές χώρες χρειάζονται παρόμοιες *I*** συνθήκες για v' αναπτυχθούν στην Χώρα μας. ΠΙΝΑΚΑΣ 3. τς.
 |
Πο" σύμΦαΝσ με απαιτήσεις των Φυτών.
Είδος Φυτών | Υλικά για μίγματα |
| |||||||||
* |
| * | * | * |
| * | * | * | |||
Αζαλέα Αράλια Βιγόνια (ΜΧ) Βουκαμβίλλια Βιβούρνο Γαρύφαλλο Δράκαινα Ερείκη Κάκτους Κισσός Κολεός Μαράντα Πεπερόμια Πόθος Πτεριδόφυτα Σανσεβέρια Τριανταφυλλιά Φίκος Φιλόδενδρο Φοινικοειδή | 2 2 1 1 2 2 1 1 1 1 1 2 | 1 1 1 1 1 2 1 1 | 1 2 1 1 1 1 1 2 2 2 1 2 2 2 1 | 2 1 | 2 4 2 1 | 1 2 1 1 2 2 1 1 1 1 | 1 3 1 1 | 2 2 | 1 1 2 1 1 1 1 1 1 | 2 3 2 2 2 1 3 | Γαρδένια, Καμέλια Γιασεμί, Ιβίσκρς Ευώνυμο και άλλα παχύΦυτα ( ΩραιόΦυλλο) Χρυσάνθεμα |
Έτσι το μίγμα που θα κατασκευάσομε, πρέπει να έχει οργανικά υλικά, σε ημιαποσύνθεση (τύρφη, .κουμαρόχωμα, τσιπουρόχωμα κλπ.), χονδροειδή οργανικά υλι κά (κλαδάκια, Φλοιούς δένδρων, Φύλλα κλπ.) και προπαντός δεν πρέπει να περιέχει ασβέοτη (πίνακας 3.1.3). Ένα καλό μίγμα αποτελείται από τύρφη και περλίτη σε αναλογία 1:1.
5) Για τα οξύΦιλα φυτά: αζαλέα, γαρδένια, ορτανσία, πτεριδόΦυτα, ροδόδενδρο κ.α. κατασκευάζομε μίγματα που η τελική τους σύνθεση να έχει όξινη χημική αντίδραση (ΡΗ < 5,5). Φυσικά γι' αυτή την περίπτωση αποφεύγομε τελείως υλικά που έχουν ασβέστη. Ένα καλό μίγμα γι' αυτά τα Φυτά είναι: 4 μέρη καστανόχωμα ή ερεικόχωμα και 2 μέρη κουμαβόχωμα.
6) Για τούς κάκτους και τα άλλα παχύΦυτα, τα οποία κατάγονται από ερημικές ή ημιερημικές περιοχές, κάνομε μίγματα που να έχουν χονδρόκοκκο ανόργανο υλικό και'λίγη, καλά χωνεμένη, οργανική ουσία. Ένα καλό μίγμα γι' αυτά τα Φυτά είναι: 1 μέρος χώμα αμμώδες, 1 μέρος Φυλλόχωμα, αρκετά χωνεμένο και 1 μέρος χονδρή άμμος. Φυσικά τα ποτίσματα θα είναι περιορισμένα.
7) Τέλος για Φυτά όπως είναι οι τριανταφυλλιές, τα γαρύφαλλα, τα χρυσάνθεμα και πολλοί καλλωπιστικοί θάμνοι, χρησιμοποιούμε μίγματα στα οποία τα ανόργανα συστατικά βρίσκονται Οε μεγαλύτερη. αναλογία από τα οργανικά. Το γαρύφαλλο π.χ. θέλει έδαφος που να στραγγίζει εύκολα•(αμμοπηλώδες) με λίγη οργανική ουσία και ΡΗ ουδέτερο. Για τις τριανταφυλλιές μπορούμς να χρησιμοποιήσομε 3 μέρη κοκκινοχώματος ή εδαφικού χώματος μέσης συστάσεως, 1 μέρος κοπριά και ένα μέρος τσιπουρόχωμρ. Για τα χρυσάνθεμα μπορούμε να αναμίξομε κηπόχωμα και κοπριά σε αναλογία 3:1.
Όλα όσα αναφέραμε για τα μίγματα, αναφέρονται σε υλικά με τα οποία θα γεμίσομε τα σπορεία, τις γλάστρες, τις ζαρντινιέρες και γενικά σε χώρους με σχετικά περιορισμένη έκταση. Τι θα γίνει όμως με το Φυσικό έδαφος των κήπων, των γηπέδων κλπ. πάνω στο οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσομε μικρό ή μεΥάλο ανθόκηπο; Στο ερώτημα αυτό οι απαντήσεις είναι δύο:
— Να διάλέξομε Φυτά κατάλληλα για το έδαφος πάνω στο οποίο θα ανατπυχθούν. Βέβαια σ' αυτή την περίπτωση Φυτεύομε όποια Φυτά «θέλει» το έδαφος και όχι τα Φυτά που θέλομε να καλλιεργήσομε εμείς.
Να κάνομε μετάπλαση εδάφους (ή τμήματος του εδάφους) προσθέτοντας τα ανάλογα υλικά που θα βελτιώσουν τις Φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους ή να αφαιρέσομε το παλιό έδαφος και να μεταφέρομε δικιάς μας εκλογής έδαφος ή μίγμα εδάφους. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τόσο η μετάπλαση,όσο και η μεταφορά νέου κατάλληλου εδάφους έχουν υψηλό κόστος. Στα ποδοσφαιρικά γήπεδα χρησιμοποιείται ή μεταφορά κάτάλληλου χώματος ή μετάπλαση για την εγκατάσταση χλοοτάπητα ή οποία βέβαια στοιχίζει πάρα πολύ ακριβά.
3.7.4 Τυποποιημένα μίγματα.
Ορισμένα πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Η.Π.Α. δημιούργησαν σταθερούς τύπους μιγμάτων που έχουν ως κύριο σκοπό τη στήριξη μόνο του Φυτού, ενώ με χημικά λιπάσματα παρέχονται στο φυτό όλα τα απαραίτητα στοιχεία και ρύθμίζεται και το ΡΗ του εδαφικού διαλύματος ανάλογα με τις προτιμήσεις των Φυτών.
α) Το πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια δίνει τον τύπο lJ.C. ΜίΧ.
Τα βασικά συσταστικά είναι:
— Λετττή χαλαζιακή άμμος (διάμετρος κόκκων 0,5 - 0,05 mm). — Ψιλοκοσκινισμένη τύρφη μαζί με βρύα, 
Μίγματα λιπασμάτων.
Η λετπή άμμος και η τύρφη σε αναλογία 1 : 1 κρατούν υψηλό ποσοστό υγρασίας και θρεπτικών συστατικών ΐτο μέγιστο ποσοστό υγρασίας που συγκρατούν είναι 48%). Σε κάθε κυβικό μέτρο του παραπάνω μίγματος, προσθέτομε τις παρακάτω ποσότητες λιπασμάτων:
1) Για τις περιπτώσεις που τα μίγματα θα παραμείνουν αρκετό χρόνο πριν χρησιμοποιηθούν:
1 60 gr Νιτρικό Κάλιο.
1 60 gr Θειικό Κάλιο.
1.5ΟΟ gr Απλό υπερΦωσΦορικό (20% Ρ2Ο5).
— 4,500 gr Δολομίτη σε σκόνη (Δολομίτης = CaC03 . MgC03).
1.5ΟΟ gr Ασβεατόλιθος σε σκόνη ( Ασβεστόλιθος = CaC03).
2) Για τις περιτττώσειςπου το μίγμα θα χρησιμοποιηθεί μέσα σε μια εβδομάδα:
— 1.500 gr Οστεάλευρα η αιματάλευρα (13% Άζωτο).
160 gr Νιτρικό Κάλιο.
160 gr Θειικό! Κάλιο.
— 1.5ΟΟ gr Απλό υπερΦωσΦορικό.
4.500 gr Δολομίτη σε σκόνη.
— 1.5ΟΟ gr Ασβέάτόλιθο σε σκόνη.
β) Στην Αγγλία χρησιμοποιείται το μίγμα John lnnes Compost (J.I.C)' 
1) Για σπορεία:
2 μέρη χώμα χλοοτάπητα (loam).
— 1 μέρος τύρφη βρύα.
1.. μέρος χαλαζιακής άμμου.
Σε κάθε m3 αυτού μίγματος προσθέτομε:
1 . 1 ΟΟ gr υπερΦωσΦορικό. 
600 gr σκόνη 2) Για γλάστρες:
— 7 μέρη χώμα χλΡοτάπητα. — 3 μέρη τύρφη με βρύα.
2 μέρη χαλαζιάΚής άμμου.
Σε κάθε m3 αυτού :του μίγματος προσθέτομε: 
— 2.500 gr βασικό μίγμα J.I.C".
600 gr σκόνη ασβεστόλιθου.
Το χώμα.από χλοοτάπητα (loam) παράγεται ως εξής: Από στραγγερά εδάφη ά νω σ-ιι.ι οποία είναι αναπτυγμένα ποώδη φυτά (π.χ. .βοσκές γκαζόν κλπ.) κόβου κομμάτια με μήκος 20 Χ 30 cm και πάχος 10 cm. Αργά την άνοιξη τοποθετού 
το πρώτο στρώμα καμ διασκορπίζομε κοπριά με άχυρο σε πάχος 5 cm περίπο Μπορούμε επίσης να διασκορπίσομε ασβεστόλιθο, θειικό κάλιο και υπερφωσΦ η ρικό λίπασμα. Τα στρώματα αυτά διαβρέχονται καλά και τοποθετούνται το ένα Γά νω στο άλλο, ώστε•Ϋελικά να αποτελέσουν ένα σωρό ,ύψους 1 m και ***περίπου 2 m. Σκεπάζεται ο σωρός για να προφυλαχθεί από τη βροχή και σε 6 μή νες έχομε έτοιμο φυτόχωμα. Πριν χρησιμοποιηθεί στα μίγματα κοσκινίζεται με κό σκινο διαμέτρου 2 mm και αποστειρώνεται.
γ) Το πανεπιστήμιο του Κορνέλλ (Η.Π.Α.) δίνει το μίγμα «Peat-Lite» σε τρεις τ πους ΑΙ Β, C.
Το βασικό μίγμα προτείνεται από το: John Ιηηες Horticultural lnstitution ίη England
Το βασικό μίγμα J.I,C. αποτελείται από:
2 μέρη οστεάλευρα (13% άζωτο).
2 μέρη υπερφωσΦορικό (18% φωσφορικό οξύ). 1 μέρος θειικό κάλιο (48% κάλιο).
Το μίγμα Α 1m3 αποτελείται .από:
Γερμανική ή Καναδική τύρφη με βρύα (σΦάχνα) 1/2 m3.
— Διογκωμένο βερμικουλίτη 1/2 m3.
— Δολομίτη 3 kg.
Απλό υπερΦωσφορικό (κατά προτίμηση σε σκόνη) 600 gr, — Μικτό λίπασμα 5-10-5 από 2 - 6 kg•.
Στο μίγμα Β αντί για βερμικομλίτη χρησιμοποιείται περλίτης στην ίδια αναλογία.
Στο μίγμα C, που χρησιμοποιείται για Φύτρωμα σπόρου, η σύνθεση είναι:
Γερμανική ή Καναδική τύρφη με βρύα 36 dm3.
Βερμικουλίτης (διάμετρος κόκκων 0,75 - 1 mm) 36 dm3 .
— Νιτρική αμμωνία (4 κουταλιές με κουταλάκι τσαγιού> η 42 gr.
ΥπερΦωσΦορικό (20%) σε σκόνη 42 gr (η 2 κουταλιές με κουταλάκια τσαγιού).
Ασβεστολιθικό έδαφος η δολομίτης 212 gr (η 10 κουταλάκια τσαγιού).
δ) Η Γεωπονική Σχολή της Λωζάνης χρησιμοποιεί μίγμα από 2 μέρη τύρφη σπειρωτή (Boswil) και 1 μέρος τύρφη ξανθιά Ολλανδίας η Γερμανίας και Φυσικά προσθέτονται τα ανάλογα λιπάσματα.
ε) Στη" Γερμανία χρησιμοποιει'ται μίγμα από 1 μέρος τύρφη και 1 μέρος αργιλώδες έδαφος με ΡΗ 5,5 ως 5.
Τελικά οποίο μίγμα εδάφους και αν κάνομε πρέπει να προσέχομε τα -εξής σημεία.Ι
1) Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του μίγματος που παρασκευάσαμε.
2) Το είδος των φυτών που θα αναπτυχθούν στο μίγμα.
3) Αν χρησιμοποιήσομε τύρφη πρέπει να διαβραχεί πρώτα καλά και μετά να ανακατευθεί στο μίγμα.
4) Πρώτα ανακατεύομε καλά τα υλικά που διαλέξαμε για το μίγμα και μετά προσθέτομε τα λιπάσματα, διασκορπίζοντας τα πάνω στο σωρό του μίγματος και ξανά ανακατεύομε. Για καλή ανάμιξη ο σωρός του μίγματος πρέπει να «γυρισθεί» 2 - 3 Φορές. Η ανάμιξη μπορεί να γίνει και μηχανικά.
5) Το μίγμα που θα γεμίσει τις γλάστρες, πρέπει πρώτα να διαβραχεί μέχρι το σημείο εκείνο που όταν σΦίξομε ένα μικρό μέρος στην παλάμη μας, εκείνο θα παίρνει ένα σχήμα. Αν κατά το σφίξιμο φεύγει νερό από τα δάκτυλά μας, το μίγμα είύαι πολύ υγρό.
6) Οποιοδήποτε έδαφος ή μίγμα εδάφους, χρησιμοποιήσομε, πρέπει πρώτα να το αΤτολυμάνομε. Πρέπει επίσης να απολυμάνομε τα διάφορα εργαλεία που χρησιμοποιούμε, καθώς και τα κασάκια, σπορεία κλπ.
3.7.5 Απολύμανση εδάφους.
Ή αΫτολύμανση του εδάφους έχει ως σκοπό την καταστροφή των παθογόνων βακτηρίων, μυκήτων και εντόμων που ζουν στο έδαφος, καθώς και την καταστροΦή των σπόρων των ζιζανίων που υπάρχουν στο έδαφος. Είναι γνωστό ότι η άνοδος της θερμοκρασίας στο έδαφος καταστρέφει τους οργανισμούς και τους σπόρους των διαφόρων ζιζανίων που υπάρχουν μέσα σ' αυτό.
Οι αήαιτούμενες Αν προσθέσομε 6 kg λίπασμα τύπου 5-10-5 σε όλο το μίγμα, τότε τα Φυτά μπορούν ν' αναπτυχθούν καλά χωρίς άλλη λίπανση. Αν βάλομε λιγότερο, τότε ξαναλιπαίνομε.φυτών
ffffff
Υπόλοιπα παδ0'τόνα βακτήρια των φυτών οι περιοοότερς Ιώσεις τυπ φυτών
— Τα ττερωώτερα τταθσγόνα των φυάίΝ (Μήκυτες του Γλαδιόλου
solani botrytis
— Ευβώτς (μούχλες) που απττι:πονται μώασε νερό
Σχ. 3.1β.
Απαιτούμενες θερμοκρασίες εδάφους για να καταστραφούν οι σπόροι των ζιζανίων, τα έντομα, και οι άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί των φυτών. Οι Θερμοκρασίες δίνονται για 30 λεπτά της ώρας.
θερμοκρασίες εδάφους, για να καταστραφούν οι διάφοροι οργανισμοί και οι σπόροι των ζιζανίων που υπάρχουν μέσα σ' αυτό, Φαίνονται στο σχήμα 3,1 β. Διακρίνομε δύο ειδών απολυμάνσεις:
d Απολύμανση εδάφους με ατμό,
Μ' έναν αλουμινένιο σωλήνα με διάμετρο 2 ίντσες, ο οποίος έχει και από τις δύο πλευρές ανά 30 cm τρύπες με διάμετρο β mm, διοχετεύεται ατμός. Δεξιά και αριστερά από το σωλήνα το•έδαΦος, ανά 60 cm πλάτος και πάχος 5 1 Ο cm καθώς και τα διάφορα εργαλεία και πλαίσια (σχ. 3.1 y). Το μήκος του σωλήνα μπορεί να είναι 15 - 30 m ανάλογα με την πίεση των ατμών που διοχετεύεται με ειδικό μηχάνημα παραγωγής ατμού. Όλο το συγκρότημα σκεπάζεται με ν6ύλον 
για να μη διαφεύγει ο ατμός. Η. θέρμανση του εδάφους μπορεί να Φθάσει τους 820C για 30' οπότε γίνεται και η απολύμανση. Μίγμα ατμοσφαιρικού αέρα και ατμού κατεβάζει τη θερμοκρασία στους 600C, αλλά η απολύμανση του εδάφους δεν είναι πλήρης. Αποφεύγονται όμως τα τοξικά Φαινόμενα που παρουσιάζονται στις 
.υψηλές θερμοκρασίες,
Θέρμανση του εδάφους σε 850C και πάνω έχει ως αποτέλεσμα την αποσύνθε
ση διαφόρων χημικών ουσιών που υπάρχουν στο έδαφος και τη δημιουργία σε μεγάλες ποσότητες διαλυτών αλάτων Ν, Mg, Ρ και Κ. Ας σημειωθεί ακόμα ότι η Ν Η3 (αμμωνία> κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων μετά την απολύμανση με ατμό, υπάρχει σε τέτοιες ποσότητες μέσα στο έδαφος που Είναι τοξική για τα φυτά. Η συγκέντρωση υψηλών ποσοτήτων αμμωνίας στο έδαφος δημιουργείται από τη διάσπαση των οργανικών ουσιών επιταχύνεται στις υψηλές θερμοκρασίες. ΓΙ' αυτό πρέπει να περιμένομε 3 - 6 εβδομάδες νια να χρησιμοποιήσαμε το έδαφος για φύτευση.
ffff
Σχ. 3.1Υ.
Απολύμανση μιγμάτων εδάφους με ατμό. ΣΤΟ Κέντρο και κατά μήκος ΤΟι' πάγκου ΦαίνεΤ€ΙΙ ο σωλήνας από ΤΙς ΤρύΤΤΕς τοι) οποίου Φεύγει o ζεστός ατμός. Τέλος τοποθετούνται τα διάφορα τα τελάρα (κασάκια) κλπ. το οποία, πρέπει, ΟΤΤωσδήΠOΤξ, να απολυμανθ0ύν. Όλα σκεπάζονται με νάϋλον για να μη ο ατμός.
β) Απολύμανση του εδάφους με χημικές ουσίες.
οι χημικές ουσίες καταστρέφουν ΤΟΙ-ις οργανισμούς που βρίσκονται μέσα στο έδαφος, χωρίς να προκαλούν διασπαση των Φυσικών και των χημικών υλικών (π.χ. λιπασμάτων) του.
Για να έχομε με την εφαρμογή των χημικών ουσιών ΙκανΟΠΟΙηΤΙΚά αποτελέσματα, το έδαφος πρέπει να έχει υγρασία από - 80% της υδατοϊκανότητάς του και η θερμοκρασία του να είναι από 1 8 - 240C. Χημικές ουσίες που χρησιμοποιούμε νια την απολύμανση του εδάφους είναι:
1) Φορμαλδεάδη.
Είναι καλό μυκητοκτόνο με μεγάλη διεισδυτιΚή ικανότητα. Καταστρέφει πολλούς σπόρους ζιζανίων, αλλά δεν έχομε ικανοποιητικά αποτελέσματα όσον αφορά την καταστροφή των νηματωδών και των εντόμων. Για τα εμπορικά παρασκευάσματα ακολουθούμε κατά τη χρησιμοποίηση του τις οδηγίες του παρασκευαστή και περιμένομε 2 εβδομάδες, ώσπου να απομρκρυνθεί όλη η Φορμαδε'ϋδη.
2)
Εισάγεται μέσα στο έδαφος μ' έναν εγχυτήρα σε βάθος 10 - 20 cm — υπολογίζεται ότι το 60% των παθογόνων μικροοργανισμών του εδάφους βρίσκονται και ζουν μέσα στο έδαφος μέχρι βάθους 20 cm — και σε θέσεις που να απέχουν μεταξύ τους 20 - 25 cm. Το έδαφος καλύιπεται από νάυλον για τρεις μέρες και μετά αΦήνεται να αερισθεί για 10 ημέρες. Η χλωροπικρίνη είναι αποτελεσματική για τους νηματώδεις, τα έντομα και για πολλούς σπόρους ζιζανίών, αλλά όχι και για τους μύκητες. Ακόμη είναι πολύ τοξική για τα Φυτά.
3) Βρωμιούχο Μεθύλιο.
Αυτή η δύσοσμη και τττητική χημική ουσία είναι πολύ τοξική για τον άνθρωπο. Πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε ανοικτούς χώρους και από ενήλικα άτομα. Πολλοί νηματώδεις, έντομα, σπόροι ζιζανίων και μερικοί μύκητες καταστρέφονται από το βρωμιούχο μεθύλιο. Εφαρμόζεται με έγχυση μέσα στο έδαφος 2 kg σε κάθε 10 m2, Το έδαφος καλύτπεται με πλαστικό και γύρω-γύρω στις άκρες του πλαστικού ρίχνομε επάνω χώμα για να μη διαφύγει το αέριο. Το πλαστικό πρέπει να παραμείνει πάνω στο έδαφος 48 ώρες. Η διάχυση του αερίου βρωμιούχου μεθυλίου στους πόρους του εδάφους απολυμαίνει το έδαφος σε βάθος 30 cm, Η ίδια εργασία μπορεί να γίνει και στα μίγματα εδάφους που έχομε σε σωρούς. Και στις δύο περππώσεις αφήνεται το έδαφος η το μίγμα να αερισθεί για 2 - 3 μέρες. Μπορεί να γίνει και συνδυασμός βρωμιούχου μεθυλίου και χλωροπικρίνης, αλλά τότε το έδαφος πρέπει να μείνει 12 - 14 ημέρες για να αερισθεί. 
4) Βαπάμ Vapam).
Είναι διαλυτό στο νερό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πότισμα. Καταστρέφει σπόρους ζιζανίων, τους περισσότερους μύκητες του εδάφους, και κάτω από κατάλληλες συνθήκες τους νηματώδεις. Κατά την εφαρμογή του ακολουθούμε τις οδηγίες του κατασκευαστή. Για να Φυτέψομε Φυτά στο έδαφος πρέπει να περάσουν 2 εβδομάδες. Η τοξικότητα του για τον άνθρωπο είναι χαμηλή.
Εκτός από τα χημικά απολυμαντικά εδάφους που αναφέραμε, υπάρχουν και αλλά που κυκλοφορούν στο εμπόριο και πρέπει κατά την εφαρμογή τους να ακολουθούμε πάντοτε τις οδηγίες του κατασκευαστή.
3.2 Λιπάνσεις — Αρδεύσεις.
Τα Φυτά για να αναπτυχθούν και να αποδώσουν ικανοποιητικά, χρησιμοποιούν τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους τα οποία παίρνουν με το εδαφικό υδατοδιάλυμα. Τα κύρια θρεπτικά στοιχεία είναι: το άζωτο, ο Φώσφορος και το κάλιο τα οποία χρησιμοποιεί το Φυτό σε μεγάλες ποσότητες. Τα δευτερεύοντα θρεπτικά .στοιχεία είναι: το ασβέστιο, το θείο και το μαγνήσιο από τα οποία τα Φυτά χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες. Τα ιχνοστοιχεία, από τα οποία τα Φυτά χρησιμοποιούν ελάχισΫες ποσότητες, είναι: ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός, το βόριο, το μαγγάνιο, το μολυβδαίνιο και το χλώριο. Όλα τα παραπάνω θρεπτικά στοιχεία παίρνονται από τα Φυτά με τη μορφή ιόντων που βρίσκονται διαλυμένα μέσα στο νερό του εδάΦους.
Από τον ατμοσφαιρικό αέρα τα Φυτά παίρνουν το διοξείδιο του άνθρακα και το οξυγόνο και από το έδαφος τα θρετττικά στοιχεία που αναφέραμε, και το νερό. Πολλές Φορές τα θρετττικά στοιχεία που αναφέραμε, δε βρίσκονται έδαφος και επειδή είναι απαραίτητα για την ανάτττυξη του Φυτού, τα προσθέτομε εμείς,
3.2.1 Λιπάνσεις.
Η προσθήκη των θρεπτικών ουσιών στο έδαφος ή η λίπανση, όπως λέγεται, του εδάφους γίνεται με τα λιπάσματα. Λίπασμα καλείται κάθε ουσία που περιέχει ένα ή περισσότερα θρεπτικά στοιχεία τα οποία παίρνουν τα Φυτά για την ανάπτυξη τους. οι γενικές αρχές που διέπουν τις λιπάνσεις είναι:
α) Έχομε μέγιστη απόδοση των Φυτών όταν όλοι οι συντελεστές παραγωγής (Φυσικοχημική κατάσταση του εδάφους, εδαφικό νερό, Φως, θερμοκρασία, σχετική υγρασία ατμοσφαιρικού αέρα κλπ.) βρίσκονται στις ευνοϊκότερες αναλογίες για το Φυτό. Στην αντίθετη περίπτωση η απόδοση του Φυτού εξαρτάται και συμβαδίζει με το συντελεστή που βρίσκεται σε μη ευνοϊκή αναλογία με αποτέλεσμα οι αποδώσεις των Φυτών να μειώνονται.
β) Το είδος η ποικιλία του Φυτού και o σκοπός της καλλιέργειας (άνθη, Φύλλωμα, καρποί) διαμορφώνουν ανάλογα τη λίπανση. Γενικά, Φυτά που καλλιεργούνται για το πλούσιο Φύλλωμά τους έχουν ανάγκη από μεγαλύτερες ποσότητες αζώτου ενώ Φυτά που καλλιεργούνται για άνθη χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες Φω
σΦόρου και καλίου.
γ) Τα «ελαΦρά» εδάφη (αμμώδη) χρειάζονται περισσότερες ποσότητες λιπασμάτων από τα αργιλώδη. Τα λιπάσματα ρίχνονται περισσότερες από μια Φορές στα αμμώδη εδάφη για να μην ξεπλένονται από τα νερά της βροχής ή των ποτισμάτων και χάνονται για το Φυτό.
δ) Κατά την εκλογή των διαφόρων τύπων λιπασμάτων (πίνακας 3.2.1 πρέπει να έχομε υπόψη μας και την επίδρασή τους στο εδαφοδιάλυμα (επηρεασμός του ΡΗ).
ε) Όλα τα λιπάσματα μέσα στο έδαφος μετατρέπονται τελικά σε ενώσεις οι οποίες καθορίζονται από τον τύπο του εδάφους. Μια συνηθισμένη δόση λιπάσματος Φθάνει τα 25-50 Το λίπασμα αυτό ενσωματώνεται μέσα στο έδαΦος (με σκάψιμο, όργωμα ή Φρεζάρισμα) σε βάθος 20 cm περίπου. Στρώμα εδάΦους με το ίδιο πάχος ζυγίζει περίπου 230.000 kg. Γίνεται αμέσως αντιλητπό ότι το έδαφος, λόγω του μεγάλου βάρους του συγκριτικά με τη μικρή ποσότητα του λιπάσματος, επικρατεί και επιδρά στο λίπασμα, καθορίζοντας και τις ενώσεις οι οποίες θα σχηματισθούν. Έτσι το έδαφος έχει την ικανότητα να ρυθμίζει τις ποσό
τητες των θρεπτικών στοιχείων που θα συγκρατήσει ή θα απελευθερώσει για τα Φυτά.
στ) οι λιπάνσεις πρέπει να συνοδεύονται και με τις ανάλογες αρδεύσεις. Όταν σε έδαφος με λίγη υγρασία προσθέσομε ικανές ποσότητές λιπασμάτων, μπορεί να
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.'.
Τα κυριότερα λιπάσματα που στην Ελλάδα με την περιεκτικότητά τους στα σε κύρια θρεπτικά στοιχεία.
Είδος και τύπος λιπασμάτων |
| Άζωτο (Ν) |
|
| 'w Ο | Παρατηρήσεις | ||
|
| σ | ||||||
1. Απλά Νιτρικό νάτριο Νιτρική άσβεστος Θειική αμμωνία Ν ττρική αμμωνία Ουρία Αιματάλευρα Οστεάλευρα ΥπερΦωσΦορικά 0-16-0 ΥπερΦωσφορικά 0-20-0 ΥπερΦωσΦορικά 0-42-0 Θειικό κάλι Χλωριούχο κάλιο 2. Σύνθετα Φωσφορική αμμωνία Νιτρικό κάλιο XL-60 | 21 16 15 |
| 16 13-15 14 | 48 14 3-13 | 16 ι 8-20 42 20 30 | 48-52 50-60 44 15 |
| αλκαλικό, υγροσκοπικό περιέχει 26-28% ασβέστιο, αλκαλικό όξινο, χρησιμοποιείται για βασική λίπανση υγροσκοπικό; εκρηκτικό περιέχει και 1-2% Ρ2Ο5 περιέχουν και ποσότητα Φωσφόρου (20-30%) απλό υπερΦωσΦορικό, περιέχουν και 40-50% γύψο απλό υπερφωσΦορικό, περιέχουν και 40-50% γύψο πυκνό υπερΦωσΦορικό, περιέχουν μικρή ποσότητα γύψου Το χλώριο αναι τοξικό για τα Φυτά τύπος 16-20-0 Χρησιμοποιειται για υδρολιπάνσεις (νέος τύπος 30-15-30 και ιχνοστοιχεία) |
Σύνθετα πλήρη υπάρχουν στους τύπους: 12-12-12, 8-16-16, 1 1-15-15. 
Μικτά πλήρη υπάρχουν στους τύπους: 4-8-12, 8-8-8, 6-8-8, 5-10-10.
Κοπριά: Ένας τόννος ισοδυναμεί με 50 kg λιπάσματος τύπου 3-5-1 Ο.
Σημείωση: Υπάρχουν και άλλα σύνθετα λιπάσματα με εμπορικές ονομασίες (π.χ. Φλοραντίν, Rosis, Fleurin, Lonzin κ.α.), που κυκλοφορούν στο εμπόριο και χρησιμοποιούνται απο τομς.ανθοκόμους.
δημιουργηθούν για τα Φυτά τεχνικές συνθήκες μαράνσεως εξαιτίας της αυξήσεως της οσμωτικής τπέσεως του εδαΦοδιαλύματος και κατά συνέπεια της ολικής δυνάμεως συγκρατήσεως της εδαφικής υγρασίας από το έδαφος. Αυτό πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα όταν λιπαίνομε Φυτά που βρίσκονται μέτα σε δοχεία (γλάστρες, ζαρντινιέρες, κλπ.) για να μην έχομε δυσμενή αποτελέσματα στην ανάπτυξη των Φυτών ή και την ολοκληρωτική καταστροφή τους.
ζ) Η ανάλυση του εδάφους καθώς και η ανάλυση του Φυτού δεν μπορει' να μας καθορίσει απόλυτα την ποιότητα και την ποσότητα του λιπάσματος που θα προσθέσομε στο έδαφος. Τέτοιες πληροφορίες όμως είναι πολύ χρήσιμες για την καλύτερη επιλογή και χρήση των λιπασμάτων. Αν οι σχετικές αναλύσεις συνοδεύονται και με *πειράματα για την απόδοση των Φυτών, τότε έχομε σαφέστερη γνώση για την ποσότητα των θρεπτικών στοιχείων που μπορούν να αφομοιώσουν τα Φυτά από το συγκεκριμένο έδαφος.
η) Τα συμτττώματα ελλείψεως (τροφοπενίες) των θρεπτικών στοιχείων που παρατηρούνται πάνω στα Φυτά, αποτελούν μια γρήγορη και αξιόπιστη μέθοδο διαγνώσεως των αναγκών των Φυτών. Όμως τα συμπτώματα της ελλείψεως δεν γίνονται πάντοτε αντιλητττά και καθυστερεί, μερικές Φορές ανεπανόρθωτα, η προσθήκη του στοιχείου που λείπει.
θ) Το αμμωνιακής μορφής άζωτο χρησιμοποιειται για βασική λίπανση και ο εφοδιασμός του εδαΦοδιαλύματος με φόντα ΝΗ4 είναι μακροχρόνιος και συνεχής. Τα νιτρικής μορφής λιπάσματα αποδίδουν άζωτο αμέσως αφομοιώσιμο και γι' αυτό λιπαίνομε με τέτοια λιπάσματα πάντοτε κατά τη βλαστική περίοδο του Φυτού. 
ι) Ο Φώσφορος δε μετακινείται μέσα στο έδαφος, γι' αυτό και πρέπει, κατά το 
δυνατόν, η λίπανση να εφαρμόζεται κοντά στο ριζόστρωμα των Φυτών. Πρέπει να ανακατεύεται πολύ καλά όταν προστίθεται στα μίγματα.
ια) Το κάλιο έχει μεγαλύτερη κινητικότητα από το φώσφορο, μικρότερη όμως από το άζωτο. Στα αμμώδη εδάφη ξεπλένεται εύκολα με τα νερά της βροχής η με τα συχνά ποτίσματα που επιβάλλονται, άλλωστε, σε τέτοια μηχανικής συστάσεως εδάΦη.
Ιβ) Μεγάλες ποσότητες αλάτων στο έδαφος ή κυρίως στα μίγματα εδάφους περιορίζουν την αύξηση των Φυτών, προκαλούν «κάψιμο» στα Φύλλα και τελικά οδηγούν το φυτό στο θάνατο. Υπερβολικές λιπάνσεις κυρίως στα Φυτά που αναπτύσσονται μέσα σε δοχεία, οδηγούν γρήγορα στη συσσώρευση αλάτων στο έδαφος 
με όλα τα δυσμενή επακόλουθα. Περιοδικά ξεπλύματα του εδάΦομς με νερό, Φυσικά χωρίς να έχει άλατα, μας βοηθούν στο να Φύγουν τα άλατα από το έδαφος (τα ξεπλύματα μπορούν να γίνουν κάθε 3 ή 6 ή 12 εβδομάδες ανάλογα).
Η Τεχνική της λπάνσεως.
Ένα καλό πρόγραμμα λιπάνσεων των Φυτών είναι αυτό που δίνει αργά και σταθερά τα θρεπτικά στοιχεία στα Φυτά. Περιλαμβάνει προσθήκη λιπασμάτων στο έδαΦος μια ή δυο φορές το χρόνο (κατά προτίμηση αργά το Φθινόπωρο) και συμπληρώνεται με πρόσθετες λιπάνσεις ειδικά καγύ την περίοδο της αναπτύξεως των Φυτών.
Το άζωτο, ο Φώσφορος και το κάλιο είναι στοιχεία που πρέπει πάντοτε να υπάργουν στο έδαφος ή στα μίγματα εδάφους γιατί αυτά κυρίως βοηθούν στην ανάπτυξη του Φυτού. Τα ρίχνομε στο έδαφος πριν από τη σπορά ή τη φύτευση των φυτών σε μορφή οργανικών λιπασμάτων (κοπριά κλπ.) ή με τα διάφορα χημικά λιπάσματα (πίνακας 3.2.2).
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.2
Λιπάσματα, τύποι και ποσότηττς• λιπασμάτων.
|
| ||||||||||||
Η βασική λίπανση για τις πολυετείς καλλιέργειες γίνεται στο τέλος κάθε βλαστικού κύκλου (π,χ. Νοέμβριο) και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Για τις μονοετείς καλλιέργειες γίνεται πριν από τη σπορά ή τη μεταφύτευση στις μόνιμες θέσεις. Για μια καλή βασική λίπανση, για τα διάφορα μίγματα εδάφους που χρησιμοποιούμε, ανακατεύομε 2 κουταλιές του τσαγιού (γεμιστές) κάθε 10 dm3 εδάφους από το μίγμα των παρακάτω λιπασμάτων: 
5 kgr οστεάλευρα.
— 5 kgr απλό υπερΦωσΦορικό.
— 1 kgr θειϊκό κάλιο.
Ως συμπληρωματική λίπανση δίνεται στην περίοδο της ταχείας ανατττύξεως των Φυτών, υδρολίπανση κάθε 15 - 30 ημέρες ανάλογα και με την ανάπτυξη των Φυτών..Γι' αυτό το σκοπό μέσα σε 4 λίτρα νερό διαλΨομε μία κουταλιά (του τσαγιού) νιτρικό κάλιο και μία νιτρική αμμωνία. Μπορούμε να κάνομε και διάφορους συνδυασμούς λιπασμάτων υπολογίζοντας καλά τις ποσότητες που χρειάζονται και με τη συμβολή πάντοτε των Πινάκων 3.2.2 και 3.2.3.
Για την επιχειρηματική ανθοκομία, όπου οι λιπάνσεις δίνονται μέσα από το σύστημα ποτίσματος των Φυτών, μπορούμε να ακολουθήσομε την παρακάτω μέθο-
Διαλύομε μέσα σε νερό 100 lt, νιτρική αμμωνία 15 kgr, Φωσφορική αμμωνία 4,5 kgr, χλωρικό κάλιο 6 kgr.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.3.
Λιπάσματα και ποσότητες που γισ κάθε γλάστρα.
Λίπασμα | Χημικοί τύποι | ppm | 9τ/γλάστρα | Κουταλιές του γλυκού ανά 1 Ο γλάστρες' |
Νιτρική αμμωνία ΜονοφωσΦορικό ασβέστιο Χλωριούχο κάλιο Θειικό ασβέστιο | ΝΗ4ΝΟ3 * κα CaS04 | ι οο ι οο ι οο 25 | 0,46 0,65 0,30 0,22 | 2 1 1 |
Η γλάστρα έχει μέγεθος 15 cm. Η διάλυση γίνεται σε 100 cm3 νερό. Σε κάθε γλάστρα ρίχνομε 10 cm3 διαλύματος.
Τα παραπάνω χημικά λιπάσματα πρέπει να διαλυθούν τελείως στο νερό. Πριν δοθεί στα Φυτά, η διάλυση αραιώνεται (1 μέρος διαλύματος προς 200 μέρη νε
ρού) για την περισσότερο ομοιόμορφη διανομή των λιπασμάτων.
Ειδικά για το μικτό λίπασμα XL 60 (15 - 30 - 15) μπορούμε να διαλύσομε 1 ΟΟ - 125 gr σε 100 lt νερού και να ρίξομε το διάλυμα στο έδαφος υπολογίζοντας περίπου 4 lt για κάθε τετραγωνικό μέτρο εδάφους.
Τελικά για τη λίπανση των Φυτών που καλλιεργούνται μέσα σε δοχεία, μπορούμε να στηριχθούμε στις παρακάτω βασικές αρχές:
α) Κατά τη σύνθεση των μιγμάτων εδάφους, ανακατεύομε και τα χημικά λιπάσματα σαν βασική λίπανση, σε αναλογία 1 - 2 kgr (πληρες λίπασμα η Φωσφοριοκαλιούχον) ανά 100 kgr μίγματος εδάφους.
β) Για τις συμπληρωματικές λιπάνσεις, κατά την περίοδο αναπτύξεως των φυτών, χρησιμοποιούμε τις υδρολιπάνσεις σε μια αναλογία 1 - 2 gr λιπάσματος σε ένα λίτρο νερού και υδρολιπαίνομε κάθε 15 - 30 ημέρες ανάλογα με το στάδιο ανατπύξεως των φυτών.
γ) Πάντοτε η υδρολίπανση σε δοχεία (γλάστρες, ζαρντινιέρες κλπ.) πρέπει να γίνεται όταν στο έδαφος υπάρχει υγρασία και ποτέ όταν το έδαφος είναι ξερό. Μάλιστα, Φροντίζομε να διατηρούμε την υγρασία του εδάφους μέσα στα δοχεία και τις επόμενες μέρες από την υδρολίπανση,
Οι τρόποι τώρα με τους οποίους εφαρμόζονται οι λιπάνσεις είναι οι παρακάτω:
a) Όταν υπάρχει σύστημα αρδεύσεως, μαζί με το νερό, εισάγονται και οι ποσότητες των υδατοδιαλυτών λιπασμάτων σε αναλογία ενός μέρους διαλύματος λιπασμάτων σε 100 η 200 μέρη νερου. Υπάρχουν σήμερα αρκετά συστήματα με τα οποία εισάγομε αναλογικά μέσα στις γραμμές αρδεύσεως τις ποσότητες του πυκνού διαλύματος των λιπασμάτων.
β) Όταν ποτίζομε γλάστρες με λάστιχο (με τα χέρια), τότε με μια απλή σύνδεση ενός σωλήνα με μικρή διάμετρο που βρίσκεται το ένα άκρο του μέσα στο διάλυμα και το άλλο στη σύνδεση του λάστιχου με τη βρύση, γίνεται η αναρρόφηση του διαλύματος των λιπασμάτων. Το νερό που τρέχει μέσα στο λάστιχο του ποτίσματος παρασύρει και το διάλυμα και έτσι ποτίζομε και λιπαίνομε συγχρόνως (σχ. 3.2α).
γ) Οταν λιπαίνομε περιοχές στο ύπαιθρο, εφαρμόζομε τη βασική λίπανση πριν από τη σπορά ενσωματώνοντας τα λιπάσματα μέσα στο έδαφος με σκάψιμο, Φρε-
ffff
Λίπανση σε περιοχές υπαίθρου.
ζάρισμα ή και με μια τσουγκράνα όταν το έδαφος είναι καλλιεργημένο. Όταν τα φυτά μεγαλώσουν, ρίχνομε σε δυο γραμμές το λίπασμα σε απόσταση 1 5 cm από τη γραμμή των Φυτών (σχ. 3.2β).
δ) Όταν έχομε να λιπάνομε μεγάλο Φυτό, υδρολιπαίνομε Κύκλο, ανάλογα με το μέγεθος τοι) φυλλώματος Των Φυτών, κΟι πάντοτε σε απόσταση από τον κορμό του Φυτού. Ακολουθεί ΠάνΤΟΤξ πότισμα, για να φθάσει το λίπασμα βαθιά στην περιοχή των ριζών (σχ. 3.2γ).
ε) Όταν έχομε μεγάλα δένδρα, εφαρμόζομε λιπάνσεις (σχ. 3.2δ) σε κάθε δέν
δρο χωριστά. Έτσι μπορούμε να εφαρμόσομε λιπάνσεις σε βάθος, υδρολιπάνσεις, επιφανειακή λίπανση και διαφυλλική λίπανση.
Η διαφυλλική λίπανση συνίσταται στον ψεκασμό των φύλλων με αραιές διαλύσεις λιπασμάτων και έχει αξία μόνο στις περιπτώσεις που παρουσιάζονται ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων εξαιτίας της αδυναμίας των φυτών να παραλάβουν την τροφή τους από το έδαφος (π.χ. καταστροφή των ριζών, ασθένειες στα αγγεία των φυτών κλπ.)
ffff
Σχ. 3.2γ. Υδρολίπανση σε μεγάλα φυτά,
ffff
Σχ. 3.26.
Φυτά. α) Λίπανση σέ βάθος. β) ' Υδρολίπανση. Υ) ****λίπανση. δ) Διαφυλλική δίπανση.
3.2.2 Αρδεύσεις.
Το νερό αποτελεί τα 8ΜΟ% του βάρους των αυξανομένων ιστών και 60-80% του βάρους του Φυτού. Όλες σχεδόν τις θρεπτικές ουσίες τα Φυτά τις παραλαμβάνουν από το έδαφος διαλυμένες στο νερό. Συνεπώς, για να ανατττυχθούν γρήγορα τα Φυτά, πρέπει να υπάρχει.ένα συνεχές «ρεύμα» νερου από τη ρίζα προς τα Φύλλα όπου το νερό εξατμίζεται από τα στομάτια των Φύλλων (διατπιοή). Τα κύτταρα τών Φυτών περιέχουν πάνω από 90% της συνολικής τους μάζας νερό και η χημεία του κυττάρου βασίζεται στην παρουσία του νερού ως διαλύτη. Το πρωτόπλασμα μόνο πάνω από ένα ορισμένο βαθμό διογκώσεως έχει την ικανότητα να κάνει τις διάφορες Φυσιολογικές λειτουργίες. Αν το ποσό του νερού μέσα στο Φυτό ελαττωθεί και πέσει κάτω από ένα ορισμένο όριο και κατά συνέπεια ελαττωθεί και o βαθμός διογκώσεως του πρωτοπλάσματος, τότε παρατηρούμε περιορισμό των Φυσιολογικών αντιδράσεων του Φυτού και μετά από λίγο και τη μάρανση του Φυτού. Ας σημειώσομε ακόμα ότι κατά τη διαπνοή αποφεύγεται η υπερθέρμανση του Φυτού.
Σημαντικές ποσότητες νερού Φεύγουν (εξατμίζονται) και από την επιφάνεια του εδάφους. Οι ποσότητες αυτές συμπληρώνονται στο έδαφος με τις βροχές ή με τις αρδεύσεις.
Το άθροισμα της καταναλώσεως νερού με τη διαπνοή και με την εξάτμιση από την επιφάνεια του εδάφους ονομάζεται υδατοκατανάλωση ή εξατμισοδιαπνοή.
Παράγοντες που επηρεάζουν την υδατοκατανάλωση είναι:
— Το είδος, η ποικιλία, το στάδιο ανατπύξεως και η πυκνότητα Φυτεύσεως των φυτών.
* Η διάρκεια της περιόδου αναπτύξεως των Φυτών.
Η θερμοκρασία, η υγρασία του ατμοσφαιρικού αέρα και η ταχύτητα των ανέμων.
* Η εποχή του έτους καθώς και η ένταση και η διάρκεια της ηλιακής ακτιγοβολίας.
* Η μέθοδος αρδεύσεως (σύστημα αρδεύσεως).
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες μπορούν να δρουν μαζί η χωριστά, ανάλογα με τις συνθήκες που υπάρχουν σ' ένα μέρος. Άνεμοι π.χ. θερμοί και ξεροί (όπως ο λίβας) είναι δυνατόν να καταστρέψουν τα Φυτά, αν δεν προλάβομε να συμπληρώσομε το ποσό του νερού που χάθηκε από το έδαφος με ποτίσματα.
Για να ποτίσομε όμως με νερό πρέπει πρώτα να είμαστε βέβαιοι για την καταλληλότητα του νερού. Τα «σκληρά» νερά, όταν δηλαδή τα νερά έχουν διαλυμένα άλατα ασβεστίου και μαγνησίου είναι εντελώς ακατάλληλα για τα οξύΦιλα Φυτά (αζαλέα, γαρδένια, καμέλια, ορτανσία κλπ.). Την ποιότητα του νερού και την κατάταξή του θα την καθορίσει με ακρίβεια μόνο μια ανάλυση στα εδαφολογικά Ινστιτούτα. Για την επιχειρηματική ανθοκομία αυτό θεωρείται πολύ απαραίτητο και πρέπει να προηγείται πριν από τη χρησιμοποίηση του νερού για τα ποτίσματα. Η τεχνική του ποτίσματος.
Ο τρόπος με τον οποίο θα εφοδιάζομε τα Φυτά με νερό, εξαρτάται από το είδος των Φυτών, το χώρο στον οποίο ανατττύσσονται (γλάστρες, θερμοκήπια, ύπαιθρο κλπ.) και από το μέγεθος της καλλιέργειας:
Στα σπορεία το νερό πρέπει να πέφτει σε μορφή πολύ λεπτών σταγονιδίων. Μόλις εμφανισθούν τα νέα φυτά ποτίζομε στη βάση τους αποφεύγοντας να ρίχνομε νερό στα Φύλλα, (για να αποφύγομε την ανάπτυξη ασθενειών).
οι Θάμνοι και τα δένδρα ποτίζονται πάντοτε στη βάση τους, προσέχοντας το νερό να μη έρχεται σε επαφή με τον κορμό τους.
— Σ' ένα μικρό ανθόκηπο ποτίζομε με εύκαμπο πλαστικό σωλήνα (K. λάστιχο), στην άκρη τοι) ΟΤΤ0ί0υ μπορούμε να προσαρμόσομε κατάλληλο εκτοξευτήρα (μπεκ).
*— Σ' ένα μεγάλο ανθόκηπο ή πάρκο τοποθετούμε υπόγειο σύστημα σωληνώσεων ΟΡΙσμένες θέσεις υπάρχουν υδροληψίες που εφαρμόζουν μπεκ ή άλλΟΙ 0ωλήνες.
Η άρδευση των θερμοκηπίων γίνεται με αυλάκια, με καταιωνισμό, με άρδευση με σταγόνες ή και με κατάκλιση, ανάλογα με τον Τύπο του θερμοκηπίου και το σύστημα Φυτεύσεως των φυτών. Σ' αυτά τα θερμοκήπια Φροντίζομε να υπάρχει και το ανάλογο σύστημα στραγγίσεως.
— Για Φυτά που αναπτύσσονται μέσα σε μεγάλα δοχεία ή τράπεζες και έχουν βάθος μίγματος εδάφους 10 - 20 cm, υπολογίζομε περίπου 6 - 10 λίτρα νερού ανά τετραγωνικό μέτρο (lt/m2 ).
— Για μεμονωμένες γλάστρες ή δοχεία ρίχνομε ποσότητα νερού ίση περίπου με το 1/4 του όγκου τους. Για πολλές γλάστρες χρησιμοποιούμε μικρής διαμέτρου πλαΙΤΤΙΚΟύς («μακαρόνια») σωλήνες που ξεκινούν από τον κύριο αγωγό τροφοδοσίας
ffff
και καταλήγουν ένας σε κάθε γλάστρα (σχ. 3.2ε). Στην άκρη κάθε σωληνίσκου υπάρχει ένα βαρίδΙ0 ή ένα άγκιστρο για να τον συγκρατεί μέσα στη γλάστρα.
— Όταν στα θερμοκήπια έχομε Φυτά που αναπτύσσονται μέσα σε τράπεζες (ή τραπέζια ή πάγκους), Τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσομε και την άρδευση από κάτω. Διοχετεύομε το νερό από το κάτω μέρος του πάγκου και ελέγχομε την παρο
χή του μ' Εναν πλωτήρα αυτόματα, Έτσι το νερό ανεβαίνει ακριβώς στο ύψος που εμείς θέλομε να ανέβει (είναι το ύψος του ριζοστρώματος των Φυτών). Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να ποτίσομε και τις γλάστρες, αν βέβαια είναι τοποθετημένες κατάλληλα σε ειδικές τράπεζες. Δεν προτιμάται από τους καλλιεργητές.
— Στο ερώτημα «κάθε πότε πρέΤΤξΙ να επαναλαμβάνεται το πότισμα», η απάντηση είναι απλή: «Θα ποτίζομε όταν τα ΦΙ.ΙΤά αρχίζουν να δυσκολεύονται να πάρουν νερό από το έδαφος». Αυτό σημαίνει ότι με την υδατοκατανάλωση το έδαφος χάνει συνέχεια νερό το οποίο, όπως έχομε πει, πρέπει να συμπληρώνεται. Η δυσκολία βρίσκεται στο να μπορούμε να γνωρίζομε κάθε Φορά το ποσότης εδαφικής υγρασίας. ΓΙ' αυτό το σκοπό υπάρχουν όργανα με τα οποία μπορούμε να γνωρίζομε την υγρασία τοι) εδάφους (ττ.χ. τενσιόμετρο) και φυσικά και το χρόνο που θα επαναλάβομε το επόμενο Πότισμα. Μία πρακτική λύση είναι να πάρομε στα χέρια μας μια ποσότητα χώματος και να την σφίξομε στη χούφτα μας. Το έδαφος θα πάρει ένα ορισμένο σχήμα. Αν το σχήμα, όταν ξανανοίξομε το χέρι μας παραμείνει το ίδιο, Τότε το έδαφος είναι υγρό. Αν το έδαφος θρυμματισθεί, Τότε είναι ξερό και θέλει πότισμα. Για φυτά που αναπτύσσονται σε δοχεία, είναι εύκολο να πάρομε χώμα ποι) βρίσκεται κοντά στις ρίζες. Για μεγαλύτερα Φυτά που αναπτύάσονται έξω στο Φυσικό έδαφος χρησιμοποιούμε τα εδαφοτρύπανα (σχ. 3.2στ). Την έλλειψη νερού μπορούμε να τη διαπιστώσαμε και από τη γενική εικόνα του φυτού και ειδικά από το χρώμα των Φύλλων (γίνεται βαθύ σκούρο πράσινο). Αυτό όμως aπαιτεί σχετική πείρα.
ffff
Σχ. 3.2,π.
Έλεγχος της υγρασίας εδάφους με εδαφοτρύπανο.
Είύαι λογικό βέβαια ότι δεν πρέπει τα φυτά μας να Φθάσουν στο σημείο μαράνσεως και Τότε να τα ποτίσομε. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να το συγχέομε με την προσωρινή μάρανση που παρατηρείται τις ώρες του μεσημεριού το καλοκαίρι. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τα φυτά αμέσως επανέρχονται στη φυσιολογική τους κατάσταση τις πρώτες απογευματινές ώρες. Γενικά όσο πιο μικρός είναι ο όγκος του εδάΦους που έχουν στη διάθεσή τους τα Φυτά τόσο πιο τακτικά ποτίσματα χρειάζονται.
Η θερμοκρασία που πρέπει να έχει το νερό κατά τη διάρκεια του ποτίσματος ειναι αυτή που έχει και το έδαφος ποσ πρόκειται να ποτίσομε. Οταν το νερό είναι κρύο έχει ως αποτέλεσμα να χαμηλώνει τη θερμοκρασία του εδάφους και να καθυστερεί την ανάπτυξη των Φυτών. Για να αυξήσομε τη θερμοκρασία του νερού, το ανακατεύομε με άλλο θερμότερο. Αν ποτίζομε μέσα σε θερμοκήπια, τότε μπορούμε τον κεντρικό σωλήνα διανομής του νερού να τον περάσομε κατά μήκος του θερμοκηπίου και να επιστρέψει στην τελική στρόφιγγα (βάνα) διανομής του νερού. Με αυτόν τον τρόπο η θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα μέσα στο θερμοκήπιο θα θερμαίνει το σωλήνα και Φυσικά το νερό που κυκλοφορεί μέσα σ' αυτόν.
— Καλύτερος χρόνος ποτίσματος στη διάρκεια της ημέρας θεωρείται από τις 6 το πρωί μέχρι τις 10 π.μ. Αργότερα και κατά το μεσημέρι η εξάτμιση και Φυσικά 
απώλειες του νερού αυξάνονται σημαντικά ειδικά όταν ποτίζομε στο ύπαιρο. ***στα θερμοκήπια αποφεύγομε το πότισμα τις απογευματινές ώρες (6 μαμ. και αργό τερα) γιατί τη νύχτα αυξάνεται η σχετική υγρασία του ατμοσφαιρικού αέρα η οποία γίΰεται ευνοϊκή για την ανάτττυξη μικροοργανισμών που προκαλούν Φυτοπαθολογικές ασθένειες.
3.3 Μεταφυτεύσας.
Οποιαδήποτε μετακίνηση Φυτών από ένα έδαφος σ' ένα άλλο ονομάζεται μεταΦύτευση και είναι μια σπουδαία και τακτική εργασία στην Ανθοκομία. Σε πολύ λίνες ****σήμερα γίνεται σπορά σε οριστικές για το Φυτό θέσεις. Όσο πιο προσεκτικά και όσο πιο καλύτερα γίνεται η μεταφύτευση, τόσο και καλύτερα αποτελέσματα έχει. Μερικές Φορές το Φυτό κατά τη διάρκεια της ζωής του μπορεί να μεταφυτευθεί περισσότερο από μια Φορά.
Διακρίνομε τις παρακάτω περιπτώσεις μεταφυτεύσεως:
a) Μεταφύτευση σποροφύτων σε μεγαλύτερες αποστάσεις ή,αε γλαστράκια ή σε πλασπκά σακ"δια.
Ύστερα από 1 - 2 μήνες από τη σπορά (πίνακας 3,3.1 και όταν τα Φυτά αποκτήσουν ύψος γύρω στα 10 - 1 5 cm, μπορούμε να τα μεταΦυτεύσομε στην οριστική τους θέση. Αντίνα γίνει αυτή η εργασία, μεταφυτεύομε τα σπορόφυτα σε μεγαλύτερα κασόνια, σε φυτώρια, σε γλαστράκια ή και σε πλαστικά σακίδια. Τα πλαστικά σακίδια, ειδικά σήμερα, είναι o καλύτερος τρόπος μεταΦυτεύσεως Φυτών, ιδίως των βαθύρριζων, γιατί έχομε καλύτερα αποτελέσματα και γιατί περιορίζεται r διαταραχή (σοκ) της μεταΦυτεύσεως. Μερικές φορές Φυτεύομε Φυτά στις μόνιμες θέσεις τους ανθισμένα ή μισοανθισμένα.
N Μεταφύτευση ευαίσθητων Φυτών (γλοξίνια, κυκλάμινο, πρίμουλα K.aJ που έχουν παρει' στα θερμοσπορεία.
Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ειδική μεταχείριση.
Τα Φυτά αυτά μόλις αποκτήσουν 4 μόνιμα Φύλλα τα βγάζομε από τα τελάρα με τη βοήθεια ενός λετττού ξύλου που το ένα του άκρο έχει κοπεί σε σχήμα V και τα μεταΦέρομε σε νέα τελάρα σε μεγαλύτερες μεταξύ τους αποστάσεις. Το νέο μίγμα χώματος που θα χρησιμοποιήσομε είναι πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά και ανάλογο για κάθε είδους φυτό. Τα τελάρα τοποθετούνται στο θερμοκήπιο σε
ffff
Σχ. 3.3α.
Μεταφύτευση φυτών στις οργτ•κές τους θέσεις (Φυτά βιολλέτας).
θερμοκρασία 15 - 200C και δέχοντάι προσεκτικά τις περιποιήσεις μας.
Σ' αυτή την πρώτη τους μετακίνηση τα φυτά δεν τα αγγίζομε καθόλου με τα χέρια μας.
Όταν τα φυτά ριζώσουν και αναπτυχθούν ικανοποιητικά, μεταφυτεύονται σε γλαστράκια ΝΟΙ (7 - 8 cm>, στη συνέχεια σε Νο 2 (8 - 12 cm) και τελΙΚά θα γίνει μια τρίτη μεταφύτευση σε γλάστρες Νο 3 (12 - 15 cm) με τις οποίες και θα διατεθούν στο εμπόριο (σχ. 3.3β). Θεωρούμε σκόπιμο σ' αυτό το σημείο να αναφέρομε τη σωστή τεχνική της μεταΦυτεύσεως ενός Φυτού από μια μικρή γλάστρα σε μεγαλύτερη ffff
Σχ. 3.3β.
Διαδοχική μεταφύτευση Φυτών μικρή γλάστρα μεγαλύτερες.
ffff
ffff
Σχ. 3.3Υ.
Η διαδικασία μεταφυτεύσεως του Φυτού από μικρή γλάστρα σε μεγαλύτερη.
Βγάζομε το Φυτό με το χώμα του από τη μικρή γλάστρα και κόβομε γύρω γύρω τις ρίζες σε βάθος 0,5 - 1 cm, όπως φαίνεται στο σχήμα 3.3γ(α).
Στη νέα μεγαλύτερη γλάστρα, αφού εξασφαλίσομε την καλή στράγγιση από την τρύπα στραγγίσεως της γλάστρας, τοποθετούμε αρχικά μίγμα χώματος μέχρι το επίπεδο ΑΒ. Τοποθετούμε στη συνέχεια το Φυτό και συμπληρώνομε χώμα πλευρικά πιέζοντας το μ' ένα ξύλο Ισχ. 3.3γ(β)].
Συμπληρώνομε χώμα στην επιφάνεια της γλάστρας και το πιέζομε με τα χέρια [σχ. 3.3Υ(Υ)].
Ποτίζομε πάντοτε στο τέλος το νέο Φυτό [σχ. 3.3γ(δ)].
γ) Μεταφύτευση στο Φυτώριο * θάμνων και δένδρων.
Τα Φυτά αυτά μεταφέρονται σε ειδικά προετοιμασμένες θέσεις στο Φυτώριο
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.3. Ι.
Χρόνος σποράς σπόρων και * ετήσιων Φυτών, για να είναι έτοιμα να στον κήπο μέχρι και την τελευταία εβδομάδα του Μαίου. Εάν συνθήκες σ' έναν τόπο επιτρέπουν τη μεταφύτευση στο ύπθρο "'Ντερα, τότε σ*νομε το σΜρο στα *ή δυο ή και πραπάνω εβδομάδες νωρίτερα.
|
| ||||||||||||||||||
κοντά στο τέλος του Φθινοπώρου. Το έδαφος των Φυτωρίων λιπαίνεται καλά και καλύπτεται με ικανή ποσότητα κοπριάς για να είναι γόνιμο αλλά και για να στραγγίζει καλά. Όταν τα Φυτά που τοποθετήσαμε στο σπορείο πρόκειται να μεταφερθούν με μπάλα χώματος πρέπει το έδαφος του σπορείου να είναι συνεκτικό. Η Φύτευση των σποροΦύτων στο Φυτώριο γίνεται σε γραμμές που απέχουν η μια από την άλλη 50 - 80 cm ενώ τα Φυτά απέχουν 20 - 40 cm μεταξύ τους ανάλογα με το είδος των Φυτών (Φυλλοβόλα - αειθαλή), και το χρόνο που θα παραμείνουν στα Φυτώρια (1 - 2 χρόνια). Λίγο πριν από τη μεταφύτευση τα σπορόφυτα κλαδεύονται σε ύψος 1 5 - 25 cm και κόβεται συγχρόνως και η πασσαλώδης ρίζα. Μερικά είδη Φυτών μπορούν να έχουν μια ακόμα ή και δυο μεταΦυτεύσεις σε άλλο μέροξ ΐου Φυτωρίου μέχρι να μεταφυτευθούν στις οριστικές τους θέσεις. Πολλά Φυτεύονται σε δοχεία ή σε μεγάλες πλαστικές σακούλες (συνήθως μαύρου χρώματος) και 'διατίθενται στο εμπόριο με μπάλα Χώματος έστω και αν πρόκειται για Φύλλοβόλους θάμνους ή δένδρα.
δ) Μεταφύτευση Φυλλοβόλων δένδρων και θάμνων.
Η Φύτευση φυλλοβόλων δένδρων και θάμνψν στις μόνιμες θέσεις γίνεται•από 
το Νοέμβριο μέχρι το Μάρτιο ανάλογα και με τις κλιματικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Στην αρχή ανοίγομε ένα λάκκο με διάμετρο 40 - 60 cm, τοποθετώντας το επιΦανειακό χώμα χωριστά από το Χώμα του υπεδάφους. Τρ βάθος τοι) λάκκου είναι συνήθως όσο και η διάμετρός του. Αν τα Φυτά είναι εμβολιασμένα (π.χ. τριανταΦυλλΙά) Φροντίζομε, ώστε το σημείο του εμβολιασμού να βρίσκεται ακριβώς στην επιφάνεια του εδάφους. Μπορουμε να δοκιμάσομε και την καλή ή όχι στράγγιση τρυ εδάφους αν γεμίσομε μέχρι τη μέση το λάκκο με νερό και σημειώσομε το χρόνο που χρειάζεται το νερό για να απορροφηθεί.
Κλαδεύομε τις ρίζες και τα κλαδιά του φυτού ανάλογα με το είδος τους και αφήνομε συνήθως 3 - 4 βλαστούς σε κανονΙΚή διάταξη γύρω από τον κορμό. Τους βλαστούς αυτούς τελικά τους κλαδεύομε ανάλογα (20 - 40 cm τελικό μήκος βλαστων). Στη συνέχεια το Φυτό τοποθετείται μέσα σ' ένα πολτό (σερμπέΤΙ> από αργιλώδες χώμα και κοπριά αγελάδας Ισχ. 3.3δ(α)]. Στον πολτό αυτό ρίχνομε ορμόνη ριζοβ0λήματος, ένα εντομοκτόνο και,ένα μυκητοκτόνο. Το βούτηγμα των φυτών στον πολτό θεωρείται απαραίτητο για Φυτά ποι) ταλαιπωρήθηκαν από τη στιγμή που βγήκαν από το φυτώριο μέχρι τη Φύτευσή τους [σχ. 3.3δ(β)].
ffff
Σχ. 3.3δ.
a) Βούτηγμα ριζων θάμνου μέσα σε πολΤό από αργιλώδες χωμα Και κοπριά. β) Φύτευση κοι Πότισμα τοι) θάμνου.
Στην τελική Φάση του Φυτεύματος τοποθετείται o πάσσαλος στο κέντρο περίπου του λάκκου και στη συνέχεια ρίχνομε το επιφανειακό χώμα ή μίγμα χώματος και καλοχωνεμένης κοπριάς και μισό κιλό φωσφορικό λίπασμα (Ο - 1 6 - Ο). Το χώμα τοποθετείται μέσα στο λάκκο σε σχήμα κώνου [σχ. 3.3ε(α)] και απλώνονται πάνω σ' αυτό οι ρίζες του φυτού. Ρίχνεται τελικά και το υπόλοιπο χώμα, πατάμε το EδαΦος και ποτίζομε [σχ. 3.3ε(β)]. Τα ΦΙΙΤά τελικά φυτεύονται βαθύτερα κατά 5 περίπου cm απ' ό,ΤΙ ήταν στο Φυτώριο. Μερικά φυτά, Ιδίως οι καλλωπιστικοί θάμνοι δε χρειάζοντρι πασσάλωμα.
ffff
Σχ. 3.3ε.
*πασσάλωση Φυλλοβόλου δένδρου ή θάμνου. β) Πότισμα.
ε) Μεταφύτευση αειθαλών καλλωπιστικών φυτών.
Μεταφυτεύονται πάντοτε με μπάλα χώματος (σχ. 3.3στ) αλλά μερικές Φορές μικρά κυρίως δασικά (πεύκα, κυπαρίσσια) μεταφυτεύονται και χωρίς μπάλα. Η μετακίνηση τους στην περίπτωση αυτή από το Φυτώριο στις μόνιμες θέσεις, πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν συντομότερα.
Τα εσπεριδοειδή Φυτεύονται με επιτυχία στην αρχή της ανοίξεως, ενώ τα κωνοΦόρα και ο ευκάλυπτος πρέπει να φυτεύονται το χειμώνα ή τέλος Νοεμβρίου. Το μέγεθος της μπάλας χώματος πρέπει να είναι ανάλογο με το μέγεθος του δένδρου και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος.
Αν περιβάλλει τη μπάλα χώματος υλικό που δεν σαπίζει (π.χ. πλαστικό), πρέπει να αφαιρείται πριν από τη Φύτευση. Κατά τα άλλα ακολουθείται η ίδια διαδικασία Φυτεύσεως όπως και στα φυλλοβόλα φυτά.
στ) Μεταφύτευση ή μετακίνηση δένδρων μεγάλης ηλικίας.
Μερικές Φορές για τη γρήγορη κατασκευή ενός κήπου είμαστε υποχρεωμένοι να Φυτεύσομε δένδρα μεγάλης ηλικίας (5 ετών και πάνω) και φυσΙΚά μεγάλης αναπτύξεως. Αλλες πάλι Φορές πρέπει να μετακινήσομε μεγάλης ηλικίας δένδρα σε άλλες θέσεις (σχ. 3.3ζ). Και στις δύο περιπτώσεις απαιτείται ειδική τεχνική.
ffff
Σχ. 3.3σΤ.
Μεταφύτευση αειθαλών. γίνεται ΤΤάνΤ0τε με «μπάλα» χώματος.
ffff
Σχ. 3.3ζ.
Μέτακίνηση δένδρου μεγάλης ηλικίας.
ffff
Στήριξη μεγάλων δένδρων.
Στην πρώτη περίπτωση τα δένδρα προετοιμάζονται με συνεχείς ετήσιες μεταφυτεύσεις ή με κόψιμο των ριζών κυκλΙΚά ακολουθώντας την περίμετρο της κόμης των δένδρων [σχ. Όταν έρθει η ώρα της μεταφυτεύσεως, ανοίγομε λάκκο σε μεγάλο βάθος και πέρα από την περίμετρο της κόμης και το βγάζομε με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μπάλα χώματος [σχ. 3.3η(β)]. H μπάλα τυλίγεται με λινάτσες και νάυλον και μεταφέρεται το Φυτό στον τόπο φυτεύσεως [σχ. 3.3η Τα μεγάλα δένδρα έχουν και μεγάλο βάρος και χρειάζονται ειδικά εργαλεία για την εξαγωγή και τη μεταφορά. Η Φύτευση γίνεται όπως προαναφέραμε. Εκείνο ποι] έχει σημασία είναι να στηριχθεί το δένδρο πολύ καλά για να μην μετακινείται από τους ανέμους (σχ. 3.3θ).
57 4 Η μεταφύτευση των αναρριχητικών.
Δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία αφού τα περισσότερα αειθαλή ή Φυλλοβόλα, βρίσκονται μέσα σε γλάστρες ή νάυλον σάκκους και η επιτυχία της μεταΦυτεύσεως είναι εξασφαλισμένη. Όταν Φυτεύονται κοντά σε τοίχους, ο λάκκος ανοίγεται 40 cm μακριά από αυτόν για να έχουν αρκετό έδαφος να αναπτυχθούν και κυρίως για να αποφεύγεται η ξηρασία στις ρίζες. Προτού Φυτευθούν κλαδεύονται στο 1/3 του ύψους τους.
η) Μεταφύτευση Φυτών για τη δημιουργία πράσινων Φρακτών (μπορντούρεβ.
Στην περίτττωση αυτή τα Φυτά Φυτεύονται αφού ανοίξομε ένα χαντάκι με πλά τος ανάλογο με το μέγεθος των Φυτών. Σε ακαλλιέργητο έδαφος αυτό γίνεται και για μεγάλα Φυτά. Σε καλλιεργημένο μπορούμε να Φυτεύομε Φυτά σε θέσεις ανά-λογα με τον όγκο τους και το μέγεθος τους. ΟΙ αειθαλείς καλλωπιστικοί θάμνοι βιβούρνο, βερβερίδα, ευώνυμο, λιγκούστρο, λιγκουστρίνι, πιττόσπορο, πυράκανθος, τούγια κ.α. Φυτεύονται πυκνά και κλαδεύονται τακτικά, για να δημιουργήσομε Φράκτες οι οποίοι μπορούν να καλύτπουν τοίχους, να χωρίζουν σε τμήματα τους κήπους να δημιουργούν αθέατους από έξω χώρους κλπ
3.4 Άλλες καλλιεργητικές φροντίδες.
Ύστερα από τη σπορά ή τη Φύτευση των καλλωπιστικών Φυτών πρέπει να δώ σομε στα φυτά και μερικές άλλες καλλιεργητικές Φροντίδες, εκτός από τα ποτίσματα και τις' λιπάνσεις που προαναφέραμε, για να έχομε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Με τις Φροντίδες αυτές τα' Φυτά αναπτύσσονται γρήγορα και παραμένουν υγιή και μπορούν να προσαρμοστούν στο σκοπό για τον οποίο τα καλλιεργούμε.
3.4.1 Καταστροφή των ζιζανίων.
οι καταστροφές που μπορούν να πάθουν τα Φυτά από τα ζιζάνια είναι μεγάλες. ΓΙ' αυτό πρέπει σύντομα να * Αυτό γίνεται με διάφορους τρόπους όπως είναΓ το βοτάνΓσμα 'το οποίο γίνεται κυρίως στα σπορεία, στα παρτέρια κλπ. και όταν το χώμα είϋαι υγρό, το σκάλισμα με το οποίο συνήθως καταστρέφομε τα ζιζάνια που βρίσκονταϊ μεταξύ των γραμμών των Φυτών μας και είναι καλύτερα να γίνεται τις πρωινές, ώρες ειδικά το καλοκαίρι. Τέλος τα ζιζάνια μπορούν επίσης να καταστραφούν χημικά με τα διάφορα ζιζανιοκτόνα. Κατά την εφαρμογή τους θα πρέπει να προσέξομε ιδιαίτερα τις οδηγίες του κατασκευαστή. Στην Ανθοκομία ειδικά χρησιμοποιούνται για την καταστροφή πλατύΦυλλωύ ζιζανίων στους χλωροτάπητες, καθώς και για την καταστροφή ζιζανίων μεταξύ των γραμμών των βολβωδών Φυτώθ. Επίσης για. την καταστροφή ζιζανίων σε παρκόκηπους και άλλους χώρους. Αποφεύγομε τη χρήση ζιζανιοκτόνων στις τριανταφυλλιές και γαρυφαλλιές και γενικά σε Φυτά που ανατττύσσονται μέσα σε θερμοκήπια,3.4.2 Κλαδέματα.
Στην Ανθοκομία τα κλαδέματα έ)ξουν σκοπό να μας δώσουν:
— Το επιθυμητό σχήμα στα Φυτά.
Να αυξήσουν τη διακοσμητική αξία των Φυτών δίνοντας σ' αυτά διάφορα γεωμετρικά σχήματα.
Να πάρομε (ύστερα από κλάδεμα) μεγαλύτερα και. ωραιότερα άνθη.
a) Κλάδεμα πολυετών Φυτών.
Τα Φυτά άστερ, δενδρομολόχα, δελφίνιο, ηλιοτρόπιο, μαργαρίτα, πύρεθρο κ.α. των οποίων η βλάστηση ξηραίνεται το χειμώνα, κλαδεύονται στην επιφάνεια του εδάφους. Τα Φυτά που χρησιμοποιούν*αι για μπορντούρες ψαλιδίζονται (κουρεύονταθ τακτικά για να σχηματίσουν ένα συνεχές Φυτικό τοίχωμα. Τέτοια Φυτά είναι: αλτερνάντερα, κεράστιο, συνεράρια, γαρύφαλλο για μπορντούρες κια. Επίσης κλαδεύονται τα γαρύφαλλα (στις γλάστρες) νωρίς το Φθινόπωρο για να δώσουν νέα άνθηση νωρίς την άνοιξη, τα γεράνια για να δώσουν νέα άνθηση όπως και το αντίρρινο αμέσως μετφ την πρώτη άνθηση. Η δάλια μπορείνα κλαδευθεί αμέσως μετά την καλοκαιρινή άνθηση για να δώσει νέα το Φθινόπωρο.
β) Κλάδεμα θάμνων.
Χρειάζεται προσοχή στο κλάδεμα των θάμνων που καλλιεργούνται για τα άνθη τους. Για το κλάδεμα τους πρέπει να γνωρίζομε τον τρόπο που σχηματίζουν τα άντους. Σε θάμνους με πρά»μη ανοιξιάτικη άνθηση, οι ανθοΦόροι οφθαλμοί σχη*από την προηγούμενη βλαστική περίοδο και Φυσικά πάντοτε σε διετείς φλαστούς. Το κλάδεμα σ' αυτούς είναί «ελαφρό» και Φροντίζομε να αΦήσομε ετήαιους βλαστούς πάνω στους οποίους θα γίνει η καταβολή των ανθοφόρων οφθαλμών. οι βλαστοί αυτοί τον επόμενο χρόνο θα δώσουν τα άνθη. Βαθύ κλάδεμα σε τέτοιους θάμνους θα έχει σαν συνέπεια να πάρομε την επόμενη χρονιά μόνο βλάστηση. Τέτοιοι θάμνοι είναι: βεϊγκέλια, βερβερίδα, βιβούρνο, γιασεμί, δέτζια, κορονίλλα, κράταιγος, κρανιά, μιμόζα Νικαίας, πασχαλιά, προύνος, σπειραία, τσιντόνια, Φορσίθια, Φιλάδελφος, χειμώνανθος κ.α.
Σε θάμνους με όψιμη ανοιξιάτικη, καλοκαιρινή ή Φθινοπωρινή άνθηση, οι ανθοΦόροι οφθαλμοί σχηματίζονται μέσα σε λίγες εβδομάδες πάνω σε ετήσιους βλαστούς. Τέτοιοι θάμνοι είναι: βουδλέια, ιβίσκος (ο συριακός και o σινικός), κάσια, κέρρια, λαγγεστρέμια, λαντάντα, ροδοδάΦνη, τριανταφυλλιές, Φάτσια κ.α.
Αυτούς τους θάμνους τους κλαδεύομε στο τέλος του χειμώνα (συνήθως Φεβρουάριο) αφήνοντας 3 - 4 μάτια σε κάθε βλαστό ή και περισσότερα (μέχρι 1 Ο), ανάλογα και με την ανάπτυξη του Φυτού.
Τους θάμνους που καλλιεργούνται σε δοχεία (αζαλέα, γαρδένια, καμέλια, μαγνόλια, ροδόδενδρο) τους κλαδεύομε «ελαΦρά», για να διατηρείται το σχήμα τους και να αραιώνεται η κόμη τους.
Τους θάμνους που καλλιεργούμε για μπορντούρες, για κάλυψη τοίχων, για χωρίσματα (π.χ. ευώνυμο, λιγκούστρο, πιττόσπορο ή αγγελική, ράμνος, τούγια κ.α.) τους κλαδεύομε και κυρίως τους ψαλΙδίζομε τουλάχιστο 2 - 3 Φορές το χρόνο έτσι, ώστε τελικά να μην ξεφεύγομε από το σχήμα ή τα σχέδια που θέλομε να κρατήσομε σταθερά. Μεμονωμένοι τέτοιοι θάμνοι μπορούν να πάρουν σχήματα σφαιρικά, πυραμιδοειδή, κυβικά ή σύνθετα.
Τέλος στους περισσότερους αναρριχηπκςύς θάμνους ακολουθούμε την παρακάτω τακτική: Στα πρώτα χρόνια μετά τη Φύτευση τους κρατάμε 2 - 3 κεντρικούς κλάδους και τους δένομε ώστε να Φθάσουν στο ύψος που θέλομε. Μετά δεν τους κλαδεύομε αλλά κάνομε μόνο ένα κλαδοκάθαρο (αφαίρεση ξηρών, προστριβόμενων και ασθενικών κλάδων). Για θάμνους που ανθοΦορούν πάνω σε ετήσιους βλαστούς κάνομε, όπως προαναφέραμε, ένα μέτριο κλάδεμα, ώστε τον επόμενο χρόνο να έχομε νέα και πλούσια βλάστηση.
γ) Κλάδεμα * δένδρων..
Τα περισσότερα από τα δένδρα αυτά δεν κλαδεύονται παρά μόνο στην αρχή και μέχρι να διαμορφώσουν το σχήμα που θέλομε. Γίνεται μόνο κλαδοκάθαρο. Τα κωνοΦόρα επίσης δεν κλαδεύονται εκτός από ορισμένα που χρησιμοποιούμε για μπορντούρες ή Φράκτες (τούγια, τάξος, μερικά κυπαρίσσια) τα οποία και ψαλιδίζο- με ανάλογα. Στις δενδροστοιχίες των πόλεων τα δένδρα μουριά, σοΦόρα, ροβίνια (ψευδοακακία), ψευδομελία κ,α. συνηθίζεται να κλαδεύονται πολύ βαθιά, ώστε τε- 
λικά να μένουν μόνο οι κεντρικοί βραχίονες γυμνοί και μερικοί άλλοι οι οποίοι επίσης κλαδεύονται βαθιά. Με αυτόν τον τρόπο τα δένδρα δεν παίρνουν μεγάλη ανάπτυξη, ώστε να εμποδίζουν την κυκλοφορία, δε Φθάνουν στα ηλεκτροφόρα σύρματα κλπ.
δ) Κλάδεμα ριζών.
Μερικές φορές για να ανανεώσομε τα Φυτά πο.υ ανατπύσσονται σε δοχεία κάνομε κλάδεμα ριζών. Αφού βγάλομε το Φυτό με το χώμα και τις ρίζες από το δοχείο, «κόβομε» το χώμα και Φυσικά τις ρίζες που βρίσκονται μέσα σ' αυτό, μέχρι 3 cm βάθος για μικρής ανατττύξεως Φυτά και 10 - 15 cm για μεγάλα Φυτά από όλες τις πλευρές όπως φαίνεται στο σχήμα 3.4α(α). Επίσης κλαδεύονται όλες οι ρίζες που βγαίνουν έξω από τη μπάλα χώματος. Στην συνέχεια αφού καθαρίσομε καλά το δοχείο και Φροντίσομε ώστε να εξασφαλίσομε την καλή στράγγιση, τοποθετούμε 5 cm χώμα στο κάτω μέρος του δοχείου και τοποθετούμε το Φυτό στο ίδιο δοχείο [σχ. 3.4α(β)]. Συμπληρώνομε χώμα από όλες τις πλευρές και ποτίζομε.
ffff
Σχ. 3.4α.
Κλάδεμα ριζών. α) Κόβομε το χώμα και Φυσικά τις ρίζες που βρίσκονται μέσα σ' αυτό μέχρι 3 cm για μικρά Φυτά και μέχρι 10-'15 cm για μεγάλα. β) Τοποθέτηση του Φυτού στο δοχείο μετά το κλάδεμα των ριζών του.
ε) Γενικές οδηγίες για το κλάδεμα.
1) Πρέπει να έχομε ΠάνΤΟΤξ υπόψη μας το φαινόμενο «της κυριαρχίας της κορι Φής». Τηθ ανασταλτική δηλαδή δράση της κορυφής ενός βλαστού στην αύξησι των πλευρικών του οφθαλμών. Όταν λοιπόν αφαιρείται η κορυφή, έχομε ανάπτυξη των πλαγίων κλάδων (διακλάδωση) του Φυτού (σχ. 3.4β).
ffff
Σχ. 3.4β.
Κόβον*ας την κορυφή πο αριστερό Φυτό της π0ϊνσέττιας ύστερα από λίγες μέρες αναπτύχθηκαν τρεις νέοι Πλευρικοί βλαστοί από τα «μάτια» της μασ'λάλης.
ffff
Σχ. 3.4γ. Κλάδεμα θάμνου ποι.) εμποδίζει Τη θέα: Κλάδεμα μετά την πρώτη ανθοφορία.
2) Μετά την πρώτη άνθηση των μονοετών φυτών μπορούμε να μειώσομε τον όγκο τους κατά 1/ - 1/2. Τα Φυτά δίνουν νέους βλαστούς και νέα άνθη. Στο σχήμα 3,4γ φαίνεται πως γίνεται αυτό το κλάδεμα.
3) Θάμνοι ή δέντρα που περιορίζουν τη θέα, τα κλαδεύομε έτσι, ώστε να αυξήσομε το οπτικό πεδίο από παράθυρα, βεράντες κλπ. προς τα έξω (σχ. 3.4δ).
4) Όταν κλαδεύομε θάμνους το κόψιμο γίνεται 1 - 2 cm πάνω από το μάτι [σχ, 3.4ε(α)], πάνω από κλαδίσκο [σχ. 3.4ε(β)], με αφαίρεση κλαδίσκου [σχ. 3.4ε(γ)] η στη βάση [σχ. 3.4ε(δ)] και ποτέ στο του μεσογονάτιου διαστήματος [σχ.
61
ffff
Σχ. 3.4ε.
Κλάδεμα θάμνων.
ffff
Σχ. 3.4στ.
Αφαίρεση μεγάλου βραχίονα από τον κορμό, απολύμανση της τομής και επάλειψη.
5) 
Τους μεγάλους βραχίονες τους κόβομε με προσοχή και έτσι, ώστε το ττρΙ1)ΤΟ κόψιμο να γίνεται αϊτό την κάτω μεριά του βραχίονα και μόνο μέχρι το μέσο του πάχους του σε απόσταση 30 cm απ' τον .κορμό. Το δεύτερο κόψιμο σε απόσταση 5 - 10 cm από το πρώτο, αποκόβει εντελώς το βραχίονα, ενώ το τρίτο κόψιμο aφαιρεί και το υπόλοιπο τμήμα του βραχίονα [σχ. 3.4στ(α)]. Τομές με διάμετρο πάνω από 2 cm καλύπτονται με ειδική αλοιφή ή ψεκασμό ή και τα δύο μαζί (σχ. 3.4στ
6) Πάντοτε αφαιρούνται τα καταστραμμένα και τα ξερά κλαδιά Στην περί-
Σχ. 3.4ζ.
Κλαδοκάθαρος.
πτωση παγωμένων κλαδιών (β) κάνομε διαδοχικά συνεχή κοψίματα ξεκινώντας aπό την κορυφή του βραχίονα μέχρι να βρούμε το τμήμα που δεγ έχει παγώσει.
Εκεί θα είναι και το τελικό κόψιμο. Τους υγιείς κλαδίσκους (γ) σ' αυτές τις περιπτώσεις δεν τους κλαδεύομε για να μη μειωθεί η βλάστηση (σχ. 3,4ζ).
7) Τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε γ.α το κλάδεμα πρέπει να είναι καλής ποιότητας και να κόβουν καλά. Τα κοψίμ9τα τσρέπει να γίνονται άσι, ώστε να υπάρχει κλίση ως προς το οριζόντιο επίπεδο. Τέλος τα εργαλεία πρέπει να απολυμαίνονται κάθε Φορά που κλαδεύομε νέο Φυτό για να αποΦύγομε τη μετάδοση ασθενειών.
3.4.3 Περιποιήσεις στα αναπτυγμένα Φυτά.
Σε Φυτά που δεν μπορούν να σταθούν εύκολα όρθια (ποώδη, πολυετή), σε αναρριχητικά Φυτά (τριανταφυλλιές, κληματίδες, γιασεμιά κ.α.), σε φυτά που θέλομε να δώσομε ένα ορισμένο σχήμα, ειναι απαραίτητο να τα υποστηρίζομε και να τα δένομε. Στο δελφίνιο o πήχυς στηρίξεως πρέπει να είναι ψηλός [σχ. 3.4η(α)], για να μην γείρει το άνθος [σχ. 3.4η(β)]. Στη δάλια ο πήχυς τοποθετείται κατά τη Φύτευση 5 cm μακριά για να δεθεί το Φυτό όταν μεγαλώσει (σχ. 3.4θ). Στο σχήμα 3.41 ο πήχυς τοποθετήθηκε μακριά από το γλαδίολο. Η δεξιά στήριξη είναι η σωστή.
Διάφοροι τρόποι στηρίξεως και δεσίματος ποωδών φυτών Φαίνονται στο σχήμα 3.4Ιβ. Στο σχήμα 3*4ια Φαίνεται πως γίνεται η στήριξη θάμνων ή δένδρων. Στο σχήμα 3.4ιγ(α) Φαίνεται πως γίνεται η στήριξη Φυτών που ανατιτύσσονται σε δο χεία. Για Φυτά που έχουν μεγάλα Φύλλα (Φυλλόδενδρο) μπορεί να γίνει κατάλληλη υποστήριξη με σανίδες μικρού πάχους [σχ. 3.4ιγ(β)].
ffff
Σχ. 3.4η. Σχ. 3.48.
ffff
Σχ. 3.44. Σχ. 3.4,α.
Στήριξη θάμνων.
ffff
Σχ. 3.41β.
Διάφοροι τρόποι στηρίξεως και δεσίματος ποωδών Φυτών.
ffff
Σχ. 3.4ιγ.
Στα αναρρ:χώμενα Φυτά μπορούμε να δώσομε τα σχήματα που θέλομε, αρκεί να κατασκευάσομε το ανάλογο πλαίσιο πάνω στο οποιο θα τα στηρίξομε και θα τα ψαλιδίζομε τακτικά (σχ. 3.4ιδ).
ffff
ffffΣχ. 3.4ιδ.
Με τα αναρριχώμενα Φυτά μπορούμε να καλύψομε αποθήκες, γκαράζ [σχ
3.4ιε(α)] κλπ., να καλύψομε κολώνες [σχ. 3.4ιε(β)] ή να καλύψομε δοκάρια [σχ 3.4ιε(γ)]. Στις μεγάλες καλλιέργειες για κομμένα άνθη, χρησιμοποιούνται τα συρμάτινα ή πλαστικά δίκτυα (σχ. 3.4ιστ). το δίχτυ, καθώς μεγαλώνουν τα Φυτά διαδοχικά στις "θέσεις Α,Β και Γ ή βάζομε νέα δίκτυα στις ίδιες θέσεις (σχ. 3.4Ιζ).
Ειδικά στην επιχειρηματική ανθοκομία Φυτά που καλλιεργούνται για κομμένα άνθη (γαρύφαλλα, χρυσάνθεμα, γλαδίολοι, ανεμώνες, νεράγκουλες κ.α.) για να αποκτήσουν ίσια ανθοΦόρα στελέχη, Φροντίζομε να τα στηρίζομε καθόλη τη διάρκεια της ανατττύξεως τους. ΓΙ' αυτό το σκοπό Χρησιμοποιούμε τα πλαστικά δίκτυα στηρίξεως που έχουν πλάτος 4 - 5 m. Τοποθετούνται σε 1 - 4 οριζόντια στρώματα (το ένα πάνω στο άλλο) αφού στερεωθούν κατάλληλα.
Μια άλλη σπουδαία εργασία είναι το κορΦ0λόγημα. Η αφαίρεση δηλαδή της κορυφής του βλαστού οταν ακόμη.βρίσκεται σε νεαρή ηλικία. Με το κορφολόγημα έχομε:
— Καλύτερο αδέλΦωμα (γαρυΦαλλιά, ορτανσία).
Ωραιότερα άνθη από δευτερεύοντες πλάγιους βλαστούς (χρυσάνθεμα, δάλιες).
— Μεγαλύτερη διακλάδωση του Φυτού (κυριαρχία της κορυφής).
ffff
ffff
 |
3.4'
66
ffff
Σχ. 3.4Ιζ.
Στο σχήμα 3.4ιη Φαίνεται κορφολόγημα σε ένα Φυτό που όπως βλέπομε αναπτύσσονται 4 νέοι βλαστοί από τους οποίους αφαιρούμε Τους δύο κατώτερους (α).
Η δεύτερη αφαίρεση λέγεται βλαστολόγημα. Στο σχήμα 3.4ιθ φαίνεται κορφολόγημα γαρυφαλλιάς. Το κορφολόγημα γίνεται με το νύχι γι' αυτό ονομάζεται και «τσίμπημα». Στο σχήμα 3.4κ Φαίνεται κορφολόγημα σε αντίρρινο. Το κορφολόγημα στο αντίρρινο (σκυλάκι) γίνεται για να αποκτηθούν σύντομα νέα πλευρικά στελέχη.
Σε ορισμένες ποικιλίες Φυτών (καμέλια, τριανταφυλλιά, γαρυΦαλλΙά) μπορούμε να κάνομε το ξεμπουμπούκιασμα αφαιρώντας γύρω από ένα κεντρικό μπουμπούκι τα υπόλοιπα. ΓΙ.χ. στην καμέλια (σχ. 3.4κα)' όταν θέλομε να έχομε λιγότερα άνθη, αλλά μεγαλύτερα και ωραιότερα, αφαιρούμε ένα και παραμένει ένα (α), δεν αφαιρούμε κανένα γιατί υπάρχουν μόνο δύο (β), αφαιρούμε 5 και παραμένει ένα (γ).
Στο σχήμα 3.4κβ φαίνεται πως ξεμπουμπουκιάζεται η γαρυφαλλιά. Το αριστερό και δεξιό μπουμπούκι θα αφαιρεθούν και θα μείνει μόνο το κεντρικό.
ΣΤΟ σχήμα 3.4κγ(α) βλέπομε ξεμπουμττούκιασμα χρυσάνθεμου. Τελικά θα παραμείνει ένα ακραίο μπουμπούκι σε κάθε στέλεχος το οποίο θα δώσει ένα μεγάλο και ωραίο άνθος [σχ. 3.4κγ(β)].
Ορισμένα Φυτά στα πρώτα στάδια της αναπτύξεώς τους δεν αντέχουν στην άμεση ακτινοβολία και πρέπει να σκιασθούν. ΓΙ' αυτό το σκοπό κατασκευάζονται πλαίσια από πήχεις (σχ. 3.4κδ) ή καλάμια (σχ. 3.4κε) ή από διάφορα άλλα υλικά
fff
Σχ. 3.4ιη.
fff
Σχ. 3.4Ιθ.
ΚορΦολόγημα γαρυΦαλλιάς.
Σχ. 34".
ΚορΦ0λόγημα
ffff
69
fff
Σχ. 3.4κγ(β),
2X5cm
5Χ5 c
Σχ. 3.4κδ.
Σκίαση Φυτών. Η κατασκευή είναι από πηχάκια Και δυνατόν να αφαιρούνται ανάλογα με την nλιοΦάνεια κΟι την ανάΤΤΤΙΙξη των Φυτών.
ffff
Σχ. 3.4κε.
Μόνιμο σκίαστρο με καλάμια. Οι ακτίνες τοι) ηλίου δεν Φθάνουν στα Φυτά.
ffff
ΣΧ. 3.4κσΤ.
Διάφοροι τρόποι σκιάσεως Φυτών. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι: a) Χαρτόνι. β, γ) Υφάσματα, συρμάτινα πλέγματα, ψάθες Κλπ.
(σχ. 3.4κστ) τα οποία πρέπει να μετακινούνται εύκολα. Για μεγάλες ***ις χρησιμοποιούμε πλαστικά δίκτυα τα οποία εμποδίζουν ανάλογα με την κατασκευή τους και ορισμένο ποσοσΤό ακτινοβολίας (συνήθως 50%) να Φθάσει στο έδαφος. Είναι ελαφριά και ευχρηστα και κατασκευάζονται με αυτά χώροι σκιάσεως όπου τοποθετούνται τα φυτά. Τα δασικά π,χ, φυτά παραμένουν στους χώρους αυτούς 12 χρόνια ανάλογα και με την ανάπτυξη που θα πάρουν.
3.4.4 Εξαναγκασμός τωfν φυτών σε άνθηση (φορτσάρισμα).
Μας είναι γνωστό και από τη Λαχανοκομία ότι ορισμένα φυτά μπορούμε να τα παράγομε πρώιμα ή όψιμα, αν ρυθμίσομε ανάλογα τις συνθήκες (κυρίως τη θερμοκρασία) ζωής τους. Αυτό γίνεται μέσα στα ψυχρά ή θερμά θερμοκήπια ή σε παρόμοιες κατασκευές.
Το φορτσάρισμα όμως είναι μια ειδική τεχνική με την οποία εξαναγκάζομε τα
71
Φυτά να ανθίσουν πρώιμα ή όψιμα ανάλογα με τις προθέσεις και τις ανάγκες μας. Γι' αυτό το σκοπό πρέπει να διακόψομε ή να παρατείνομε το λήθαργο των Φυτών με διάφορα μέσα.
Η προετοιμασία των Φυτών για Φορτσάρισμα γίνεται με διάφορους τρόπους. Καταρχήν διαλέγομε την κατάλληλη ποικιλίααπό κάθε είδος, γιατί όλες οι ποικιλίες δε Φορτσάρισμα. Άλλες ποικιλίες κάνουν για πολύ πρώιμο Φορτσάρισμα (1 5 Δεκεμβρίου - 15 Ιανουαρίου), όπως είναι οι ποικιλίες του νάρκισσου King ΑΙfred και Golden Harvest, ενώ άλλες ποικιλίες για πρώιμο Φορτσάρισμα (15 Ιανουαρίου - 15 Φεβρουαρίου), π.Χ. η ποικιλία Rembrant του νάρκισσου.
Γενικά στο εμπόριο υπάρχουν ποικιλίες ειδικές για Φορτσάρισμα, ά..ιρίως για τα βολβώδη Φυτά. οι διαφοροποιήσεις αυτές από ποικιλία σε ποικιλία συμβαίνουν, γιατί όπως όλα τα Φυτά έτσι και οι βολβοί πρέπει να περάσουν μια «περίοδο αναπαύσεως» (λήθαργος) για ένα μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα το οποίο στη συνέχεια θα τους επιτρέψει ένα εύκολο ξεκίνημα της βλαστήσεως, με τη δημιουργία βέβαια και των απαραίτητων συνθηκών (θερμοκρασία, Φως κλπ.).
Για να συντομευθεί αυτή η «περίοδος αναπαύσεως» και να περάσουν σύντομα τα Φυτά περίοδο της βλαστήσεως και κατόπιν της ανθοφορίας, χρησιμοποιούνται οι παρακάτω τρόποι:
α) Με χημικές ουσίες.
Τους Φυλλοβόλους θάμνους και ειδικά την Πασχαλιά, τους τοποθετούμε σε ειδικούς θαλάμους με αιθέρα. Έτσι η Πασχαλιά συμπληρώνει την «περίοδο αναπαύσεως» σε 48 ώρες και αρχίζει να βλασταίνει. Η χλωραιθυλική αλκοόλη μπορεί να διακόψει το λήθαργο σε κονδύλους πατάτας αμέσως μετά τη συγκομιδή, αν τους βατττίσομε σε υδατοδιάλυμα (6%) της ουσίας για διάστημα μιας ώρας. Τα ίδια αποτελέσμάτα έχομε και με γο γιββεριλλικό οξύ καθώς και με διάφορα έλαια και δινιτροενώσεις.
Αντίθετα με ψεκασμούς με διάφορες άλλες χημικές ουσίες είναι δυνατόν να παρατείνομε το λήθαργο, αλλά η πρακτική σημασία αυτής της παρατάσεως του λητ θάργου δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη. Εξάλλου η αντίδραση σ' αυτές τις χημικές ουσίες των φυτών και των βολβών είναι διαφορετική όπως και τα αποτελέσματα και θα χρειασθούν πειράματα για να χρησιμοποιηθούν στην πράξη αποτελεσματικά.
Με έλεγχο της θερμότητας.
Τα περισσότερα Φυτά για να ανθίσουν χρειάζονται χαμηλές θερμοκρασίες οι οποίες αν συνεχισθούν και όταν τα Φυτά δεν τις έχουν ανάγκη υπάρχει περίτττωση παρατάσεως της ενάρξεως της βλαστήσεως και συνεπώς και της ανθοφορίας τους. Όσον αφορά τον έλεγχο της θερμοκρασίας για τα Φυτά, ειδικά για τα βολβώδη, έχει αναπτυχθεί στην Ολλανδία και στις Η.Π.Α. ολόκληρη τεχνική για επίσπευση η επιβράδυνση της ανθήσεως. οι βολβοί της τουλίπας π.χ. δέχονται για 5 - 7 εβδομάδες την επίδραση θερμοκρασίας 40C πριν τοποθετηθούν στα δοχεία (γλάστρες, ζαρντινιέρες κλπ.). Στη συνέχεια τοποθετούνται στα δοχεία και η θερμοκρασία διατηρείται σταθερή στους 80C για 3-5 εβδομάδες ώσπου να ριζοβολήσουν. Σ' αυτό το σημείο μπορούμε να κατεβάσομε τη θερμοκρασία στους 40C μέχρι το χρόνο που επιθυμούμε να αρχίσει το Φορτσάρισμα. Η θερμοκρασία φορτσαρίσματος είναι 18 - 200C τη νύκτα και όχι πάνω από 21 0C την ημέρα.
οι βολβοί του νάρκισσου ψύχονται για 6-7 εβδομάδες σε θερμοκρασά 80C πριν τοποθετηθούν στη γλάστρα. Στη συνέχεια τοποθετούνται στη γλάστρα για ριζοβόλημα σε θερμοκρασία 80C για τρεις ή περισσότερες εβδομάδες μέχρι να ριζοβολήσουν (σχ. 3.4κζ). Σ' αυτή την κατάσταση μπορούν να διατηρηθούν (70 Δεκέμβριο) και σε θερμοκρασία 50C για 4 εβδομάδες μέχρι το χρόνο του Φορτσαρίσματος ποι) εμείς θα επιλέξομε. Η θερμοκρασία Φορτσαρίσματος είναι 160C και σ' ένα μήνα περίπου δίνουν και τα άνθη.
ffff
Σχ. 3.4κζ.
ΙροΕτοιμασία βολβών Ν4ρκισσου για Φορτσάρισμα, Βολβοί ΠΟΙΚΙλίας «βασιλιάς Αλφι -όος» στη 
γλάστρα. a) Μόλις Φυτρώσουν. β) Θα μεταφερθούν Οτο θερμοκήπιο.
Αναφέραμε όλες αυτές τις λεπτομέρειες σχετικά με τις θερμοκρασίες, για να αντιληφθούμε πόσο έχει αναπτυχθεί η τεχνική του Φορτσαρίσματος και πως με • τού έλεγχο της θερμοκρασίας μπορούμε να πάρομε ανθισμένα Φυτά στο χρόνο που επιθυμούμε (σχ. 3.4κη). Μπορούμε π.χ. να έχομε ανθισμένα Φυτά σε δοχεία 
πολύ νωρίς, δηλαδή τα Χριστούγεννα. 
Με την ίδια τακτική τού ελέγχου της θερμοκρασίας μπορούμε να κρατήσομε
ffff
Σχ. 3.4κη.
Ανθισμένος νάρκισσος υσΤερα από Φορτσάρισμα.
τους βολβούς για συντήρηση σε θερμοκρασία 2 - 50C και να τους φυτεύσομε αργότε ρα.
Στην Ολλανδία και στις Η.Π.Α. υπάρχουν στο εμπόριο «βολβοί προπαρασκευασμένοι» για Φορτσάρισμα, ώστε, όταν τους αγοράσομε, τους Φυτεύομε αμέσως για να πάρομε άνθη.
γ) Με έλεγχο της υγρασίας.
Έχει παρατηρηθεί ότι δένδρα και ανθ0Φόροι θάμνοι που πέρασαν το καλοκαίρι περίοδο ξηρασίας, ανθίζουν την άνοιξη νωρίτερα απ' ό,ΤΙ αν η υγρασία στο έδαφος ήταν κανονική. Τους βολβούς π.χ. στο στάδιο της προπαρασκευης δεν τους ποτίζομε καθόλου, ενώ μόλις μπουν στο στάδιο του Φορτσαρίσματος ποτίζονται καθημερινά. Οι τριανταφυλλιές που προορίζονται για φορτσάρισμα δεν ποτίζονται το καλοκαίρι, για να δώσουν άνθη από το Φθινόπωρο και μετά. οι ορτανσίες δεν ποτίζονται το Φθινόπωρο, για να αρχίσει γρήγορα την άνοιξη η ανθοφορία τους.
δ) Με έλεγχο της Φωτοπεριόδου.
Η θερμοκρασία και η ΦΙΑ.)Τοπερί0δος είναι από τις σπουδαιότερες συνθήκες τις υποίες αν ελέγξομε και τροποποιήσομε μπορούμε να ρυθμίσομε και την ανθοφορία των Φυτών. Γενικά, αν ένα φυτό είναι «μακροήμερο» και αυξήσομε την άνοιξη ή το Φθινόπωρο τη διάρκεια της «ημέρας» με τεχνητό φωτισμό, Τότε το φυτό θα αρχίσει να ανθοφορεί. Το αντίθετο πρέπει να κάνομε για φυτά «μικροήμερα» (σχ.
3.4κθ). Θα πρέΠξΙ δηλαδή να περιορίσομε τη διάρκεια της ημέρας το καλοκαίρι καλύπτοντας το φυτό με μαύρο ύφασμα (σχ. 3.4λ).
fff
Σχ. 3.4κθ.
H χαλαχόη είναι Φυτό «μικ00ήμΕρο».• Η μίκρυνση Της ημέρας άρχισε Τις 15 Ιουλίου για το Φυτό (a), από την 1 η Αυγούστου για το Φυτό (β), από Την 15η Αυγούστου για το Φυτό (γ) και από την 30η Αυγούστου για το Φυτό To φυτό (ε) δέχθηκε το ΦυσΙΚό φωτισμό σε όλη τη διάρκεία πειράματος. Τα Φυτά παρέμειναν με ΤΙς συνθήκες ποι) αναφέραμε μέχρι 22 Οκτωβρίου. Παρατηρούμε τη μείωση της ανθοφορίας διαδοχικά από το Φυτό (a) ως (δ) και την έλλειψή της στο τελευταίο Φυτό.
fff
Σχ. 3.4λ.
Το μήκος της ημέρας μΤΤ0ρεί να μικραίνει καλύπτοντας τα Φυτά με σατέν ύφασμα για ορισμένο χρονικό διάστημα,
Κλασσικό παράδειγμα για την παραγωγή ανθέων με τη ρύθμιση της Φωτοπεριόδου είναι το χρυσάνθεμο. Το Φυτό αυτό κανονικά και με τις Φυσικές συνθήκες παράγει άνθη το Φθινόπωρο, που η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη απ' ότι το καλοκαίρι. Για να πάρομε άνθη το καλοκαίρι, πρέπει να μικρύνομε τεχνικά τη διάρκεια της ημέρας σκεπάζοντας τα Φυτά με μαύρα πανιά. Για να πάρομε όμωξ άνθη το χειμώνα, πρέπει να αυξήσομε τη διάρκεια της ημέρας με Φωτισμό. Π.χ. το Σεπτέμβριο ανάβομε τα φώτα δύο ώρες, τον Οκτώβριο τρεις ώρες, το Νοέμβριο τέσσερις, το Δεκέμβριο πέντε, τον Ιανουάριο έξι, το Φεβρουάριο τέσσερις, το Μάρτιο τρεις. Από το Μάιο και μετά η σκίαση των Φυτών. Me βάση τα παραπάνω, καταρτίζεται πρόγραμμα σκιάσεων - Φωτισμού, ανάλογα και με το γεωγραφικό πλάτος του τόπου, ώστε τελικά να παράγομε άνθη στις προγραμματισμένες ημερομηνίες.
Μπορούμε επίσης καλύπτοντας τα Φυτά με μαύρο πανί, να τα αναγκάσομε να περάσουν στην «περίοδο αναπαύσεως» και να δώσουν στη συνέχεια άνθη στο χρόνο που επιθυμούμε. Τις γαρδένιες π.χ. μετά την 20η Ιουλίου τις σκιάζομε για 20 ημέρες για να αυξηθεί η παραγωγή των ανθέων τις ημέρες των Χριστουγέννων.
ε) Με κλάδεμα και κορφολόγημα.
Αναφέραμε προηγουμένως ότι το κορΦολόγημα σ' ένα Φυτό έχει ως συνέπεια τη βλάστηση πλάγιων κλαδίσκων. Ο χρόνος που απαιτείται για να αναπτυχθούν οι νέοι βλαστοί καί στη συνέχεια τα άνθη που θα δώσουν, μας επιτρέπει, αν μας είναι Φυσικά από την αρχή γνωστός, να επέμβομε ανάλογα και να ρυθμίσομε το χρόνο ανθοφορίας των φυτών. Σαν παράδειγμα αναφέρομε την τριανταφυλλιά που καλλιεργείται στα θερμοκήπια για κοτπόμενα άνθη. Αν θέλομε να πάρομε τριαντάΦυλλα τα Χριστούγεννα, τότε το κορΦολόγημα γίνεται ελαφρό στις 17 - 21 Οκτωβρίου και αν βρισκόμασθε σε θερμότερες περιοχές γίνεται λίγο πιο βαθύ στις 21 - 25 Οκτωβρίου (σχ. 3.4λα). Δυσκολίες έχομε το Πάσχα γιατί, όπως μας είναι
fff
ΣΧ. 3.4λα.
ΚορΦολόγημα στην τριανταφυλλιά για τον έλεγχο του χρόνου της παραγωγής των κοπτομένων ανθέων. Α) Ελαφρύ κορΦολόγημα. Β) Βαθύ κορΦολόγημα.
'γνωστό, είναι κινητή γιορτή. Για να επιτύχομε το σκοπό μας σ' αυτή την περίτπωση υπολογίζομε 7 - 7 1/2 εβδομάδες νωρίτερα και κάνομε το κορφολόγημα. Περισσότερο πολύπλοκα και συχνότερα είναι τα κορΦολογήματα στη γαρυΦαλλιά. Απαιτείται καλύτερη τεχνική και μεγάλη καλλιεργητική πείρα για να επιτύχομε την ανθοΦορία της τις προγραμματισμένες ημερομηνίες. Παρόμοια κορΦολογήματα γίνονται στα χρυσάνθεμα, στις γαρδένιες, στα σκυλάκια και σε άλλα Φυτά που καλλιεργούνται για κομμένα άνθη (εμπορική χρήση).
Οι παράγοντες που βοηθούν στο Φορτσάρισμα των Φυτών είναι δυνατόν να δρουν μεμονωμένα ή όλοι μαζί, Στα χρυσάνθεμα π.χ. εφαρμόζονται οι παράγοντες: κορΦολόγημα, θερμοκρασία, Φωτοπερίοδος για να πάρομε άνθη στις προγραμματισμένες ημερομηνίες. Ας σημειωθεί ακόμη ότι οι συνθήκες και η τεχνική που χρησιμοποιείται παραλλάσσει όχι μόνο από είδος σε είδος αλλά και από ποικιλία σε ποικιλία. Χρειάζονται λοιπόν μέσα, τεχνική και πείρα για να μπορέσομε να εξαναγκάσομε τα Φυτά να παράγουν άνθη έξω από τη Φυσιολογική τους ανθοφορία.
3.4.5 Καλλιέργεια Φυτών σε δοχειά.
Η καλλιέργεια ετήσιων, πολυετών και ξυλωδών Φυτών σε δοχεία είναι σπουδαία και αρκετά συνηθισμένη ανθοκομική εργασία. Ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις που οι πολυόροφες πολυκατοικίες δεν επιτρέπουν την ύπαρξη ανθόκηπων γύρω aπό τις οικίες, έχει αποκτήσει και μεγάλη εμπορική σημασία.
Καλλιεργούμε καλλωπιστικά Φυτά σε δοχεία για τους παρακάτω λόγους: 
Για τη διακόσμηση εξωτερικών χώρων κτιρίων (εξώστες ταράτσες, βεράντες κλπ.).
Για τη διακόσμηση πεζοδρομίων, πεζόδρομων, πλατειών κλπ. (σε μεγάλα δοχεία δήμων και κοινοτήτων).
Για τη διακόσμηση εσωτερικών χώρων οικοδομών, εργοστασίων, ξενοδοχείων, δημοσίων κτιρίων, καταστημάτων κλπ.
Για προσωρινή ανάπτυξη Φυτών μέχρι να μεταΦυτευθούν στις οριστικές τους θέσεις.
Για την παραγωγή καλλωπιστικών Φυτών και τη διάθεση τους στο εμπόριο (π.χ. καμέλτες, γαρδένιες, κάκτοι και άλλα Φυτά εσωτερικών Χώρων).
Για τη σπορά, των Φυτών.
Τα δοχεία που υπάρχουν στο εμπόριο ή που μπορούμε να κατασκευάσομε και μόνοι μας, αποτελούνται από διαφορετικά υλικά και έχουν διάφορα σχήματα με ποικίλλες διαστάσεις.
α) Δοχεία από ξύλο. 
Τα διάφορα τελάρα που χρησιμοποιούμε για σπορά η μεταφύτευση και αρχική ανάτττυξη των φυτών (σχ. 3.4λβ) κατασκευάζονται συνήθως από ξύλο λεύκας και έχουν διαστάσεις 50 Χ 60 cm και βάθος 8 - 10 cm για να μεταφέρονται εύκολα.
Επίσης μπορούμε να κατασκευάσομε μεγάλα δοχεία (βαρέλια, γλάστρες με μεγάλες διαστάσεις) που έχουν το πλεονέκτημα να μη σπάζουν και να μπορούμε εύκολα να βγάζομε τα Φυτά όταν χρειάζεται (σχ. 3.4λγ). Παρουσιάζουν όμως και το μειονέκτημα ότι το ξύλο δημουργεί εστία ανατττύξεως κυρίως μυκητολογικών aσθενειών για τα Φυτά και ακόμη σαπίζει εύκολα αν δεν συντηρείται κατάλληλα.
Σ'
fff ύπαιθρο
fff
Σχ. 3.4λγ.
fffΕύκολα μπορούμε να βγάλομε το Φυτό fff από την ξύλινη γλάστρα.
fffαυτά τα μεγάλα δοχεία φυτεύομε φυτά πομ παίρνουν μεγάλη ανάπτυξη, όπως είνα οι διάφοροι καλλωπιστικοί θάμνοι (καμέλια, αζαλέα) ή ακόμη και δένδρα (π.χ. λεμονιά) για να αναπτυχθούν αποκλειστικά μέσα σε δοχεία. Για την αισθητική τοι] χώρου στον οποίο τοποθετούνται εξωτερικά, συνήθως βάφονται. Εσωτερικά αποφεύγομε να τα βάφομε με ελαιοχρώματα•αλλά τα επενδύομε με λαμαρίνα (γαλβανισμένη) ή Φύλλα από πλαστικό.
β) Πήλινα δοχεία.
ΟΙ γνωστές σε όλους γλάστρες αποτελούνται από πηλό καλά ψημένο. Οι πιο κοινές έχουν σχήμα κόλουρου κώνου και ποικίλλες διαστάσεις που δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 30 - 40 cm γιατί γίνονται βαριές και σπάζουν εύκολα. Όταν λέμε μια γλάστρα έχει διαστάσεις π.•χ. 20 cm, εννοούμε ότι η μεγάλη διάμετρος είναι 20 cm και τ"ψος επίσης 20 cm. Σήμερα στη χώρα μας υπάρχει μια τεράστια ποικιλλία σχημάτων, χρωμάτων και εξωτερικών διακοσμήσεων που σε μερικές περιπτώσεις μπορούμε να μιλάμε για πραγματικά καλλιτεχνήματα (γλάστρες Αμαρουσίου). Τα πήλινα δοχεία μπορεί να έχουν πόρους οπότε θα έχομε καλύτερο αερισμό των ριζών, αλλά και συντομότερη απώλεια νερού. Επίσης οι γλάστρες που έχουν πόρους συγκεντρώνουν άλατα -και μούχλα ή βρύ& στην εξωτςρική τους επιφάνεια και γίνονται αντιαισθητικές. Για γλάστρες που δεν -έχουν πόρους, πρέπει να προσέχομε το μίγμα του εδάφους που θα τις γεμίσομε να επιτρέπει την καλή στράγγιση η οποία επίσης πρέπει να εξασφαλισθεί με μεγάλη προσοχή από την τρύπα στραγγίσεως, οι γλάστρες αυτές έχουν καλύτερη αισθητική εμφάνιση και χρειάζονται πάντοτε λιγότερα ποτίσματα από τις γλάστρες ποι) έχουν πόρους. 
γ) Δοχεία από αμιαντοτσιμέντο.
Το αμιαντοτσιμέντο χρησιμοποιείται για την κατασκευή δοχείων (ζαρντινιέρες κλπ.) καθώς και των χωρισμάτων των διαδρόμων των κήπων μέχρι και «επίπλων» κήπου (σχ. 3.4λδ). Το υλικό είναι πορώδες, ελαφρό και δεν καταστρέφεται από το νερό. Βάφεται εξωτερικά αλλά παρουσιάζει το μειονέκτημα ότι σπάζει εύκολα και ότι τα μεγάλου όγκου δοχεία μεταφέρονται δύσκολα.
fff
Σχ. 3.4λδ.
Κλασσικός Τύπος ζαρντινιέρας. ΤΟ μήκος κυμαίνεται από 60 cm μέχρι 3 m και το ύψος και πλάτος από 20 - 30 cm. Μπορεί να έχουν αποστραγγιστικά σύστημα ή να μην ΟΤΤόΤΕ CFTOV πυθμένα τους στρώνεται Πλυμένο χαλίκι Πάχους 5 CM το στόμιο ποι) βρίσκεται στο ένα άκρο ΤΟυς.
δ) Πλαστικά δοχεία.
Είναι γλάστρες σε διάφορα χρώματα και μεγέθη. Περισσότερο χρησιμοποιούνται στην επιχειρηματική ανθοκομία και ειδικά τα μικρά μεγέθη για την αρχική ανάπτυξη των φυτών και στη συνέχεια την πώληση τους μαζί με τη γλάστρα. Πιάνουν μικρό χώρο κατά την αποθήκευση TOlJS, όταν είναι κενές, μεταφέρονται πολύ εύκολα και δε σπάζουν όταν πέσουν από τα Χέρια μας, πράγμα που συχνά συμβαίνει στους χώρους εργασίας. Θερμαίνονται και ψύχονται εύκολα Υ!' αυτό το καλοκαίρι τοποθετούνται σε σκιερούς Χώρους. Εκτός από γλάστρες από πλαστικό κατασκευάζονται και τελάρα, αλλά και κάθε μεγέθους και σχήματος δοχεία.
ε) Μεταλλικά δοχεία.
Κατασκευάζονται από ελαφρά μεταλλικά υλικά και μπορούν να πάρουν οποιοδήποτε σχήμα και μέγεθος. οι κοινοί γκαζοτενεκέδες και τα διάφορα δοχεία συσκευασίας χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη και πώληση αναπτυγμένων φυτών και καλλωπιστικών θάμνων. Εξωτερικά βάφονται για να μη σκουριάζουν.
στ) Φυτοδοχεία από τύρφη. (Jiffy ή Fertl) (σχ. 3.4λε).
Δεν είναι ακριβώς δοχεία με τη συνηθισμένη έννοια ότι δηλαδή υπάρχει ένα στερεό κατασκεύασμα μέσα στο οποίο θα βάλομε χώμα ή μίγμα. Είναι ένα ενιαίο κατασκεύασμα που αποτελείται από 3 μέρη τύρφης και 1 μέρος από ίνες ξύλου, εμποτισμένο με θρεπτικά συστατικά που βοηθούν το Φυτό στην αρχική του ανάπτυξη. Εξασφαλίζουν ένα πολύ καλό υπόστρωμα για το Φύτρωμα του σπόρου και την αρχική ανάπτυξη του φυτού το οποίο φυτεύεται όπως είναι (σχ. 3.4λστ). Σε άλλες χώρες χρησιμοποιείται πάρα πολύ στη Λαχανοκομία για σπόρους που έχουν υψηλό κόστος. Με τον τρόπο αυτό Φυτρώνουν όλοι σχεδόν οι σπόρΟΙ και έχομε oμοιόμορφη ανάπτυξη των Φυτών. Το shOck των Φυτών κατά τη μεταφύτευση αποφεύγεται και η όλη εργασία της μεταφυτεύσεως γίνεται γρήγορα και με επιτυχία.
fff
σΦάλεια.
Δοχεία από διάφορα υλΙΚά.
Το τσιμέντο είναι ένα υλικό για την κατασκευή δοχείων που δεν πρόκειται να μετακινηθούν. Επίσης κατασκευάζονται δοχεία από διάφορα πετρώματα που κοσμούνται με διάφορες ανάγλυφες παραστάσεις. Τελικά οποιοδήποτε υλικό μπορεί να μας δώσει ένα δοχείο, αρκεί να μην καταστρέφεται γρήγορα απφ το νερό ή να μη δίνει τοξικά άλατα για το φυτό.
η) Καλλιεργητικές φροντίδες για τα Φυτά που αναπτύσσονται σε δοχεία.
Το πρώτο που πρέπει να προσέξομε γι' αυτά τα Φυτά το μέγεθος τοι) δοχείου μέσα στο οποίο θα αναπτυχθούν. Το μέγεθος του δοχείου πρέπει να είναι aνάλογο με το μέγεθος του ριζικού συστήματος και του υπέργειου τμήματος του Φυτού. Υπάρχουν φυτά (ΚάΚΤΟΙ, παχύφυτα, τροπικά) που έχουν μικρό ριζικό σύστημα και συνεπώς χρειάζονται ανάλογο δοχείο, άλλα ποι.] έχουν μέτριο και άλλα που έχουν πλούσιο και βαθύ ριζικό σύστημα (καμέλια, γαρδένια K.a.) και θέλουν μεγάλα δοχεία. Ένας κανόνας που οπωσδήποτε πρέπει να τηρείται είναι ότι: ποτέ δε βάζομε Φυσικό Χώμα μέσα σε δοχείο αλλά πάντοτε μίγματα εδάφους, κατάλληλα διαλλεγμένα για το κάθε είδος του Φυτού. O λόγος είναι ότι το Φυσικό έδαφος που θα πάρομε μπορεί να μην είναι καλής μηχανικής συστάσεως και όταν τοποθετηθεί στα δοχεία με τα συχνά ποτίσματα που δέχεται να «σφίξει» (πετρώσει) και να δυσκολέψει την ανάπτυξη του φυτού.
Πρέπει πάντοτε να υπάρχει αποστραγγιστικό σύστημα, το οποίο πάντοτε πρέπει να λειτουργει' κανονικά (σχ. 3.4Ιδ). Για το σκοπό αυτό τοποθετείται πρώτα στην τρύπα της γλάστρας ή τοι) δοχείου καμπυλωτό κεραμίδι και αμέσως 2 - 3 cm χονδρή ποταμίσια άμμος ή καλά πλυμένα χαλίκια. Στο σημείο αυτό πρέπει να Είμαστε πολύ προσεκτΙΚ0ί για να μην υποφέρουν τα φυτά μας από υπερβολική υγρασία και φυσικά από κακό αερισμό.
fff
Σχ. 3.4λζ.
Το αποστραγγισ-ΤΙΚό σύστημα του δοχείου ΠρέτΤξΙ Πάντοτε να λειτουργεί τέλεια. a) Τοποθετούμε στον πυθμένα της γλάστρας χαλίκια. β) Στις κρεμαστές γλάστρες τοποθετούμε πιάτο για να συγκεντρώνει τα νερά στραγγίσεως. γ) Αφαιρούμε την Τάπα υπάρχει στην τρύπα στραγγίσεως κατά το Πότισμα. δ) οι γλάστρες καλύτερα να τοποθετούνται στα χαλίκια παρά ΠλαΚόπρωΤ0, για ΚαλύΤξ. ρη στράγγιση.
3,4.6 Καλλιέργεια χωρ* έδαφος (υδροπονω.
Είναι γνωστό ότι το Φυσικό έδαφος χρησιμεύει στο Φυτό:
α) Να μπορεί να στηρίζεται με την εισχώρηση του ριζικού συστήματα μέσα σ' αυτό.
β) Να προσλαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την αναπτυξή του με τη βοήθεια του εδαφικού νερού που πρέπει να υπάρχει γύρω από το ριζικό σύστημα του Φυτού.
Έτσι με τα παραπάνω δεδομένα γεννήθηκαν οι παρακά*ω σκέψεις:
α) Η στήριξη των Φυτών να γίνει με άλλα μέσα όπως δεσίματα ή με διάφορα 
πλέγματα (δίκτυα) ή και με τη χρησιμοποίηση αδρανών υλικών (π.χ. περλίτη διογκωμένης αργίλλου, Φυσικές κροκάλες, χαλαζιακή άμμος κ.α.).
β) Η θρέψη των Φυτών να γίνεται με κατάλληλες υδατοδιαλύσεις.
Όλα αυτά οδήγησαν κυρίως από το 1957 και μετά στην τεχνική της αναπτύξεως Φυτών χωρίς Φυσικό έδαφος που είναι γνωστή διεθνώς σαν υδροπονία (Ηγ-
Η τεχνική της καλλιέργειας Φυτών με τη μέθοδο αυτή γίνεται ως εξής: Μέσα σε αβαθείς δεξαμενές (πάγκους> όπου υπάρχει ένα αδρανές υλικό (κατά προτίμηση περλίτης) βάζομε τα νέα φυτά που πρόκειται να αναπτυχθούν (σχ. 3.4λη). Κάτω από τις δεξαμενές αναπτύξεως των Φυτών υπάρχει η δεξαμενή αποθηκεύσεως του νερού όπου είναι διαλυμένα τα θρεπτικά συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάτττυξή τους,
Ένας ηλεκτρικός χρονοδιακότττης κατάλληλα ρυθμισμένος «δίνει εντολή» στην αντλία για την κυκλοφορία του θρεπτικού υδατοδιαλύματος. Το υδατοδιάλυμα αυτό Φθάνει στο ριζικό σύστημα των Φυτών με ένα δίκτυο σωληνώσεων. Όσο υδατοδιάλυμα περισσεύει επανέρχεται από τις οπές στραγγίσεως πίσω στη δεξαμενή αποθηκεύσεως. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα σε όλο το 24ωρο και Φυσικά αυτόματα.
Μια άλλη τεχνική είναι τα Φυτά να δένονται και να στηρίζονται από την οροφή του θερμοκηπίου ενώ οι ρίζες τους να βρίσκονται ελεύθερες μέσα σε μικρά κανάλια από πλαστικό. Τα κανάλια αυτά έχουν μια ελαφριά κλίση (περίπου 1%) έτσι ώστε το θρετπικό διάλυμα να κυκλοφορεί με ελεύθερη ροή από το υψηλότερο σημείο του καναλιού προς το χαμηλότερο διαβρέχοντας συνέχεια τις ρίζες των Φυτών. Το θρεπτικό υδατοδιάλυμα με αντλίες επαναφέρεται στο αρχικό υψηλότερο σημείο του καναλιόύ και η διαδικασία συνεχίζεται. Υπάρχουν και άλλες παραλλαγές των συστημάτων αυτών με διάφορα τεχνικά χαρακτηριστικά που δεν θεωρούμε σκόπιμο να τις αναφέρομε εδώ.
Για την ανάπτυξη φυτών μέσα σε γλάστρες ή άλλα δοχεία η τεχνική που ακολουθείται είναι η εξής:
Η γλάστρα χωρίζεται σε δύο μέρη με μια διάτρητη βάση η οποία τοποθετείτα στο 1/3 περίπου του συνολικού ύψους (από τη βάση της). Στο πάνω μέρος τοποθε • τείται το Φυτό μέσα σε αδρανές υλικό (σχ. 3.4λθ) και στο κάτω μέρος το θρεπτικ.) υδατοδιάλυμα,
Ένα Φυτίλι που βρίσκεται μέσα στο υδατοδιάλυμα και στη συνέχεια περιβάλλε 
τις ρίζες του Φυτού τροφοδοτεί συνέχεια το Φυτό με νερό και θρεπτικά συστατικέ Η άνοδος αυτή του υδατοδιαλύματος στηρίζεται στο γνωστό μας από τη Φυσικ
Αντλια χυγλοφφίας
fff
χρονοδιαχόπτης
fff
Σχ. "λη.
Σύστημα αναπτύξεως Φυτών με υδροπονία.
fffΔείκτης ύψους του διαλύματος Σωλήνας τροφοδοσίας
Φυτίλι γι.α την άνοδο του διαλύματος στο ριζιγό σύστημα
3.4λΘ.
Σχηματική παράσταση Φυτού που αναπτύσσεται σε μεμονωμένη γλάστρα με το σύστημα της υδροπονίας.
Φαινόμενο της «τριχοειδούς ανυψώσεως». Στο όλο σύστημα υπάρχει και ένας σωλήνας τροφοδοσίας από τον οποίο εφοδιάζεται η γλάστρα κατά διαστήματα με νέο υδατοδιάλυμα. Μέσα στο σωλήνα τροφοδοσίας υπάρχει ένας δείκτης που μας βοηθάει να γνωρίζομε την ποσότητα του υδατοδιαλύματος του υπάρχει μέσα στη γλάστρα και ανάλογα να συμπληρώνομε όταν χρειασθεί.
Στο εμπόριο υπάρχουν έτοιμα συστήματα αναπτύξεως Φυτών με τη μέθοδο της υδροπονίας. Αποτελούνται από δύο γλάστρες-δοχεία. Η μία είναι κυλινδρικού σχήματος και τοποθετείται το αδρανές υλικό (συνήθως διογκωμένη άργιλλος') μαζύ με το Φυτό που πρόκειται να αναπτυχθεί. Η δεύτερη είναισυνήθως τετράγωνη και περιβάλλει το πρώτο δοχείο. Έχει δε ενσωματωμένο ένα σωλήνα τροφοδοσίας με ένα δείκτη, από όπου γίνεται η τροφοδοσία με νερό καθώς και με τα απαραίτητα για την ανάπτυξη του Φυτού θρεπτικά συστατικά. Ο δείκτης μας υποδεικνύει κάθε φορά μέχρι ποίου σημείου πρέπει να γεμίσομε με το υδατοδΙάλυμα το δοχείο. Τέτοια δοχεία βλέπομε συνήθως στις Τράπεζες, ξενοδοχεία κ.λ.π όπου αναπτύσσονται για διακόσμηση Φυτά εσωτερικών χώρων (σχ. 3.4K). Παρόμοια τεχνική ακολουθούμε κατά το «φορτσάρισμα» βολβών νάρκισσου (σχ. 6.2κε), υάκινθου (σχ.
6.2λγ) και άλλων βολβοδών Φυτών.
Πλεονεκτήματα που έχομε με το σύστημα της υδροπονίας είναι:
— Οικονομία σε νερό και θρεπτικά συστατικά (λιπάσματα) που χρειάζονται για την ανάπτυξη των Φυτών.
 |
ΑποΦεύγομε τις εργασίες όπως το σκάψιμο τοι) εδάφους, την αφαίρεση των ζιζανίων, την απολύμανση εδάφους που είναι απαραίτητες όταν τα φυτά
fff
Σχ. 3.4'
Φιλόδενδρο (Philodendron hastatum) αναΠΤυγμέν0 με το σύστημα της υδροπονίας. οι ρίζες 
τού βρίσκονται μέσα στην εσωτερική στρογγυλή γλάστρα ποι) είναι γεμάτη με αδρανές υλικό. Στον πυθμένα τοι] τετράγωνου δοχείου (που περιβάλλει τη στρογγυλή γλάστρα) βρίσκεται το θρεπτικό διάλυμα.
βλ. παραγρ. 3.1.1 (ε,2).
ανατττύσσονται σε Φυσικό έδαφος ή σε μίγματα εδάφους.
Δεν υπάρχουν ασθένειες εδάφους και περιορίζονται σημαντικά και οι άλλες ασθένειες λόγω της καθαρότητας του περιβάλλοντος (από χώματα, κοπριές, λάσπες κλπ),
Διευκολύνεται πολύ ο προγραμματισμός για την παραγωγή κυρίως κομμένων λουλουδιών εξ αιτίας της ελεγχόμενης αναπτύξεως των φυτών.
Τα μειονεκτήματα του συστήματος αυτού είναι:
Απαιτεί συνήθως μεγάλες δαπάνες για την εγκατάσταση του όλου συστήματος
Χρειάζεται πολύ προσοχή για την εξασφάλιση ενός σταθερού ΡΗ που είναι κατάλληλο για το κάθε Φυτό. Κατάλληλα τοποθετημένα πεχάμετρα μας δίνουν συνέχεια ενδείξεις. Επίσης μετράται συνεχώς (με κατάλληλα όργανα) η ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα* του υδατοδιαλύματος της οποίας η τιμή εξαρτάται από το σύνολο των υδατοδιαλυτών αλάτων. Με την απορρόφηση από τα Φυτά των θρεπτικών στοιχείων η συγκέντρωσή τους στο υδατοδιάλυμα μειώνεται και μειώνεται συγχρόνως και η ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα. Όταν Φθάσει τις κατώτερες απαιτούμενες τιμές ενεργοποιείται μια ηλεκτρική αντλία αυτόματα και ρίχνει στη δεξαμενή κατάλληλη ποσότητα θρεπτικού διαλύματος για να επανέλθει το υδατοδιάλυμα στην κανονική του πυκνότητα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αγωγιμότητα μεταβάλλεται σε κάθε μεταβολή της θερμοκρασίας"γεγονός που δυσχεραίνει τη σωστή .μέτρηση. Έτσι Φαίνεται ότι η διατήρηση της λεπτής χημικής ισορροπίας του υδατοδιαλύματος είναι από τους δυσκολότερους παράγοντες αλλά και ο πιο κρίσιμος για την ανάπτυξη των Φυτών.
Τέλος ο καλλιεργητής πρέπει να έχει περισσότερες γεωτεχνικές γνώσεις όταν χρησιμοποιεί την καλλιέργεια Φυτών με το σύστημα της υδροπονίας.
Ειδικά προβλήματα που παρουσιάζονται στις γλάστρες-δοχεΙα με το σύστημα της υδροπονίας είναι κυρίως η Εξασφάλιση της τριχοειδούς ανυψώσεως του υδατοδιαλύματος. Προσθέτοντας ένα υγροσκοπικό υλικό κατά την πρώτη άρδευση της γλάστρας (από το επάνω μέρος) βοηθάμε στην αποκατάσταση της τριχοειδούς λειτουργίας.
— ΣτηνΕυρώπη η ΟΜανδία χρησιμοποιεί τη μέθοδο αυτή σε 8.000 στρέμματα περίπου για την παραγωγή λαχανικών καθώς και κομμένων λουλουδιών (τριαντάΦυλλα, χρυσάνθεμα, γαρύφαλλα) αλλά και για την ανάπτυξη Φυτών εσωτερικών χώρων. Ακολουθεί η Μ. Βρεταννία, Ιταλία, Βέλγιο, Δανία από απόψεως καλλιεργούμενων εκτάσεων, Στη χώρα μας δεν Φαίνεται να έγιναν σοβαρές προσπάθειες στην κατεύθυνση αυτή.
Σημεάυση: Μία παραλλαγή της υδροπονίας είναι η Αεροπονική. Στη μέθοδο αυτή το υδατοδιάλυμα είναι λιγότερο (περίπου το 1/2 από αυτό που χρησιμοποιείται
*Η ηλεκτρική αγωγψότητα C μετράται σε mhos και δίδεται από τη σχέση: C = 1/R
R = 4 αντίσταση την οποία παρουσιάζει το διάλυμα εκπεφρασμένη σε ohm.
*Για κάθε μεταβολή της θερμοκρασίας κατά 1 0C έχομε αντίστοιχη μεταβολή της ειδικής ηλεκτρικής αγωγιμότητας κατά 2,49%.
στην υδροπονία) και με κατάλληλα μπεκ ψεκάζεται συνεχώς, στο ριζικό σύστημα των Φυτών, με τη μορφή υδρονέΦους. Έτσι το Φυτό παίρνει το απαραίτητο νερό μαζύ με τα θρεπτικά συστατικά που του χρειάζονται.
3.4.7 ΝανοποΙηση (ή ΝανισμόΗ.
Νανοποίηση ή Νανισμό ονομάζομε το Φαινόμενο εκείνο που τα φυτά δεν αποκτούν το κανονικό αντιπροσωπευτικό τους μέγεθος και παραμένουν πολύ μικρά διατηρώντας παράλληλα όλα τα βοτανικά χαρακτηριστικά του είδους στο οποίο ανήκουν. Έτσι για παράδειγμα μπορούμε να δούμε ένα πεύκο 10 ετών μόλις 30 εκατοστά ύψος και ένα σΦένδαμο 20 ετών ύψους μόνο 40 εκατοστά.
Τρόποι παραγωγής νάνων φυτά". Η αύξηση ενός Φυτού βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο από την μία μεριά της γενετικής του συστάσεως και από την άλλη των διαφόρων παραγόντων του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται το φυτό. οι δύο αυτοί παράγοντες μαζύ, ρυθμίζουν τις φυσιολογικές λειτουργίες του Φυτού και με αυτό τον τρόπο τελικά την αύξηση, ανάπτυξη και Φυτική παραγωγή του. Όταν οι παράγοντες του,περιβάλλοντος είναι όλοι τους ευν6ίκοί για το Φυτό τότε αυτό αναπτύσσεται σταθερά και αποκτά το κανονικό του μέγεθος που τα όρια, καθώς και η ταχύτητα αυξήσεώς του καθορίζονται από τη γενετική του σύσταση.
Ύστερα από τα παραπάνω Φαίνεται ότι ο πρώτος και καλύτερος τρόπος για να παράγομε νάνα Φυτά η γενετική. Με τον τρόπο αυτό αν κατορθώσομε και παράγομε ποικιλίες ενός Φυτού νάνες, εξασφαλίζομε τη συνεχή παραγωγή νέων νάνων Φυτών, Έτσι για παράδειγμα έχομε τριανταφυλλιές αναρριχώμενες (σχ. 5.3ια και 5.3Ιβ) που μπορούν να Φθάσουν μέχρι και πάνω από 1 Ο μέτρα καθώς και νάνες ποικιλίες τις λεγόμενες μινιατούρες που το ύψος τους είναι γύρω στα 30 εκατοστά (σχ. 5.3ιγ). Επίσης έχομε Ντάλιες που Φθάνουν στο ύψος τα 2 μέτρα και άλλες μόλις τα 30 εκατοστά.
Γενικεύοντας το θέμα θα λέγαμε ότι η γενετική σήμερα που είναι εφαρμοσμένη επιστήμη έχει κατορθώσει να παράγει πλήθος από νάνες ποικιλίες Φυτών στο τομέα της ανθοκομίας, δενδροκομίας, λαχανοκομίας κ.λπ.
Ένας δεύτερος τρόπος για να μείνουν τα Φυτά νάνα είναι οι παράγοντες του περιβάλλοντος να μην είναι τόσο ευνοϊκοί για την ανάπτυξη των Φυτών. Κλασικό παράδειγμα τα περισσότερα φυτά των εσωτερικών χώρων (παράγρ. 6.1 ) που κατάγονται από τροπικές χώρες και στην πατρίδα τους είναι δένδρα (Φίκος, δράκαινες κ.α) στη χώρα μας δεν φθάνουν σ' αυτή την ανάπτυξη ποτέ. Εξ αιτίας ακριβώς των δυσμενών κυρίως κλιματολογικών συνθηκών.
— Τρίτος τρόπος για να πάρομε νάνα-Φυτά είναι να τα υποβάλλομε σε συνεχή στέρηση από τα θρετπικά τους συστατικά. Έτσι στην Ιαπωνία κυρίως αναπτύχθηκε μία τεχνική η οποία ονομάζεται διεθνώς (Bonsai) που σημαίνει Φυτά σε δίσκο (αβαθή δοχεία). Σύμφωνα με την τεχνική αυτή δένδρα (όπως πεύκο, κέβρος, τάξος κια) ή και καρποφόρα (όπως κερασιά, μηλιά) αναπτύσσονται μέσα σε αβαθή δοχεία ώστε ύστερα από αρκετά χρόνια το δένδρο να μην ξεπερνάει τα 90 εκατοστά. Για το σκοπό αυτό οι μικρογραφίες αυτών των δένδρων κλαδεύονται τακτικά, κόβονται οι ρίζες τους για να περιορισθεί σημαντικά η διατροφή τους δένονται με σύρματα και κάμπτονται οι κορμοί τους και τα κλαδιά ώστε τελικά το όλΌ
86
αποτέλεσμα να έχει μια αισθητά αποδεκτή διακοσμητική αξία'.
— Ένας τελώταΙος τρόπος για να ελέγξομε την αύξηση των Φυτών είναι οι Φυτοορμόνες. Φυτοορμόνες είναι οργανικές ενώσεις οι οποίες σε μικρές ποσότητες, προωθούν, αναστέλλουν και γενικότερα ρυθμίζουν την παραγωγή οργάνων καθώς και τη συνολική ανάπτυξη του φυτού. Γενικά υπάρχουν δύο κατηγορίες φυτοορμονών, αυτές που ρυθμίζουν την αύξηση των Φυτών και οι ανασταλτικές ουσ'« που αναστέλλουν την αύξηση τους. Αν λοιπόν η ισορροπία αυτή των ορμονών ανατραπεί τότε περιορίζεται σημαντικά η ανάπτυξη των Φυτών. Κατασκευάσθηκαν συνθετικά πολύπλοκες οργανικές ενώσεις που ονομάζονται επιβραδυντήρες της αυξήσεως των Φυτών. Με τις ουσίες αυτές ψεκάζομε το Φύλλωμα του Φυτού ώστε να απορροφηθούν από αυτό και να κυκλοφορούν μέσα του. Επειδή επιβραδύνουν την κυτταροδιαίρεση και την αύξηση κατά μήκος των κυττάρων με αυτό τον τρόπο τελικά μειώνεται και το ύψος του φυτού χωρίς παραμορφώσεις.
Πάντως αυτό το θέμα βρίσκεται στο στάδιο του πειραματισμού.
Τελειώνοντας θα πρέπει να αναφέρομε ότι για την παραγωγή νάνων Φυτών μπορεί φυσικά να γίνει και συνδυασμός των τρόπων που αναφέραμε όπως της γενετικής και της ελλείψεως θρεπτικών συστατικών ή των δυσμενών κλιματικών παραγόντων ή και όλων μαζύ.
*Ελάχιστα τέτοια φυτά υπάρχουν στη χώρα μας γιατί είναι πανάκριβα. Η τιμή τους κυμαίνεται σήμερα από 18.000 δραχμές έως και 100.000 γιαυτό και η εμπορικότητά τους είναι ασήμαντη.
Κ ΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΕΤΗΣΙΑ, ΔΙΕΤΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΕΤΗ ΦΥΤΆ (ΑΝΑΡΡΙΧΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΒΟΛΒΩΔΗ) Ετήσια Φυτά.
Ονομάζονται ετήσια τα Φυτά που αναπτύσσουν τη βλαστική τους δραστηριότητα σε χρονικό διάστημα ενός περίπου έτους. Για καθαρά όμως καλλιεργητικούς σκοπούς σήμερα στην πράξη πολλές φορές θεωρούμε ως «ετήσια» και μερικά διετή ή και πολυετή Φυτά που καλλιεργούμε στους κήπους μας για ένα μόνο έτος. οι κυριότεροι λόγοι είναι ότι τα φυτά αυτά δεν αντέχουν στο κρύο και επομένως το χειμώνα καταστρέφονται ή ότι χάνουν την καλλωπιστική τους αξία (π.χ. σκυλάκι) και πρέπει να ξαναφυτεύσομε άλλα τη νέα χρονιά. Γενικά «ετήσια» θα ονομάζομε τα Φυτά που παραμένουν στους κήπους μας ένα μόνο χρόνο και κάθε νέα βλαστική περίοδο φυτεύομε νέα Φυτά.
Τα περισσότερα από τα «ετήσια» φυτά καλλιεργού',-ται για τα άνθη τους, μερικά για το Φύλλωμα τους (κολεοί, περίλα), άλλα για το παράστημα τους (κοχία) και ορισμένα για Τους καρπούς τους (κολοκυθΙές, καλαμπόκι (σχ. 4,1 α).
fff
Σχ. 4.1α.
Καλλι_0ΤΤισΤΙΚ0ί καρποί κολοκύθια Και καλαμπόκια.
Η καλλωπιστική τους αξία είναι πάρα πολύ μεγάλη και αποτελούν το απαραίτητο συμπλήρωμα κάθε κήπου. Αυτά τα Φυτά με την ποικιλία των ανθέων τους (σχήμα, χρώμα, άρωμα), την εύκολη ανάπτυξη και διαμόρφωση τους, και το διαφορετικό ύψος αναπτύξεως τους δίνουν ωραία εμφάνιση στον ανθόκηπο και διακοσμούν ιδιάφορους χώρους όπως μπαλκόνια, βεράντες κλπ.
88
Τα «ετήσια» Φυτά έχουν γενικά τα παρακάτω πλεονεκτήματα:
Πολλαπλασιάζονται εύκολα και δεν έχουν μεγάλες καλλιεργητικές απαιτήσεις. 
Ανθίζουν και πολύ και δίνουν άνθη με το πιο φθηνό κόστος.
— Περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία είδων και υβριδίων που μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις.
Μπορούν κάθε χρόνο να καλύπτουν καινούργιες θέσεις μέσα στον κήπο, ώστε να μη μας κουράζει η μονοτονία του τοπίου.
Καλλιεργούνται εύκολα σε γλάστρες, κιβώτια κλπ.
Δίνουν ωραίες ανθοδέσμες που διατηρούνται αρκετά στα ανθοδοχεία.
— Δεν εξαντλούν πολύ το έδαφος από τα θρεπτικά τους στοιχεία και δεν προσβάλλονται πολύ,από τις ασθένειες, γιατί παραμένουν στό έδαφος σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. 
4.7.1 Πολλαπλασιασμός των ετήσιων Φυτών.
Πολλαπλασιάζονται αποκλειστικά σχεδόν με σπόρο. Η σπορά τους γίνεται σε δύο εποχές:
α) Το δεύτερο 15νθήμερο του Αυγούστου μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου σπέρνομε το σπόρο στα σπορεία, κιβώτια κλπ. για να ανθίσουν την άνοιξη ή και το χειμώνα (πανσές), όταν Φυσικά το επιτρέπουν οι κλιματικές συνθήκες. Τα διετή Φυτά (βιολέττες, γαϊλάρδια κ.α.) μπορούν να παραμείνουν στο ύπαιθρο και να ανθίσουν το χειμώνα. Επίσης τα ανθεκτικά στο κρύο μονοετή Φυτά (άλυσσο, κενταύρια, καλέντουλα, εσχόλτσια κ.α.) και τα πολυετή (αντίρρινο, μπέλλα). Η σπορά μπορεί να γίνει και απευθείας στις οριστικές θέσεις ειδικά για Φυτά που έχουν πασσαλώδη ρίζα και παρουσιάζουν προβλήματα στη μεταφύτευση. Όλα αυτά τα Φυτά παίρνουν το γενικό όνομα: ετήσια με χειμερινοανοιξιάπκη άνθηση.
β) Η δεύτερη εποχή που σπέρνομε τα «ετήσια» Φυτά είναι το δεύτερο 1 5νθήμερο του Μαρτίου μέχρι και τις αρχές Απρ!λίου, μέσα σε σπορεία ή άλλα μέσα. Ανθίζουν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο μέχρι τους πρώιμους παγετούς και αποτελούν τη συνέχεια των φυτών της πρώτης κατηγορίας. Η μεταφύτευση γίνεται έξω στο ύπαιθρο στο τέλος Απριλίου με αρχές Μαίου όταν τα Φυτά αποκτήσουν 4-6 μόνιμα Φύλλα. Τέτοια Φυτά είναι τα ετήσια και όλα τα διετή και πολυετή που δεν αντέχουν στο κρύο (πίνακας 4,1.1 ). Όλα αυτά τα Φυτά ονομάζονται ετήσια για καλοκαιρινοΦθινοπωμνή άνθηση ή αλλιώς ετήσια Φυτά θέρους. Έχουν συνήθως μεγαλύτερη διάρκεια ανθήσεως από αυτά της ανοίξεως. Η άνθηση τους αρχίζει από τον Ιούνιο και παρατείνεται, στις θερμές περιοχές (Νότια Ελλάδα, νησιά), μέ
χρι και το Δεκέμβριο. Όταν κόβονται τα υπερώριμα άνθη τους και ποτίζονται τακτικά δίνουν νέα και πλούσια άνθηση.
γ) Μερικά «ετήστα» όπως: άστερ, γυψόΦιλα, ζίννια, σκυλάκι κ.α. μπορούν να πολαπλασιασθούν και με μοσχεύματα τα οποία κόβομε μετά την πρώτη ανθοφορία.
4.1.2 Διάταξη των Φυτών και αήοστάσεις Φυτεύσεως.
Όλα σχεδόν τα Φυτά εκτός από λίγα (βαλσαμίνη, μυοσωτίς, σάλβια, βεγόνια) πρέπει να Φυτεύονται σε θέσεις που να τα «βλέπει» ο ήλιος. ΓΙ' αυτό και προετοι-
μάζομε κατάλληλα παρόμοιες θέσεις για την ανάτπυξη τους. Οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να τα Φυτέψομε, είναι οι εξής:
— Φυτεύονται ομαδικά μέσα σε μεγάλα παρτέρια ανάλογα με το είδος και το χρώμα των ανθέων τους.
— Φυτεύονται σε γραμμές για να έχομε ετήσια πλαίσια (μπορντούρες), ή σ« 
κύκλους ημικύκλια και άλλα γεωμετρικά σχήματα, ώστε με την τελική τους ανάτττυξη και ανθοφορία να ικανοποιούν την αισθητική όλου του χώρου.
— Φυτεύονται, τα Φυτά χαμηλής κυρίως αναπτύξεως (νάνα), σε γωνίες και στρο
Φές διαδρόμων μέσα σε κήπους ή σε πάρκα, ή δεξιά και αριστερά από αναβαθμίδες κλπ.
— Φυτεύονται κατά «κηλίδες» ακανόνιστες σε σχήματα ελεύθερα.με ένα ή περισσότερα χρώματα ανθέων. Αυτή η Φύτευση συνηθίζεται πολύ τα τελειπαία χρόνια.
Για ανθισμνουςχλοοτάπητες σπέρνομε το σπόρο ή μίγματα σπόρων διαφόρυ», ειδών στα πεταχτά σε καλά προετοιμασμένο φέρος την άνόιξη. Καλό ανθισμένο χλοοτάπητα δίνει το Φυτό άλυσσο και από τα διετή και πολυετή: αραβίδα, αουβριέτια, μπέλα, πρίμουλα των κήπων, ανεμώνη ηπατική, ο πανσές ο κερασφόρος κ.α.
Για να επιλέγομε την οποιαδήποτε Φυτική διάταξη, πρέπει να γνωρίζομε, εκτός από την εποχή της ανθοφορίας το χρώμα των ανθέων και το τελικό ύψος που θα καταλάβουν τα Φυτά. Γενικά τα «ετήσια» Φυτά διακρίνονται ανάλογα με το ύψος τούς σε τρεις κατηγορίες:
— Σε Φυτά χαμηλής αναπτύξεως, όταν το ύψος τους Φθάνει μέχρι τα 30 cm.
— Σε Φυτά μέσης ανατττύξεως, όταν το ύψος κυμαίνεται μεταξύ 30 και 60 cm.
— Σε Φυτά υψηλής ανατττύξεως, όταν το ύψος τους είναι πάνω από 60 cm.
Πρέπει να τονισθεί ότι σήμερα με τον υβριδισμό έχουν δημιουργηθεί ποικιλίες μεγάλης ανθοκομικής αξίας Φυτών με διαφορετικό ύψος ωστε να *όλες τις ανάγκες μας.
οι αποστάσεις φυτεύσεως κυμαίνονται μεταξύ 20 και 40 cm για τα περισσότερα είδη και είναι συνάρτηση κυρίως του τελικού Φυτικού τους όγκου. *
Στη συνέχεια θα περιγράψομε, πολύ σύντομα, τα σπουδαιότερα ετήσια, πολυετή κλπ. φυτά τονίζοντας τυχόν διαφορές και ειδικές καλλιεργητικές ΦροντΕες. Για Φυτά .πολύ μεγάλης ανθοκομικής αξίας, π.χ. γαρύφαλλο, χρυσάνθεμο, γλαδΤολος κλπ. θα περιγραφεί λετττομερειακά ο τρόπος σποράς και ανατττύξεως καθώς και οι απαιτούμενες καλλιεργητικές Φροντίδες. Για τα υπόλοιπα Φυτά ισχύουν οι γενικές οδηγίες που ανατττύχθηκαν στα Κεφάλαια 2 και 3.
4.1.3 Τα σπουδαιότερα ετήσια Φυτά.
d Αγήρατο agsmtum houstoni•num, οικον. *
Φυτό πολυετές από την καταγωγή του. Έχει ύψος μέχρι 60 cm. Διακλαδίζεται, και είναι συγχρόνως και «συμπαγές» Φυτό, σε πολλούς βλαστούς και καλύπτεται από άνθη από 15 Ιουλίου περίπου μέχρι το Φθινόπωρο. Χρησιμοποιούνται πολύ τα διάφορα υβρίδια ύψους 1 5 - 30 cm. Χαρακτηριστικό χρώμα ανθέων μπλε διαφό
ρων αποχρώσεων ή άσπρο (σχ. 4.1 β). Ευδοκιμεί σε όλα τα Εδάφη, απαιτεί ηλιό
λουστες θέσεις και συχνά ποτίσματα το καλοκαίρι. Πολλαπλασιάζεται με
σπόρο
fff
92
και θερινά μοσχεύματα. Χρησιμοποιείται στους κήπους για μπορντούρες, στους βραχόκηπους, και γιά φυτό γλάστρας. Επίσης είναι κατάλληλο για ανθικές συνθέσεις και για ανθοτάπητες. Εχθροί: μελίγγρες, τετράνυχος.
fff
Σχ. 4.1β. Σχ. 4.".
Αγήρατρ,
* Άλυσσο "Ιγςςιιιη maritimun, ΟΙΚΟΥ. Gruciferad.
Φυτό χαμηλό 10 - 25 cm (σχ. 4.1 y), εύκολο στην ανάπτυξη και με μεγάλη ανθοκομική αξία. Άνθη στην κορυφή των βλαστών, με βασικά χρώματα το άσπρο, κόκκινο και χρυσοκίτρινο από τις αρχές καλοκαιριού μέχρι το Φθινόπωρο. Κατάλληλο *Χλοοτάπητες, βραχόκηπους, γλάστρες κλπ. Κάνει για όλα τα εδάφη ακόμη και για τα πιο ξερά. Σπέρνεται το Φθινόπωρο ή την άνοιξη και φυτεύεται σε αποστάσεις 10 - 20 cm. Ένα κούρεμα μετά την πρώτη ανθοφορία βοηθά την ανάΤΤΤυξη 
την επόμενη ανθοφορία.
γ) Αντίρρινο ή Λυκόστομο ή Σκυλάκι Antirrhinum majus, ΟΙΚΟΥ. Scrofulariacead.
Φυτό πολυετές με πλούσια βλάστηση και άνθη σε ταξιανθία σταχιού με ζωηρούς χρωματισμούς: K6KKlVO, πορφυρό, ροζ, πορτοκαλί, κίτρινο, λευκό (σχ. 4.1 δ). Τα άνθη διατηρούνται πολύ στον κήπο καθώς και στο ανθοδοχείο. Είναι από τα ψηλότερα «ετήσια» φυτά. Το ύψος του Φθάνει μέχρι το ένα μέτρο, αλλά υπάρχουν και νάνες ποικιλίες. Σπέρνεται το 20 δεκαπενθήμερο του Αυγούστου για εαρινή άνθηση ή την άνοιξη για θερινοφθινοπωρινή. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρο που σπέρνεται σε δοχεία με μίγμα από 1/3 τύρφη, 1/1 άμμο και 1/3 έδαφος, η 1/2 τύρΦη και 1/2 βερμικουλίτη. Άνθη παίρνομε το καλοκαίρι μέσα σε 10-11 εβδομάδες από τη σπορά αλλά σε χαμηλές θερμοκρασίες ( 100C) σχεδόν στο διπλάσιο χρόνο. Χρησιμοποιείται σε κήπους αλλά και για κομμένα άνθη. Η μεγάλη ανθοκομική του αξία βρίσκεται στο ότι αναπτύσσεται και δίνει άνθη σε χαμηλές ακόμη θερμοκρασίες των 100C. Κορφολογει%ται έτσι, ώστε να παραμείνουν 3 - 4 ζεύγη Φύλλα σε κάθε στέλεχος. Τα κορφολογημένα Φυτά δίνουν 2 - 4 νέα στελέχη και στη συνέ-
Σχ. 4.16.
Αντίρρινο η σΚυλάΚΙ.
χεια άνθη. Όταν καλλιεργείται μέσα σε θερμοκηπια, η θερμοκρασία την άνοιςη το Φθινόπωρο μπορεί να είναι 100C και η καλύτερη 150C, και το καλοκαίρι 180C κατά τη νύκτα. οι θερμοκρασίες της ημέρας μπορεί να είναι 3 -_50c υψηλότερες. Στον κήπο χρησιμοποιούνται για ομαδική ή μεμονωμένη Φυτεία και σε εδάφη όχι πολύ πλούσια. Άριστο ΡΗ 6,5. οι αφίδες είναι το μεγάλο πρόβλημα μάζί με τον ΤΕτράνυχο. Τα νεαρά σπορόφυτα υποφέρουν και από τις ασθένειες εδάφους. 
δ) Βεγόνιες κήπου (Begoma sempemorens ΟΙΚΟΥ. Begonlasead. οι βεγόνιες (σχ. 4.1 ε) είναι Φυτά που αναπτύσσονται σε θερμοκήπια αλλά και έξω στό ύπαιθρο από τα μέσα της ανοίξεως και μετά. Έχουν τον πιο λετ-ττό σπόρο και χρειάζεται προσοχή στη σπορά. Ο σπόρος δε σκεπάζεται. H σπορά γίνεται σε
fff
a) Βεγόνια Vodka. β) Βεγόνια Coktail.
94
θερμοσπορεία (200C). Στον κήπο μεταφυτεύονται το Μάιο σε αποστάσεις 20 - 25 cm. Είναι φυτά με Φύλλα πλατιά, γυαλιστερά, πράσινα προς το κοκκινωπό και γεμίζουν ΥΡήγορα με άνθη. Έχουν πολύ χαμηλή ανάπτυξη 15 - 30 cm. Έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη ποκιλία υβριδίων με διάφορους χρωματισμούς ανθέων. Στη χώρα μας χρησιμοποιούνται κυρίως μέσα σε δοχεία, ενώ μπορούν να δώσουν ωραία 
σύνολα και στους κήπους σαν μπορντούρες, ή σαν ΚόΚΚΙνες «κηλίδες» μέσα στο 
γκαζόν. Η άνθηση τους είναι καταπληκτική και διαρκεί από το καλοκαίρι μέχρι και τους πρώτους παγετούς του Φθινοπώρου. Σπορά το Σεπτέμβριο μπορεί να δώσει Φυτά μέσα σε δοχεία τα οποία θα στολίσουν εσωτερικούς χώρους το χειμώνα. Δε θέλει συνεχή έκθεση στον ήλιο και προτιμά ημισκιαζόμενους χώρους. Θέλει συχνά ποτίσματα το καλοκαίρι και εδάφη μέσης συστάσεως και στραγγερά.
ε) Γαρύφαλλα (Dianthus, οικον. Caryo"hylacaad.
Υπάρχουν γύρω στα 200 αυτοφυή είδη του γένους Δίανθος σε όλο τον κόσμο και πολλά από αυτά και στη χώρα μας. Με διασταυρώσεις δημιουργήθηκαν οι καλλιεργούμενες ποικιλίες που διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
1) Γαρύφαλλο της Κίνας (D. sinensis) (σχ. 4.1στ).
Διακρίνεται από το πολυετές (caryophyllus) από τα φύλλα τοι) είναι πλατύτερα, και από τα άνθη του που είναι πολλά, μοναχικά, άοσμα, με πέταλα σχισμένα, κοι σε όλα τα χρώματα, εκτός από το μπλε, με στίγματα, κηλίδες ή κύκλους του λευκού και πορφυρόμαυρου χρώματος. Το κύριο σώμα του ΦΙ.]ΤΟύ έχει ύψος 10 - 15 cm, ενώ τα ανθικά στελέχη, με τα άνθη στα άκρα τους, Φθάνουν τα ΙΟ - 40 cm. Είναι ετήσια ή διετή φυτά και η σπορά τους γίνεται κάθε χρόνο τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο. Μεταφυτεύονται στους κήπους σε αποστάσεις 20 - 25 cm, στις γλάστρες, ζαρντινιέρες κλπ.
Σχ. 4. Ιστ.
Γαρύφαλλο της Κίνας ή Κινέζικο.
2) Γαρύφαλλο των ποιητών φ. barhatus) (σχ. 4. Ιζ).
Είναι πολυετές και διετές φυτό με διακλαδΙζόμενους βλαστούς, ύψος 30 - 40 cm. Τα άνθη του, μονά ή διπλά, με χρώματα λευκά, ρόδινα, ΚόΚΚΙνα και Ιώδη, είναι οδοντωτά στην περιφέρεια και βρίσκονται πολλά μαζί στα άκρα των ανθικών στελεχών σε ταξιανθία σκιαδίου. Κάνει για όλα τα εδάφη και αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες. Δε χρειάζεται Ιδιαίτερες φροντίδες, σπέρνεται και μεταφυτεύεται όπως και το γαρύφαλλο της Κίνας.
fff
Σχ. 4.1ζ.
Γαρύφαλλο των ποιητών (O. Barhatus).
3) Γαρύφαλλο των ανθοπωλών (Dianthus caryophyllus) (σχ. 4.1 η). 
Το γνωστό μας γαρύφαλλο είναι ποώδες πολυετές Φυτό με πυκνή βλάστηση και ύψος 40 - 80 cm, με ίσια στελέχη και Φύλλα επιμήκη, στενά και λογχοειδή. Παράγει άνθη μεγάλα, με πολλές σειρές πετάλων, σε χρώματα του λευκού, ρόδινόυ, Κόκκινου ή ενδιάμεσων και στικτών χρωματισμών. οι λεγόμενες «ετήσιες» ποΙκΙλίες παράγονται πιστά με σπόρους κάθε χρόνο, σε αντίθεση με τις πολυετείς ποι) αναπαράγονται με μοσχεύματα αλλά και με σπόρο o οποίος πρέπει να αποδίδει πιστά τα χαρακτηριστικά για τα οποία τα καλλιεργούμε (είναι τα περισσότερα υβρίδια). Επειδή είναι φυτό πολύ μεγάλης ανθοκομικής αξίας, Τόσο για το στόλισμα των κήπων, εξωστών κλπ., όσο για το στόλισμα δωματίων και άλλων χώρων και επειδή η εμπορία του και στη χώρα μας βρίσκεται σε αναπτυγμένο στάδιο, θα το περιγράψομε εκτενέστερα. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι Φυτό που καλλιεργείται για κομμένα άνθη σε όλες τις χώρες της Ευρώπης καθώς και στις Η.Π.Α. και τον Καναδά. ΓΙ' αυτό έχουν δημιουργηθεί ποικιλίες Ιδίως στη Γαλλία (γαρύφαλλα ΝΙκαίας) αλλά και στις Η.Π.Α., από όπου και εφοδιάζεται τελευταία με σπόρο σε μεΥάλο ποσοστό και η Ελλάδα. Στην Ελλάδα η καλλιέργεια για κομμένα γαρύφαλλα
98
fff
έχει αναπτυχθεί στο Λεκανοπέδιο της ΑΤΤΙΚής, στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, στον Πόρο και τελευταία στην Κρήτη.
— Έδαφος.
Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη αλλά προτιμά τα ελαφρά αμμώδη τα οποία έχουν και καλή στράγγιση. Σε πιο συνεκτικά εδάφη δίνει άνθη με σχισμένο κάλυκα 
και συνεπώς ακατάλληλα για το εμπόριο. Υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία είναι επιθυμητή και μπορούμε να ρίξομε κοπριά μέχρι 5 τόννους το στρέμμα. Κατάλληλο ΡΗ για ανάπτυξη κανονική είναι μεταξύ 6,0 και 7,0. Η προετοιμασία Τοι] εδάφους όπου θα εγκατασταθεί η καλλιέργεια του γαρύφαλλου πρέπει να αρχίσει 2 μήνες πριν από τη Φύτευση. Το έδαφος οργώνεται σε βάθος 50 cm και aκολουθούν και άλλα δύο οργώματα σε κανονικό βάθος (20 - 25 cm). Στο τελευταίο όργωμα προστίθεται η βασική λίπανση που αποτελείται από 5000 kgr κοπριά, υπερφωσφορικό (18%) 40 - 60 kgr, θειική αμμωνία ***— 30 kgr και θειικό κάλιο (50%) 35 - 40 kgr. Μπορούμε επίσης να ρίξομε την κοπριά και 100 kgr λίπασμα Τύπου 7-9-9. Ειδικά για καλλιέργεια γαρυΦάλλων σε δοχεία ή πάγκους κλπ. χρησιμοποιούμε μίγματα από 1 μέρος αργιλώδους εδάφους, 2 μέρη άμμου και 1 μέρος κοπριάς χωνεμένης καλά.
— Πολλαπλασιασμός.
Γίνεται με σπόρο τον Αύγουστο - Σεπτέμβριο και τα σπορόφυτα μεταφυτεύονται όταν αποκτήσουν 6 - 8 πραγματικά φύλλα, σε αποστάσεις 30 - 40 cm και ανθίζουν την άνοιξη ή το καλοκαίρι συνέχεια. Σε ψυχρά κλίματα, όπου η θερμοκρασία κατεβαίνει κάτω από τους —40C, η σπορά γίνεται το Μάρτιο - Απρίλιο και η μεταΦύτευση σπορόφυτων τον Απρίλιο - Μάιο.
97
O πολλαπλασιασμός όμως του φυτών για κομμένα λουλούδια γίνεται αποκλειστικά με μοσχεύματα. Η παραγωγή φυτών από σπόρο χρησιμοποιείται για τη δημιουργία νέων ποικιλιών. Για μοσχεύματα χρησιμοποιούνται οι δευτερεύοντες βλαστοί που αναπτύσσονται στις μασχάλες των φύλλων των στελεχών και όχι τα κομμάτια φυτού ποι) παίρνομε από τα κορφ0λογήματα και τα βλαστολογήματα. Κάθε μόσχευμα πρέπει να έχει 5 - 6 ζεύγη Φύλλων και μήκος 5 - 12 CM ανάλογα με την ποικιλία. Το κόψιμο και η φύτευση των μοσχευμάτων (σχ. 4.1 θ) γίνεται το χειμώνα και την άνοιξη για να έχομε Φθινοπωροχειμωνιάτικη άνθηση. Αν η Φύτευση γίνει το Νοέμβριο θα έχομε άνθη τό καλοκαίρι. Για υπόστρωμα ριζοβολήσεως χρησιμοποιείται άμμος ποταμίσια ή φυλλόχωμα και άμμο σ' αναλογία 3:1. Φυτεύονται σε γραμμές. οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 3 - 5 cm και μεταξύ των Φυτών 2 - 3 cm. O χρόνος που θα ριζοβολήσουν είναι 3 - 4 εβδομάδες από τη φύτευση.
Φύτευση μοσχεύματος
fff
γαρυφάλλοΙ.Ι μέσα σε υπόστρωμα από 50% Τύρφη Και μοκρασία στο μέσον ριζοβολίας πρέπει να είναι 1 5 - 180C και η θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα 10- 130C.
— Φύτευση.
H Φύτευση των φυτών στις οριστικές θέσεις μπορεί να γίνει από Μάρτιο μέχρι Μάιο και σε δροσερές περιοχές μπορεί να αρχίσει το Φθινόπωρο γιρ παραγωγή ανθέων από το καλοκαίρι μέχρι και τον Οκτώβριο. H φύτευση γίνεται σε σαμάρια πλάτους 30 - 60 cm πάνω στα οποία φυτεύομε 2 - 4 σειρές φυτών. οι αποστάσεις μεταξύ των Φυτών και μεταξύ των γραμμών στα σαμάρια είναι 15 - 20 cm. Ανάμεσα στα σαμάρια υπάρχει διάδρομος πλάτους 50 cm.
Για που αναπτύσσονται μέσα σε θερμοκήπια, το μεγαλύτερο πρόβλημα είιαι οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού. Τα Τζάμια τοι] θερμοκήπιου πρέπει σ' αι)Τή την περίπτωση να σκιάζονται και να λειτουργήσει το σύστημα ψύξεως του θερμοκήπιου. H καλύτερη ανάπτυξη των γίνεται όταν υπάρχει %ΙΙΙΚΤ€ρΙνή θερμοκοασία 10?C και ημεοήσια 1 3 - 1 50C. Και επειδή το γαρύφαλλο για να ανα-
τττυχθεί χρειάζεται πολύ ήλιο, οι περιοχές της Ν. Ελλάδας και των νησιών είναι κατάλληλες για την παραγωγή γαρυΦάλλων κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε ψυχρά θερμοκήπια όπου και γίνεται μια συμΦέρουρα καλλιέργεια. Ο αριθμός των Φυτών ανά στρέμμα είναι για μια αραιή Φύτευση γύρω στις 10,000, ενώ σε πυκνή Φύτευ
ση είναι σχεδόν διπλάσιος. Μετά τη Φύτευση πρέπει να τοποθετήσομε πάνω στα Φυτά και το δίχτυ στο οποίο μελλοντικά θα στηριχθούν για να αναπτύξουν κατακόρυφα στελέχη.
— Κορφολόγημα.
Είναι μια από τις σπουδαιότερες εργασίες για την παραγωγή νέων στελεχών του Φυτού κατ γίνεται όταν τα Φυτά Φθάσουν στο ύψος των 1 2 - 1 5 cm και έχουν 8 - 12 Φύλλα. Με ευνοϊκές συνθήκες αναπτύξεως του Φυτού το κορΦολόγημα γίνεται περίπου 4 εβδομάδες μετά τη Φύτευση των Φυτών.' Μια εβδομάδα πιο μπροστά λιπαίνομε (πρώτη λίπανση) για να έχουν τα Φυτά έτοιμα τα θρεπτικά συστατικά τους για μια σύντομη ανάτττυξη των νέων στελεχών. Το κορφολόγημα γίνεται πάντοτε με το χέρι (τσίμπημα). Αφαιρείται η κορυφή του βλαστού με 1 - 2 ζεύγη Φύλλων. Μετά το κορφολόγημα θα *** 2 - 3 νέα στελέχη τα οποία μπορούμε να τα ξανακορΦολογήσομε ύστερα από 6 - 8 εβδομάδες και να συνεχίσομε το ίδιο και με τα νέα στελέχη. Με το πολλαπλό αυτό κορΦολόγημα επιδιώκομε τρία πράγματα:
Να αυξήσομε τον αριθμό των ανθοφόρων στελεχών.
— Να κλιμακώσομε την ανθοφορία σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
— Να μετατοπίσομε το χρόνο ανθοφορίας (ανάλογα με τον αριθμό των κορφολογημάτων).
Για να έχομε καλά αποτελέσματα, πρέπει να γνωρίζομε τον τρόπο αναπτύξεως της κάθε ποικιλίας και να διαθέτομε σχετική πείρα. Υπάρχουν ποικιλίες που ανθίζουν σε 90 ημέρες μετά το κορφολόγημα, άλλες σε 120, 1 50 κλπ. Επίσης μια ποικιλία μπορεί να δώσει σε 90 ημέρες άνθη, αν κορΦολογηθεί το Μάιο, σε 1 50 μέρες αν κορφολογηθεί τον Ιούλιο και σε 250 μέρες αν κορφολογηθεί τον Οκτώβριο. Την ανάπτυξη βέβαια και την ανθοφορία επηρεάζουν σημαντικά η θερμοκρασία, η ηλιοφάνεια και άλλες καλλιεργητικές Φροντίδες. Π.χ. θερμοκρασίες κάτω από 100C την ημέρα, δεν επιτρέπουν το σχηματισμό μπουμπουκιών.
— Αφαίρεση μπουμπουκιών (ξεμηυυμπούκιασμώ.
Αφαιρούναι τα μπουμπούκια που βρίσκονται στα πλευρικά στελέχη όταν απο κτήσουν το μέγεθος μικρό ρεβυθιού (σχ. 4.1 ι). Σε μερικές ποικιλίες ( Αμερικάνικες) αφήνονται δύο πλευρικά μπουμπούκια μέχρι τη συγκομιδή, για να μη σχίζεται ο κάλυκας του κεντρικού άνθους και για να γίνεται πιο αυθεντικό το κεντρικό στέλεχος. — Συγκομιδή.
Τα άνθη είναι έτοιμα για να κοπούν από τη στιγμή που ξεπροβάλλουν τα πέταλα μέσα από τον κάλυκα (σχ. 4.1 ια). Το πότε ακριβώς θα κοπούν, εξαρτάται από το χρόνο που θα κάνουν για να Φθάσουν στην αγορά. Φυσικά πρέπει να προστεθεί και ο χρόνος περιποιήσεως και συσκευασίας. Τα κομμένα λουλούδια για να τα συν-
fff
ΣΧ. 4.11.
Αφαίρεση μπουμπουκιών από το γαρύφαλ.λ.ο: 1. 'Ωριμο άνθος. 2. Κάλυκας. και 7. Αυτά τα μπουμπούκια έπρεπε να είχαν αφαιρεθεί νωρίτερα. 8. Όγδοος κόμβος. Το κόψιμο του λουλουδιού θα γίνει πάνω από αυτόν τον κόμβο. Α, Β. Μπουμπούκια του κεντρικού άνθους (παραμένουν)
Αυτά τα μπουμπούκια έπρεπε να είχαν αφαιρεθεί. F. Ανάπτυξη στελέχους που θα δώσει το επόμενο κατάλληλο άνθος για κόψιμο.
τηρήσομε μέχρι τη μεταφορά τους στην αγορά, τοποθετούμε τα στελέχη τους μέσα σε νερό θερμοκρασίας 40C. Τα γαρύφαλλα συντηρούνται για αρκετές μέρες μέσα σε ψυγεία όπου η θερμοκρασία κυμαίνεται από Ο - 1 0C (μέχρι 3 - 4 εβδομά
δες).
— Ασθένειες.
Τα μοσχεύματα πρέπει να προέρχονται από υγιή μητρικά Φυτά και κυρίως απαλλαγμένα από ιώσεις. Σοβαρές ασθένειες για τα Φυτά είναι η σκωρίαση, ο άνθρα-
fff
a) Σ' αυτό το στάδιο τα γαρύφαλλα κόβονται Και κατάλληλα συσΚξΙΙασμένα μεταφέρονται σε μεγάλες μποστάσεις. β) Όταν τα στελέχη τους τοποθετηθούν μέσα νερό κοι δωμάτιο με θερμο
20 — 250 ανοίγουν σε 2•- 4 μέρες.
κας η αλτενάρία, οι σηψιρριζίες, ήβοτρύΤΙδα, η βακτηρίωση. Χρειάζονται προσοχή 
και έγκαιρη καταπολέμηση. O τετράνυχος, οι αφίδες, o φυλλοδέτης και άλλα ζωικά παράσιτα προσβάλλουν τα Φυτά και χρειάζονται προσεκτικοί ψεκασμοί για την καταπολέμησή τους. Τέλος η απολύμανση του εδάφους με νηματοκτόνα φάρμακα αποτρέπει τον κίνδυνο της προσβολής των ριζών από τους νηματώδεις .
στ) 2ίννια degans φκογ. Compositaa).
 |
O κύριος βλαστός TOlJ φυτού διακλαδίζεται σε πολλούς δευτερεύοντες από τους οήοίους o καθένας μπορεί να έχει μόνο ένα άνθος. Το ύψος του Φθάνει από 30 - 100 cm, ανάλογα με την ποικιλία. Έχουν δημιουργηθεί πολλές και μεγάλου μεγέθους ποικιλίες με άνθη διαφόρων χρωμάτων τα οποία άλλα μοιάζουν με της δόλιας (σχ. 4.1 ιβ), άλλα με των χρυσανθέμων και άλλα με άνθη «μπον-μπον». ΓΕνικά μπορούμε να πούμε ότι από τα φυτά που εκπληρώνουν όλες τις απαιτήσεις για τη διαμόρφωση χώρων, για διακόσμηση εξωστών κλπ. Ειδικά στις Η.Π.Α. πέτυχαν μια πάρα πολύ μεγάλη ποικιλία φυτών, που διαφέρουν στο ύψος αναπτύξειως, στο μέγεθος και την ποικιλία χρωμάτων και γενικά στην εμφάνιση. Υπάρχουν υβρίδια (Mini Zinnia) με διπλά άνθη εξάιρετικής ποιότητας που μόλις Φθάνουν το ύψος των 15 cm.
Το Φυτό ευδοκιμεί σε όλα τα χώματα και προτιμά έκθεση ηλιόλουστη. Σπέρνεται την άνοιξη ***πολύ νωρίς. Αν μεγαλώσουν τα φυτά, η μεταφύτευσή τους πρέπει να γίνει με μπάλα χώματος. • Εξω στο ύπαιθρο σπέρνομε τον Ιούλιο - Αύγουστο για Φθινοπωρινή άνθηση. Όταν οι θερμοκρασίες κυμαίνονται στις 20 - 300C, το Φύτρωμα γίν€ται μέσα 1 - 2 εβδομάδες. Πρώιμη σπορά μέσα σε πορεία ή ψυχρά θερμοκήπια μπορεί να γίνει το Μάρτιο, να ακολουθήσει μεταΦύτευση όταν πι Φυτά αποκτήσουν 4 μόνιμα φύλλα μέσα σε νέα τελάρα ή τραπέζια και σε αποστάσεις 5 cm και στη συνέχεια να μεταφυτευθ0ύν έξω στο ύπαιθρο και σε αποστάσεις 20 - 30 cm. Χρησιμοποιείται για ομαδική φύτευση σε κήπους σε βραχόκηπους, για μπορντούρες και κομμένα λουλούδια.
Πβέπει να πβόστέθέί ό+Ι -ή ανάπτυξη +όΙΙ το μέγεθος των ***και η όλη εμφάνιση του Φυτού, επηρεάζεται πάρα πολύ από το έδαΦος στο οποίο αναπτύσσεται. ΈΤ&Ι πλούσιο έδαφος σε θρεπτικά συστατικά δίνει μεγάλα φυτά, ενώ Φτωχό μικρά Φυτά και μικρού μεγέθους άνθη.
fff
sis οικογ. Composit8d.
 |
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες. Δημιουργήθηκαν και δημιουργούνται πολλά ύβρί5ια, γιατί είναι ένα φυτό μέ μεγάλο ενδιαφέρον Τόσο για την ερασιτεχνική όσο και την εμπορική ανθοκομία. Τα Φυτά διαφέρουν μεταξύ τους από τη μορφή και το ςρώμα των ανθέων, καθώς επίσης και από τη γενική τους μορφή και το ύψος τους. ΟΙ ψηλές ποικιλίες ξεπερνούν το ύψος των 60 cm, οι ημινάνες έχρυν ύψος γύρω πα 40 cm και οι νάνες γύρω στα 1 5 cm. Τα άνθη είναι διαφόρων χρωμάτων με 3ασικούς χρωματισμούς πορφυρό, άσπρο, λιλά, μπλε Φωτεινό, ροζ τα οποία μπορούν να μοιάζουν με τα άνθη της μαργαρίτας (απλές ποικιλίες), μέχρι τα άνθη Των χρυσανθέμων (διπλές ποικιλίες) με διάμετρο ανθέων 7 - 15 cm (σχ. 4.1ΙΥ).
Η σπορά μπορεί να αρχίσει το Φεβρουάριο με διαδοχικές σπορές, για να έχομε άνθη όλο το καλοκαίρι μέχρι και το Φθινόπωρο. οι σπόροι στη θερμοκρασία των 200C φυτρώνουν σε 2 — 3 εβδομάδες. Σε ψυχρά σπορεία κάνομε τη σποβά Μάρτιο - Απρίλιο. Η μεταφύτευση των Φυτών μπορεί να γίνει μια ή δύο φορές (ρεπικάρισμα) μέσα στο θερμοκήπιο για να φυτευθούν τελικά τα αναπτυγμένα φυτά στο ύπαιθρο και σε αποστάσεις 30 - 40 cm, ανάλογα με τις ποικιλίες. Αναπτύσσονται καλύτερα σε αμμοπηλώδη εδάφη και χρειάζονται τακτικά ποτίσματα και υδρολιπάνσεις το χρόνο που αρχίζουν να σχηματίζονται τα λουλούδια. Στις καλλιέργειες για κομμένα λουλούδια κάνομε και ξεμπουμπούκιασμα για την παραγωγή ωραίων και μεγάλων ανθέων (σχ. 4.1 Ιδ). Η Φουζαρίωση προσβάλλει σοβαρά τα Φυτά και ορισμένες μη ανθΕΚΤΙΚές ποικιλίες τις καταστρέφει εντελώς. ΓΙ' αυτό πριν από τη σπορά πρέπει να απολυμαίνομε το σπόρο μ' ένα κατάλληλο φάρμακο. οι μελίγγρες επίσης προσβάλλουν κυρίως τα νεαρά φυτά και χρειάζονται για την καταπολέμησή της ανάλογα φυτοφάρμακα. Χρησιμοποιείται για Φύτευση ομαδική σε παρτέρια, δοχεία, γλάστρες καθώς και στην εμπορΙΚή ανθοκομία για κομμένα λουλούδια. Υπάρχουν και ΠΟλΙΙΕΤξίς ποικιλίες κατάλληλες για βραχόκηπους και μόνιμες μπορντούρες. Ο πολλαπλασιασμός των φυτών μπορεί να γίνει και με "διαίρεση» των ριζών. fff
Σχ. 4.1Ιδ.
ΆσΤερ διάφοροι Τύποι ανθέων.
η) Κολεός ή Ωραίο φύλλο (COIeus, πολλές οικον. Labiatae).
Είναι φυτό πολυετές όταν καλλιεργείται στα θερμοκήπια ή σε κλειστούς Χώρους μέσα σε δοχεία, γιατί σε θερμοκρασίες κάτω από 70C δεν αντέχει. Καλλιερ *** για τα ωραία φύλλα του (σχ. 4.1 ιε) μέσα σε γλάστρες κυρίως ή και σε άλλα δοχεία (στη χώρα μας). Σ' άλλες χώρες μεταφυτεύεται και έξω στο ύπαιθρο, σε παρτέρια κλπ. όπως τα άλλα ετήσια Φυτά. Η σπορά του γίνεται πάντοτε σε σπο*** ή δοχεία σε θερμαινόμενους χώρους και σε θερμοκρασία 20-300C. ΟΙ σπόροι φυτρώνουν σε 2 - 3 εβδομάδες από τη σπορά. Τα ΦΙ)Τά μεταΦΙ.ΙΤΕύ0ΥΤΩΙ σε διαδοχικά χρονικά διαστήματα και πουλιούνται μέσα σε μικρές πλαστικές γλά-
fff
Σχ. 4.1ιε.
a) Φυτά κολεου. β) Φύλλο κολε0ύ.
|
στρες. Αναπτύσσονται πολύ καλά σε γλάστρες των 1 5 cm όπου τελικά μεταφυτεύονται και Φθάνουν το ύψος των 40 περίπου cm. O πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει και με θερινά μοσχεύματα τα οποία κόβομε από τα νεαρά στελέχη. Ριζοβ0λούν πολύ εύκολα. το καλοκαίρι χρειάζεται καθημερινό πόΤΙσμα, γιατί τα μεγάλα του Φύλλα έχουν έντονη διαπνοή και παρουσιάζουν μια προσωρινή μάρανση τις μεσημβρινές ώρες.. Τα στελέχη του όταν αναπτυχθούν σε ορισμένο ύψος, ανθονάπτυξη νέων πλαγίων στελεχών και Φύλλων, ενώ τα άνθη δεν έχουν καμιά διακοσμητική αξία.
θ) Λάθυρος ο εύοσμος ή Μοσχομπίζελο (lathyrus odoratus οικογ. Leguminosae).
Είναι φυτό ετήσιο με άνθη κόκκινα, ροζ, λευκά και Ιώδη τα οποία φέρονται πάνω σε μικρούς και λεπτούς βλαστούς (σχ. 4.1 ιστ). Τα άνθη είναι εύοσμα γι' αυτό και το Φυτό ονομάζεται Λάθυρος o εύοσμος. Υπάρχουν νάνες ποικιλίες ύψους 30 - 40 cm και άλλες που Φέρουν έλικες και αναρριχώνται σε ύψος μέχρι και 2 m. ΟΙ σπόροι σπέρνονται το Φθινόπωρο ή την άνοιξη επιτόπου κατά θέσεις ή σε γραμμές. Πριν από τη σπορά τους οι σπόροι πρέπει να μουσκέψουν μέσα σε νερό για 24 ώρες ή σε αραιό διάλυμα θειικού ή υδροχλωρικού οξέος για 30 λεπτά, επειδή το περίβλημά τους είναι σκληρό. Στη θερμοκρασία των 200C φυτρώνουν σε 2 εβδομάδες. Σε περίπτωση σποράς σε κιβώτια, τα νεαρά Φυτά μεταφυτεύονται με μπάλα χώματος και σε αποστάσεις ανάλογες με το ύψος τους. Αναπτύσσονται καλύτερα σε εδάφη πλούσια και βαθιά (40 - 60 τα εδάφη ειναι Φτωχά κάνομε τις ανάλογες λιπάνσεις. ΟΙ νάνες ποικιλίες χρηφμοποιούνΫαι για ομαδική φύΤΕΙ.Ιση στον κήπο και οι αναρριχώμενες για κάλυψη'χαμηλων Ϋοίχων, με τη βοήθεια ξύλινων ή συρμάτινων πλαισίων. Ασθένειες ΤΤ0ψΤ0 προσβάλλουν κυρίως 
ωίδΙ0 και οι μελίγγρες.
Σχ. 4.1Ιζ.
Άνθη ΠΕΤΟύνιας.
d Πετούνια (Patunia Hybrida ΟΙΚΟΥ. Solanacead.
Είναι ένα γένος που περιλαμβάνει 40 είδη ετήσια και πολυετή αυτοφυή Φυτά της N. Αμερικής. ΟΙ καλλιεργούμενες ποικιλίες ειναι υβρίδια (F, και F2) τα οποία προήλθαν από διασταύρωση των ειδών Ρ. nyctaginiflorax, Ρ. integrifolia (από την Αργεντινή). Έχομε πάρα πολλά υβρίδια με άνθη διαφόρων χρωμάτων το δε σχήμα τους μοιάζει, βασικά, όπως ένα χωνάκι (σχ. 4.1 Ιζ). ΓΙ' αυτό και το Φυτό κοινως ονομάζεται χωνάκι. Σε ορισμένα νέα υβρίδια το σχήμα των ανθέων έχει αλήάξει 
και μοιάζει περισσότερο με τα άνθη των γαρυΦάλλων. ΕΙΚιαι ένα από τα σποφδαιφ• τερα φυτά πού χρησιμοποιούνται για τον καλλωπισμό των Κήπων και διαφόρων άλλων χώρων. γιατί η άνθησή τοι) είναι συνεχής, αρχίζοντας το καλοκαίρι και οτα,ατώντας με τα πρώτα κρύα του Φθινοπώρου. Σε θερμές περιοχές τη<Ν. Ελλάδας τα φυτά μπορούν να διαχειμάζουν στο ύπαιθβ0 Κάι να κλαδεύονται για να ανθίσουν και πάλι την άνοιξη. ΟΙ σπόροι της πετούνιας πολύ λεπτοί, γι' αυτό χρειάζονται ιδιαίτερες φροντίδες από τη σπορά μέχρι το φύτρωμα. Στους 20 0C οι σπόροι Φυτρώνουν σε 1 - 2 εβδομάδες. οι σπόροι των διπλοειδών ποικιλιών και 
μερικά υβρίδια της F1 γενιάς (σχ. 4.1 ιη) χρειάζονται συνεχή φωτισμό για να ΦΙ)τρώσουν θερμοκρασία 27 - 290C. Φυσικά, η σπορά γίνεται στα σπορεία ή στα θερμοκήπια και όταν ζεστάνει για καλά ο καιρός, Τότε τα φυτά μεταφυτεύονται έξω (Μάιο). Προς το Τέλος του καλοκαιριού, αν θέλομε, μπορούμε να πάρομε μοσχεύματα και να τα βάλομε σε θερμοκήπιο όπου σε θερμοκρασία 13 - 180C ριζοβολούν και αναπτύσθονται μέχρι την ερχόμενη άνοιξη, ώσπου να μεταφυτευθούν στο ύπαιθρο. Προτιμά εδάφη ηλιαζόμενα και συχνά ποτίσματα. To κορφολόγημα στους νέους βλαστούς είναι απαραίτητο για να διακλαδωθεί το φυτό καλύτερα. Το Φυτό Φυτεύεται -κατά θέσεις σε συνδυασμό και με άλλα θερινά Φυτά μέσα στους χλοοτάπητες. Είναι ΦΙ.ΙΤό που διακοσμεί εξώστες μέσα σε ζαρντινιέρες, κάνιστρα κλπ.
Από τις ασθένειες πρέπει να προσέξομε τη «σήψη του λαιμού» στα σπορεία.
ΠξΤ0ύνια, fff «ΔΙΠλά» άνθη διαφόρων χρωμάτων.
1d Πορτουλάκα ή Μεταξά" ή Νυχάκι (Portulaca gmndMom Οικον. Portulacacue).
Είναι Φυτά ποώδη ετήσια ή πολυετή με Φύλλα μικρά κυλινδρικά σαρκώδη που μοιάζουν με τα κακτώδη φυτά. (Βοτανικώς υπάγονται οι δύο οικογένειες στην ίδια Τάξη των Κεντρόσπερμων). ΣΤΟ γένες αυτό υπάρχουν 200 και περισσότερα είδη φυτών κυρίως στις υποτροπικές και τροπικές περιοχές της Β. και N. Αμερικής. Στη 
χώρα μας είναι γνωστό το φυτό Ρ, Oleracea κοινώς Αντράκλα ή Γλυστρίδα που τα Φύλλα του χρησιμοποιούνται ως σαλάτικό. Το φυτό έχει ύψος 10 - 20 cm και φυ-
τεύεται ΠάνΤOΤξ στην πρώτη σειρά των ανθόκηπων. Συνήθως έρπει γιαυτό αν σπαρεί ή μεταφυτευθεί σε μεγάλη έκταση, δημιουργεί πολύχρωμο τάπητα ανθισμένο κυρίως το καλοκαίρι. Τα άνθη έχουν διάφορα «ζωηρά» χρΨματα από το 
λευκό μέχρι και το Ιώδες ανοίγουν όμως μόνο με τον ήλιο, ενώ σε μέρες με συννε
Φιά και φυσΙΚά το βράδυ μένουν Κλειστά (σχ. 4.1 Ιθ). Πολλαπλασιάζεται συνήθως με σπόρο ο οποίος σε θερμοκρασία 200 - 300C φυτρώνει σε 2 — 3 εβδομάδες. Αν θέλομε να σπείρομε κατ' ευθεία στο ύπαιθρο το σπόρο Τότε η σπορά θα γίνει ό*αν οι θερμοκρασίες σταθεροποιηθούν στους 1 70C και πάνω. Η πορτουλάκα μεταφυτεύεται σε αποστάσεις 1 5 περίπου και αντέχει πολύ στην ξηρασία. Έτσι Είναι ένα από τα πλέον κατάλληλα ανθοΦόρα Φυτά για βραχόκηπους. Επίσης χρησιμοποιείται σε ζαρτινιέρες ή άλλα δοχεία για τη διακόσμηση εξωστών Κ.λ.π. Δεν χρειάζεται πολύ πότισμα.
fff
Πορτουλάκα, για χλοοτάπητα (έρπον Φυτό).
Ιβ) Σάλβια (K. (S•lvia *** ΟΙΚΟΥ.***
Είναι φυτά πολυετή που καλλιεργούνται σαν ετήσια, γιατί δεν αντέχουν σε θερμοκρασίες Κάτω από 50C. Έχει Φύλλα Πλατιά, καρδιόσχημα και άνθη ζωηρού κόκκινου χρώματος με διάταξη βότρυος (σχ. 4.1 K). Τα άνθη παράγονται το καλοκαίρι μέχρι το Φθινόπωρο. Το ύψος TOlJ κυμαίνεται από 40 - 100 cm και φυτεύεται σε παρτέρια ή ομαδικά μέσα σε γκαζόν (κατά προτίμηση σε θέσεις ημισκιερές). Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που φυτρώνει σε 2 — 3 εβδομάδες από τη σπορά σε θερμοκρασία 20 - 300C. Στο ύπαιθρο μεταΦυτεύεται το Μάιο σε αποστάσεις 25 50 cm ανάλογα με την ποικιλία. Υπάρχουν ποικιλίες με χρώμα ανθέων μπλε, 
κατάλληλο για μπορντούρες. Πολύ γνωστό Φυτό είναι η φασκομηλΙά (S. triloba) με Φαρμακευτικά Φύλλα που χρησιμοποιούνται για παρασκευή ροφήματος.
ιγ) Ταγέτης ή κατηΦές ή Καλένδ0ΙΙλα (Tagetes, ΟΙΚΟΥ. Compositae).
Είναι ετήσια Φυτά ανθεή-ικά στο κρύο. Το γένος τους περιλαμβάνει 50 διαφορετικά είδη από τα οποία προήλθε μια μεγάλη ποικιλία υβριδίων, με άνθη κυρίως χρυσοκίτρινα (σχ. 4.1 κα) λεμονιά, κόκκινα και λευκά. Το πρώτο νανοτριπλοειδές υβρίδΙ0 ***(ύψος 1 5 cm) είναι o ταγέτης Nugget (σχ. 4.1 κβ). Το ύψος το Φυτών ΠΟΙΚίλ-
fff
Σχ. 4-1κ. Σχ. 4.1κα.
Σάλβια, ποικιλία «Blaze of Fire». Ταγέτης με χρυσο κίτρινο χρώμα και Πίσω ή σε ΚόΚΚΙν0 χρώμα.
λει από 15 - 20 cm για τις νάνες ΠΟΙΚΙλίες, μέχρι 90 cm για τις ψηλότερες Καλλιεργούνται, συνήθως, τρία είδη, από τα οποία προήλθαν πάρα πολλά υβρίδια με άνθη «τύπου χρυσανθέμων» και άνθη «τύπου γαρυφάλλων».
Σχ. 4.1κβ.
Ταγέτης (Nugget). «Νάνο» τριπλοξΙδές υβρίδιο Τύψος 15 cm).
Ετήσια Φυτά με ύψος 60 CM περίπου, Φύλλα πολυσχιδή, άνθη χρώματος Κίτρινου ως πορτοκαλί, διαμέτρου 5 - ΙΟ cm. Υπάρχουν πάρα πολλά υβρίδια σε χρώμα κίτρινο - πορτοκαλί.
— Τ. lucida (Mexican Marigold).
Ετήσιο φυτό ύψους 30 cm με κίτρινα κυρίως άνθη ποι.' ανθίζουν τον Αύγουστο στο Μεξικό και τη N. Αμερική.
— Τ. minuta.
Ετήσιο Φυτό με ύψος 120 - 180 cm. Τα άνθη του είναι χρώματος ανοικτού κίτρινου. Ανθίζει τον Οκτώβριο στη N. Αμερική.
— Τ. p•tld• (κ. Κατηφω (Fronch M•Hgold).
Ετήσια φυτά με ύψος 45 CM, με Φύλλα πολυσχιδή, και χρώμα ανθέων κίτρινο προς το καφέ. Έχουν δημιουργηθεί πολλά υβρίδια διαφορετικού ύψους (1 5 - 60 cm) και διαφορετικών χρωμάτων ανθέων από χρυσοκίτρινα μέχρι ΚόΚΚΙνα σκούρα. — Τ. tenuifolia ή sign•ta (Maxican M"gold).
Ετήσια ΦΙΙΤά με ύψος 45 cm, με κίτρινα άνθη, καλοκαιρινής ανθήσεως στο ΜεξΙΚό. H ποικιλία pumila έχει δώσει τα νάνα υποκείμενα ύψους 15 cm με βασικό
fff
Σχ. 4.1κ& Παρτέρι μέσα σε γκαζόν με άλυσσο (με λευκά άνθη), με ΚόκΚΙν0 γεράνι, με ταγέτες ***χρώματος.
χρώμα το βαθύ πορτοκαλί (σχ. 4.1 κγ). Από τα παραπάνω βασικά είδη δημιουργή-
θηκε ένας μεγάλος αριθμός υβριδίων που καλύπτει όλες μας τις ανάγκες τόσο για +ή¯διακΙσμηση κήπων, εξωΟτών κλπ. όσο και- για κομμέϋά-άύθή.-ΈιδίΚΠήμερα
δε λείπουν από κανένα κήπο και από καμία διακοσμητική σύνθεση (σχ. 4.1 κδ). O πολλαπλασιασμός τους γίνεΥαι εύκολα με σπόρο που Φυτρώνει σε 1 - 2 εβδομάδες από τη σπορά σε θερμοκρασία 20 - 300C. Η σπορά μπορεί να αρχίσει απότα 
θερμοκήπια και σπορεία οπότε τα Φυτά μεταΦυτεύονται το Μάιο σε αποστάσεις 1 5 - 35 cm ανάλογα με την Δεν έχουν εδαφικές απαιτήσεις, θέλουν όμως ηλιόλουστες θέσεις. οι περισσότερες ποικιλίές έχουν συνεχόμενη άνθηση από το τον πρώτο παγετό του Φθίνοπώρου, γιαυτ και είναι από τα σπουδαιότερα καλλωπιστικά Φυτά. Στο τέλος του Φθινοπώρου μπορούμε να μαζέψομε το σπόρο και να τον σττείρομε σε ένα ψυχρό σπορείο. Θα πάρόμε εύκολα Φυτά στο μέσο της ανοίξεψς τα οποία μπορούμε στη συνέχεια να τα μεταΦυτεύσομε όπου θέλομε.
42 Διετή και πολυετή καλλωπιστικά φυτά.
Ονομάζονται έτσι τα Φυτά που παραμένουν έξω στο ύπαιθρο δύο (διετή) ή περισσότερα χρόνια (πολυετή) συνεχίζοντας κανονικά το βιολογικό τους κύκλο, Είναι Φυτά ποώδη. Το εναέριο σύστημά τους το χειμώνα καταστρέφεται αλλά τα φυτά αναβλασταίνουν την άνοιξη (ακουιλέγια, δελφινιο κ,α). Οι βλαστοί και τα φύλλα τους αντέχουν στο κρύο του χειμώνα (ίβερις, γαρύφαλλο κ.α.) συνεχίζοντας την ανάτπυξή τους την επόμενη χρονιά. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους είναι ότι παραμένουν μεγαλύτερο χρόνο σε μια θέση (σε σχέση με τα «ετήσια») και έτσι απα-'
|
| |
σχολούν λιγότερο αυτόν που τα Φροντίζει. Μερικά από τα φυτά αυτά δεν αντέχουν σε πολύ >φμηλές θερμοκρασίες (αλτέρνάντερα, γεράνια κ.α.) και σε χρονιές με «βαρϋ» χειμώνα κάταστρέΦονται•. Τα -περισσότερα 
στις συνηθισμένε% θερμοάρασΤες του χειμώνα στην Ελλάδα.
4.2.' οι καλλιεργητικές Φροντίδες στα ώετή και πολυετή 
Φυτά.
Αρκετά πολυετή Φυτά πολλαπλασιάζονται με σπόρο που σπέρνεται άνοιξη και τα ά ανθίζουν συνήθως μέσα στον ίδιο χρόνο. Ο συνηθέστερος όμως τρόπος πολλ σιασμού των πολυετών Φυτών είναι με διαίρεση του ριζώματός τους. Η διαίρεση μπορεί να γίνει το Φθινόπωρο ή νωρίς την άνοιξη και σε εκείνα μόνο τα Φυτά που προσθέτουν γύρω από το παλιό κέντρο βλαστήσεως, νέα κέντρα βλαστήσεως (π.χ. ακουιλέγια, δελΦίνιο, γυνέριο, καμπάνουλα, λούπινο κ.α,) καί έχουν ρίζωμα θυσανωτό. Η διαίρεση μπορεί να γίνει με τα χέρια, με μαχαίρι, με τσουγκράνα κλπ. ανάλογα με τον όγκο του ριζώματος και την ευαισθησία του. Η
διαίρεση επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο ή κάθε 2 - 5 χρόνια, ανάλογα με το είδος του φυτού. Άλλος τρόπος πολλαπλασιασμού είναι με καταβολάδες και γίνεται στα Φυτά που έχουν μακριούς και εύκαρπους βλαστούς. Ένας άλλος όμως τρόπος πιο συνηθισμένος είναι o πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα (γεράνια, γαρύφαλλα, χβυσάνθεμα κ.α.).
• Όπως για παράδειγμα το χειμώνα του 1984 - 85. Τα γεράνια που ήταν έξω στο ύπαιθρο καταστράΦηκαν από την παγωνιά στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας όπου οι θερμοκρασίες έφθασαν αρκετούς βαθμούς κάτω από το υηδέν. Ενώ αρκετές ποικιλίες γαρυφάλλων άντεξαν. •
 |  |
Από τις υπόλοιπες καλλιεργητικές Φροντίδες, η Φύτευση, το πότισμα και η λίπανση γίνονται κανονικά χωρίς καμιά ιδιαίτερη εξαίρεση. Το μόνο που πρέπει να προσεχθεί στα πολυετή Φυτά είναι τα μέτρα προστασίας των Φυτών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε περιοχές που η θερμοκρασία κατεβαίνει αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν, παρουσιάζεται ουσιαστικός κίνδυνος για τη ζωή των περισσότερων Φυτών και κυρίως για τα αειθαλή πολυετή Φυτά.
οι ζημιές είναι μεγαλύτερες στα Φυτά που η μεταφύτευσή τους έγινε το φθινόπωρο και δεν έχουν αρκετό ριζικό σύστημα. Ο προφύλαξή τους μπορεί να γίνει καλύτττοντάς τα με κλαδιά άλλων αειθαλών Φυτών ή με πλαίσια κλεισμένα με.φύλλα πλαστικού. Η κοπριά που ρίχνεται πάνω στο έδαφος και γύρω από τα Φυτά βοηθά στη δημιουργία μικροκλίματος με κάπως υψηλότερες θερμοκρασίες και α.ποτελεί ένα πρόσθετο προστατευτικό μέσο. Για Φυτά που είναι μέσα σε δοχεία, ο καλύτερος τρόπος είναι να μεταφερθούν σε προφυλαγμένα μέρη (θερμοκήπια, ψυχρές σέρρες, δωμάτια, τζαμαρίες κλπ.). Τέτοια προφύλαξη στις ψυχρές περιοχές της Ελλάδας πρέπει να γίνεται στα ευπαθή πολυετή ή «απαλά» λεγόμενα Φυτά, όπως ειναι η αλτερνάντερα, το αχυρανθές, και τα γεράνια. Τα περισσότερα είναι αρκετάξάκληραγωγημένα και δε χρειάζονται χειμερινή προστασία.
Τα κυριότερα πολυετή καλλωπιστικά Φυτά περιλαμβάνονται στον Πίνακα 4.2.1.
4.2.2 Ορισμένα από τα κυριότερα πολυετή d ΑκουιλέΥΜ ή Κολομπίνα aquilegia οικον.
Είναι πολυετή σκληραγωγημένα Φυτά με παράξενα και ωραιότατα άνθη (σχ. 
4.2α). Τα φύλλα της βάσεως αποτελούν μια μεγάλη ροζέτα από την οποία το Μάιο με Ιούνιο ανατπύσσονται όρθιοι ανθικοί άξονες, λεπτοί και διακλαδισμένοι. Το άκρο τους καταλήγει σ' ένα μόνο άνθος που έχει δύο σειρές πετάλων του ίδιου ή 
διαφορετικού χρώματος και ένα χαρακτηριστικό πλήκτρο. Υπάρχουν πάρα πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες με διαφορετικό ύψος (νάνες Α. feabellata 15 - 20 cm και ψηλές Α. chrysantha 60 - 120 cm) και με άνθη διαφορετικών χρωμάτων (κίτρινα, χρυσοκίτρινα, κόκκινα, μπλε, άσπρα κ.α.), οι ακουιλέγιες ευδοκιμούν σε όλες τις θέσεις (μπορντούρες, βραχόκηπους κλπ.) και κάνουν για όλα τα εδάφη, ηλιαζόμενα ή ημισκιερά. οι νάνες ποικιλίες μόνο θέλουν στραγγερά εδάφη και ηλιόλουτ στες θέσεις και χρησιμοποιούνται κυρίως για βραχόκηπους. Φυτεύονται σε αποστάσεις 40 - 50 cm, Πολλαπλασιάζονται με σπόρο το Μάιο ή Ιούνιο (στο ύπαιθρο) ή με διαίρεση.
* Αχίλλεια (Achillea, οικον. composit%).
*Φυτό ανθεκτικό με πολλά είδη τα οποία χρησιμοποιούνται για μπορντούρες (περιχείλωμα) και για βραχόκηπους. Άνθη πολύ μικρά πάνω σε στελέχη σε ανθοταξία σκιάδιο, χρώματος κίτρινου, λευκού, ή κοκκινωπού. Τα γνωστότερα είδη είναι τα:
— Α. %lipandulina.
Με μεγάλες σαν πιάτα ανθοταξίες με άνθη κίτρινου χρώματος. Περιλαμβάνει καλλιεργούμενες ποικιλίες με ύψος 45 - 150 cm, με άνθη κίτρινα - χρυσοκίτρικα που εμφανίζονΐαι Ιούνιο - Σεπτέμβριο, κατάλληλα για μοναχική Φύτευση και για παρτέρια.
fff
Σχ. 4.2α. Σχ. 4.2β,
Ακουιλέγια. Αχίλλειο με διπλά άνθη. (ποικιλία «The pead»),
— Α. millMlium.
Ισχυρά φυτά ύψους 60 - 80 cm με ρόδινα άνθη που εμφανίζονται τον Ιούλιο. Η καλύτερη ποικιλία είναι η «pearl» με μικρά λευκά διπλά άνθη πΟΙ) Φθάνει το συνολικό ύψος των 70.cm και είναι κατάλληλη για μπορντούρες και για κομμένα ανθη (σχ. 4.2β).
— Α. ageraNfolia.
Ψηλό Φυτό (120 cm) με γκριζοττράσινα φύλλα και ασπρα άνθη, κατάλληλη για 
βραχόκηπους. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους το Μάιο και με διαίρεση κάθε 3 - 4 
χρόνια, ειδικά για τις ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για μπορντούρες.
 |
γ) Βιόλα (Viol&, ΟΙΚΟΥ. Violacead.
Περιλαμβάνει 500 είδη πολυετών σκληραγωγημένων Φυτών αρκετά από τα oποία είναι πολύ ενδιαφέροντα για την ανθοκομία και πολύ γνωστά.
1) Vi018 odorata, Ιον το εύοσμο, ΚΟΝ. Γιούλια ή Μενεξές. 
Είναι από τα ωραιότερα φυτά του Κήπου και από τα πιο γνωστά σ' ολο τον κό σμο (σχ. 4.2γ). Είναι πολυετή Φυτά με έρπουσα ανάπτυξη, με φύλλα στρογγυλκ• διαμέτρου 6 - 8 cm, ποι) παραμένουν κονΤά στη ρίζα και σχηματίζουν «τούφες» 
'Τα άνθη είναι απλά και εύοσμα, χρώματος μπλε ή μπλε βιολέ, πολύ μικρά σε σχέστ με τα Φύλλα, βγαίνουν από Φεβρουάριο Απρίλιο ή το χειμώνα, αν φυτευ-θούν το Σεπτέμβριο και προφυλαχθούν κατάλληλα. Υπάρχουν πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες για κήπους και για κομμένα λουλούδια. Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με διαίρεση και κατά την περίοδο της βλαστοφορίας με στόλωνες. Προτιμά τα δροσερά μέσης συστάσεως εδάφη και αναπτύσσεται σε ημισκιερές θέσεις. Χρησιμοποιείται για μπορντούρες, βραχόκηπους, για Φύτευση κάτω από τα δένδρα και νια κομμένα λουλούδια τα οποία δίνουν μικρέξ και κομψές ανθοδέσμες.
ΙΙ3
fff
2) Viola comuta (Μενεξές o κερασφόροφ.
Είναι χαμηλής αναπτύξεως Φυτά και καλλιεργούνται για τα άνθη τους που έχουν Φωτεινούς χρωματισμούς στο κίτρινο, άσπρο, μπλε, K6KKlVO, βιολέ (σχ. 4.2δ) και υβρίδια με ανάμικτα χρώματα πετάλων. Το ύψος τους δεν περνά τα 1 5 cm και είναι κατάλληλα για μπορντούρες και βραχόκηπους. Γενικά συμμετέχουν σ' όλες τις συνθέσεις των κήπων για την αντίθεση που δίνουν με τα ωραιότατα χρώματα των ανθέων και τη πλούσια και συνεχή ανθοφορία. Είναι σκληραγωγημένα πολυετή φυτά και μπορούν να πολλαπλασιασθούν με σπόρο που φυτρώνει σε 2 - 3 εβδομάδες από τη σπορά σε θερμοκρασία 12 - 320C. Μπορούν να πολλαπλασιασθ0ύν και με μοσχεύματα από τα νέα βλαστάρια ποι) θα προκύψουν την άνοιξη ύστερα aπό βαθύ κλάδεμα το Φθινόπωρο. Πολλαπλασιασμός επίσης μπορεί να γίνει με διαί
το Φθινόπωρο ή την άνοιξη.
3) Viola Mcolor, Ιον το τρίχρωμο ή Πανσές.
Φυτά πολυετή που καλλιεργούνται ως μονοετή κυρίως για τα ελκυστικά, άφθονα και διαφόρων χρωμάτων άνθη τους [σχ. 4.2ε(α), (γ)). Είναι από τα πιο αγαττητά Φυτά και δε λείπουν από κανένα κήπο. Η ανθοφορία τους αρχίζει νωρίς την άνοιξη και με κλάδεμα μπορεί να ξαναδώσουν άνθη το Φθινόπωρο. Συνήθως τα κρατάμε στους κήπους μέχρι το Τέλος της ανοίξεως ή τις αρχές του καλοκαιριού.
Μερικές ποικιλίες έχουν άνθη μονόχρωμα με καθαρά και Φωτεινά χρώματα, κίτρινα, άσπρα, μπλε - θαλασσί, κόκκινα κλπι Έχουν παραχθεί πάρα πολλά υβρίδια με μια πολυχρωμία πετάλων (τρίχρωμα) και με άνθη «γίγαντες» (Pan%e de Suisse) διαμέτρου 10— 12 cm [σχ. 4.2ε(γ)] και άλλα (Pans6e de cha16n) με μια φανταστική πολυχρωμία και με πέταλα αναδιπλωμένα.
Πολλαπλασίάζονται συνήθως με σπόρους οι οποίοι σπέρνονται στα σπορεία τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο ή την άνοιξη επιτόπου για ψυχρά κλίματα. Το ρεπικά-
fff
Σχ. 4.2ε.
α) Πανσέδες χρυσ0Κίτριν0Ι με καΦέ κέντρο. β) Πανσέδες χρώματος μπλε του ουρανού με ΚίΤρινο «μάτι». Υ) Πανσέδες διαφόρων ανάμικτων χρωμάτων ( Ελβετικοί),
ρισμα•είναι απαραίτητο για να αποκτήσουν πλούσιο ριζικό σύστημα, και η τελική 
μεταφύτευση γίνεται νωρίς την άνοιξη σε αποστάσεις 20 - 30 cm. Μπορεί o πολλαπλασιασμός να γίνει και με μοσχεύματα όπως στην V. cornuta. Χρησιμοποιείται για βραχόκηπους μπορντούρες, για ομαδική Φύτευση σε μεγάλες εκτάσεις, σε ζαρντινιέρες κλπ. καθώς και για κομμένα λουλούδια για μικρές ανθοδέσμες. Τελικά ειναι φυτά τα οποία έχουν τεράστια καλλωπιστική αξία και είναι από τα πολυτιμότερα Φυτά των κήπων με τη μοναδική ομορφιά τους. Απαιτούν θέσεις ημισκιαζό
μενες, όπου στο έδαφος πριν από τη μεταφύτευση θα ανακατέψομε χωνεμένη κοπριά. Χρειάζονται συχνά ποτίσματο και υδρολιπάνσεις.
δ) Γεράνιο ή Πελαργόνιο ή Μολόχα (Geranium ή Pelargonium, ΟΙΚΟΥ. GeraniaΣτο γένος Geranium υπάγονται περίπου 160 είδη πολυετών Φυτών με καλοκαι-
•Ρεττικάρισμα σημαίνει συνεχείς μεταφυτεύσεις νεαρών Φυτών σε πλουσιότερα μίγματα εδάφους Και σε μεγαλύτερες αΠοστάσεις διαδοχικά μεταξύ των ώστε v' αΤΤOΚΤήσ0ΙΙ•ν πλουσιότερο ριζιΚό σύστημα. Στον Πανσέ γίνονται 2 έως 3 διαδοχικές μεταΦυτεύσεις γιαυτό το σκοπό.
ρινή άνθηση. Είναι αυτοφυή και αναπτύσσονται στην περιοχή της εύκρατης ζώνης. Έχουν άνθη που αποτελούνται από 5 πέταλα με βασικούς χρωματισμούς άσπρο, Ιώδες, κόκκινο, ροζ. Το όνομά τους το πήραν από το πουλί γέρανος, γιαΐί το περίβλημα των σπόρων μοιάζει με το κεφάλι και το ράμφος του πουλιού.
Τα γνωστά σ' εμάς καλλιεργούμενα «γεράνια» ανήκουν όλα στο γένος Pelargonium το οποίο έχει γύρω στα 300 είδη, χωρίς να περιλαμβάνονται στον αριθμό αυτό οι διάφορες ποικιλίες και φυσικά τα παραγόμενα υβρίδια. Έχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες καλλιεργούμενες ποικιλίες. Σ' αυτό βοήθησε και η παραγωγή υβριδίων που γίνεται πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα να έχομε φυτά νάνα, κατάλληλα για μπορντούρες και δοχεία, και αντίθετα φυτά που στις θερμές χώρες να μπορούν να καλύψουν ολόκληρους τοίχους. Υπάρχουν καλλιεργούμενες ποικιλίες Φυτών που ανήκουν στο γένος Geranium καθώς και υβρίδια της Fi και μπορούμε να βρούμε στο εμπόριο ΤέΤOΙ0υς σπόρους.
Από τα γνωστότερα καλλιεργούμενα είδη στη χώρα μας και στην Ευρώπη είναι τα Ρ. zonale (K. Σαρδελλιά) (σχ. 4.2στ), Ρ. peltatum, Ρ. grandiflorum. Έχουν άνθη
fff
ΣΧ. 4.2στ.
Γεράνια (Pelargonium zonale). Υβρίδια με άνθη διαφόρων χρωμάτων.
σύνθετα κατά ταξιανθία σκιαδίου, απλά ή διπλά, κόκκινου, άσπρου ή ρόδινου χρώματος κ.α. Σε ορισμένα είδη είναι και τα φύλλα εύοσμα (π.χ. Ρ. copitatum - Αρμπαρόρριζα). Είναι Φυτά πολυετή αλλά ευαίσθητα στο κρύο γι' αυτό στις ψυχρές περιοχές της Ελλάδας πρέπει να προφυλάσσονται από το κρύο του χειμώνα Τα Φύλλα τους είναι καρδιόσχημα .με μεταχρωματισμούς περιφερειακά κίτρινους ή λευκούς ή μαυροπράσινους σαν ζώνη (Ρ. zonale). Σ' άλλες ποικιλίες τα Φύλλα μοιάζουν σαν της Βελανιδιάς (Ρ. quercifolium), ή σαν της πτέριδας (Ρ. radula). Υπάρχουν και αρκετά καλλιεργούμενα Φυτά με Φύλλα που μοιάζουν σαν του κισσού (κοινώς βαμβακούλες ή Μαστιχ•ιές) με λεπτούς κλαδίσκους κατάλληλα για «κρεμαστές γλάστρες» που ανήκουν στο είδος Ρ. peltatum. 
Από διασταυρώσεις μεταξύ του Ρ. cucullatum και Ρ. betulinum προήλθαν αρκετές γνωστές καλλιεργούμενες ποικιλίες όπως η γνωστή Μαυρομάτα με πέταλλα ροζ χρώματος με δυο μαύρα στίγματα σαν μάτια που βρίσκονται στο κέντρο μόνο των δύο από τα πέντε πέταλλα του άνθους 
— Πολλαπλασιασμός.
Ειδικά τα ψβρίδια πολλαπλασιάζονται με σπόρο, αλλά O συνηθέστερος τρόπος πολλαπλασιασμού που χρησιμοποιείται και στην επιχειρηματική ανθοκομία είναι με μοσχεύματα Η διαδικασία παραγωγής Φυτών από μοσχεύματα είναι η εξής: Τα «Φυτά - μάννες», τα οποία Φροντίζομε να είναι απαλλαγμένα από ασθένειες, διατηρούνται σε ψυΚρές σέρρες λυπαίνονται και ποτίζονται. Τέτοια αφυτά - μάννες» μπορούν να δώσουν την άνοιξη 30 - 40 μοσχεύματα, μήκους 1 Ο - 12 cm περίπου, Τα μοσχεύματα αυτά τα αφήνομε 6 - 8 ώρες στον αέρα πριν τα τοποθετήσομε στο μέσο ριζοβολήσεώς τους. Τα κατώτερα φύλλα αφαιρουνται μέχρι το σημειο που θα τοποθετηθεί το μόσχευμα μέσα στο μίγμα ριζοβολήσεως το οποίο αποτελείται - ή από σκέτη άμμο ή άμμο και περλίτη ή και μόνο περλίτη. Τα μοσχεύματα, όπως εχουν τοποθετηθεί μέσα στα κασόνια ριζοβολήσεως μεταφέρονται και παραμένουν σε ψυχρό συνήθως σπορείο (10 - 1 60C) και μένουν εκεί μέχρι να ριζοβοδήσουν. Στη συνέχεια φυτεύονται σε γλάστρες των 1 Ο cm και δίνονται στο εμπόριο. Για μεγαλύτερα φυτά γίνεται νέα μεταφύτευση σε γλάστρες των 1 5 cm που. πουλιούνται, Φυσικά, και ακριβότερα. Η ίδια εργασία μπορεί να γίνει και το Φθινόπωρο, για να έχομε Φυτά νωρίς την άνοιξη.
— Έδαφος.
Για γλάστρες χρησιμοποιούμε μίγμα από ένα μέρος φυλλόχωμα, 2 μέρη κηπόχωμα και ένα μέρος άμμο ή 2 μέρη Φυτόχωμα, 1 μέρος τύρφη ή κοπριά και 1 
ρος άμμο. Το ευνοϊκό ΡΗ για τα γεράνια βρίσκεται γύρω στο 6,5. Για Φύτευση στο ύπαιθρο τα Εδάφη πρέπει να είναι αμμοπηλώδη - στραγγερά.
— Λίπανση.
Μπορούμε να κάνομε κάθε 2 εβδομάδες υδρολίπανση ρίχνοντας 30 gr μικτού υδατοδιαλυτού λιπάσματος (25 - ΙΟ - 10) σε 4 λίτρα νερό και να ποτίζομε τα δοχεία.
— Κορφολόγημα.
Κορφολόγημα κάνομε για να έχομε Φυτά με μεγαλύτερη διακλάδωση. Είναι το φυτό που χρησιμοποιείται συνήθως για τη διακόσμηση μπαλκονιών, βεραντών, και για ομαδική Φύτευση σε παρτέρια. Στο σχήμα 4.2ζ φαίνεται μια πάρα πολύ ωραία λωρίδα από γκαζόν και ανθ0Φόρα Φυτά στην οποία λωρίδα το μεγαλύτερο μέρος της αποτελείται από ΚόΚΚΙνα γεράνια.
fff
ΣΧ. 4.2ζ.
Λωρίδα από γκαζόν, χρυσοκίτρινες ταγέτες, Κόκκινα γεράνια, ψηλές τριανταφυλλιές. πράσινη μπορνΤ0ύρα από λΙΥΚ0ύστρο σ' έναν Πάρα πολύ ωραίο συνδυασμό.
ε) Χρυσάνθεμο (Chrysanthemum, ΟΙΚΟΥ. Compositae).
Το γένος αυτό έχει Πάνω από 1 ΟΟ είδη ετήσιων και πολυετών φυτών. H διάδοσή τους άρχισε από την Κίνα και την Ιαπωνία στις οποίες καλλιεργούνταν πριν από 3.000 χρόνια περίπου. Τα πολύ γνωστά μας καλλιεργούμενα είδη προέρχονται aπό δύο βασικά: το G. indicum ποι) βρέθηκε στην Κίνα και την Ιαπωνία και το C. morifolium ή sinense ποι) κατάγεται από την Κίνα. 
1) Τα ετήσια χρυσάνθεμα.
Τα ετήσια καλλιεργούμενα είδη με γρήγορη ανάπτυξη πολλαπλασιάζονται βασι-
κά με σπόρο και χρησιμοποιούνται για το στόλισμα τοι) κήπου και για κομμένα άν-
Δύο κύρια είδη χρησιμοποιούνται για καλλιέργεια:
C. carinatum (σχ. 4.2η) με απλά χρωματιστά άνθη και συνολικό ύψος Φυτών 50 - 60 cm. Τα άνθη εμφανίζονται τον Ιούνιο μέχρι και το Σεπτέμβριο.
Υπάρχουν υβρίδια Γαλλικά με άνθη διαμέτρου 5 - 6 cm και ωραιότατα χρώματα (Burridge) καθώς και Αμερικάνικα (Rainbow) που δίνουν ωραιότατες ανθοδέσμες.
— C. segetum, Είναι φυτά που δίνουν κυρίως χρυσοκίτρινα άνθη το καλοκαίρι με συνολικό ύψος φυτών 40 — 50 cm. Υπάρχουν και άλλες πολλές ποικιλίες (π.χ. coronarium, frutescens, inodorum, K.a.) ΤΌΙ-Ι καλλιεργούνται κυρίως στις
Μεσογειακές χώρες,
Σχ. 4.2η.
Ετήσιο χρυσάνθεμο με απλά άνθη (C. Carinatum).
2) Πολυετή χρυσάνθεμα.
Είναι φυτά με εψ-ιηρή βλάστηση, με μεγάλα έλλοβα Φύλλα και αρκετά παχιά. Τά πέταλα συνήθως σε πολλές σειρές και σχηματίζουν «κεΦάλια» διαμέτρου μέχρι και 20 cm. Εχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες ποικιλίες και υβρίδια σε όλες τις χώρες, οι οποίες κατατάσσονται άλλοτε από το σχήμα των πετάλων (π.χ. στραμμένα προς τα μέσα ή εξω), άλλοτε από το ύψος των Φυτών (νάνες 30 40 cm, ψηλές 70 - 120 ςτη κλπ,) και άλλοτε με βάση την εποχή ανθήσεως σε πρώιμης ανθήσεως μέχρι την 1 η Οκτωβρίου, σε μέσης ανθήσεως, τα ανθη βγαίνουν τον Οκτώβριο και Νοέμβριο, και όψιμης ανθήσεως, άνθη τους βγαίνουν μετά το Νοέμβριο.
Τα κυριότερα καλλιεργούμενα είδη είναι:
— C. •lpinum (ή leuc•thamum •l"num), με μεγάλα και απλά άνθη ποι) βγαίνουν το καλοκαίρι. Το φυτό είναι κατάλληλο για βραχόκηπους. Νάνα ποικιλία ύψους10 18 cm.
— C. cinerariifolium, με ύψος φυτών 30 - 60 cm, με άνθηση τον ίούλιο και Αύγουστο και άνθη άσπρου χρώματος.
— C. coccineum (ή Pyrethum reseum), με ύψος φυτών 60 - 90 cm και με άνθη διαφόρων χρωμάτων. Κυρίως δίνει άνθη σε χρώμα ΚόΚΚΙνο της Φωτιάς με δύο σειρές πετάλων και μερικές φορές περιγράφεται στη βιβλιογραφία σαν ξεχωριστό φυτό (πύρεθρο).
— C. maximum, με ύψος φυτών 40 - 90 cm και άσπρα άνθη που εμφανίζονται το καλοκαίρι.
— C. niwonicum, με ύψος φυτών 25 - 35 cm και άσπρα άνθη ποι) εμφανίζονται το καλοκαίρι.
— C. pMhenium, με ύψος Φυτών 60 cm. Έχει δώσει πολύ καλές διπλοειδείς 
ποικιλίες,
— C. uliginosum, με ύψος 1 50 cm και με λευκά άνθη που εμφανίζονται το Φθινόπωρο και πολλαπλασιάζεται Εύκολα με μοσχεύματα.
Στα σχήματα 4.2θ, 4.21, 4.2ια, 4.2Ιβ, 4.2ΙΥ και 4.2Ιδ φαίνονται διάφοροι τύποι χρυσανθέ μων.
fff
Σχ. 4.2θ. Σχ. 4.21.
C. Leucanthemum η μεγάλη 'μαργαρίτα. Διπλά μεγάλα άνθη τύπου Siroco.
fff
Σχ. 4.2ια.
Χρυσάνθεμα Τύπου «μπάλλας» με διάμετρο «κεΦαλής» 12 - 17 (όταν κάνομε «ξεμττουμπούκια-
3) Έδαφος και λίπανση.
Τα χρυσάνθεμα ανατττύσσονται σε όλα τα εδάφη αλλά προτιμούν αυτά που έχουν μέση σύσταση, είναι στραγγερά και ελαφρώς αλκαλικά (ΡΗ 6,8 - 7,5). Για καλλιέργεια των χρυσανθέμων στο προετοιμάζομε καλά το έδαφος ρίχνοντας 2 - 3 τόννους κοπριά και λιπαίνοντας με λίπασμα με 30 kgr καλιούχου λιπάσματος και 40 - 50 kg Φωσφορικής αμμωνίας. Η Φύτευση γίνεται τον Απρίλιο ή Μάιο σε αποστάσεις 35 - 50 cm για φυτά που θέλομε να πάρομε μεγάλα άνθη. Όσον αφορά το έδαφος, όταν πρόκειται να Φυτεύσομε σε γλάστρες ή άλλα δοχεία, είναι συνήθως μίγμα από 1 μέρος κηπόχωμα, 1 μέρος κοπριά ή τύρφη και 1 μέρος άμμο. Προσθέτομε ακόμη και 1 kgr υπερΦωσφορικό για κάθε κυβικό μέτρο μίγματος. Πρόσθετες λιπάνσεις μπορούμε να κάνομε στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου των Φυτών και ανάλογα με τις ενδείξεις που μας δίνουν τα αναπτυσσό- 
μενα Φυτά. Δίνονται, συνήθως, με υδρολιπάνσεις κάθε 2 - 3 εβδομάδες. 
— Πολλαπλασιασμός.
Τα ετήσια χρυσάνθεμα καθώς και τα υβρίδιά τους πολλαπλασιάζονται με σπόρο την άνοιξη. Ο σπόρος Φυτρώνει σε 2 - 4 εβδομάδες από τη σπορά στη θερμοκρασία των 200C. Από τα πολυετή Φυτά το C. parthenium πολλαπλασιάζεται αρχικά με σπόρο και στη συνέχεια, όταν τα φυτά μεγαλώσουν, πολλαπλασιάζονται και με διαίρεση. Ένας άλλος συνηθισμένος τρόπος πολλαπλασιασμού είναι με παραΦυάδες. Γι' αυτό το σκοπό τα Φυτά, όταν τελειώσει η άνθησή τους, κλαδεύονται στο ύψος των 10 cm περίπου από την επιφάνεια του εδάφους και παραμένουν έτσι όλο το χειμώνα. Την άνοιξη τα Φυτά αναδίνουν από τη βάση τους πολλούς νέους βλαστούς οι οποίοι μόλις Φθάσουν στο ύψος των 10 - 15 cm αφαιρούνται από το Φυτό μαζί με μέρος της ρίζας και φυτεύονται στις νέες θέσεις ή στο Φυτώριο, αφού, πρώτα κορφολογηθούν. Στην επιχειρηματική κυρίως ανθοκομία ο τρόπος πολλαπλασιασμού των χρυσανθέμων είναι με μοσχεύματα. Χρησιμοποιόύιιται γι' αυτό οι κορυφές των νέων βλαστών που βγαίνουν την άνοιξη στα Φυτά - μάννες. Οι κορυφές κόβονται σε μήκος 10 cm περίπου και τοποθετούνται σε υπόστρωμα ριζοβολήσεως μέσα σε θερμοσπορεία ή σε ειδικά πολλαπλασιαστήρια όπου μπορούν, με κανονικές συνθήκες να ριζοβολήσουν μέσα σε 3 εβδομάδες. Οι αποστάσεις Φυτεύσεως των μοσχευμάτων είναι 5 cm μεταξύ των Φυτών και 8 cm μεταξύ των γραμμών. Η θερμοκρασία στο σημείο ριζοβολήσεως πρέπει να είναι 15 - 180C και η θερμοκρασία του αέρα 12 - 1 50C. Όταν τα μοσχεύματα αποκτήσουν ρίζες μήκους 1 - 2 cm μπορούν να μεταΦυτευθούν στις γλάστες ή σε πολύ καλά προετοιμασμένα εδάφη. Έρριζα μοσχεύματα μπορούν να Φυλαχθούν με ασφάλεια στη θερμοκρασία των Ο - TC για 2 εβδομάδες, αν βέβαια υπάρχει ανάγκη να γίνει αυτό. Όταν όμως πρόκειται να Φυτευθούν, τοποθετούνται στο νερό για 10 - 15 λεπτά της ώρας.
οι αποστάσεις Φυτεύσεως για Φυτά που προορίζονται για κομμένα λουλούδια (εμπορική χρήση) είναι 20 χ 20 cm.
Μοσχεύματα μπορούμε να πάρομε οποιαδήποτε στιγμή της βλαστικής περιόδου των Φυτών. Όμως ο συνηθισμένος χρόνος είναι νωρίς την άνοιξη ή το Φθινόπωρο μετά την ανθοφορία τους.
122
4) ΚορΦολόγημα.
Όταν τα Φυτά αποκτήσουν 6 Φύλλα, αφαιρούμε την κορυφή μαζί με τα δύο επάνω Φύλλα. Από τις μασχάλες των τεσσάρων Φύλλων που έμειναν, θα παραχθούν ισάριθμοι βλαστοί οι οποίοι θα δώσουν•τα άνθη. Για την παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας ανθέων, αφαιρούμε στη συνέχεια και τους δύο κατώτερους μασχαλιαίους βλαστούς (βλαστολόγημα).
5) Ξεμπουμπούηασμα ή τύφλωση των οφθαλμών.
Τα φυτά ανάλογα με την ποικιλία τομς μπορούν να δώσουν σε κάθε βλαστό ένα ή περισσότερα άνθη. Για τις ποικιλίες που δίνουν ένα άνθος αρχίζουν στήν κορυΦή και στις μασχάλες των Φύλλων να εμφανίζονται ανθοΦόροι οφθαλμοί τους oποίους και αφαιρούμε για να αναπτυχθεί μόνο το άνθος της κορυφής γιατί αυτό έ χει μεγάλη εμπορική αξία. Γενικά με το κορΦολόγημα, το βλαστολόγημα και ξεμπουμπούκιασμα αφήνομε 1 - 4 στελέχη σε κάθε Φυτό για να πάρομε τελικά ισάριθμα μεγάλου μεγέθους άνθη. Πρέπει να τονισθεί αμέσως ότι όλες οι ποικιλίες των χρυσανθέμων δε δίνουν τα άνθη τους με τον ίδιο τρόπο. Για να είναι αποτελεσματικό το ξεμπουμπούκιασμα πρέπει να γνωρίζομε τον τρόπο ανθοφορίας της κάθε ποικιλίας.
6) Έλεγχος της Φωτοπεριόδου.
Η Φυσιολογική εποχή ανθήσεως των χρυσανθέμων είναι ο Οκτώβριος. ΓΙ' αυτό και τα Φυτά ονομάζονται Αγιοδημητριάτικα. Για να παραχθούν ανθοφόροι ο-
Φθαλμοί, πρέπει το μήκος της ημέρας να είναι μικρότερο από 12 1/2 ώρες. Αν το μήκος της ημέρας είναι μεγαλύτερο από 12 1/2 ώρες, τότε τα Φυτά δεν παράγουν βέβαια ανθοΦόρους οφθαλμούς, αλλά συνεχίζουν τη βλαστική τους ανάπτυξη. Στην πράξη, για να παράγομε άνθη «εκτός εποχής» σε οποιαδήποτε χρονική περίόδο, χρησιμοποιούμε ως βάση για προγραμματισμό μήκος ημέρας 12 1/2 ωρών. Έτσι από το Μάιο μέχρι και το καλοκαίρι σκιάζομε τα φυτά καλύπτοντας τα κατάλληλα με μαύρο ύφασμα και από τον Οκτώβριο μέχρι και τον Απρίλιο αυξάνομε το μήκος της «ημέρας» με τεχνητό Φωτισμό ανάλογα, για να έχομε τελικά μήκος «ημέρας» 121/2 ώρες (σχ. 4.2ιε). Κάτι άλλο που πρέπει να γνωρίζομε οπωσδήποτε για να παράγομε κομμένα άνθη σε προγραμματισμένες•ημερομηνίες (π.χ. Χριστούγεννα), είναι η «αντίδραση της ομάδας» των Φυτών (response group). Με τον όρο αυτό εννοούμε το χρόνο στ εβδομάδες που χρειάζεται από την έναρξη του σχηματισμού των ανθοΦόρων οφθαλμών μέχρι την πλήρη άνθηση. Επειδή ο σχηματισμός των ανθοΦόρων οφθαλμών αρχίζει από τη στιγμή που μειώνεται το μήκος της ημέρας, όπως προαναφέραμε, γι' αυτό στην πράξη υπολογίζομε το χρόνο της «αντιδράσεως της ομάδας» των Φυτών από τότε που μικραίνομε ή μεγαλώνομε τεχνητά την ημέρα μέχρι την πλήρη άνθηση. Π.χ. οι ποικιλίες Red Anne, MaHtime, Super Golden, Riviera Spider 306, Tokyo κ.α. ανήκουν στην ίδια ομάδα αντιδράσεως με χρόνο 1 Ο εβδομάδες. 'Γενικά ο χρόνος αυτός για τις διάφορες «υμάδες αντιδράσεως» κυμαίνεται από 6 - 1 5 εβδομάδες. οι καλλιεργητές αυτό το ονομάζουν απλά, ποικιλίες των 10 εβδομάδων, των 1 2, των 13 κλπ. και Φροντίζουν οι ποικι-
fff
βουν μέσα στο θερμο•κήπιο ορισμένες ώρες κάθε μήνα, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος κάθε χώρας για να αυξηθεί το μήκος της «ημέρας» σε 12 1/2 ώρες. 
λίες να τοποθετούνται στο ίδιο θερμοκήπιο για το συγχρονισμό της παραγωγής ανθέων.
7) Θερμοκρασίες.
O ακριβής έλεγχος της θερμοκρασίας μέσα στο θερμοκήπιο παίζει σπουδαίο ρόλο για την καλλιέργεια χρυσανθέμων που προορίζονται για την παραγωγή υψηλής ποιότητας ανθέων. οι περισσότερες από τις κοινές εμπορικές ποικιλίες αναπτύσσονται πολύ καλά σε θερμοκρασίες 14 - 1 70C. Όταν όμως αρχίζουν τα άνθη να μεγαλώνουν και να εμφανίζεται στα πέταλα το χρώμα Τότε η θερμοκρασία τη νύκτα πρέπει να κατέβει στους 12 - 140C. Η θερμοκρασία της ημέρας μπορεί να είναι 2 - 30C υψηλότερη από τη θερμοκρασία της νύκτας. Προβλήματα στα θερμοκήπια παρουσιάζονται το καλοκαίρι όπου οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν στους 27 - 320C. Αν αυτές οι θερμοκρασίες διαρκέσουν Πάνω από μια εβδομάδα, Τότε καθυστερεί σημαντικά η ανάπτυξη των ανθέων και μειώνεται αντίστοιχα o αριθμός των πετάλων με αποτέλεσμα να υποβαθμισθεί η εμπορική τους αξία.
8) Χρήσεις.
Τα χρυσάνθεμα είναι από τα πολυτιμότερα ανθοκομικά φυτά και γι' αυτό η καλλιέργειά τους έχει εξαπλωθεί σ' Ολόκληρο τον κόσμο. Με φυσικές συνθήκες ανθίζουν από Οκτώβριο μέχρι και Δεκέμβριο και έτσι καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος του χρόνου που είναι «νεκρός» για τα περισσότερα ανθοκομικά Φυτά. Έτσι στους Κήπους ή στα δοχεία συμπληρώνουν με την ανθοφορία τους όλα τα άλλα ανθοκομικά φυτά γι' αυτό και θεωρούνται απαραίτητα. Εξάλλου τα ωραία ποικιλλόχρωμα και διαφόρων σχημάτων μεγάλα άνθη έχουν μεγάλη εμπορική αξία και κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες στα θερμοκήπια μπορούν να παράγονται όλο το χρόνο και σε προγραμματισμένες ημερομηνίες. Όταν συσκευασθούν κατάλληλα μπορούν να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις. Υπάρχουν π.Χ. μεγάλες ανθοκομικές επιχειρήσεις στη Ν. Γαλλία και Ολλανδία που τροφοδοτούν με κομμένα άνθη όλο το χρόνο τις αγορές ολόκληρης της Ευρώπης.
9) ΑσΚνεκς.
Τα βακτήρια, που προσβάλλουν το ριζικό σύστημα των νεαρών κυρίως Φυτών, το ωίδιο, η σκωρίαση (Riccinia Chrysanthemi) και η σεπτόρια (αμαύρωση), που προσβάλλουν τα Φύλλα, είναι οι κυριότερες Φυτοπαθολογικές ασθένειες και πρέπει να καταπολεμούνται ανάλογα. οι αφίδες προσβάλλουν τις κορυφές των βλαστών και τα άνθη και υποβαθμίζουν την εμπορική τους αξία.
4.3 *** φυτά.
Τα αναρριχώμενα είναι Φυτά που αναπτύσσουν μακριούς και λεπτούς βλαστούς και με τη βοήθεια ειδικών οργάνων (έλικες, ρίζες, ριζόμορΦα όργανα) ανεβαίνουν και καλύτττουν διάφορες έπιΦάνειες, όπως τοίχους υπόστεγα, κάγκελα κλπ. Από τα Φυτά αυτά άλλα είναι ποώδη (ετήσια ή πολυετή), όπως ιπομοία ή χωνάκι, το μοσχομπίζελο, κολοκυθιές κ.α. και άλλα ξυλώδη, όπως ο κισσός, παρθενόκισσος η αμπέλοψις, το αγιόκλημα, η μπιγκόνια, βουκαμβίλλια και γιασεμί (είναι τα σπουδαιότερα), Μερικά καλλιεργούνται για το Φύλλωμά τους, όπως ο κισσός, αμπέλοψις κ.α. Τα περισσότερα παρέγουν άφθονα και πολύχρωμα άνθη όπως η ιπομοία, βουκαμβίλλια, μπιγκόνια κ.α. και μερικά πολύ εύοσμα άνθη όπως το αγιόκλημα, το γιασεμί, η γλυτσίνα, το μοσχομπίζελο κ.α. Η περίοδος ανθήσεως τους διαρκεί πολλές Φορές και 6 μήνες (π.χ. πολύγωνο).
Είναι Φυτά με βαθύ και πλούσιο ριζικό σύστημα. Εκμεταλλεύονται καλά την υγρασία και τα θρετττικά συστατικά του εδάφους και μπορούν να αναιπυχθούν και σε «Φτωχά» ακόμη εδάφη. Πάντως για να έχομε καλή ανάπτυξη των Φυτών, πρέπει το έδαφος να προετοιμασθεί καλά και οι Φροντίδες να συνεχιστούν με λιπάνσεις και ποτίσματα. Για Φυτά που καλλιεργούμε για το Φύλλωμά τους, ρίχνομε λιπάσματα αμμωνιακά, για ανθοΦόρα Φυτά ρίχνομε πλήρη λιπάσματα. Η χωνεμένη κοπριά συντελεί, όπως και σε όλα τα Φυτά, ώστε η βλάστηση των φυτών να είναι πλούσια. Η ζωηρή όμως βλάστηση καθώς και το πλούσιο Φύλλωμα των αναρριχώμενων Φυτών έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, γι' αυτό και οι αρδεύσεις το καλοκαίρι πρέπει να είναι τακτικές και με πολύ νερό.
Τα ετήσια αναρριχώμενα πολλαπλασιάζονται με σπόρο τον οποίο σπέρνομε απευθείας στις οριστικές θέσεις ή πρώτα σε γλαστράκια ή νάυλον σακουλάκια και στη συνέχεια μεταΦυτεύομε το νεαρό Φυτό με μπάλα χώματος. Τα πολυετή πολλαπλασιάζονται καλύτερα και ευκολότερα με μοσχεύματα, παραφυάδες και καταβολάδες, ανάλογα με το είδος του Φυτού.
Οι θέσεις Φυτεύσεως των αναρριχώμενωγ προσδιορίζονται από τις ανάγκες καλύψεως των διαφόρων χώρων. Γενικά για Φυτά που προτιμούνται για τα άνθη τους, πρέπει να είναι ηλιόλουστες, ενώ για Φυτά που καλλιεργούνται για το Φύλλωμά τους μπορεί να είναι και σκιερές.
Τα αναρριχώμενα Φυτά για να ανατττυχθούν έχουν ανάγκη υποστηρίγματος, πάνω στο οποίο συγκρατούνται με διάφορους τρόπους. Διακρίνονται σε αυτοαναρριχώμενα με ειδικά όργανα για την αναρρίχηση, όπως ο παρθενόκισσος (αμπέλοψις) o οποίος έχει ειδικές «βεντούζες» (απτικά δισκία) με τις οποίες προσκολλάται στους τοίχους, η κληματίδα που έχει ψευδοέλικες ο κισσός που έχει εναέριες ρίζες και η αναρρίχησή του σ' άλλα δένδρα προκαλεί την καταστροφή τους η μπιγκόνια η ριζοβόλος που έχει ριζόμορΦα όργανα, ενώ η μπιγκόνια η ονυχωτή με έλικες που καταλήγουν σε νύχια κλπ.
Στα Φυτά αγιόκλημα, πολύγωνο, ιπομοία η αναρρίχηση γίνεται με τους περιστρεφόμενους γύρω από τα υποστηρίγματα βλαστούς ή και πάνω στους βλαστούς του ίδιου του Φυτού.
Η άλλη κατηγορία φυτών, τα μη αυτοαναρμχώμενα Φυτά, όπως είναι το γιασεμί, η τρια'νταΦυλλιά και η Φορσίθια για να αναρριχηθούν πρέπει να προσδεθούν. Μόλις αρχίσει η βλάστηση οι νεαροί βλαστοί θα προσδεθούν πάνω στις επιφά νειες που θέλομε να καλύψομε προς όλες τις κατευθύνσεις για να γίνει σύντομα η κάλυψη.
Δε θα περιγράψομε ειδικά κανένα από τα αναρριχώμενα Φυτά, γιατί η Φύτευσή
τους και γενικά η καλλιέργειά τους γίνεται εύκολα και δεν παρουσιάζει. προβλήματα. Στον Πίνακα 4.3.1 φαίνονται τα σπουδαιότερα αναρριχώμενα Φυτά.
ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3. Ι.
 |
|
 |
Τα * απρριχώμενα Φυτά.
Φυτό | Επιστημονική ονομασία | Ετή- σιο | Πολυ ετές | Παρατηρήσεις | |
Αγιόκλημα ή Αγόκλημα Αμπέλοψις Βουκαμβίλλια Γιασεμί Γλιπσίνα Μλιχος Ιπομοία ή Χωνάκι Κισσός Κληματίδα ή Αγράμπελη Κολοκυθιές Λύκιο Λυκίσκος Μοσχομπίζελο Μπιγκόνια Πασσιφλόρα ή Ρωλογιά Πολύγωνο Σηνέκιο Σόλανο Τραχηλόσπερμο Τριανταφυλλιά Φασόλι καρακάλα ή σαλίγκαρος | Lanicera Ampelopsis (20 εΤδη) Bougainviltaa speciosa Jasminum (πολλά εΤδη) Glycine ή Wistada Dolichos Lablad lpomoea (πολλά εΤδη) Hedera belix Clematis (230 εΤδη) Gorcubita pepo Lycium sinensis Humulus japonicus Lathyrus odoratus Bignonia Passiflora caerulea Polygonum baldshchuanicum Senecio macroglossum Solanum jasminoides Trachdospermum Rosa banksiana ή multiflora Phaseolus caracalla |
| Αειθαλές, ύψους 10 m. Εύοσμα άνθη Φυλλοβόλα ύψους > 10 m, Για Φύλλωμα Αειθαλές, δεν αντέχει στο κρύο 1 Αειθαλή και φυλλοβόλα. Ημιανθεκτικά Φυλλοβόλα, ύψος 20 - 30 m. Για τοίχους Ύψος 3 m, άνθη λευκά, ρόδινα, κόκκινα Αναρριχώμενα, θαμνώδη, δενδρώδη Αειθαλές, ύψους 30 m. Εναέριες ρίζες Αειθαλή, Φυλλοβόλα, ύψους 10- 12 m , Ελικοφόρο, για διακοσμητικούς καρπούς Απλόκλαδο, Φυλλοβόλο,. ξυλώδες Περιστρεφόμενο, αντέχει στη σκιά Ελικοφόρο Φυτό, ύιμυς 2 - 3 m. Εύοσμα άνθη Φυλλοβόλο ύψους 15 - 30 m. Άνθη κοκκινα Αειθαλές, άνθη σε σχήμα ρολογιού Φυλλοβόλο, ταχείας ανατττύξεως- Απλόκλαδο, ευαίσθητο στο ψύχος Ξυλώδες, ευαίσθητο στο ψύχος Ξυλώδες, περιστρεφόμενο, αειθαλές Ύψους 3 - 6 m, Φυλλοβόλα, ξυλώδη Ευαίσθητο στο ψύχος αΜά αναβλασταίνει όταν καταστραφεί. | ||
4.4 Βολβώδη — Κονδυλώδη — Ριζωματώδη φυτά.
Ως «βολβώδη» χαρακτηρίζονται όλα τα Φυτά που έχουν υπόγειο βλαστό χάρη στον οποίο περνούν την περίοδο του λήθαργου. Ο υπόγειος αυτός βλαστός έχει τη μορφή του βολβού (νάρκισσο, τουλίπα, ζουμπούλι) ή τη μορφή κονδυλόμορΦης
ρίζας (ντάλια) ή τη μορφή του "ζώματος (ίριδα, κάννα, κάλλα). Στον Πίνακα 4.4.1 Φαίνονται τα κυριότερα βολβώδη - κονδυλώδη - ριζωματώδη Φυτά. Τα Φυτά αυτά
|
είναι πράγματι πολύτιμα ανθοκομικά Φυτά τόσο για τη διακόσμηση χώρων και κήπων, όσο και για την επιχειρηματική ανθοκομία. Μας είναι γνωστό ότι ορισμένα κράτη, όπως η Ολλανδία, καλύτπουν σοβαρό ποσοστό της εθνικής τους οικονο-
ffff
μίας από το συνάλλαγμα που προκύπτει από τις εξαγωγές βολβών αλλά και κοπτόμενων ανθέων.
Τα Φυτά αυτά ανάλογα με την εποχή ανθήσεως τους διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
— Σε βολβώδη με ανοιφάπκη άνθηση που είναι και τα περισσότερα. Τέτοια Φυτά είναι η ανεμώνη, η ίριδα, ο κρόκος, ο νάρκισσος, η τουλίπα κ.α.
— Σε βολβώδη με καλοκαιρινή άνθηση που είναι ευαίσθητα στο κρύο γι' αυτό και η βλαστοΦορία τους καθώς και η άνθηση γίνεται αργότερα. Τέτοια Φυτά είναι ο γλαδίολος, η ντάλια, η κάννα, το πολυανθές κ.α.
d Έδαφος και λίπανση.
|
Η μηχανική σύσταση του εδάφους παίζει σπουδαίο ρόλο για την ανάπτυξη των βολβωδών Φυτών. Τα συνεκτικά εδάφη και αυτά με κακή αποστράγγιση πρέπει να αποκλείονται για την καλλιέργεια αυτών των Φυτών. Ειδικά οι τουλίπες και οι υάκινθοι απαιτούν στραγγερά αμμώδη εδάφη, ενώ τα υπόλοιπα μέσης συστάσεως εδάΦη. Όταν τα βολβώδη Φυτεύονται κατευθείαν στο ύπαιθρο, πρέπει απαραίτητα να Φροντίζομε για την καλή προετοιμασία του εδάφους. Καταρχήν η οργανική ουσία είναι απαραίτητη και μάλιστα για τα Φυτά λίλια, κυκλάμινο, βεγόνιες και γλαδίολοι. Όλα όμως είναι ευαίσθητα στην αχώνευτη κοπριά η οποία καταστρέφει τους βολβούς. Τα Φυλλοχώματα και ειδικά η τύρφη χρησιμοποιούνται με μεγάλη επιτυχία για τη βελτίωση του εδάφους. Ο βερμικουλίτης και ο περλίτης προστίθονται ειδικά στα μίγματα με τα οποία γεμίζομε τα δοχεία (γλάστρες, ζαρντινιέρες κλπ.) για να εξασφαλισθεί με επιτυχία η καλή στράγγιση. Πάντως το έδαφος στο οποίο θα τοποθετηθούν οι βολβοί των Φυτών πρέπει να καλλιεργηθεί βαθιά και μάλιστα 1 - 2 μήνες πριν γίνει η Φύτευση. Σε βάθος πρέπει να τοποθετηθούν και τα βασικά λιπάσματα ώστε να μην αγγίζουν το βολβό.
Το Φυτεύσεως κατά γενικό κανόνα είναι το διπλάσιο ως τριπλάσιο από τη μεγαλύτερη διάμετρο του βολβού (πίνακας 4.4.1 ) (σχ. 4.4α). Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις όπως της βεγόνιας της οποίας το επάνω τμήμα του βολβού Φθάνει ακριβώς στο ύψος της επιφάνειας του εδάφους (σχ. 4.4β).
Για τα βολβώδη Φυτά η λιπαντική σχέση μεταξύ Ν,Ρ και Κ πρέπει να είναι 1 : 1 :2 η 1:2:2. Ειδικά στα Φυτά νάρκισσος, τουλίπα, υάκινθος και γλαδίολοι πρέπει οι αζωτούχες λιπάνσεις να αποφεύγονται γιατί επηρεάζουν την ποιότητα των ανθέων. Πάντως όσο πιο μικροί είναι οι βολβοί τόσο περισσότερο λίπασμα χρειάζονται.
Η Φύτευση έξω στο ύπαιθρο γίνεται για τους βολβούς ανοιξιάτικης ανθήσεως νωρίς το Φθινόπωρο ενώ για τους βολβούς καλοκαιρινής ανθήσεως την άνοιξη μόλις σταθεροποιηθούν οι θερμοκρασίες γύρω στους 100c.
Διακρίνομε δύο τρόπους Φυτεύσεως:
1) Ανοίγομε αυλάκι βάθους αρκετών εκατοστών και τοποθετούμε μέσα σ' αυτό κατάλληλα και σε προκαθορισμένες αποστάσεις τους βολβούς. Στη συνέχεια σκεπάζομε το αυλάκι με χώμα.
2) Φυτεύομε τους βολβούς κατά θέσεις μέσα σε λάκκους (σχ. 4.4α) προσέχοντας ώστε η βάση τους να εφάτττεται καλά πάνω στο έδαφος για να ανατττυχθούν εβκολα οι πρώτες ρίζες. Μετά τη Φύτευση ακολουθεί πότισμα για να ερθούν σε καλύτερη επαφή βολβοί και χώμα.
Αν στη διάρκεια του Φθινοπώρου και του χειμώνα έχομε μεγάλες βροχοτήώ-
ρίζα
8cm
Η φύτεση «βολβού» Ντάλιας είναι Φύτευση κατά θέσεις. Το στήριγμα είναι απαραίτητο για τις ψηλές ποικιλίες και τοποθετείται αμέσως με τη Φύτευση.
fff
Σχ. "β.
Έξι εβδομάδες πριν από τη Φύτευση της βεγόνιας έξω στο ύπαιθρο, τοποθετούμε τους βολβούς για να ριζοβολήσουν σε μίγμα από 1/2 Φυλλόχωμα και 1/2 τύρφη, Το μίγμα με τους βολβούς πρέπει να βρίσκεται κάτω από την επίδραση εμμέσου Φωτός (όχι ήλιο). Διατηρείται καλά σε θερμοκρασία 1 8 240C.
σεις πρέπει να φροντίσομε για την καλή στράγγιση του εδάφους γιατί διαφορετικά οι βολβοί θα σαπίσουν.
Γενικά με τα ποτίσματα θα πρέπει να ακολουθούμε τη δύσκολη πράγματι τακτική, για να μην είναι ούτε πολύ ξερό το έδαφος ούτε και πολύ υγρό. Αυτό το επιτυγχάνομε αν προετοιμάζοντας κατάλληλα το έδαφος προκύψει ένα πορώδες και με καλή στράγγιση έδαφος. Όταν αρχίσει η ανάτπυξη του Φυτού, τα ποτίσματα γίνονται πιο τακτικά και κατά την αρχή της ανθοφορίας, για τα Φυτά που αναπτύσσονται σε δοχεία, μπορούμε να ποτίζομε κάθε μέρα τις πρωινές ώρες.
Φύλλαξη των «μλβών».
Ιδεώδης τρόπος αποθηκεύσεως των βολβομερών του κρίνου και της ίριδας είναι η στρωμάτωση σε ξερή ποταμίσια άμμο. οι βολβοί της τουλίπας του υάκινθου, του νάρκισσου, του γλαδίολου κλπ. καθαρίζονται καλά, αφάιρούνται προσεκτικά οι ασθενείς και τοποθετούνται σε χάρτινες σακούλες, κιβώτια ή συρμάτινα ή ψάθινα 
πλαίσια τα οποία πρέπει να αερίζονται καλά.
Ο κανονικός αερισμός και το δροσερό και ξερό περιβάλλον είναι ***προϋποθέσεις για την καλή συντήρηση των βολβών, κονδύλων και ριζωμάτων μέχρις ότου φυτευθούν. Η άριστη θερμοκρασία για τη συντήρηση των «βολβών» σε ψυγεία κυμαίνεται γύρω στους 2 - 40C.
Η εξαγωγή των βολβών' από το έδαφος μπορεί να γίνει όταν το υπέργειο τμήμα του Φυτού -ξεραθεί εντελώς και ο βολβός μπορεί έτσι να αποχωρίζεται εύκολα από αυτό. Ο νάρκισσος, ο κρόκος, μερικοί κρίνοι, η Φρέζια κλπ. μπορεί να μείνουν στην ίδια θέση για 3 - 4 χρόνια και μειύ να βγουν για να διαιρεθούν και να μεταφυτευθούν. Οι βολβοί των Φυτών ανοιξιάτικης ανθήσεως μετά τη διαλογή τους και την ξήρανσή τους σε σκιερό και αεριζόμενο μέρος πάνω σε εφημερίδες τοποθετούνται σε διάτρητα χαρτοκιβώτια τα οποία διατηρούνται σε αποθήκη ξερή και δροσερή. Από τους βολβούς των φυτών καλοκαιρινής ανθήσεως ο γλαδίολος και η βεγόνια διατηρούνται σε ξερή κατάσταση μέσα σε τύρφη, ενώ οι «βολβοί» της δάλιας, κάντας, γλ*ας διατηρούνται μέσα σε ελαφρώς υγρή άμμο.
Βολβοί προετοιμασμένοι» (prepared) λέγονται οι έτοιμοι «βολβοί» για παραγω= γή ανθέων εκτός εποχής (Φορτσάρισμα), οι οποίοι έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία και ανθοφορούν σύντομα, π.Χ. βολβοί τουλίπας προετοιμασμένοι» ανθοφορούν περίπου σε 3 1/2 εβδομάδες (παράγρ. 3.4.4).
Στο εμπόριο πωλούνται τέτοιοι προετοιμασμένοι» βολβοί και, συνήθως χρησι, μοποιούνται για να πάρομε άνθη μέσα σε δοχεία τις γιορτές των Χριστουγέννων.
Στη συνέχεια θα περιγράψομε αναλυτικά ορισμένα μόνο από τα βολβώδη Φυτά.
4.4.' Γλαδωος ή Ξιφίο (Gladidus οικογ.
Ονομάζεται γλαδίολος από τη λατινική λέξη Gladiolus που στα Λατινικά σημαίνει κοντό ξίφος γιατί έτσι μοιάζουν τα Φύλλα του. Το γένος περιλαμβάνει 250 είδη
που βρέθηκαν στην -Ευρώπη, στις χώρες στη Β. Σαχάρα και Ν. Αφρική.
Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες προέρχονται από είδη της Ν. Αφρικής και είναι οι 
ποικιλίες:
— G. cardinalis, 90 cm ύψος και με άνθη κόκκινα (καρμινίουΣ.
— G. oppositiflorus, από τη Μαδαγασκάρη, με ύψος 90 - 120 cm και με άσπρα μεγάλα άνθη.
— G. psittacinus, 90 cm ύψος και με άνθη κίτρινα ή κόκκινα.
— G. pdmulinus 40 - 50 cm και με άνθη κίτρινα.
Στο σχήμα 4.4γ Φαίνονται άνθη γλαδίολου στα βασικά τους χρώματα.
Τα καλλιεργούμενα Φυτά χωρίζονται σε δύο μεγάλες
— Στα υβρίδια primulinus τα οποία έχουν κοντό, λετπό, αλλά ισχυρό ανθικό στέλεχος με μικρά κατά θέσεις άνθη και μικρή ή όχι αναδίπλωση των πετάλων.
— Στα υβρίδια που δεν προέρχονται από την ποικιλία pHmulinus και έχουν τα εξής γενικά χαρακτηριστικά: είναι ψηλότερο το ανθικό στέλεχος, έχουν περισσότερα και μεγαλύτερα άνθη πάνω σ' αυτό, έχουν μεγάλο άνοιγμα πετάλων τα οποία αναδιπλώνονται στα άκρα,
Ένας άλλος διαχωρισμός, ανάλογα με το μέγεθος των ανθέων, περιλαμβάνει άνθη:
'Με τη λέξη αβολβό9 ονομάζομε σήμερα στην πράξη όλους τους υπόγειους βλαστούς και τα ριζώματα γενικά.
130
— Μεγάλου μεγέθους (μέγεθος - γίγας) με διάμετρο 10- 1 5 cm, Μέγεθος 400 - 500.
— Μέσου μεγέθους με διάμετρο 8,5 - 10 cm. Μέγεθος 300.
— Μικρού μεγέθους με διάμετρο 6 - 8,5 cm. Μέγεθος 200 και — άνθη - μινιατούρα με διάμετρο κάτω από 6 cm. Μέγεθος 100.
οι αριθμοί 100, 200, 300, 400 και 500 είναι αυθαίρετοι κΟι καθιερώθηκαν στο εμπόριο για την τυποποίηση των κοπτόμενων ανθέων του γλαδίολου.
fff
Άνθη γλαδίολου στα βασικά τους χρώματα. Ταξιανθία σταχιού με 8 - 24 άνθη.
O αριθμός των ανθέων εξαρτάται. από την ΠΟΙΚΙλία. το μέγεθος του βολβού κΟι ΤΙς καλλιεργητικές
***
a) Εδαφος και λίπανση.
Το έδαφος που θα διαλέξομε για να Φυτευθούν οι γλαδί0λ0Ι πρέπει να δέχεται άφθονο ηλιακό Φως τουλάχιστον 7 - 8 ώρες την ημέρα, γιατί με λιγότερο φωτισμό θα παραχθούν Φυτά αδύνατα με καχεκτικά ανθικά στελέχη.
Η κατεργασία του εδάφους πρέπει να είναι πάρα πολύ βαθιά (μέχρι 30 - 40 cm) και καλύτερο είναι να αρχίσει να γίνεται από το Φθινόπωρο και την άνοιξη, λίγο πριν από τη Φύτευση, να γίνεται η βασική λίπανση. Κοπριά πάντα καλά χωνεμέ-
νη, μπορούμε να ρίξομε 2 - 4 τόννους το στρέμμα καθώς και. 50 kgr Φωσφορικής αμμωνίας και 50 kgr θειικού καλίου. Όλα αυτά πρέπει να ενσωματωθούν καλά μέσα στο έδαφος με οργώματα και Φρέζαρίσματα για μεγάλες εκτάσεις και με σκάψιμο, και αναστροφή του εδάφους για μικρές εκτάσεις. Η καλή αυτή κατεργασία θα βοηθήσει τα Φυτά v' ανατπύξουν πλούσιο και βαθύ ριζικό σύστημα το οποίο από ένα καλά ανατπυγμένο βολβό μπορεί να Φθάσει μέχρι και 90 cm μήκος. Το ΡΗ εδάφους για το γλαδίολο μπορεί να είναι 6,7 - 7,5.
*** Φύτευση.
Η καλύτερη εποχή Φυτεύσεως είνάι ο μήνας Μάρτιος για τη Βόρεια Ελλάδα κα' νωρίτερα για τη Νότια, αμέσως 'μόλις περάσει ο κίνδυνος των όψιμων παγε
τών. Η Φύτευση μπορεί να συνεχισθεί μέχρι και τον Ιούλιο, αρκεί οι βολβοί να διατηρούνται σε θερμοκρασία 2 - 4 0C για να μη χάσουν την υγρασία τους. Η διαδοχική Φύτευση ανά 10ήμερο ή 15νθήμερο τόσο για ερασιτεχνική όσο και για εμπορική χρήση, μας επιτρέπει να έχομε μια συνεχή άνθηση από τον Ιούνιο μέχρι και το Φθινόπωρο. Πρέπει όμως να έχομε υπόψη μας ότι μια μέσης π,χ. εποχής ποικιλία, η οποία Φυτεύεται την Ιη Απριλίου ανθίζει μετά από 90 - 1 ΟΟ ημέρες, ενώ η ίδια ποικιλία αν Φυτευθεί την Ιη Μαίου ανθίζει μετά 85 - 90 ημέρες και την Ιη Ιουνίου μετά 75 - 80 ημέρες. Η Φύτευση σε γραμμές ή κατά θέσεις. Στην πρώτη πηίπτωση ανοίγεται αυλάκι βάθους 1 Ο - 12 cm και τοποθετούνται οι βολβοί με τη βάση προς τα κάτω σε αποστάσεις 20 περίπου cm. οι αποστάσεις μεταξύ των αυλακιών είναι 30 - 35 cm. Στη συνέχεια οι βολβοί σκεπάζονται με χώμα και τελικά με 1 - 2 cm κοπριά, για να μη σχηματίζεται κρούστα μετά από το πότισμα.
***Ύστερα από 20 ημέρες, με καλές συνθήκες, εμφανίζεται το πρώτο Φύλλο και ύστερα από λίγο και το δεύτερο. Στη βάση του βου Φύλλου υπάρχει η καταβολή του ανθικού στελέχους σαν μικροσκοπικό κυκλικό Φούσκωμα. Μετά από 40 ημέρες αρχίζει η ανάτττυξη των ανθέων από το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους προς το επάνω.
y) Σχηματισμός νέου βολβού και βολβιδΙων.
Μόλις φυτεύσομε τον κανονικό βολβό του γλαδίολου (σχ. 4.4δ), αρχίζουν να βγαίνουν οι πρώτες ρίζες οι οποίες αυξάνονται σχετικά πολύ λίγο και σύντομα αντικαθίστανται από νέες που εμφανίζονται στη βάση του βλαστού πάνω από τον αρχικό βολβό. Καθώς συνεχίζεται η ανάτττυξη και σχηματίζονται τα νέα φύλλα, ο βλαστός εξογκώνεται στη βάση του, κάτω από το έδαφος και τάνω από τον παλιό βολβό και ***ο νέος βολβός (σχ. 4.4ε). οι ρίζες από το νέο πια βολβό συνεχίζουν να αυξάνονται και αντικαθιστούν τελικά τις ρίζες του παλιού βολβού. Λίγο πριν από την άνθηση μεταξύ της κορυφής του παλιού βολβού και της βάσεως του νέου, σχηματίζονται ομάδες νέων βολβιδίων. Τα βολβίδια έχουν μέγεθος συνήθως μερικών χιλιοστών και αποτελούν μικρογραφία ενός μεγάλου βολβού με ένα μόνο βλαστό στο ένα άκρο και μία ρίζα στο άλλο. Αποτελούν το κυριότερο μέσον πολλαπλασιασμού του γλαδίολου.
ω Πολλαπλασιασμός.
Όταν αναπτυγμένος βολβός του γλαδίολου Φυτευθεί θα δώσέι άνθη τον ίδιο
132
Νέα βολβοί
Παλιός βολβός
Ρίζες ται παλιού βολβού ίζες του νέου βολβού
Σχ. 4,4c.
Κανονικός βολβός γλαδίολου για Φύτευση.Βολβοί και βολβΤδια γλαδίολου.
χρόνο, ενώ αντίθετα τα πρέπει να καλλιεργηθούν 2 - 3 ή και περισσότερα χρόνια για να αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος. Τα βολβίδια Φυτεύονται σε αυλάκια ή σε υπερυψωμένα «σαμάρια» σε αποστάσεις Ζ - cm μεταξύ τους και βάθος 3 - 5 cm. Δίνονται οι απαραίτητες καλλιεργητικές Φροντίδες και μόλις εμφανισθούν οι ανθικές ταξιανθίες κόβονται αμέσως και με μεγάλη προσοχή ώστε να μην κοπούν και Φύλλα. Οι βολβοί που σχηματίζονται από τα βολβίδια μαζεύονται το Φθινόπωρο και ξαναφυτεύονται την άνοιξη μέχρι να αποκτήσουν το κανονικό μέγεθος ώστε όταν φυτευθούν να δώσουν ωραία και μεγάλου μεγέθους άνθη. Στην Ελλάδα, οι ανθοκαλλιεργητές συνήθως αγοράζουν από το εξωτερικό (Ολλανδία κλπ) μεγάλους βολβούς έτοιμους για κανονική ανθοφορία και ελάχιστοι μόνο ασχολούνται με την παραγωγή βολβών από βολβίδια.
Οι βολβοί υπάρχουν στο εμπόριο σε μεγέθη ανάλογα με το μήκος της περιφέρειάς τους: 6 - 8, 8 - 10, 10 - 12, 12 - 14 και 14 cm και πάνω. οι μεγαλύτεροι 
χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κοπτόμενων ανθέων, και οι μικροί για το στόλισμα των κήπων.
Οι «προετοιμασμένοι» βολβοί Φυτεύονται σε ζεστό έδαφος (1 8 - 21 0C) συντομεύοντας έτσι την ανθοφορία τους κατά ένα μήνα περάτου. Για το σκοπό αυτό τοποθετούντα: σε ειδικούς θαλάμους όπου η θερμοκρασία Είνα! 27 - 320C και η σχετική υγρασία 8Φ6„Στους θαλάμους παραμένουν για 2 εβδομάδες. Για άλλες 1 Ο ημέρες η θερμοκρασία μειώνεται διαδοχικά μέχρι τους 180C, Με αυτό τον τρόπο συντομεύεται η περίοδος αναπαύσεως του βολβού κατά 2 μήνες (ενώ αρχικά είναι 4 μήνες) οπότε είναι έτοιμοι για Φύτευμα.
Αυτοί οι βολβοί μπορούν να συντηρηθούν σε ψυγεία σε θερμοκρασία 2 - 40C και σχετική υγρασία 80% για όσο διάστημα χρειασθεί ώσπου να Φυτευθούν στο έδαφος.
Τέλος, ο πολλαπλασιασμός με σπόρο προορίζεται μόνο για την παραγωγή νέων ποικιλιών.
d Χρήσεις.
Ο γλαδίολος είναι Φυτό με μεγάλη εμπορική αξία, ίσως το δεύτερο μετά από
την τριανταφυλλιά, και αυτό γιατί έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως:
— Με περιοδική Φύτευση στα θερμοκήπια, καθώς και έξω στο έδαφος δίύει ποικιλόχρωμα άνθη όλο το χρόνο με ωραία και επιβλητική εμφάνιση.
— Σχηματίζει ωραίες και πολύχρωμες ανθοδέσμες που διαρκούν πολύ μέσα στα ανθοδοχεία, αρκεί να κόβεται τακτικά το κάτω άκρο του ανθικού στελέχους.
Επίσης συσκευάζονται και μεταφέρονται εύκολα και σε μεγάλες αποστάσεις στις α'.τίστοιχες αγορές.
— Καλλιεργείται εύκολα σε Φυτοδοχεία και κήπους συμβάλλοντας πάοα πολύ στην ομορφιά του χώρου και του κήπου.
στ) Εχθροί και ασΚνεκς.
Το Bacterium marginatum η Septoria gladioli, ο Vromyces gladioli και το Ρεηίcillium gladioli κυρίως προσβάλλουν και καταστρέφουν τους βολβούς. Ενώ οι αγρότιδες μελίγγρες και τετράνυχοι προσβάλλουν κυρίως τα Φύλλα.
4.4.2 Δάλια ή Ντάλια D•hlia, οικογ. composit•d.
Είναι Φυτό πολυετές έχει πολύ ζωηρή ανάπτυξη, βλαστούς ποώδεις και λίγο ξυλώδεις, γι' αυτό και δεν αντέχει στο κρύο το χειμώνα. οι ρίζες είναι σαρκώδεις και χονδρές και με το χρόνο εξελίσσονται σε κονδύλους και στο σημείο του λαιμού του Φυτού Φέρουν «λανθάνοντες» οφθαλμούς.
|
οι καλλιεργούμενες ποικιλίες είναι πάρα πολλές, οι κυριότερες όμως είναι: — Ο. *** ύψος 120 cm, άνθη απλά, χρώματος κόκκινου, άνθήση το Σεπτέμβριο.
— D. wmn•t•: ύψος 120 cm, άνθη εύοσμα, κόκκινου χρώματος, άνθηση το Φθινόπωρο.
— ύψος 90 cm. Είναι οι «γονείς» της δάλια με άνθη τύπου «Cactus».
— Ο. ύψος 120 cm. Είναι οι «γονείς» για τις περισσότερες καλλιεργούμενες διπλοειδείς ποικιλίες της ντάλιας με διαφόρους χρωματισμούς αν- θέων.
Στην πράξη οι διάφορες ποικιλίες χωρίζονται ανάλογα με το ύψος των Φυτών και τη μορφή και το μέγεθος των ανθέων. Έχομε ποικιλίες:
— Με"λης αναπτύξεως.
Ύψος 1,20 - 1,80 m με άνθη τύπου κάκτους [σχ. 4.4στ(α)] και ημικάκτους [σχ. 4.4στ(β)]. Στην ίδια κατηγορία υπάγονται και οι διακοσμητικές με άνθη με μεγάλη διάμετρο 20 - 30 cm με συμμετρική μορφή [σχ. 4.4στ(Υ)].
— Μέσης αναπτύξεως.
Ύψος Φυτών 70 - 120 cm με άνθη μονά ή διπλά. Εδώ υπάγονται οι ντάλιες με άνθη τύπου πομπόν (σχ. 4.4ζ) με διάμετρο 5 - 6 cm σε διάφορα χρώματα. — Χαμηλής αναπτύξεως.
Με ύψος Φυτών 40 - 60 cm και με άνθη μικρά μονά (σχ. 4.4η). Είναι κατάλληλες για παρτέρια.
Σχ. 4.4στ.
Ανθη μεγάλης αναπτύξεως. α) Άνθη ΤύΤΤOΙ) ΚάΚΤ0υς.β) Άνθη Τύπου ημικάκτους. Υ) ΔιαΚ0σμητιΚή.
Σχ. 4.4ζ. Σχ. 4.4η.
Ντάλια με άνθη ΤύΤΤ0υ «πομπόν». Ντάλια μινιατούρα.
α) Έδαφος και λίπανση.
Η ντάλια αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη εκτός από τα αργιλώδη και τα πολύ αμμώδη. Το εδαφος λιπαίνεται με 3 - 4 τόννους κοπριά και 50 - 60 kgr μικτού λιπάσματος (4 - ΙΟ - 10) κατά στρέμμα. Όλα αυτά ανακατεύονται με οργώματα και Φρεζαρίσματα σε βάθος 30 cm τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από τη Φύτευση των κονδύλων ή.των μοσχευμάτων.
Παλαπλασιασμός.
Ο πιο εύκολος τρόπος Είναι με κονδύλους τους οποίους αγοράζομε έτοιμους από το εμπόριο, πράγμα που συνηθίζεται και από τους ανθοκαλλιεργητές στην Ελλάδα.
Στην επιχειρηματική ανθοκομία, από καλλιεργητές του εξωτερικού κυρίως, ο πολλαπλασιασμός γίνεται με μοσχεύματα. Γι' αυτό το σκοπό τον Ιανουάριο - Φεβρουάριο παραχώνονται οι κόνδυλοι με Φυτόχωμα ή και με βερμικουλίτη μέσα σε θερμοσπορεία, χωρίς όμως να σκεπαστεί ο «λαιμός». Η θερμοκρασία πρέπει να είναι 180C την ημέρα και τη νύκτα όχι κάτω από 120C. Μετά από 2 - 3 εβδομάδες αρχίζουν να ανατττύσσονται από τους «λανθάνοντες». οφθαλμούς του λαιμού οι βλαστοί, τους οποίους αφήνομε να ανατττυχθούν ένα μήνα περίπου.
οι βλαστοί αυτοί κόβονται λίγο πιο πάνω από τη βάση και σε μήκος 6 - 10 cm και τοποθετούνται σε μίγμα ριζοβολήσεως, Από το γόνατο αυτού θα αναπτυχθούν και άλλοι νέοι, οι οποίοι κόβονται και αυτοί για μοσχεύματα. Η εργασία αυτή μπορείνα επαναληφθεί 5 - 6 Φορές. Έτσι αποκτούμε πολλά Φυτά τα οποία τελικά το Μάιο μεταφυτεύονται στις οριστικές θέσεις. Ο τρόπος πολλαπλασιασμού με σπόρο χρησιμοποιείται μόνο στις διασταυρώσεις για τη δημιουργία νέων ποικιλύν.
γ) Καλλιεργηπκές Φροντίδες.
Το πρώτο πότισμα δίνεται συνήθως αμέσως με τη Φύτευση ή τη μεταφύτευση. Στη συνέχεια δυο ποτίσματα την εβδομάδα θεωρούνται απαραίτητα για την καλή ανάπτυξη των φυτών, Μαζί με το πότισμα μπορούν να γίνουν από τον Αύγουστο και μετά και -υδρολιπάνσεις με το λίπασμα XL60 σε αναλογία 3 - 4960. 
Όταν το Φυτό αποκτήσει 8 Φύλλα το κορΦολογούμε για να μείνουν ελικά 6 μόνο Φύλλα από τις μασχάλες των οποίων θα πάρομε 6 βλαστούς και άνθη.
Η τύφλωση των οφθαλμών (ξεμπουμπούκιασμα) είναι απαραίτητη για τις ποικιλίες που δίνουν μεγάλα άνθη και γίνεται όπως και σπ χρυσάνθεμα.
Η στήριξη των Φυτών είναι απαραίτητη γιατί τα Φυτά έχουν μεγάλο ύψος ται μεγάλα άνθη.
Η εκρίζωση και η διατήρηση των κονδύλων γίνεται όπως και στο γλαδίολο.
δ) Εχθροί και ασθένειες.
Η γρυλοτάλπα κατατρώγει τις ρίζες και τους κονδύλους των Φυτών. Οι αγρότιδες κατατρώγουν το λαιμό των νέων Φυτών και οι αφίδες προσβάλλουν τα Φύλλα. οι ιώσεις είναι από τις σοβαρότερες ασθένειες και προκαλούν παραμόρφωση και αποχρωματισμό των ανθέων. Για να αποφύγομε τις ιώσεις πρέπει να διαλέγομε υγιή μητρικά φυτά.
4.4.3. Τουλήπα ΠΙΙΙίρα οικον.***
Το γένος αυτό περιλαμβάνει περίπου 100 αυτοφυή Φυτά (σχ. 4.4θ) που βρέθηκαν στην Ασία (Τουρκία, Περσία), στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, όπου μερικά καλλιεργούνται με την ονομασία λαλέδες. Προήλθαν από αυτά τα είδη πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες οι οποίες σήμερα ξεπερνούν τις 3.000 και κατατάσσονται σε 23 κύριες ομάδες. Το ύψος των Φυτών κυμαίνεται από λίγα cm έως και 90 cm.
Σχ. 4.4θ.fff
Τουλίπες αυτοΦυείς. Τουλίπες Τύπου «Δαρβίνσιι».
Σχ. 4.4ια.
Τουλίπα Τύπου απατταγάλου».
Τα χρώμα των ανθέων περιλαμβάνει όλες τις αποχρώσεις από το λευκό ως και το μαύρο. Γενικά είναι Φυτά τεράστιας καλλωπιστικής αξίας όπως επίσης και εμπορικής.
οι κυριότερες και οι πιο χαρακτηριστικές από τις ομάδες αυτές είναι:
— Ποικιλίες με απλά άνθη.
— Ποικιλίες με διπλά άνθη.
— Ποικιλίες Δαρβίνου (σχ. 4.41).
— Ποικιλίες παπαγάλου (σχ. 4.4ια).
Είναι Φυτά μεγάλης διακοσμητικής αξίας γι' αυτό και η εμπορία τους σε ορισμένες χώρες (π.χ. Ολλανδία, Γαλλία) έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ.
α) Καλλιέργεια.
ΟΙ βολβοί φυτεύονται Σεπτέμβριο με Οκτώβριο, σε αποστάσεις 15 - 20 cm και
127
fff
Σχ. 4.4Ιβ.
Η περίφημη «μαύρη τουλίπα»,
fff
Τουλίπες καλλιεργούμενες σε μεγάλες εκΤάσεις για την παμιγωγή "Κομμένων ανθέων>) την ανάπτυξη βολβιδίων.
138
βάθος 10 cm και ανθίζουν το Μάρτιο - Απρίλιο ανάλογα με την ποικιλία και τις τοπικές συνθήκες. Ο κάθε βολβός που άνθισε καταστρέφεται και στη θέση του σχηματίζεται ένας καινούργιος του οποίου αν δεν κοπούν τα φύλλα και συνεχισθεί η καλλιέργεια μετά την ανθοφορία, αυξάνεται και μπορεί να Φυτευθεί τον επόμενο χρόνο και να δώσει άνθος.
Σχηματίζονται επίσης και 2 - 4 μικροί βολβοί που πρέπει να καλλιεργηθούν για 2 - 3 χρόνια, ώσπου η περιφέρειά τους αποκτήσει διάμετρο 10 cm.
Για τις υπόλοιπες καλλιεργητικές φροντίδες ακολουθούμε τις οδηγίες που δώσαμε γενικά για τα βολβώδη Φυτά.
β) Χρήσεις.
Φυτεύονται σε ομάδες μέσα σε χλωροτάπητες, σε βραχόκήπους, σε παρτέρια κλπ. και δίνουν ιδιαίτερο τόνο στο τοπίο. Καλλιεργούνται σε γλάστρες και άλλα δοχεία στολίζοντας διάφορους χώρους.
Είναι κατάλληλες για «Φορτσάρισμα».
γ) Εχθροί και ασθένειες.
Ο άνθρακας και η,βοτρύτιδα προσβάλλουν τα άνθη. Η σκλεροτίνια προσβάλλει τα φύλλα και καταστρέφει τους βολβούς μέσα στο έδαφος.
Κ ΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΟΙ ΘΑΜΝΟΙ — ΔΕΝΔΡΑ
5.1 Φυτά πλαισίων και σχημάτων.
Είναι φυτά πολυετή και τα περισσότερα αειθαλή. Με τα Φυτά αυτά ορίζονται τα εξωτερικά σύνορα ενός κήπου ή πάρκου και χωρίζονται οι δρόμοι και οι διάδρομοι από τα διάφορα Φυτευμένα τμήματα. Γενικά τα φυτά καθορίζουν τη μορφή που θα πάρει ένας κήπος ή ένα πάρκο. Πλαίσια (ή μπορντούρες) καλά διατηρημένα σε ένα χώρο, δίνουν ωραία εικόνα και ας λείπουν πολλά από τα άλλα καλλωπιστικά φυτά.
Όμως τα Φυτά πλαισίων και σχημάτων (σχ, 5,1 α) έχουν υψηλό κόστος εγκαταστάσεως, γιατί φυτεύονται σε μικρές μεταξύ τους αποστάσεις για να δώσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα το κατάλληλο πλαίσιο ή σχήμα. Απαιτούν επίσης υψηλές δαπάνες συντηρήσεως, γιατί πρέπει συχνά να «κουρεύονται» (ψαλιδίζονται) για να διατηρήσουν το σχήμα τους.
Σχ. 5.1α.
ΦΙ.ΙΤά%.Πλαισίων, σχημάτων Και αναρριχώμενα σ' έναν ωραιότατο συνδυασμό.
Μερικά από τα Φυτά αυτά καλλιεργούνται για τη δημιουργία γεωμετρικών σχημάτων (σφαίρα, κύβος, κώνος K.a,), άλλα για να καλύπτουν τοίχους ή για τη δημιουργία ψηλών Φρακτών και ανεμοφρακτών.
5.1.1 Πολλαπλασιασμός.
Πολλαπλασιάζονται κυρίως με μοσχεύματα και παραφυάδες, λιγότερο με καταβολάδες και πιο σπάνια με σπόρο.
Τα διακρίνομε ανάλογα με το ύψος αναπτύξεώς τους, σε τρεις κυρίως κατηγορίες:
Πρώτη κατηγορία.
Περιλαμβάνει φυτά χαμηλών πλαισίων με ύψος αναπτύξεως 10 - 30 cm. Φυτεύονται το Φθινόπωρο ή την άνοιξη με το φυτευτήρι σαν έρριζα ή άρριζα μοσχεύματα τα οποία Φυσικά ριζοβολούν επί τόπου και σε αποστάσεις λίγων μόνο εκατοστομέτρων για να σχηματίσουν γρήγορα μια συνεχή φυτική μπορντούρα. Τέτοια Φυτά είναι το γαρυφαλλάκι, το ταφλανάκι, η λεβάντα, η λεβαντίνη, buxus (σχ.
5.1 β).
Σχ. 51β.
• Περιχείλωμα (μπορντούρα) από το Φυτό Buxus pumila (πυξάρι) σε διάΦορα άψογα γεωμετρικά σχήματα.
Δεύτερη κατηγορία-
Περιλαμβάνει φυτά που εύκολα δημιουργούν μπορντούρες από 30 - 100 cm. Τα Φυτά αυτά παραμένουν στο Φυτώριο για 2 - 3 χρόνια και μεταφυτεύονται με μπάλα χώματος σε γραμμές και σε αποστάσεις 20 - 30 cm για να δημιουργήσουν σύντομα την μπορντούρα που θέλομε. Αμέσως μετά τη Φύτευση κλαδεύονται για να αναπτυχθούν οι πλάγιοι βλαστοί. Το κλάδεμα (ή κούρεμα ή ψαλίδισμα) συνεχίζεται στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου για να διατηρηθεί το σχήμα που διαλέξαμε. Τέτοια φυτά είναι: το βιβούρνο το αειθαλές, η δάφνη η απολλώνια, το δενδρολίβανο, το ταφλάνι, το λιγκούστρο (από τα πιο σπουδαία Φυτά αυτής της κατηγορίας) K.a.
Τρίτη κατηγορία.
Περιλαμβάνει Φυτά που μπορούν να δημιουργήσουν «φυτικά τείχη» Πάνω από ένα μέτρο ύψος. Άλλοτε κλαδεύονται ώστε να πάρουν ορισμένο σχήμα και άλλοτε αφήνονται να αναπτυχθούν ελεύθερα (πχ. πυράκανθος). Τέτοια Φυτά είναι η δάφνη, το λιγκούστρο, το πιττόσπορο (η αγγελική), τούγια, o καρπίνος, taxus baccata K.a. (σχήματα 5. Ιγ, 5. Ιδ, 5. Ιε, 5. Ιστ, 5. Ιζ, 5. Ιη).
fff
Σχ. 5.1ε.
ΠΙΤΤόσπορο (η αγγελική) διαμορφωμένο σε ωραιότατο «φυτΙΚό τείχος»,
fff
ΣΧ. 5.1 στ.
ΤΟΙΠΙτΤό0Π000 μπορεί εύΚ0λα να ***διάφορα γεωμεΤΡΙΚά σχήματα.
fff
Σχ. 5.1ζ.
Καρπίνος (Carpinus betulus). Μπορεί να σχηματίσει αρκετά ψηλό Φυτικό τείχος. 143
fff
Σχ. E1n.
Ταχυς baccata διαμορφωμένα σε τέλειες κόλουρες πυραμίδες και σε «πουλΙά» ποι' Κάθονται πάνω στην πυραμίδα.
5.1.2 Προσωρινές μπορντούρες.
Η σημερινή Τάση για τη δημιουργία κήπων και Πάρκων αποκλείει τις περισσότερες Φορές τη συμμετρία και τον ακριβή προσδιορισμό των δρόμων, παρτεριών 
κλπ. με πράσινες μόνιμες μπορντούρες. Για να μπουν τα όρια για παρτέρια και άλ- λες ανθικές κηλίδες μέσα στους κήπους, πάρκα κλπ. χρησιμοποιούμε για μπορντούρες ετήσια ανθοΦόρα Φυτά, όπως πολλές Φορές προαναφέραμε μέχρι τώρα. Τέτοια φυτά, κατάλληλα για ανοιξιάτικες μπορντούρες είναι το άλυσσο, οι κρόκκοι, οι μπέλλες, η μυοσωτίς, οι κοντές τουλίπες, οι πανσέδες κ.α. (σχ. 5.1 θ) ενώ για θερινές το αγήρατο, οι ταγέτες, οι σάλβιες, τα γεράνια κλπ. Το μεγάλο προσόν αυτών των φυτών είναι ότι μπορούν κάθε χρόνο ή και δύο Φορές το χρόνο να αλλάζουν και να δίνουν νέα εμφάνιση στον κήπο, σε αντίθεση με τις μόνιμες μπορντούρες που παραμένουν 5 - 6 χρόνια τουλάχιστον στην ίδια θέση και μερικές φορές μας εμποδίζουν να ανανεώσομε τον κήπο. Για τον ίδιο σκοπό μπορούμε να χρησιμοποιήσομε και διετή ή πολυετή ανθοΦόρα φυτά όπως ακουιλέγια, άστερ νάνο, ίριδα κ.α. που μπορούν Φυσικά να παραμείνουν στον κήπο για περισσότερο από ένα χρόνο.