Πώς γίνεται ένας λαχανόκηπος με ελάχιστο νερό
TOY HΛIA KANTAPOY - Γεωπόνος, σύμβουλος βιολογικής γεωργίαςO Eλβετός Jean Pain στη δεκαετία του '60 δούλεψε ως φύλακας μιας φάρμας, η οποία είχε και ένα μεγάλο κομμάτι δάσους. Το πρώτο πράγμα που τον ανησύχησε και έπρεπε να αντιμετωπίσει ήταν ο εφιάλτης τής τότε αλλά και της σημερινής εποχής, οι πυρκαγιές στα δάση. Εφαρμόζοντας τις παλιές μεθόδους διαχείρισης των δασών, έφερε να βοσκήσουν στο δάσος, γουρούνια, πρόβατα, αλλά κυρίως κατσίκια - το κατσικίσιο τυρί που παρήγαγε έγινε διάσημο στην περιοχή του. Το φθινόπωρο, αφού καθάριζε το δάσος από τη θυσανώδη και τη θαμνώδη βλάστηση, χρησιμοποιούσε τα ξερά κλαδιά όπως έκαναν παλαιότερα και οι χωρικοί, δηλαδή ξύλα για τις σόμπες, για τους φούρνους, αλλά το μεγαλύτερο μέρος το έκαιγε επί τόπου στο χωράφι. Μια μέρα, όμως, διαβάζοντας κάποια παλαιά κείμενα που βρήκε στο αρχοντικό της φάρμας, έμαθε για το «humus vivus», αυτό που σήμερα ονομάζουμε κομπόστ. Υλικό που κάποιοι «παλιοί σοφοί» παρασκεύαζαν από τα «σκουπίδια» του δάσους. Με αυτήν την έρευνα -την κατασκευή και τη χρήση του humus- αφιέρωσε και την υπόλοιπη ζωή του. Το μυστικό για την παραγωγή φυτών ντομάτας, ύψους 2,5 μέτρων , χωρίς την ανάγκη νερού ήταν ακριβώς το «humus vivus».
Για να αποδείξει τα αποτελέσματα των ερευνών του ο Jean Pain αποφάσισε να κάνει ένα μικρό οικογενειακό λαχανόκηπο 100 m2 . Επέλεξε, λοιπόν, ένα αγροτεμάχιο φτωχότατο σε θρεπτικά συστατικά, το οποίο βρισκόταν 10 μέτρα από την κορυφή ενός πετρώδους λόφου και σε υψόμετρο 410. Hταν ένα χωράφι πετρώδες, με υπέδαφος αμμώδες και με υδροφόρο ορίζοντα στα 95 μέτρα βάθος. Είχε νότιο προσανατολισμό και βρισκόταν στην περιοχή της Provenza (Ν. Γαλλία), που χαρακτηρίζεται από ξηρά καλοκαίρια και με μια μέση θερμοκρασία 35ο C υπό σκιάν.
Ο λαχανόκηπος περιμετρικά, αλλά και από πάνω, καλύφθηκε από συρμάτινη σήτα για προστασία από ζώα και πουλιά. Το Μάιο, στην πάνω σήτα τοποθέτησε χλωρά κλαδιά από πεύκα για να δημιουργήσει την απαραίτητη σκίαση για να μπορέσουν να ριζοβολήσουν ευκολότερα τα νεαρά φυτά πριν από τις ζέστες του καλοκαιριού. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Jean Pain, η σκίαση του λαχανόκηπου ήταν απαραίτητη επειδή τα φυτά ποτίστηκαν κατά τη στιγμή της μεταφύτευσης και στη συνέχεια μόνο άλλη μια φορά έπειτα από κάποιες μέρες. Το έδαφος του λαχανόκηπου τον χειμώνα ήταν καλυμμένο από ένα στρώμα οργανικής ουσίας τακτοποιημένο σε παρτέρια πλάτους 1,20 μέτρων , χωρισμένα μεταξύ τους από μονοπάτια στα οποία είχε τοποθετήσει μακριές ξύλινες τάβλες για να περπατάει χωρίς να συμπιέζει το έδαφος (σχήμα 1). Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι όλη η επιφάνεια του αγροτεμαχίου, παρτέρια και μονοπάτια ήταν καλυμμένη από ένα στρώμα οργανικής ουσίας. Οι δε γραμμές φύτευσης δεν ήταν πάνω σε σαμάρια, όπως στη Β. Ευρώπη -που είναι λογικό για να έχουμε απορροή του περίσσιου νερού- αλλά το αντίθετο, σε αυλάκια για να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερη υγρασία και να μειώσουμε στο ελάχιστο τις απώλειές της από την εξάτμιση.
Ξεκίνησε λοιπόν το Νοέμβριο με την σπορά της σαλάτας. Aυτή ήταν και η πρώτη καλλιέργεια. Στο τέλος του Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου προχώρησε στη δεύτερη καλλιέργεια, φυτεύοντας μπιζέλια, τα οποία μετά 2 μήνες τα συγκόμισε. Eφτασε έτσι στη στιγμή της τρίτης καλλιέργειας και της πιο σημαντικής. Είναι η στιγμή της ανανέωσης της κάλυψης του εδάφους με νέα οργανική ουσία, που θα δώσει τα θρεπτικά συστατικά και την προστασία που χρειαζόμαστε. Ξεκίνησε, λοιπόν, με μια ομοιόμορφη επικάλυψη του εδάφους από 7 cm κομπόστ. Πάνω από το κομπόστ τοποθέτησε ένα στρώμα 10 cm από χονδροειδές οργανικό υλικό για εδαφοκάλυψη (ροκανίδι από το κόψιμο των ξύλων, άχυρα, φύλλα κ.λπ.). Αυτά τα δύο υλικά δημιούργησαν και το κάλυμμα από οργανική ουσία των παρτεριών. Αρχές Μαΐου ξεκίνησε τις μεταφυτεύσεις, π.χ. πήρε ένα φυτό μελιτζάνας -που το είχε φυτέψει το Φεβρουάριο στο σπορείο- και το μεταφύτευσε στο έδαφος δημιουργώντας ένα χώρο στο κόμποστ που είχε ήδη στρώσει (σχήμα 2). Μια βασική αρχή είναι να μη μένει ποτέ το κομπόστ ακάλυπτο και εκτεθειμένο στο φως, έτσι έπειτα από κάθε μεταφύτευση θα πρέπει να το σκεπάζετε με το υλικό εδαφοκάλυψης. Το υλικό της εδαφοκάλυψης, οποιαδήποτε και αν είναι η σύνθεσή του, όχι μόνο δεν επιτρέπει στο κομπόστ να χάσει την υγρασία του, αλλά κατά τη διάρκεια των ζεστών ωρών της ημέρας, δημιουργεί ένα στρώμα υγρασίας από πάνω του και βοηθάει στην αποδόμηση της οργανικής ουσίας.
Ακολουθώντας τα παραπάνω, ήδη στα τέλη του Αυγούστου είχε απίστευτα αποτελέσματα. Οι ντομάτες έφθασαν τα 1,80 μ. ύψος, με μια καταπληκτική ανάπτυξη. Η παραγωγή καρπών αυτήν την περίοδο έφθασε τα 6 κιλά ανά φυτό. Τα φασόλια είχαν ξεπεράσει τα 2 μ. ύψος. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, μπόρεσε να κάνει μιαν επαλήθευση της συγκομιδής. Μέση ανάπτυξη των φυτών της μελιτζάνας 1,20 μ. , μέση παραγωγή 5 κιλά/φυτό και το σημαντικότερο, λόγω της ανεπτυγμένης ανθοφορίας και καρποφορίας ήταν σίγουρη η παραγωγή μέχρι και τα πρώτα κρύα του Νοέμβρη.
Καλλιέργεια ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς πότισμα σε 5 απλά βήματα. Του Ευάγγελου Αβδελά Γεωπόνου (ΓΠΑ)
Τι γινόταν παλιότερα Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι η γεωργικές και λαχανοκομικές πρακτικές στον αστικό και τον περιαστικό χώρο είναι δύσκολες στις μέρες μας και ελάχιστα εφικτές, ενώ ένα από τα επιχειρήματά τους είναι η συνεχής ανάγκη για πότισμα με υψηλό κόστος του νερού. Πριν βγάλουμε τα συμπεράσματά μας, είναι χρήσιμο να δούμε πως οι παλιότεροι έβρισκαν τον τρόπο και έλυναν προβλήματα, πόσο μάλλον σήμερα που οι τεχνικές και τα μέσα καλούνται να συμβάλλουν με λιγότερο κόστος, παρέχοντας περισσότερες ευκολίες.
Η άνυδρη γεωργική και λαχανοκομική πρακτική, είναι μέθοδος καλλιέργειας ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς πότισμα που κυριαρχούσε πριν 50 – 60 χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου και κυρίως στα νησιά. Εγκαταλείφθηκε όμως σταδιακά από τότε που οι γεωτρήσεις, αντλίες, υδατοδεξαμενές, πλαστικοί σωλήνες μεταφοράς κλπ, έλυσαν το πρόβλημα του ποτίσματος.
Παλιά όσα χωριά είχαν επικλινείς ρεματιές και τρεχούμενο νερό από κάποια βρύση, εκεί δημιουργούσαν τα κήπια τους (έτσι τα έλεγαν). Η κάθε οικογένεια είχε ένα μικρό κομμάτι, συνήθως, σε αναβαθμίδες όπου πότιζαν με την σειρά μοιράζοντας δίκαια το νερό και ικανοποιούσαν τις ανάγκες τους.
Επίσης κάποιοι έφτιαχναν στέρνες όπου μάζευαν το νερό και το χρησιμοποιούσαν όταν το χρειαζόντουσαν για λίγο πότισμα. Το νερό όμως αυτό ήταν λιγοστό και δεν έφτανε. Επίσης εκεί που υπήρχαν πηγάδια και κυρίως κοινοτικά ήταν πολύ δύσκολο με μαγκάνι ή με τα χέρια να ποτίσουν τα περιβόλια τους. Άσε που πολλές φορές δεν έφτανε ούτε για τα ζώα τους.
Οι σοφοί μας πρόγονοι όμως είχαν βρει τον τρόπο να καλλιεργούν, να σπέρνουν, να βλέπουν τα φυτά να μεγαλώνουν, να καρπίζουν και να τα απολαμβάνουν χωρίς να τα ποτίζουν παρά μόνο με τις λιγοστές βροχές του χειμώνα και της άνοιξης, χωρίς λιπάσματα και φάρμακα. Παρακάτω θα αναφερθούμε στο πως τα κατάφερναν και γιατί όχι να εφαρμόσουμε τις καλλιεργητικές τους πρακτικές ακόμη και σήμερα.
Επιλογή χωραφιού και κήπου
Η αρχική μας κίνηση είναι η επιλογή του χωραφιού ή του αγροτεμάχιου – λαχανόκηπου, ακόμη και ενός ανοικτού χώρου στην πόλη, ή την περιαστκή ζώνη.
Επιβάλλεται:
- να είναι επίπεδο και, εάν ήταν δυνατόν, πλούσιο σε οργανική ουσία με βάθος χώματος πάνω από 80 εκ.
· - εάν έχει κλίση φροντίζουμε να διαμορφώσουμε αναβαθμίδες (πεζούλες)
· - να έχει νότια έκθεση στο προσήλιο εάν είναι πλάγια με αναβαθμίδες.
· - να είναι προστατευμένο από ισχυρούς ανέμους με φυτοφράκτες, .π.χ. καλάμια, κυπαρίσια κλπ από την πλευρά που φυσάει.
· - να μην έχει δένδρα μέσα γιατί σκιάζουν και απορροφούν το νερό που χρειαζόμαστε.
· - να αποφεύγουμε τα αμμώδη χώματα, διότι δεν συγκρατούν νερό. Στα πηλώδη και ασβεστώδη (ασπρούδες) έχουμε καλύτερα αποτελέσματα διότι συγκρατούν το νερό και το αποδίδουν όταν χρειάζεται.
Προετοιμασία χωραφιού
Με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου και όταν η υγρασία του χώματος έχει φθάσει σε βάθος 40 – 50 εκ. κάνουμε μία βαθιά άρρωση στο παραπάνω βάθος. Μάλιστα εάν το χωράφι μας έχει έστω και μκρή κλίση, φροντίζουμε οι αυλακιές να είναι κάθετες προς την κλίση. Έτσι βοηθάμε το έδαφος να αξιοποιήσει καλύτερα τις βροχές του φθινοπώρου εμπλουτίζοντας το έδαφος με νερό, όσο το δυνατόν βαθύτερα, το οποίο θα αξιοποιηθεί από τα φυτά μας το καλοκαίρι που θα το έχουν ανάγκη.
Επίσης εάν ο χειμώνας δεν έχει βροχές κάποιες μέρες, μπορούμε να μπούμε στο χωράφι και να οργώσουμε, διότι έτσι καταστρέφουμε τα ζιζάνια κάνοντας τα χλωρή λίπανση και επιπλέον βοηθάμε την απορρόφηση και αποθήκευση του νερού που πιθανόν να έχουμε από βροχές εκείνης της περιόδου.
Τέλος Απριλίου – αρχές Μαϊου ανάλογα με τις θερμοκρασίες που επικρατούν κάνουμε τις τελικές εργασίες πριν το φύτεμα. Εάν έχουμε άφθονη χωνεμένη κοπριά την απλώνουμε σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού και φρεζάρουμε σε βάθος 20 εκ., το ισοπεδώνουμε και το συμπιέζουμε ώστε να εγκλωβίσουμε την υγρασία να μην εξατμισθεί εύκολα. Ανάλογα με το μέγεθος του χωραφιού ή του διαθέσιμου χώρου, χρησιμοποιούμε και τα αντίστοιχα μηχανήματα πχ. τρακτέρ, μικρή φρέζα, ζώα ( που πιθανόν σε μερικές περιοχές να ξαναχρησιμοποιηθούν), σβάρνα, κύλινδρος.
Εάν η έκταση είναι μικρή και η κοπριά ή η κομπόστα που έχουμε είναι λίγη τότε τα χρησιμοποιούμε μόνο στο λάκκο φύτευσης (3 - 4 χούφτες)
Επιλογή ειδών και ποικιλιών
Επιλέγουμε ντόπιες ποικιλίες (της κάθε περιοχής η τοποθεσίας όπου επιχειρούμε να καλλιεργήσουμε) οι οποίες είναι τοπικά προσαρμοσμένες, κάνουν καλύτερη χρήση του ελάχιστου νερού και των θρεπτικών στοιχειων, αντέχουν περισσότερο στις ζέστες και στους ανέμους, έχουν καλύτερη ανταγωνιστικότητα με τα ζιζάνια, είναι πιο ανθεκτικές στις αρρώστιες και έχουν άρωμα – γεύση, που τα έχουμε ξεχάσει, και υψηλή ποιότητα οργανοληπτικών στοιχείων.
Τα φυτά (είδη – ποικιλίες) που ενδείκνυται να φυτευτούν υπό μορφή σπόρου είναι : φασολάκια, ρεβύθια, μπάμιες, καλαμπόκι, κολοκύθι, καρπούζι, πεπόνι, βλήτα.Πρώτα τα προετοιμάζουμε τοποθετώντας τα από βραδύς στο νερό φυτεύοντας τα την άλλη μέρα ή σε καλά χωνεμένη κοπριά εφόσον βγάλουν μικρή φύτρα και ακολούθως φυτεύοντας τα στην τελική θέση. Επίσης με μικρά φυτάρια που τα έχουμε προετοιμάσει σε σπορία (τζάκια) ή μικρά θερμοκήπια : τομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά.
Σπορά – Φύτευση
Α) Σπορά στα πεταχτά : Αφού φρεζάρουμε, σπέρνουμε, και ακολούθως ενσωματώνουμε το σπόρο μέσα στο χώμα σβαρνίζοντας το με σβάρνα ή με ένα πλατύ δοκάρι που το τραβάει ένας ελκυστήρας (υπάρχουν και μικροί για μικρούς χώρους), ή και κάποια ομάδα ατόμων. Με αυτό τον τρόπο εγκλωβίζουμε την υγρασία. Εάν ο κήπος είναι μικρός η ενσωμάτωση και το ισοπέδωμα γίνεται με τσουγκράνισμα και πάτημα με κύλινδρο.
Β) Σπορά σε λάκους ή σε αυλάκια : Αυτός ο τρόπος χρησιμοποιέιται κυρίως σε σπόρους καρπουζιού, πεπονιού, αγγουριού, κολοκυθιού αφού πρώτα τα έχουμε προετοιμάσει όπως αναφέραμε παραπάνω και επίσης προς τούτο ανοίγουμε ένα λάκκο σε βάθος 30 -40 εκ. όπου στοιβάζουμε το χώμα γύρω από το λάκκο δημιουργώντας έτσι έναν προστατευτικό ανεμοφράκτη. Πριν φυτέψουμε, όπως είπαμε και παραπάνω, προσθέτουμε 3 - 4 χούφτες κοπριάς χωνεμένης την οποία ανακατεύουμε με το χώμα του λάκκου. Φροντίζουμε η κοπριά να είναι νωπή (να έχει υγρασία). Το βάθος φύτευσης του σπόρου είναι περίπου 2-3 εκ. από την πάνω επιφάνεια, ανάλογα με το μέγεθος του σπόρου και 5-10 εκ. πάνω από τον πάτο του λάκκου. Επίσης πιέζουμε ελαφρά με την παλάμη μας το χώμα ώστε να έχει καλή επαφή ο σπόρος και να μην υπάρχουν κενά αέρα.
Γ) Φύτεμα μικρών φυταρίων : Με τον ίδιο τρόπο φυτεύουμε και τα μικρά φυτάρια φροντίζοντας να συμπιέσουμε το χώμα ώστε να μην έχουμε κενά αέρα. Όταν τα φυτά μας μεγαλώσουν τότε καλύπτουμε το λάκκο με το χώμα που έχουμε γύρω γύρω συμπιέζοντας το ώστε να εγκλωβίσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα υγρασίας.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Όταν τα φυτά μας φτάσουν το ύψος των 10-15 εκ. σκαλίζουμε γύρω γύρω το φυτό με προσοχή απομακρύνοντας την ξερή στρώση χώματος και προσθέτουμε χώμα από το λοφίσκο που έχουμε ήδη δημιουργήσει πατώντας με τα παπούτσια μας ώστε να κλείσουν οι πόροι του εδάφους για να παγιδεύσουμε την υγρασία . Επίσης ξεριζώνουμε τα ζιζάνια που είναι γύρω γύρω από τα φυτά ώστε το νερό που έχει το εδαφος να είναι αποκλειστικά για τα φυτά.
Σ΄αυτό το στάδιο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα χόρτα που έχουμε βγάλει ή και πρόσθετα άχυρα, τοποθετώντας τα γύρω γύρω από το λαιμό του φυτού έτσι ώστε να έχουμε σκιά σε όλη την επιφάνεια του λάκκου για να έχουμε λιγότερη εξάτμιση της υγρασίας. Επίσης κατά διαστήματα μπορούμε να φυτέψουμε βασιλικό και κατηφέδες τα οποία είναι εντομοαπωθητικά. Εάν διαπιστωθούν αρρώστιες προσφεύγουμε στους ειδικούς δείχνοντας τους κάποιο δείγμα προσβολής και επιμένοντας στη χρήση βιολογικών φαρμάκων.
Είναι Γεγονός - Άνυδρη Καλλιέργεια (Συνέντευξη με τον Β. Αναγνωστόπουλο - 22-10-2013)
6 μυστικά για καλύτερο και οικονομικότερο πότισμα!
1. Σωστή σχεδίαση!!!
Αυτό θα σας γλυτώσει από αρκετά χρήματα σε εξαρτήματα ποτίσματος, που στο τέλος απλά θα μείνουν στη σακούλα αχρησιμοποίητα. Αν δεν γνωρίζετε τίποτα περί ποτίσματος το ίντερνετ, αλλά και το φυτώριο της γειτονιάς σας είναι ο καλύτερός σας φίλος.
Αυτό θα σας γλυτώσει από αρκετά χρήματα σε εξαρτήματα ποτίσματος, που στο τέλος απλά θα μείνουν στη σακούλα αχρησιμοποίητα. Αν δεν γνωρίζετε τίποτα περί ποτίσματος το ίντερνετ, αλλά και το φυτώριο της γειτονιάς σας είναι ο καλύτερός σας φίλος.
2. Δεν σας αναγκάζει κανείς να πάρετε όλα τα εξαρτήματα μαζί!
Μην περιμένετε να χρειαστείτε το πότισμα για να ξεκινήσετε να το φτιάχνετε. Αγοράστε τα υλικά σταδιακά και ξεκινήστε να στήνετε το πότισμά σας. Έτσι το κόστος δεν θα σας φανεί τόσο μεγάλο.
Μην περιμένετε να χρειαστείτε το πότισμα για να ξεκινήσετε να το φτιάχνετε. Αγοράστε τα υλικά σταδιακά και ξεκινήστε να στήνετε το πότισμά σας. Έτσι το κόστος δεν θα σας φανεί τόσο μεγάλο.
3. Αυτόματο πότισμα δεν σημαίνει απαραίτητα αυτόματο.
Συνήθως οι αυτόματοι προγραμματιστές ποτίσματος είναι αυτοί που ανεβάζουν το κόστος της κατασκευής! Εσείς μπορείτε να αγοράσετε όλα τα υπόλοιπα υλικά για να φτιάξετε το πότισμά σας και να το συνδέσετε κατευθείαν στη βρύση. Αργότερα, που θα ανέβουν οι θερμοκρασίες αν θέλετε μπορείτε να αγοράσετε τον αυτόματο προγραμματιστή και να τον συνδέσετε!!
Συνήθως οι αυτόματοι προγραμματιστές ποτίσματος είναι αυτοί που ανεβάζουν το κόστος της κατασκευής! Εσείς μπορείτε να αγοράσετε όλα τα υπόλοιπα υλικά για να φτιάξετε το πότισμά σας και να το συνδέσετε κατευθείαν στη βρύση. Αργότερα, που θα ανέβουν οι θερμοκρασίες αν θέλετε μπορείτε να αγοράσετε τον αυτόματο προγραμματιστή και να τον συνδέσετε!!
4. Πότισμα τη σωστή ώρα!
Προτιμήστε το πρωί και όχι το βράδυ! Αν ποτίζετε βράδυ δίνετε την δυνατότητα σε όλους τους μύκητες με την υγρασία που προκαλέσατε, να αναπτυχθούν και να κάνουν πάρτυ στο λαχανόκηπό σας. Προτιμήστε πρωινές ώρες, περίπου 2 ώρες μετά την ανατολή. Αν τώρα δεν προλαβαίνετε επειδή, για παράδειγμα δουλεύετε, τότε καλό είναι να τα έχετε ποτίσει 2 με 3 ώρες πριν τη δύση του ηλίου!
5. Σωστή κατασκευή!
Προσέξτε μην υπάρχουν εκτεθειμένα σημεία, που μπορεί να καταστραφούν από κάποιον, που πάτησε και έσπασε κάποια ένωση. Το πότισμα είναι μια επένδυση, που δεν διαρκεί μόνο 1 χρόνο αλλα μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Για παράδειγμα, ο πάγος είναι ένας εχθρός των πλαστικών εξαρτημάτων. Επομένως, προσέχουμε για να έχουμε!
6. Δεν ποτίζονται όλα τα φυτά μαζί.
Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, οι τοματιές δεν ποτίζονται το ίδιο με τις αγγουριές. Η αγγουριά θέλει κάθε ήμερα νερό ενώ η τοματιά μπορεί μέχρι και ανά 3 ημέρες! Αυτό, που σας προτείνω είναι να βάλετε τα φυτά σας ανά είδος. Επομένως με μικρά βανάκια επάνω στο λάστιχό θα μπορείτε να ορίζετε ποια ποτίζονται πότε. Έτσι γλιτώνετε από πολλές διαφορετικές γραμμές που ξεκινούν από τη βρύση σας.
Το Κρητικό Μποστάνι
Παλιά, στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, στην Κρήτη και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, εκεί που το νερό, ειδικά το καλοκαίρι, είναι λιγοστό και πολύ σπάνια διαθέσιμο στα σημεία όπου καλλιεργούσαν τα μποστάνια τους, οι καλλιεργητές είχαν εφεύρει την τεχνική του άνυδρου λαχανόκηπου. Σήμερα, η τεχνική αυτή, που εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο στην καλλιέργεια ντόπιων ποικιλιών, έχει πολλά να μας διδάξει. Κυρίως, όμως, έχει να μας προσφέρει τα αρώματα και τις γεύσεις των ντόπιων ποικιλιών των λαχανικών που συναντούσαμε παλιά. Τα προϊόντα αυτής της καλλιέργειας έχουν υψηλή διατροφική αξία, είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία και μέταλλα, ενώ παράγονται απολύτως βιολογικά, με μηδενική κατανάλωση σε φυτοφάρμακα, λιπάσματα, ενέργεια και νερό. Για να φυτέψετε ένα περιβόλι με αυτόν τον τρόπο, υπάρχουν κάποια βασικά βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε και μερικά καλά φυλαγμένα μυστικά.
Προτιμήστε το πρωί και όχι το βράδυ! Αν ποτίζετε βράδυ δίνετε την δυνατότητα σε όλους τους μύκητες με την υγρασία που προκαλέσατε, να αναπτυχθούν και να κάνουν πάρτυ στο λαχανόκηπό σας. Προτιμήστε πρωινές ώρες, περίπου 2 ώρες μετά την ανατολή. Αν τώρα δεν προλαβαίνετε επειδή, για παράδειγμα δουλεύετε, τότε καλό είναι να τα έχετε ποτίσει 2 με 3 ώρες πριν τη δύση του ηλίου!
5. Σωστή κατασκευή!
Προσέξτε μην υπάρχουν εκτεθειμένα σημεία, που μπορεί να καταστραφούν από κάποιον, που πάτησε και έσπασε κάποια ένωση. Το πότισμα είναι μια επένδυση, που δεν διαρκεί μόνο 1 χρόνο αλλα μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Για παράδειγμα, ο πάγος είναι ένας εχθρός των πλαστικών εξαρτημάτων. Επομένως, προσέχουμε για να έχουμε!
6. Δεν ποτίζονται όλα τα φυτά μαζί.
Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, οι τοματιές δεν ποτίζονται το ίδιο με τις αγγουριές. Η αγγουριά θέλει κάθε ήμερα νερό ενώ η τοματιά μπορεί μέχρι και ανά 3 ημέρες! Αυτό, που σας προτείνω είναι να βάλετε τα φυτά σας ανά είδος. Επομένως με μικρά βανάκια επάνω στο λάστιχό θα μπορείτε να ορίζετε ποια ποτίζονται πότε. Έτσι γλιτώνετε από πολλές διαφορετικές γραμμές που ξεκινούν από τη βρύση σας.
Το Κρητικό Μποστάνι
Παλιά, στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, στην Κρήτη και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, εκεί που το νερό, ειδικά το καλοκαίρι, είναι λιγοστό και πολύ σπάνια διαθέσιμο στα σημεία όπου καλλιεργούσαν τα μποστάνια τους, οι καλλιεργητές είχαν εφεύρει την τεχνική του άνυδρου λαχανόκηπου. Σήμερα, η τεχνική αυτή, που εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο στην καλλιέργεια ντόπιων ποικιλιών, έχει πολλά να μας διδάξει. Κυρίως, όμως, έχει να μας προσφέρει τα αρώματα και τις γεύσεις των ντόπιων ποικιλιών των λαχανικών που συναντούσαμε παλιά. Τα προϊόντα αυτής της καλλιέργειας έχουν υψηλή διατροφική αξία, είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία και μέταλλα, ενώ παράγονται απολύτως βιολογικά, με μηδενική κατανάλωση σε φυτοφάρμακα, λιπάσματα, ενέργεια και νερό. Για να φυτέψετε ένα περιβόλι με αυτόν τον τρόπο, υπάρχουν κάποια βασικά βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε και μερικά καλά φυλαγμένα μυστικά.
Η επιλογή της τοποθεσίας• Επιλέγετε έδαφος γόνιμο, αφράτο και στραγγερό. Αν θέλετε, το ενισχύετε με ενσωμάτωση χωνεμένης κοπριάς, για καλύτερη γονιμότητα.
• Αποφεύγετε κεκλιμένες πλαγιές ή αμμουδερά εδάφη, διότι δεν συγκρατούν νερό.
• Στον χώρο που προορίζεται για το μποστάνι σας, δεν φυτεύετε μεγάλα δέντρα διότι απορροφούν μεγάλες ποσότητες νερού.
• Δημιουργείτε έναν ανεμοφράκτη από καλάμια ή σπέρνετε καλαμπόκι ή ηλίανθο στην πλευρά από την οποία φυσούν οι επικρατούντες άνεμοι.
Οι ποικιλίες
Τα φυτά που μπορούν να καλλιεργηθούν χωρίς πότισμα με τη μορφή σπόρων είναι τα φασολάκια, τα ρεβίθια, οι μπάμιες, τα καλαμπόκια, το πεπόνι, το καρπούζι, το κολοκύθι, το αγγούρι και η ντομάτα. Με τη μορφή μικρών φυταρίων φυτεύονται η πιπεριά και η μελιτζάνα.
Τα φυτάρια πλεονεκτούν έναντι των σπόρων στο ότι είναι μεγαλωμένα για τις πρώτες 20-30 ημέρες από την ημερομηνία σποράς τους σε κανονικά αρδευόμενο περιβάλλον, άρα έχουν κερδίσει μια ποσότητα υγρασίας για να μεγαλώσουν, που δεν θα την έβρισκαν στις ξερικές συνθήκες του άνυδρου κήπου.
Οι ποικιλίες που έχουν δοκιμαστεί σε άνυδρη καλλιέργεια είναι κυρίως ντόπιες, γιατί είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περιοχής και ανθεκτικές σε αντίξοες συνθήκες, όπως η έλλειψη νερού. Κάθε περιοχή έχει τις δικές της ιδιαίτερες ποικιλίες, που άλλες είναι πιο γνωστές και άλλες πιο σπάνιες. Για παράδειγμα, για τα φασολάκια στην περιοχή του Δύστου Ευβοίας έχουν την ποικιλία του αμπελοφάσουλου με το μαύρο ματάκι, το κόκκινο ή το άσπρο.
*Για το αγγούρι Tο ξυλάγγουρο (που γίνεται από το άγουρο πεπόνι το στρογγυλό), το ατζούρι (το κοντό), το αγγούρι Φολεγάνδρου.
*Για την ντομάτα Tο λιαστό ντοματάκι Σαντορίνης (ή «ξερικό» ), η Συριανή ξερική, η ποικιλία της Βραυρώνας και η ψωμοτομάτα.
*Για την πιπεριά H καυτερή πιπεριά, η στρογγυλή πιπεριά και η ποικιλία «κέρατο».
*Για το καρπούζι Tο μικρό στρογγυλό, το καρπούζι της «καλουριάς» από την Πάρο ή το άνυδρο καρπούζι της Ικαριάς.
*Για το πεπόνι H ποικιλία Mπουλκέικο, το αργίτικο της Πάρου, ο «κριθαρίτης» (το μακρόστενο το κόκκινο και το μοσχάτο της Πάρου).
*Για το καλαμπόκι Το λευκό και το κόκκινο από το Βόρειο Αιγαίο.
*Για το φασόλι Τα «μπαρμπούνια», τα αμπελοφάσουλα με το μαύρο ματάκι και αυτά με το κόκκινο (ανάλογα την περιοχή) και το «μπορλότο» (τα μπαρμπούνια με πιτσιλιές της Πάρου).
*Για το κολοκύθι Tο κολοκυθάκι «κομποκολόκυθο», η μεγάλη κολοκύθα από τα Κύθηρα, η γλυκοκολοκύθα και το πράσινο κολοκυθάκι.
*Για τη μελιτζάνα H αργίτικη και η λευκή μελιτζάνα της Τήνου.
Αλλες ποικιλίες που γίνονται άνυδρες είναι η πατάτα, το κρεμμύδι, το σκόρδο, το ρεβίθι, η μπάμια, η φάβα αλλά και πολλά ακόμη κηπευτικά τα οποία είναι ιδιαίτερα της κάθε περιοχής.
Σπορά και φύτευση φυταρίων
Οι σπόροι που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι από ντόπιες ποικιλίες. Αν ανήκετε στους προνοητικούς και έχετε κρατήσει σπόρο από τα φυτά της περσινής σοδειάς σας, μπορείτε να τους φυτέψετε στον άνυδρο λαχανόκηπό σας. Συνήθως παίρνετε σπόρο από τους πρώτους καρπούς, στο χαμηλότερο σημείο του φυτού, και αφού τους αφήσετε επάνω στο φυτό μέχρι να υπερωριμάσουν. Μετά κόβετε τους καρπούς, τους ανοίγετε, αφαιρείτε από μέσα τους σπόρους, τους ξεπλένετε καλά και τους στεγνώνετε επάνω σε χαρτί ή εφημερίδα σε σκοτεινό μέρος που αερίζεται. Τους αφήνετε να ξεχειμωνιάσουν σε σκοτεινό και στεγνό χώρο.
Τα φυτάρια που θα πάρετε από το εμπόριο είναι πολύ ευαίσθητα στην άνυδρη καλλιέργεια, γι’ αυτό χρειάζονται σκληραγώγηση. Οσο πιο κοντόχοντρα φυτάρια διαλέξετε, τόσο πιο ανθεκτικά θα είναι στην έλλειψη νερού. Επίσης, αν βρείτε φυτάρια σε στενόμακρο (βαθύ) κυπελλάκι – που σημαίνει ότι έχουν δημιουργήσει μακριά ρίζα, η οποία θα πάει βαθιά για να βρει την υγρασία που χρειάζεται το φυτό –, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Τέλος, θα πρέπει να ξεκινήσετε να σκληραγωγείτε τα φυτά μειώνοντας σταδιακά τα ποτίσματα, προτού τα φυτέψετε στο μποστάνι.
• Φυτεύετε το απόγευμα λίγο πριν από τη δύση του ηλίου, ώστε να μην περάσουν το μεταφυτευτικό τους σοκ με την έντονη ακτινοβολία του ήλιου όλης της ημέρας.
• Δεν φυτεύετε όταν έχει δυνατό αέρα.
• Ανοίγετε έναν βαθύ λάκκο, 30-40 εκ., και τοποθετείτε το περισσευούμενο χώμα σαν λοφάκι έξω από τον λάκκο, από την πλευρά της Δύσης, για να προφυλάσσει τα φυτά από τον έντονο δυτικό ήλιο. Ο σπόρος θα φυτευτεί στον πυθμένα του λάκκου και το ύψος των πλαϊνών του θα προστατεύει το μικρό φυτάριο από τους ανέμους και τον ήλιο μέχρι να μεγαλώσει και να δυναμώσει.
• Φυτεύετε τον σπόρο σε βάθος 2-4 εκ. και μετά συμπιέζετε το χώμα τριγύρω. Αν πρόκειται για φυτάριο, συμπιέζετε ώστε να έρθει σε επαφή το χώμα με το ριζικό του σύστημα.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Μόλις τα φυτά σας φτάσουν τα 10-12 πρώτα εκατοστά, αρχίζετε τις εξής σημαντικές εργασίες:
• Kαθαρίζετε την επιφανειακή ξερή στρώση χώματος και σπάτε τους σβώλους.
• Σκαλίζετε γύρω από το φυτό μέσα στον λάκκο και προσθέτετε νέο χώμα, το οποίο θα πάρετε από τον εξωτερικό λοφίσκο, αφού πρώτα αφαιρέσετε την ξερή κρούστα γύρω του για να μείνει το φρέσκο χώμα.
• Συμπιέζετε το χώμα του λάκκου για να
παγιδεύσετε την υγρασία μέσα στους
πόρους του εδάφους – με μεγάλη προσοχή, ώστε να μη σπάσετε το φυτό.
• Ξεριζώνετε τα ζιζάνια (τα άγρια χόρτα) που βγαίνουν τριγύρω και τα απλώνετε γύρω από τα λαχανικά ώστε να κρατιέται η υγρασία στο χώμα, εμποδίζοντας την εξάτμιση. Αν δεν βγαίνουν χόρτα, μπορείτε να σκεπάσετε το χώμα γύρω από τα φυτά με άχυρο.
• Οταν φανούν οι πρώτοι καρποί, μαζεύετε άγριους θάμνους, π.χ. σχίνα, άγρια χόρτα κτλ., και φτιάχνετε ένα στρώμα στη βάση του φυτού όπου θα «καθήσουν» επάνω του οι καρποί, αποφεύγοντας έτσι την άμεση
επαφή με το χώμα και την έντονη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Προετοιμασία εδάφους
1 Αφού επιλέξετε τον κατάλληλο χώρο για το μποστάνι, ξεκινάτε με το πρώτο όργωμα, στις πρώτες βροχές του φθινοπώρου. Το πρώτο όργωμα πρέπει να είναι βαθύ, περίπου 40-50 εκ., ώστε να μπορεί να περάσει η υγρασία των πρώτων βροχών σε βάθος.
2 Οργώνετε μία δεύτερη φορά τον χειμώνα, αν είναι εύκολο να προσεγγίσετε το χωράφι σας.
3 Φρεζάρετε την άνοιξη σε βάθος 20 εκ., ενσωματώνοντας είτε τα χόρτα που έχουν βγει από τις ανοιξιάτικες βροχές (χλωρή λίπανση), είτε το κομπόστ που φτιάξατε μόνοι σας από ξεραμένα αγριόχορτα, κλαδέματα κτλ., είτε χωνεμένη κοπριά (οργανική λίπανση).
4 Ισοπεδώνετε και ψιλοχωματίζετε (δηλαδή θρυμματίζετε τους σβώλους), ισιώνετε το χώμα με μια τσουγκράνα και το συμπιέζετε με έναν κύλινδρο ώστε να κλείσουν οι πόροι του εδάφους και να παγιδεύσουν μέσα τους όσο περισσότερη υγρασία γίνεται.
5 Το καλοκαίρι, από τον Ιούνιο μέχρι και τον Αύγουστο, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τις υψηλές θερμοκρασίες και να «ηλιοθερμάνετε» ή να «ηλιοκάψετε», όπως έλεγαν οι παλιοί, το έδαφος. Αυτό γίνεται με το σκέπασμα του εδάφους με ένα λεπτό διαφανές νάιλον, αφού πρώτα το έχετε οργώσει, ισοπεδώσει και ποτίσει καλά. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται κάθε πέντε-έξι χρόνια, διότι βοηθά στην απολύμανση του εδάφους από παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ παράλληλα διατηρούνται οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί, αυξάνεται η γονιμότητα και το έδαφος «ξαναζωντανεύει».
Πού θα βρω σπόρους και φυτάρια;
• Σπόρους από ντόπιες ποικιλίες διαθέτουν μόνο οι ντόπιοι παραγωγοί, οι οποίοι έχουν τους δικούς τους και τους δίνουν συνήθως με ανταλλαγή. Προτείνω φέτος στις διακοπές σας να ψάξετε να βρείτε κάποιους από αυτούς.
• Μέσω του «Πελίτι» εκδίδεται κάθε χρόνο ένα βιβλίο με τα κατά τόπους αγροκτήματα, όπου αναφέρεται αναλυτικά τι προσφέρει ο κάθε παραγωγός. Επίσης, διοργανώνονται κάθε χρόνο πανηγύρια ανταλλαγής σπόρων. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.peliti.gr ή επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 25240 22059 και στο e-mail: peliti@peliti.gr
Μικρά μυστικά
1 Αν μέσα στην ημέρα, καταμεσής του καλοκαιριού, τα φύλλα δείχνουν μαραμένα, δηλαδή «κάνουν μεσημέρι», όπως λένε οι παλιοί, μην τρομάξετε. Είναι η φυσιολογική αντίδραση του φυτού για να προστατευτεί από την εξατμισοδιαπνοή που του δημιουργούν οι υψηλές θερμοκρασίες. Το βράδυ θα ανακτήσουν τις δυνάμεις τους απορροφώντας τη βραδινή υγρασία και το πρωί θα είναι πάλι έτοιμα για να αντιμετωπίσουν την επόμενη δύσκολη ζεστή ημέρα.
2 Το χνούδι στα φύλλα, αλλά και στους καρπούς των λαχανικών του άνυδρου κήπου είναι πιο πυκνό και η φλούδα πιο χοντρή. Το χνούδι δρα σαν «σκίαστρο» στο φύλλο και σαν «συλλέκτης» της βραδινής υγρασίας. Ετσι, δημιουργείται μία ασπίδα προστασίας ενάντια στην εξατμισοδιαπνοή την οποία προκαλούν οι δυνατοί άνεμοι και η έντονη ηλιακή ακτινοβολία που επικρατούν τον Αύγουστο στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας.
3 Αν μπείτε στον πειρασμό να ποτίσετε έστω και μία φορά το άνυδρο περιβόλι σας, τότε θα κάνετε περισσότερο κακό παρά καλό στα φυτά σας. Και αυτό γιατί ενώ η ρίζα τους έχει μάθει να πηγαίνει βαθιά για να βρει την απαραίτητη υγρασία, θα αναζητήσει το νερό από τα επιφανειακά στρώματα, όπου ρίξατε νερό, με αποτέλεσμα μόλις εξατμιστεί η ποσότητα του διαθέσιμου νερού να μαραθούν, περιμένοντας να ξαναβρούν νερό σε αυτά τα επίπεδα του εδάφους.
4 Για την προστασία των λαχανικών από ασθένειες και έντομα, φυτέψτε βασιλικούς. θα δώσουν γλυκιά γεύση στα λαχανικά, και θα δράσουν εντομοαπωθητικά για πολλούς εχθρούς.
5 Τέλος, μην το βάλετε κάτω αν χάσετε μερικά φυτά. Κάθε αρχή και δύσκολη. Μάθετε από τους παλιούς, ρωτώντας τους ακόμη και στην περίοδο των διακοπών σας.
6 Το έδαφος που περιέχει οργανικές ουσίες συγκρατεί καλύτερα την υγρασία. Η ζωική κοπριά εισχωρεί στο έδαφος με όργωμα
7 Oργωμα στις αρχές Οκτωβρίου σε βάθος 50-60 εκ.
8 Φυτέψτε το φυτό στο κέντρο του λάκκου
9 Πατάμε το χώμα για να κλείσουν τα κενά αέρος
10 Συμπληρώστε φρέσκο χώμα από τα πλάγια
• Αποφεύγετε κεκλιμένες πλαγιές ή αμμουδερά εδάφη, διότι δεν συγκρατούν νερό.
• Στον χώρο που προορίζεται για το μποστάνι σας, δεν φυτεύετε μεγάλα δέντρα διότι απορροφούν μεγάλες ποσότητες νερού.
• Δημιουργείτε έναν ανεμοφράκτη από καλάμια ή σπέρνετε καλαμπόκι ή ηλίανθο στην πλευρά από την οποία φυσούν οι επικρατούντες άνεμοι.
Τα φυτά που μπορούν να καλλιεργηθούν χωρίς πότισμα με τη μορφή σπόρων είναι τα φασολάκια, τα ρεβίθια, οι μπάμιες, τα καλαμπόκια, το πεπόνι, το καρπούζι, το κολοκύθι, το αγγούρι και η ντομάτα. Με τη μορφή μικρών φυταρίων φυτεύονται η πιπεριά και η μελιτζάνα.
Τα φυτάρια πλεονεκτούν έναντι των σπόρων στο ότι είναι μεγαλωμένα για τις πρώτες 20-30 ημέρες από την ημερομηνία σποράς τους σε κανονικά αρδευόμενο περιβάλλον, άρα έχουν κερδίσει μια ποσότητα υγρασίας για να μεγαλώσουν, που δεν θα την έβρισκαν στις ξερικές συνθήκες του άνυδρου κήπου.
Οι ποικιλίες που έχουν δοκιμαστεί σε άνυδρη καλλιέργεια είναι κυρίως ντόπιες, γιατί είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περιοχής και ανθεκτικές σε αντίξοες συνθήκες, όπως η έλλειψη νερού. Κάθε περιοχή έχει τις δικές της ιδιαίτερες ποικιλίες, που άλλες είναι πιο γνωστές και άλλες πιο σπάνιες. Για παράδειγμα, για τα φασολάκια στην περιοχή του Δύστου Ευβοίας έχουν την ποικιλία του αμπελοφάσουλου με το μαύρο ματάκι, το κόκκινο ή το άσπρο.
*Για το αγγούρι Tο ξυλάγγουρο (που γίνεται από το άγουρο πεπόνι το στρογγυλό), το ατζούρι (το κοντό), το αγγούρι Φολεγάνδρου.
*Για την ντομάτα Tο λιαστό ντοματάκι Σαντορίνης (ή «ξερικό» ), η Συριανή ξερική, η ποικιλία της Βραυρώνας και η ψωμοτομάτα.
*Για την πιπεριά H καυτερή πιπεριά, η στρογγυλή πιπεριά και η ποικιλία «κέρατο».
*Για το καρπούζι Tο μικρό στρογγυλό, το καρπούζι της «καλουριάς» από την Πάρο ή το άνυδρο καρπούζι της Ικαριάς.
*Για το πεπόνι H ποικιλία Mπουλκέικο, το αργίτικο της Πάρου, ο «κριθαρίτης» (το μακρόστενο το κόκκινο και το μοσχάτο της Πάρου).
*Για το καλαμπόκι Το λευκό και το κόκκινο από το Βόρειο Αιγαίο.
*Για το φασόλι Τα «μπαρμπούνια», τα αμπελοφάσουλα με το μαύρο ματάκι και αυτά με το κόκκινο (ανάλογα την περιοχή) και το «μπορλότο» (τα μπαρμπούνια με πιτσιλιές της Πάρου).
*Για το κολοκύθι Tο κολοκυθάκι «κομποκολόκυθο», η μεγάλη κολοκύθα από τα Κύθηρα, η γλυκοκολοκύθα και το πράσινο κολοκυθάκι.
*Για τη μελιτζάνα H αργίτικη και η λευκή μελιτζάνα της Τήνου.
Αλλες ποικιλίες που γίνονται άνυδρες είναι η πατάτα, το κρεμμύδι, το σκόρδο, το ρεβίθι, η μπάμια, η φάβα αλλά και πολλά ακόμη κηπευτικά τα οποία είναι ιδιαίτερα της κάθε περιοχής.
Οι σπόροι που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι από ντόπιες ποικιλίες. Αν ανήκετε στους προνοητικούς και έχετε κρατήσει σπόρο από τα φυτά της περσινής σοδειάς σας, μπορείτε να τους φυτέψετε στον άνυδρο λαχανόκηπό σας. Συνήθως παίρνετε σπόρο από τους πρώτους καρπούς, στο χαμηλότερο σημείο του φυτού, και αφού τους αφήσετε επάνω στο φυτό μέχρι να υπερωριμάσουν. Μετά κόβετε τους καρπούς, τους ανοίγετε, αφαιρείτε από μέσα τους σπόρους, τους ξεπλένετε καλά και τους στεγνώνετε επάνω σε χαρτί ή εφημερίδα σε σκοτεινό μέρος που αερίζεται. Τους αφήνετε να ξεχειμωνιάσουν σε σκοτεινό και στεγνό χώρο.
Τα φυτάρια που θα πάρετε από το εμπόριο είναι πολύ ευαίσθητα στην άνυδρη καλλιέργεια, γι’ αυτό χρειάζονται σκληραγώγηση. Οσο πιο κοντόχοντρα φυτάρια διαλέξετε, τόσο πιο ανθεκτικά θα είναι στην έλλειψη νερού. Επίσης, αν βρείτε φυτάρια σε στενόμακρο (βαθύ) κυπελλάκι – που σημαίνει ότι έχουν δημιουργήσει μακριά ρίζα, η οποία θα πάει βαθιά για να βρει την υγρασία που χρειάζεται το φυτό –, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Τέλος, θα πρέπει να ξεκινήσετε να σκληραγωγείτε τα φυτά μειώνοντας σταδιακά τα ποτίσματα, προτού τα φυτέψετε στο μποστάνι.
• Φυτεύετε το απόγευμα λίγο πριν από τη δύση του ηλίου, ώστε να μην περάσουν το μεταφυτευτικό τους σοκ με την έντονη ακτινοβολία του ήλιου όλης της ημέρας.
• Δεν φυτεύετε όταν έχει δυνατό αέρα.
• Ανοίγετε έναν βαθύ λάκκο, 30-40 εκ., και τοποθετείτε το περισσευούμενο χώμα σαν λοφάκι έξω από τον λάκκο, από την πλευρά της Δύσης, για να προφυλάσσει τα φυτά από τον έντονο δυτικό ήλιο. Ο σπόρος θα φυτευτεί στον πυθμένα του λάκκου και το ύψος των πλαϊνών του θα προστατεύει το μικρό φυτάριο από τους ανέμους και τον ήλιο μέχρι να μεγαλώσει και να δυναμώσει.
• Φυτεύετε τον σπόρο σε βάθος 2-4 εκ. και μετά συμπιέζετε το χώμα τριγύρω. Αν πρόκειται για φυτάριο, συμπιέζετε ώστε να έρθει σε επαφή το χώμα με το ριζικό του σύστημα.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Μόλις τα φυτά σας φτάσουν τα 10-12 πρώτα εκατοστά, αρχίζετε τις εξής σημαντικές εργασίες:
• Kαθαρίζετε την επιφανειακή ξερή στρώση χώματος και σπάτε τους σβώλους.
• Σκαλίζετε γύρω από το φυτό μέσα στον λάκκο και προσθέτετε νέο χώμα, το οποίο θα πάρετε από τον εξωτερικό λοφίσκο, αφού πρώτα αφαιρέσετε την ξερή κρούστα γύρω του για να μείνει το φρέσκο χώμα.
• Συμπιέζετε το χώμα του λάκκου για να
παγιδεύσετε την υγρασία μέσα στους
πόρους του εδάφους – με μεγάλη προσοχή, ώστε να μη σπάσετε το φυτό.
• Ξεριζώνετε τα ζιζάνια (τα άγρια χόρτα) που βγαίνουν τριγύρω και τα απλώνετε γύρω από τα λαχανικά ώστε να κρατιέται η υγρασία στο χώμα, εμποδίζοντας την εξάτμιση. Αν δεν βγαίνουν χόρτα, μπορείτε να σκεπάσετε το χώμα γύρω από τα φυτά με άχυρο.
• Οταν φανούν οι πρώτοι καρποί, μαζεύετε άγριους θάμνους, π.χ. σχίνα, άγρια χόρτα κτλ., και φτιάχνετε ένα στρώμα στη βάση του φυτού όπου θα «καθήσουν» επάνω του οι καρποί, αποφεύγοντας έτσι την άμεση
επαφή με το χώμα και την έντονη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Προετοιμασία εδάφους
1 Αφού επιλέξετε τον κατάλληλο χώρο για το μποστάνι, ξεκινάτε με το πρώτο όργωμα, στις πρώτες βροχές του φθινοπώρου. Το πρώτο όργωμα πρέπει να είναι βαθύ, περίπου 40-50 εκ., ώστε να μπορεί να περάσει η υγρασία των πρώτων βροχών σε βάθος.
2 Οργώνετε μία δεύτερη φορά τον χειμώνα, αν είναι εύκολο να προσεγγίσετε το χωράφι σας.
3 Φρεζάρετε την άνοιξη σε βάθος 20 εκ., ενσωματώνοντας είτε τα χόρτα που έχουν βγει από τις ανοιξιάτικες βροχές (χλωρή λίπανση), είτε το κομπόστ που φτιάξατε μόνοι σας από ξεραμένα αγριόχορτα, κλαδέματα κτλ., είτε χωνεμένη κοπριά (οργανική λίπανση).
4 Ισοπεδώνετε και ψιλοχωματίζετε (δηλαδή θρυμματίζετε τους σβώλους), ισιώνετε το χώμα με μια τσουγκράνα και το συμπιέζετε με έναν κύλινδρο ώστε να κλείσουν οι πόροι του εδάφους και να παγιδεύσουν μέσα τους όσο περισσότερη υγρασία γίνεται.
5 Το καλοκαίρι, από τον Ιούνιο μέχρι και τον Αύγουστο, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε τις υψηλές θερμοκρασίες και να «ηλιοθερμάνετε» ή να «ηλιοκάψετε», όπως έλεγαν οι παλιοί, το έδαφος. Αυτό γίνεται με το σκέπασμα του εδάφους με ένα λεπτό διαφανές νάιλον, αφού πρώτα το έχετε οργώσει, ισοπεδώσει και ποτίσει καλά. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται κάθε πέντε-έξι χρόνια, διότι βοηθά στην απολύμανση του εδάφους από παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ παράλληλα διατηρούνται οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί, αυξάνεται η γονιμότητα και το έδαφος «ξαναζωντανεύει».
• Σπόρους από ντόπιες ποικιλίες διαθέτουν μόνο οι ντόπιοι παραγωγοί, οι οποίοι έχουν τους δικούς τους και τους δίνουν συνήθως με ανταλλαγή. Προτείνω φέτος στις διακοπές σας να ψάξετε να βρείτε κάποιους από αυτούς.
• Μέσω του «Πελίτι» εκδίδεται κάθε χρόνο ένα βιβλίο με τα κατά τόπους αγροκτήματα, όπου αναφέρεται αναλυτικά τι προσφέρει ο κάθε παραγωγός. Επίσης, διοργανώνονται κάθε χρόνο πανηγύρια ανταλλαγής σπόρων. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.peliti.gr ή επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 25240 22059 και στο e-mail: peliti@peliti.gr
Μικρά μυστικά
1 Αν μέσα στην ημέρα, καταμεσής του καλοκαιριού, τα φύλλα δείχνουν μαραμένα, δηλαδή «κάνουν μεσημέρι», όπως λένε οι παλιοί, μην τρομάξετε. Είναι η φυσιολογική αντίδραση του φυτού για να προστατευτεί από την εξατμισοδιαπνοή που του δημιουργούν οι υψηλές θερμοκρασίες. Το βράδυ θα ανακτήσουν τις δυνάμεις τους απορροφώντας τη βραδινή υγρασία και το πρωί θα είναι πάλι έτοιμα για να αντιμετωπίσουν την επόμενη δύσκολη ζεστή ημέρα.
2 Το χνούδι στα φύλλα, αλλά και στους καρπούς των λαχανικών του άνυδρου κήπου είναι πιο πυκνό και η φλούδα πιο χοντρή. Το χνούδι δρα σαν «σκίαστρο» στο φύλλο και σαν «συλλέκτης» της βραδινής υγρασίας. Ετσι, δημιουργείται μία ασπίδα προστασίας ενάντια στην εξατμισοδιαπνοή την οποία προκαλούν οι δυνατοί άνεμοι και η έντονη ηλιακή ακτινοβολία που επικρατούν τον Αύγουστο στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας.
3 Αν μπείτε στον πειρασμό να ποτίσετε έστω και μία φορά το άνυδρο περιβόλι σας, τότε θα κάνετε περισσότερο κακό παρά καλό στα φυτά σας. Και αυτό γιατί ενώ η ρίζα τους έχει μάθει να πηγαίνει βαθιά για να βρει την απαραίτητη υγρασία, θα αναζητήσει το νερό από τα επιφανειακά στρώματα, όπου ρίξατε νερό, με αποτέλεσμα μόλις εξατμιστεί η ποσότητα του διαθέσιμου νερού να μαραθούν, περιμένοντας να ξαναβρούν νερό σε αυτά τα επίπεδα του εδάφους.
4 Για την προστασία των λαχανικών από ασθένειες και έντομα, φυτέψτε βασιλικούς. θα δώσουν γλυκιά γεύση στα λαχανικά, και θα δράσουν εντομοαπωθητικά για πολλούς εχθρούς.
5 Τέλος, μην το βάλετε κάτω αν χάσετε μερικά φυτά. Κάθε αρχή και δύσκολη. Μάθετε από τους παλιούς, ρωτώντας τους ακόμη και στην περίοδο των διακοπών σας.
6 Το έδαφος που περιέχει οργανικές ουσίες συγκρατεί καλύτερα την υγρασία. Η ζωική κοπριά εισχωρεί στο έδαφος με όργωμα
7 Oργωμα στις αρχές Οκτωβρίου σε βάθος 50-60 εκ.
8 Φυτέψτε το φυτό στο κέντρο του λάκκου
9 Πατάμε το χώμα για να κλείσουν τα κενά αέρος
10 Συμπληρώστε φρέσκο χώμα από τα πλάγια
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο βιβλίο του Κλεόνικου Σταυριδάκη, «Η άνυδρη καλλιέργεια των κηπευτικών», Εκδόσεις ΨΙΧΑΛΟΣ
Πηγή
http://www.ftiaxno.gr/2008/04/blog-post_15.html
http://www.tovima.gr/vimadonna/spiti/article/?aid=467605
http://www.viologika.gr/paradosiaki-kalliergeia/viologikos-laxanokipos.php
https://www.vres-agrinio.gr/special/decoration/item/2646-i-proetoimasia-tou-viologikoy-laxanokipou
http://www.mediterraneangardensocietygreece.org/water.html
https://www.youtube.com/watch?v=NbvwJhX3azg
http://www.tovima.gr/vimadonna/spiti/article/?aid=467605
http://www.viologika.gr/paradosiaki-kalliergeia/viologikos-laxanokipos.php
https://www.vres-agrinio.gr/special/decoration/item/2646-i-proetoimasia-tou-viologikoy-laxanokipou
http://www.mediterraneangardensocietygreece.org/water.html
https://www.youtube.com/watch?v=NbvwJhX3azg
Tags:
Καλλιέργεια
