Οδηγός καλλιέργειας για την πατάτα

136 ΠΑΤΑΤΑ ΟΔΗΓΟΣ Γνωριμία με την πατάτα!

Solanum tuberosum οικ. Solanaceae. Η πρώτη ελληνική ονομασία της πατάτας ήταν γεώμηλο! Η γαία και μήλο, τα δύο συνθετικά της, μας εξηγούν ακριβώς ότι η πατάτα είναι ο ‘καρπός’ που εμφανίζεται μέσα στο χώμα! Οι καρποί αυτοί αλλιώς ονομάζονται κόνδυλοι.
Πρόκειται για μια δύσκολη καλλιέργεια που προσβάλλεται τόσο από εντομολογικούς, όσο και από μυκητολογικούς εχθρούς, ωστόσο με αποδόσεις 4-5 τόνους το στρέμμα υπόσχεται έσοδα άνω των 1.000 ευρώ το στρέμμα. Η ιδιαίτερη ποικιλομορφία της χώρας μας, προσφέρει την ικανότητα να υπάρχει σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους διαθέσιμη φρέσκια ελληνική πατάτα στην αγορά. Η καλλιέργεια της πατάτας πραγματοποιείται στην Ελλάδα σχεδόν όλους τους μήνες του χρόνου, με εξαίρεση στους χειμερινούς γιατί οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές

Τι εννοούμε όταν λέμε ‘πατατόσπορος’ ;

H πατάτα δεν καλλιεργείται με σπόρο αλλά πολλαπλασιάζεται με κονδύλους (πατάτες). Με τον όρο πατατόσπορος, εννοούμε τους κονδύλους εκείνους που κυρίως προορίζονται για την παραγωγή βρώσιμης πατάτας. Προέρχονται από φυτά μεγαλωμένα από εξειδικευμένους και έμπειρους παραγωγούς, που υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους ειδικών φορέων, σε όλα τα στάδια ανάπτυξης τους. Καλλιεργούνται σε χωράφια απομακρυσμένα από άλλες καλλιέργειες, επί σειρά ετών και σε απομονωμένες περιοχές. Οι κόνδυλοι αυτοί είναι απαλλαγμένοι από ασθένειες (δηλ. πιστοποιημένοι) και φέρουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας που εγγυώνται τη μεγαλύτερη δυνατή παραγωγή.
Οποιοσδήποτε άλλος κόνδυλος δεν ενδείκνυται για πολλαπλασιασμό όπως πχ. πατάτα από μανάβη ή σούπερ-μαρκετ, μιας και δεν έχει τα χαρακτηριστικά που αναλύσαμε προηγουμένως και επιπρόσθετα, έχει πολύ χαμηλές αποδόσεις, σχεδόν 60-70% χαμηλότερες από αυτές του πατατόσπορου. Άρα, για να βάλουμε πατάτα στο κήπο μας, αγοράζουμε πατατόσπορο από καταστήματα γεωργικών εφοδίων.

ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ

ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Πότε φυτεύεται η πατάτα;

Η εποχή σποράς καθορίζεται ανάλογα με τον τόπο και το κλίμα της κάθε περιοχής. Σε γενικές γραμμές χωρίζουμε τη φύτευση της πατάτας σε δύο μεγάλες περιόδους, τη χειμωνιάτικη (Δεκέμβριο-Μάρτιο) και τη καλοκαιρινή (Ιούλιο-Σεπτέμβριο).

Χειμωνιάτικη φύτευση: Aυτή είναι και η κύρια πατατοκαλλιέργεια. Φυτεύεται αρχικά στη πεδινή νότια Ελλάδα, συνεχίζει στην πεδινή βόρεια και τέλος στην ορεινή βόρεια και νότια Ελλάδα.
Καλοκαιρινή φύτευση: Φυτεύεται κυρίως στη πεδινή και ορεινή βόρεια Ελλάδα και στην ορεινή νότια Ελλάδα.

Σημείωση: Έχουμε πάντα υπόψη μας το κλίμα που επικρατεί στη περιοχή μας την εποχή της συγκομιδής. Η πατάτα χρειάζεται 90 έως 120 ημέρες για να ολοκληρώσει τον κύκλο της, ανάλογα την πρωιμότητα της ποικιλίας και τις καιρικές συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση, υπολογίζουμε η συγκομιδή να έχει πραγματοποιηθεί πριν τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες και τους καύσωνες του καλοκαιριού και πριν τους παγετούς του χειμώνα .

Τι θερμοκρασίες πρέπει να επικρατούν κατά τη φύτευση και την ανάπτυξη;

Η φύτευση των κονδύλων της πατάτας γίνεται όταν το έδαφος έχει θερμοκρασία πάνω από 5 °C.
Η άριστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη των φυτών της πατάτας είναι 21-22 °C. Χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της βλάστησης καθυστερούν την ανάπτυξη, ενώ συγχρόνως ευνοούν την ανάπτυξη βακτηριολογικών και μυκητολογικών ασθενειών. Η φυτεία της πατάτας δεν αντέχει σε θερμοκρασίες κάτω του -1 °C. Σε περίπτωση ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών χρειάζεται πότισμα, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών μέχρι την έναρξη σχηματισμού των κονδύλων.

Γιατί σε κάποιες περιοχές οι πατάτες είναι πιο νόστιμες;

Στις περιοχές που το κλίμα είναι δροσερό και γλυκό και τα εδάφη πλούσια σε θρεπτικά συστατικά (πλούσια σε κάλιο), βοηθούν τη μεγαλύτερη συσσώρευση αμύλου στην πατάτα και τη κάνουν πιο νόστιμη. Σημαντικό ρόλο παίζει ωστόσο και η ποικιλία του πατατόσπορου.

Εμπλουτισμός του εδάφους με κάλιο (π.χ. Βιολογική Ακτιβοζίνη για Κηπευτικά) βοηθάει στο νοστίμισμα των καρπών με φυσικό τρόπο
Ποικιλία πατατόσπορου: Υπάρχουν ποικιλίες πατατόσπορου που φέρουν πιο "νόστιμα" χαρακτηριστικά, όπως η ποικιλία Agila και η ποικιλία Liseta.

Ποιες είναι οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης;

Φυτεύουμε κονδύλους που έχουν προβλαστήσει σε βάθος 10-18 cm ανάλογα το τύπο εδάφους και σε απόσταση 70-75 cm μεταξύ των γραμμών και 30-40 cm επί της γραμμής.

Πόση ποσότητα χρειάζομαι;

Η ποσότητα του πατατόσπορου που θα χρειαστεί εξαρτάται από το μέγεθος του.
Αν ο πατατόσπορος είναι μεγέθους 28-35 χρειάζεται περίπου 100 Kg/στρ.
Αν ο πατατόσπορος είναι μεγέθους 35-55 χρειάζεται από 200-230 Kg/στρ.
Αν ο πατατόσπορος είναι μεγέθους 35-60 χρειάζεται από 230-250 Kg/στρ.

Τι αποδόσεις θα πρέπει να περιμένω;

Από 10 m², θα πάρουμε περίπου 15 kg πατάτα για κατανάλωση.

Ποιες είναι οι ανάγκες των πατατών σε νερό;

Οι πατάτες είναι καλλιέργεια πολύ ευαίσθητη στην έλλειψη εδαφικής υγρασίας. Οι ανάγκες των πατατών σε νερό εξαρτώνται από τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε περιοχής και από το στάδιο ανάπτυξης της φυτείας. Είναι μικρότερες στα αρχικά στάδια ανάπτυξης και στο τελικό στάδιο ωρίμανσης της φυτείας και μεγαλύτερες στο στάδιο ανάπτυξης των κονδύλων. Η έλλειψη νερού κατά τον σχηματισμό των κονδύλων προκαλεί μείωση του αριθμού τους και του τελικού τους βάρους.

Τι χώμα χρειάζονται οι πατάτες;

Το έδαφος θα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

Καλά στραγγιζόμενο
Ελαφρώς όξινο
Πλούσιο σε οργανική ουσία
Αφράτο
Εμπλουτισμένο με λίπασμα πλούσιο σε κάλιο.

Συστήνουμε τη Βιολογική Ακτιβοζίνη για κηπευτικά της GEMMA σε 400 g ή 2 Kg για μικρούς κήπους και το οργανικό λίπασμα DCM VIVIKALI 25 Kg για μεγάλους κήπους, που είναι ιδανικά για την καλλιέργεια της πατάτας, πλούσια σε οργανική ουσία και κατάλληλα για βιολογική καλλιέργεια!

Tι μέγεθος πατατόσπορου να επιλέξω;

To άριστο μέγεθος είναι αυτό περίπου που αντιστοιχεί σε μέγεθος, περίπου ενός μεγάλου αυγού. Όμως, τόσο ο μικρός όσο και ο μεγάλος πατατόσπορος οδηγούν στα ίδια αποτελέσματα, εφόσον επιτυγχάνεται η επιθυμητή πυκνότητα φυτών ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους.

Τι είναι το τεμάχισμα του πατατόσπορου; Πότε πρέπει να γίνεται;

Σε γενικές γραμμές, πρέπει να φυτεύεται ολόκληρος ο πατατόσπορος. Ειδικότερα, αποφεύγεται ο τεμαχισμός εντελώς όταν:

Φυτεύεται πατατόσπορος ELITE (λευκό ταμπελάκι), για την παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου.
Είναι πολύ ώριμος
Πρόκειται να φυτευτεί σε πολύ ψυχρό ή θερμό κλίμα
Σε περίπτωση που ήρθε σε επαφή με σάπιους κονδύλους

Αν κρίνεται αναγκαίος ο τεμαχισμός, τότε προσέχουμε τα εξής:

Κατανέμουμε τα μάτια της κορυφής ομοιόμορφα
Το μαχαίρι κοπής πρέπει να είναι κοφτερό και να απολυμαίνεται συχνά με οινόπνευμα
Κάθε κομμάτι πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο μάτια
Για την αποφυγή σήψης στις επιφάνειες κοπής, σκονίζουμε με κάποιο μυκητοκτόνο.

Τι σημαίνει κλάση Α (μπλε ταμπελάκι) και τι κλάση Ε (λευκό ταμπελάκι) στον πατατόσπορο;

H κλάση Elite (λευκό ταμπελάκι) ή αλλιώς βασικός πατατόσπορος, είναι εκείνος που προορίζεται για τη παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη παραγωγή βρώσιμης πατάτας, με εξαιρετικές αποδόσεις.
Η κλάση Α (μπλε ταμπελάκι) είναι πιστοποιημένος πατατόσπορος που προέρχεται από τον βασικό (Elite) και προορίζεται για την παραγωγή βρώσιμων πατατών.

Πότε γίνεται η συγκομιδή;

Η συγκομιδή πραγματοποιείται 3-4 μήνες μετά τη φύτευση, όταν ολοκληρώνεται ο κύκλος ζωής του φυτού της πατάτας. Σταδιακά αρχίζει και κιτρινίζει και τελικά ξεραίνεται. Εκείνη ακριβώς τη χρονική περίοδο, οι κόνδυλοι έχουν ωριμάσει και έχουν αποκτήσει το τελικό τους μέγεθος. Όταν τις βγάζουμε από το χώμα φροντίζουμε να μην τις τραυματίσουμε και τις αποθηκεύουμε σε σκοτεινό και αεριζόμενο χώρο. Μπορεί κάποιες από τις πατάτες κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας να έχουν εκτεθεί στον ήλιο και να έχουν πρασινίσει. Αυτές είναι ακατάλληλες για κατανάλωση, λόγω μιας ουσίας που έχει αναπτυχθεί, της σολανίνης.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Κ.ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τα μυστικά της καλλιέργειας της πατάτας
Πρόκειται για μια δύσκολη καλλιέργεια που προσβάλλεται τόσο από εντομολογικούς, όσο και από μυκητολογικούς εχθρούς, ωστόσο με αποδόσεις 4-5 τόνους το στρέμμα υπόσχεται έσοδα άνω των 1.000 ευρώ το στρέμμα.

Η ιδιαίτερη ποικιλομορφία της χώρας μας, προσφέρει την ικανότητα να υπάρχει σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους διαθέσιμη φρέσκια ελληνική πατάτα στην αγορά. Η καλλιέργεια της πατάτας πραγματοποιείται στην Ελλάδα σχεδόν όλους τους μήνες του χρόνου, με εξαίρεση στους χειμερινούς γιατί οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές. Κύρια χρήση της είναι ως επιτραπέζια, ενώ σε μικρότερη κλίμακα χρησιμοποιείται και ως βιομηχανική για την παραγωγή σνακ.
Μεγαλύτερη έκταση διαθέτει η ανοιξιάτικη καλλιέργεια με 143.000 στρέμματα, ενώ ακολουθεί η θερινή με 132.000 στέμματα. Σημαντική έκταση (79.000 στρέμματα) καλλιεργείται και με φθινοπωρινή πατάτα η οποία φυτεύεται Αύγουστο - Σεπτέμβριο και η συγκομιδή της πραγματοποιείται Νοέμβριο - Ιανουάριο. Η καλλιέργειά της εντοπίζεται κυρίως στην Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και Κρήτη, δηλαδή σε περιοχές με ήπιο χειμώνα.
Στη χώρα μας όλες σχεδόν τις εποχές αλλού θα φυτεύουν και αλλού θα συγκομίζουν πατάτα από τη νότια Κρήτη μέχρι το Αμύνταιο και το Νευροκόπι στο βορρά. Η φύτευση αρχίζει το Δεκέμβριο στη νότια Κρήτη και τελειώνει το Απρίλιο στο Νευροκόπι.
Η κύρια καλλιέργεια πατάτας είναι η λεγόμενη ανοιξιάτικη. Η σπορά της αρχίζει από τη νότια Κρήτη την τρέχουσα περίοδο, δηλαδή Δεκέμβριο μήνα. Συνεχίζεται στη βόρεια Κρήτη, Πελοπόννησο
και Θήβα τον Ιανουάριο, στην κεντρική Ελλάδα Φεβρουάριο, Τρίπολη, Αμύνταιο και γενικά Μακεδονία Θράκη το Μάρτιο και τέλος Απρίλιο με αρχές Μαΐου στη Νάξο και το Νευροκόπι. Από τη στιγμή της φύτευσης, η πατάτα χρειάζεται 90 έως 120 ημέρες για τη συγκομιδή ανάλογα την πρωιμότητα της ποικιλίας και τις καιρικές συνθήκες. Έτσι η συγκομιδή της ανοιξιάτικης πατάτας αρχίζει τον Απρίλιο στη νότια Κρήτη και τελειώνει τον Αύγουστο στο Νευροκόπι, όπου παράγεται εξαιρετικής ποιότητας πατάτα. Η πατάτα ευδοκιμεί σε ελαφρά και βαθιά εδάφη με άφθονη οργανική ουσία και με pH 5 έως 6,5. Στα παραπάνω εδάφη είναι όχι μόνο παραγωγική αλλά και πολύ νόστιμη.
Οι καλλιεργητές πατάτας πρέπει να αποφεύγουν τα χωράφια όπου παρουσιάστηκαν στην πατάτα προσβολές από νηματώδεις ή από το βακτήριο καραντίνας. Στα χωράφια αυτά καλλιεργούμε σιτηρά ή ψυχανθή τουλάχιστον επί μία τριετία. Η προετοιμασία των χωραφιών γίνεται επιμελημένη. Όλα τα υπολείμματα της παλαιάς φυτείας πατάτας, ή της όποιας προηγούμενης καλλιέργειας, απομακρύνονται. Καταπολεμούμε τα ζιζάνια, καθώς και τα αυτοφυή φυτά πατάτας από ξεχασμένους παλαιούς κονδύλους.

Φυτοθρεπτική διαχείριση
Η λίπανση στην πατάτα συμβάλλει στην ανάπτυξη των φυτών και την ποιοτική και ποσοτική βελτίωση των αποδόσεων της, καθώς και στη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους. Για να επιτευχθούν όμως οι παραπάνω στόχοι, χρειάζεται η λίπανση να γίνεται με το κατάλληλο για το έδαφος λίπασμα, να ελέγχονται οι ποσότητες που προστίθενται κάθε φορά στο έδαφος. Για τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων στις συστηματικές καλλιέργειες μεγάλων εκτάσεων πατάτας είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός φυτοθρεπτικής διαχείρισης, κατόπιν εργαστηριακών αναλύσεων, από ειδικό στη θρέψη των φυτών που θα λάβει υπόψη του και άλλες παραμέτρους.
Η καλλιέργεια της πατάτας έχει σημαντικές λιπαντικές απαιτήσεις επειδή το ριζικό της σύστημα είναι περιορισμένο και σε μικρή σχετικά χρονική περίοδο παράγει μεγάλες ποσότητες κονδύλων. Σε εδάφη όξινα (με pH μέχρι 5,5), όπου η πατάτα ευδοκιμεί πολύ καλά, χρειάζεται προσθήκη μαγνησίου. Όμως σε περισσότερο όξινο περιβάλλον μπορεί να εκδηλωθεί τοξικότητα μαγνησίου και γι’ αυτό χρειάζεται ασβέστωση.
Οι μέσες απαιτήσεις λίπανσης για απόδοση 4 τόνων κονδύλων πατάτας υπολογίζονται ως εξής: (κιλά στοιχείων ανά στρέμμα), Άζωτο (Ν) 16-24, Φωσφόρος (Ρ2Ο5) 12-16, Κάλιο (Κ2Ο) 4-6 και Μαγνήσιο (MgO) 4-6. Στη βασική λίπανση δίδονται το περισσότερο άζωτο ο φωσφόρος, το κάλιο και το μαγνήσιο. Η συμπληρωματική αζωτούχα λίπανση χορηγείται τμηματικά.
Η φθινοπωρινή πατάτα καλλιεργείται μόνο στη βόρεια Κρήτη, νότια και δυτική Πελοπόννησο και Θήβα. Σπέρνεται τον Αύγουστο και συγκομίζεται από τέλη Νοεμβρίου και όλο το Δεκέμβριο, ανάλογα την πρωιμότητα της ποικιλίας και τις καιρικές συνθήκες.

Με πιστοποιημένο σπόρο
Η εγκατάσταση καλλιέργειας πατάτας πρέπει να γίνει με πιστοποιημένο πατατόσπορο από καταστήματα γεωργικών εφοδίων που έχουν άδεια εμπορίας πολλαπλασιαστικού υλικού από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Χρησιμοποιούμε για φύτευση τους κονδύλους ολόκληρους. Εάν χρειάζεται να τους τεμαχίσουμε τότε απολυμαίνουμε (μετά από κάθε κοπή) το μαχαίρι σε μπλε οινόπνευμα ή σε υδατικό διάλυμα φορμόλης 5%. Τα φύτρα των κονδύλων πρέπει να είναι κοντόχοντρα και γερά, μήκους περίπου 1,5 εκ. Πριν τη φύτευση εμβαπτίζουμε τους κονδύλους και τα μέρη των κονδύλων για φύτευση σε υδατικό διάλυμα κατάλληλου μυκητοκτόνου για να προλάβουμε προσβολές παθογόνων που προκαλούν σήψεις του υπόγειου μέρους του φυτού της πατάτας. Το έδαφος πρέπει να είναι στο ρόγο του. Το βάθος φύτευσης είναι 15 εκ. περίπου.
Σε θερμοκρασίες κατάλληλες
Η φύτευση των κονδύλων της πατάτας γίνεται όταν το έδαφος έχει θερμοκρασία πάνω από 5ο C. Φυτεύουμε προβλαστημένους πατατόσπορους. Τα φύτρα του πατατόσπορου αναπτύσσονται στους 5ο με 10ο C θερμοκρασία. Στη συνέχεια η άριστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη των φυτών της πατάτας είναι 21ο - 22ο C. Χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της βλάστησης καθυστερούν την ανάπτυξη, ενώ συγχρόνως ευνοούν την ανάπτυξη βακτηριολογικών και μυκητολογικών ασθενειών. Η φυτεία της πατάτας δεν αντέχει σε θερμοκρασίες κάτω του -1ο C. Σε μέτριες θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία αέρα, η φυτεία πατάτας απαιτεί βροχοπτώσεις περίπου 400 χιλιοστών. Σε περίπτωση ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών χρειάζεται πότισμα, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών μέχρι την έναρξη σχηματισμού των κονδύλων.
Για το σχηματισμό των κονδύλων κατάλληλες θερμοκρασίες είναι 16ο - 18ο C. Όταν αρχίζει ο σχηματισμός των κονδύλων, θερμοκρασίες πάνω από 21ο C μειώνουν τις αποδόσεις.

Συνθήκες κατά τη φύτευση
Για να εξασφαλίσουµε γρήγορη και κανονική ανάπτυξη του φυτού, πρέπει ο σπόρος να τοποθετείται σε ευνοϊκό περιβάλλον. Tο έδαφος πρέπει να είναι σχετικά ψιλοχωµατισµένο, να έχει κανονική υγρασία και να µην έχει µεγάλους σβόλους. Aν το έδαφος είναι πολύ στεγνό, τότε πρέπει να γίνει πριν την καλλιέργεια µε περιστροφικές τσάπες ένα πότισµα του χωρα¬φιού και να ακολουθήσει η φύτευση, όταν τούτο βρίσκεται σε κατάλληλη κατάσταση από πλευράς υγρασίας.
Με την άρδευση εφαρµόζεται τόση ποσότητα νερού, ανάλογα µε τον τύπο του εδάφους, το ποσοστό της εδαφικής υγρασίας που έχει εκείνη τη στιγµή κτλ., έτσι ώστε κατά την καλλιέργεια µε περιστροφικές τσάπες να µη φαίνεται στην επιφάνεια ξηρό έδαφος.
Σαν κανόνας, µπορεί να λεχθεί πως ξέβαθο φύτεµα (14-18 εκατ.) προτιµάται κυρίως σε βαριά εδάφη, ενώ στα ελαφρά ο πατατόσπορος φυτεύεται κάπως βαθύτερα (π.χ. 15-20 εκατ.). Eπίσης, ποικιλίες που κονδυλοποιούν ψηλά, όπως π.χ. Mαρφόνα, ή παράγουν µακριούς κονδύλους, όπως Tιµάτε, Σπούντα, πρέπει να φυτεύονται πιο βαθιά π.χ. 18¬20 εκ. Γενικά συστήνεται ένα βάθος φυτέµατος µεταξύ 14 και 20 εκ. ανάλογα µε την ποικιλία.
Η καλύτερη πρακτική φυτέµατος που θα δηµιουργούσε άριστες συνθήκες εδαφικής υγρασίας και οξυγόνου στο ριζόστρωµα και στο «φυτό» (πατατόσπορο) µε µικρό ποσοστό σκάρτων πατατών (πράσινων κτλ.), είναι η φύτευση του «φυ¬τού» ξέβαθα (π.χ. 12-15 εκατ.) και η διενέργεια συµπληρωµατικού παραχώµατος λίγο πριν την εµφάνιση των φυτών στην επιφάνεια του εδάφους (φύτρωµα).

Aποστάσεις και πυκνότητα φύτευσης
H εκλογή της πιο κατάλληλης απόστασης στο φύτεµα της πα¬τάτας συμβάλλει όχι µόνο στην αύξηση της ποσότητας, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής. H απόσταση µεταξύ των γραµµών συνήθως είναι 70-75 cm., ενώ πάνω στην γραμμή ανάλογα με την ποικιλία 30-40 cm.
Η ποσότητα του πατατόσπορου που θα χρειαστεί εξαρτάται από το μέγεθος αυτού. αν είναι μεγέθους 28-35 χρειάζεται περίπου 100 Kgr/στρ, αν είναι 35-55 χρειάζεται από 220-250 Kgr/στρ.
Στις περιπτώσεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα (babies salad potatoes with set skin) η ποσότητα πατατόσπορου κατά στρέμμα είναι 300 κιλά περίπου (διπλή γραµµή Ζικ-Ζακ ή µονή γραµµή µε πυκνή φύτευση).

Παράχωµα
Tο παράχωµα πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή ώστε να µαζεύεται αρκετό χώµα για να προστατευτούν οι κόνδυλοι από το πρασίνισµα και τις ψηλές θερµοκρασίες, καθώς και από τη λίτα.
Όπου η φύτευση είναι ξέβαθη, κατά το παράχωµα πρέπει να µαζεύεται περισσότερο χώµα (ψηλότερα αναχώµατα). H επο¬χή που γίνεται το παράχωµα εξαρτάται από τη θερµοκρασία και την υγρασία του εδάφους, αλλά πρέπει επίσης να λαµβάνεται υπόψη και η µέθοδος καταπολέµησης των ζιζανίων.
Aν χρησιµοποιούνται ζιζανιοκτόνα εδάφους (προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα), το παράχωµα πρέπει να γίνεται κατά τη φύτευση ή αµέσως µετά από αυτή. Aνόµως τα ζιζάνια καταστρέφονται µε µηχανικά µέσα ή µε ζιζανιοκτόνα επαφής ή στις περιπτώ¬σεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα, το παράχωµα µπορεί να γίνει σε κάπως µεταγενέστερο στάδιο.

Eκµηχάνιση της πατατοκαλλιέργειας
Όπου η πατατοκαλλιέργεια καλύπτει µεγάλη έκταση, οι διά¬φορες καλλιεργητικές εργασίες επιβάλλεται να γίνονται µε µηχανικά µέσα. Kατά τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί και δοκιµαστεί διάφοροι τύποι πατατοσπορέων. Kαλά αποτελέσµατα έδωσε ο αυτόµατος τύπος που εφαρµόζεται σε ελκυ¬στήρα. O τύπος αυτός φυτεύει 2 γραµµές ταυτόχρονα σε κα¬νονικές αποστάσεις των 15-30 εκατοστών επί των γραµµών και σε γραµµές που απέχουν 75 εκατοστά (νέου τύπου φυτευτήρες) µεταξύ τους.
Tο λίπασµα τοποθετείται αυτόµατα σε συνεχείς λωρίδες, αρι¬στερά και δεξιά του πατατόσπορου. Mε αυτό τον τρόπο ο πατατόσπορος δεν έρχεται σε επαφή µε το λίπασµα και έτσι αποφεύγονται πιθανά εγκαύµατα. H κάλυψη του σπόρου και του λιπάσµατος επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια των δίσκων που σχηµατίζουν αυλακιές. Mε τον τρόπο αυτό µπορούν να φυτευτούν περί τα 30 στρέμματα την ηµέρα.
Πριν τη βλάστηση του πατατόσπορου, αν υπάρχουν αγριόχορτα, µπορεί να χρησιµοποιηθεί η κατάλληλη σκαλιστική φρέζα που ταυτόχρονα σκαλίζει, παραχώνει και αυλακώνει. Η πρακτική αυτή συστήνεται στις περιπτώσεις ποικιλιών που παρά¬γουν µεγάλους κονδύλους π.χ. Σπούντα, Λιζέτα, Μοντιάλ, Κάρα κ.ά. Στις περιπτώσεις των φυτειών που προορίζονται για παραγωγή µικρών σαλατοπατατών εφαρµόζεται αµέσως µετά το κάψιµο του φυλλώµατος.
Λόγω έλλειψης εργατικών χεριών, υπάρχει ανάγκη για χρησιµοποίηση εκριζωτήρων που αυτοµατοποιούν πιο πολύ τη συγκοµιδή των πατατών. Όµως, παράλληλα, είναι πολύ σηµαντικό να διατηρηθεί η ποιότητα των πατατών µας από τα χτυπήµατα (µώλωπες, σχισίµατα κτλ.). Γι' αυτό το λόγο χρειάζεται παραπέρα έρευνα και δοκιµή νεότερων βελτιωµένων εκριζωτι¬κών µηχανών.
Πληροφορίες ΕΑΣ Δράμας

Το διάλεγμα του σπόρου της πατάτας
Ο πρώτος και πιο σημαντικός όρος για την επιτυχία της πατατοκαλλιέργειας είναι η εκλογή των κατάλληλων πατατών για την σπορά. Ως σπόρος της πατάτας για την γεωργική καλλιέργεια, χρησιμοποιούνται στη πράξη οι κόνδυλοι, δηλαδή η πατάτα, η οποία είναι ένα κομμάτι του κορμού (ένα μόσχευμα στη γλώσσα των κηπουρών).

Επομένως όπως για τον πολλαπλασιασμό του αμπελιού, της ιτιάς, της λεύκας, της κυδωνιάς, της τριανταφυλλιάς, της συκιάς, της ροδιάς και άλλων παρόμοιων θάμνων και δέντρων, οι οποίοι πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα, φροντίζουμε να πάρουμε τις βέργες ή τα μοσχεύματα από υγιείς και εκλεκτές ποικιλίες, το ίδιο πρέπει να φροντίσουμε και για το σπόρο της πατάτας.
Η μεγαλύτερη σοδειά επιτυγχάνεται μόνο όταν ο σπόρος προέρχεται από πατατόφυτα, που είχαν την μεγαλύτερη απόδοση. Γιατί η πατάτα που θα καλλιεργήσουμε θα διατηρήσει τα προτερήματα και τα ελαττώματα που έχει η μητρική πατάτα. Όταν η πατάτα είναι από νόστιμη και παραγωγική ποικιλία και τα παιδιά της θα γίνουν καλά όπως και αυτή.
Λόγο της μεγάλης σπουδαιότητας της προέλευσης και της ποιότητας του σπόρου οι καλοί πατατοκαλλιεργητές παράγουν και διαλέγουν μόνοι τους τον σπόρο από τα χωράφια τους και μάλιστα από την εποχή ακόμα της αναπτύξεως της πατάτας και όχι μετά την συλλογή της σοδειάς. Για αυτό πηγαίνουν στα χωράφια που έχουν φυτέψει με πατάτες 25-30 ημέρες μετά την έναρξη της βλαστήσεως και σημαδεύουν τα δυνατότερα πατατόφυτα, που έχουν 3-6 ζωηρούς βλαστούς, μπίχνωντας ένα καλάμι για σημάδι δίπλα τους. Μετά από ένα μήνα πηγαίνουν και εξετάζουν τα σημαδεμένα πατατόφυτα. Αν αυτά διατηρούνται ακόμα ζωηρά και έχουν άφθονα φύλλα και βλαστάρια και δεν είναι λίγα, ζαρωμένα ή κουλουριασμένα ή αρρωστημένα από περονόσπορο, αφήνουν το σημάδι.
Κατά την εποχή της συγκομιδής της πατάτας, πρώτα συλλέγουν προσεκτικά και χωρίς να τις πληγώσουν, τις πατάτες από τα σημαδεμένα φυτά. Τις διαλέγουν κατά μέγεθος και χρησιμοποιούν μόνο τις καλύτερες και μετρίου μεγέθους από αυτές για την σπορά της προσεχούς πατατοκαλλιέργειας.
Αν το πατατοχώραφο έχει τα περισσότερα φυτά του ασθενικά και με φύλλα κατσαρωμένα, ή τα φυτά είναι προσβεβλημένα από περονόσπορο ή σάπισμα του λαιμού του φυτού, τότε πρέπει κανείς να αλλάξει σπόρο και να φέρει από αλλού υγιή απαραίτητα για να μην γίνει επιζήμια η πατατοκαλλειέργειά του.
Για την Ελλάδα οι καλύτερες ποικιλίες για την ανοιξιάτικη σπορά είναι η πατάτα που προέρχεται από ψυχρά και ορεινά μέρη. Στα μέρη αυτά η πατάτα συλλέγεται συνήθως αργά μετά τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο και λόγο του χειμώνα ωριμάζει πολύ καλά μέχρι την άνοιξη και είναι πλουσιότερη σε άμυλο. Η αγορά του σπόρου πρέπει να γίνει όσο το δυνατότερο νωρίτερα, για να τον συντηρήσουν καλά μόνοι τους οι καλλιεργητές μέχρι την εποχή της σποράς του.
Η πατάτα που θα χρησιμοποιηθεί για σπορά πρέπει να είναι υγιείς, σφιχτή όχι μαλακή, να μην έχει εσωτερικά κενά(κουφάλες), να είναι βαριά και να έχει ανάβαθα μάτια. Να μην παρουσιάζει μελανά ή σκούρα στίγματα στο φλοιό της ή στη σάρκα της. Πρέπει να μην είναι χτυπημένη, λαβωμένη ή τρυπημένη από έντομα και σκουλήκια και να είναι ώριμη.
Η ώριμη πατάτα δεν ξεφλουδίζεται εύκολα, όταν τη χουφτιάζουμε και τρίβουμε το μεγάλο δάχτυλο στο φλοιό της. Η σοδειά από άωρες πατάτες είναι πρώιμες αλλά μικρότερες. Τότε ωριμάζουν εντελώς οι πατάτες, όταν μείνουν 5-8 ημέρες ακόμα μέσα στη γη, αφού ξεραθούν εντελώς τα φύλλα και οι κορμοί των πατατοφυτών.

Το μέγεθος του σπόρου Τα πειράματα απέδειξαν ότι όταν φυτεύουμε μεγάλες πατάτες από υγιή πατατόφυτα, η σοδειά είναι μεγαλύτερη, οι πατάτες περιέχουν περισσότερο άμυλο και τα φυτά αντέχουν περισσότερο στο περονόσπορο και σε άλλες ασθένειες. Γιατί η μητρική πατάτα τότε δίνει περισσότερη τροφή στα νέα φυτά και έτσι γίνονται οι βλαστοί και τα φύλλα τους ζωηρότερα και ανθεκτικότερα και έτσι τρέφουν καλύτερα τους κονδύλους τους. Επειδή όμως θα χρειαζόμαστε μεγάλες ποσότητες σπόρων αν χρησιμοποιούσαμε αποκλειστικά τις πολύ μεγάλες πατάτες για σπορά αλλά και επειδή οι πολύ μεγάλες πατάτες δεν αυξάνουν τόσο σε απόδοση όσο οι μέτριες, για αυτό θεωρείτε πιο συμφέρον να χρησιμοποιούνται για σπορά πατάτες μεγέθους ενός μεγάλου αυγού κότας και με σάρκα σφιχτή και αλευρώδη (19-20% άμυλο). Δύο και τρεις ακόμη μικρές πατάτες, αποδίδουν μικρότερη σοδειά από μία μεγάλη πατάτα αυτού του μεγέθους. Όταν όμως ο σπόρος προέρχεται από αρρωστημένα ή εκφυλισμένα φυτά η σοδειά είναι μικρή έστω και αν χρησιμοποιηθούν οι μεγαλύτερες πατάτες. Σε αυτή τη περίπτωση ακόμη και οι μικρότερες πατάτες από υγιή φυτά αποδίδουν περισσότερο από το μεγάλο σπόρο της εκφυλισμένης.
Όταν το έδαφος είναι υγρό και πτωχό και οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς, πρέπει να χρησιμοποιούνται πατάτες, μεγαλύτερου μεγέθους από ένα αυγό για τη σπορά. Όταν ο σπόρος έχει 3-4 ζωηρά μάτια, η σοδειά αποδίδει μεγαλύτερες πατάτες. Για αυτό κάποιοι καλλιεργητές συνηθίζουν κατά το φύτεμα της ολόκληρης πατάτας, να στραβώνουν τα άλλα μάτια με το μαχαίρι και να αφήνουν μόνο ένα ζωηρό μάτι στη κορυφή. Το στράβωμα όμως αυτό των ματιών απαιτεί πολύ εργασία και για αυτό χρησιμοποιούνται στη πράξη πατάτες με 5-6 μάτια το πολύ, ή χρησιμοποιείται για σπορά μόνο το τμήμα της κορυφής από τις πατάτες. Πατάτες με περισσότερα μάτια παράγουν πολλούς μεν βλαστούς αλλά αδύνατους και η σοδειά από αυτές αποτελείται από πολλές αλλά μικρές πατάτες.

Σπόρος ολόκληρος και σπόρος κομμένος
Τα πειράματα ειδικών επιστημών απέδειξαν, ότι ολόκληρη η πατάτα σαν σπόρος είναι προτιμότερη από την κομμένη. Ο κομμένος σπόρος αποδίδει συνήθως 20-30% μικρότερες σοδειές από τον ολόκληρο σπόρο σε μέγεθος αυγού, ο οποίος έχει το ίδιο βάρος με τα κομμάτια. Αλλά και οι μικρές πατάτες για σπορά είναι προτιμότερες και αποδίδουν μεγαλύτερη σοδειά από τα κομμάτια του ιδίου βάρους.

Σε πειράματα σε 4 ίδια χωράφια που φυτεύτηκαν μεγάλες, μέτριες, μικρές, κομμένες πατάτες, τα αποτελέσματα ήταν τα εξής:
Μεγάλες πατάτες 94 οκάδες
Μεσαίες πατάτες 78 οκάδες
Μικρές πατάτες 76 οκάδες
Με κομμάτια 64 οκάδες

Σε μία μόνο περίπτωση η κομμένη πατάτα αποδίδει σχετικός καλή σοδειά και υγιή φυτά. Όταν κόβεται στη μέση κατά πλάτος σε δύο τμήματα, το τμήμα της κορυφής και το τμήμα του ομφαλού. Από αυτά για τη σπορά θα χρησιμοποιηθεί το τμήμα της κορυφής που έχει τα ζωηρότερα μάτια, κομμένο στο μέγεθος του αυγού της κότας. Η κοπή με κοφτερό μαχαίρι μπορεί να γίνεται σιγά σιγά από την εποχή της συλλογής έως την εποχή της σποράς της πατάτας. Τα κομμάτια για τη σπορά διατηρούνται σε λεπτά στρώματα 20 εκατοστών εντός ξηρού και καλώς αεριζόμενου χώρου και όχι σε σωρούς.
Όταν οι παραπάνω μέθοδοι δεν μπορούν να εφαρμοστούν και θέλουμε να κάνουμε οικονομία σπόρου, πρέπει να χωρίζουμε τη πατάτα για σπορά στα δύο κατά μήκος. Με αυτό τον τρόπο κάθε κομμάτι έχει τον ίδιο περίπου αριθμό ματιών και τα μισά της κορυφής και τα μισά του ομφαλού. Χρησιμοποιούνται σε αυτή την περίπτωση για σπορά και τα 2 κομμάτια. Όταν οι πατάτες κόβονται σε ακόμα μικρότερα κομμάτια, το οποίο είναι το χειρότερο, πρέπει να έχει τουλάχιστον 3 μάτια το καθένα. Συνήθως κόβετε η πατάτα στα τέσσερα κατά μάκρος, για να μοιράζονται τα μάτια της κορυφής και του ομφαλού το ίδιο σε όλα τα κομμάτια. Η χρησιμοποίηση κομμένων πατατών για σπορά, εκτός ότι επιφέρει ελάττωση σοδειάς, αφήνει και πολλά κενά στα πατατοχώραφα. Γιατί πολλοί από τους κομμένους σπόρους προσβάλλονται ευκολότερα από διάφορες ασθένειες και κυρίως της γάγγραινας του κορμού λόγο των πληγών και καταστρέφονται. Εκτός όμως από αυτό, το κόψιμο προκαλεί και αργοπορία στην ωρίμανση των πατατών.
Τέλος όποιος έχει λίγες μόνο πατάτες από μια εκλεκτή ποικιλία, την οποία θέλει να πολλαπλασιάσει γρήγορα, φυτεύει αυτές σε εύφορη γη και όταν αναβλαστήσουν, χωρίζει κάθε βλαστό και τον μεταφυτεύει χωριστά, όπως γίνεται στη λαχανοκομία και ανθοκομία από τους κηπουρούς.

Προπαρασκευή του σπόρου
Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η πατάτα για την ανοιξιάτικη σπορά μόλις την βγάλουμε από την αποθήκη, αλλά πρέπει να την αφήνουμε σε στρώματα 20-30 εκατοστόμετρων για 2-3 βδομάδες σε υπόστεγο ή στην ύπαιθρο ή στον αέρα, για να στεγνώσει και μετά να την φυτεύουμε. Επίσης όταν μεταχειριζόμαστε κομμάτια για σπορά, πρέπει να κόβουμε την πατάτα πριν 3-4 εβδομάδες και να τα στεγνώνουμε μα τον ίδιο τρόπο και μετά να τα φυτεύουμε.
Είναι αληθές, ότι ενίοτε η στεγνωμένη πατάτα αργεί να φυτρώσει, αλλά άμα φυτρώσει αναλαμβάνει ζωηρή βλάστηση και εξουδετερώνει την αργοπορία. Οι στεγνωμένες μάλιστα πατάτες που χρησιμοποιούνται για σπορά δίνουν όχι μόνο μεγαλύτερες αλλά και πιο πρώιμες σοδειές. Όταν δε έχει κανείς αρκετό καιρό, για να στεγνώσει τις κομμένες πατάτες διευκολύνει την επούλωση των πληγών τους με το πασπάλισμα αυτών με στάχτη ή με σκόνη ασβέστη ή με χώμα.
Για την φθινοπωρινή πατάτα (σπορά Ιουλίου-Αυγούστου) χρησιμοποιείται ο σπόρος της πρώιμης καλοκαιρινής πατάτας, η οποία συλλέγεται τέλη Μαΐου-Ιουνίου. Οι πατάτες αυτές τοποθετούνται μετά την συλλογή τους σε σκιερό μέρος σε στρώμα 30 περίπου εκατοστών πάχους, στο έδαφος ή σε σανίδες ή σε άχυρα και σκεπάζονται ελαφρός με χόρτα ή άχυρα. Καταβρέχονται δε ελαφρά ανά περιόδους με ποτιστήρι. Οι πατάτες αυτές αρχίζουν να πρασινίζουν σιγά σιγά και τα μάτια αρχίζουν να φουσκώνουν. Μετά από 40-50 ημέρες ο σπόρος είναι κατάλληλος για σπορά. Εάν οι πατάτες χρησιμοποιηθούν απ’ ευθείας για σπορά δεν φυτρώνουν όλες και αφήνουν κενά στα χωράφια.

Προβλάστηση της ανοιξιάτικης πατάτας
Οι κηπουροί των παραμεσόγειων περιοχών συνηθίζουν να φυτεύουν την άνοιξη πατάτες, οι οποίες έχουν προηγμένος πρασινίσει και βλαστίσει. Με αυτό τον τρόπο η σοδειά γίνεται μεγαλύτερη, οι πατάτες περιέχουν περισσότερο άμυλο και το σπουδαιότερο ωριμάζουν γρηγορότερα.

Ο τρόπος προβλαστήσεως είναι ο εξής:
Κατασκευάζονται τελάρα με ορθογώνια πλαίσια, με μήκος πλευρών 45-55 εκατοστών. Τα πλάγια πλευρά έχουν ύψος 10-12 εκατοστά και πόδια 5-10 εκατοστών ώστε να υπάρχει μεταξύ τους διάστημα για να διέρχεται ο ήλιος και ο αέρας. Το πάτωμά τους που μπορεί να γίνει με σύρμα σε κάποια μορφή σχάρας.
Οι πατάτες για σπορά τοποθετούνται όρθιες και η μία παραπλεύρως προς την άλλη, έξι εβδομάδες πριν την σπορά τους. Τα πλαίσια με την πατάτα τοποθετούνται κατόπιν σε σκιερό μέρος είτε σε υπόστεγο ή κάτω από δέντρα σε τοποθεσία ευάερη και φωτεινή και αφήνονται μέχρι την σπορά τους. Εάν υπάρχει φόβος παγετών τοποθετούνται σε αποθήκη φωτεινή και ευάερη. Όταν η θερμοκρασία ανέλθει στους 12 βαθμούς καταβρέχουν την πατάτα ελαφρώς με νερό της ίδιας θερμοκρασίας. Στην ανάγκη θερμαίνουν την αποθήκη. Με αυτό τον τρόπο φουσκώνουν τα μάτια και βλασταίνουν. Οι πατάτες στην αρχή πρασινίζουν και κατόπιν αναπτύσσουν τους βλαστούς τους μέσα στα πλαίσια.
Όταν οι βλαστοί φτάσουν μήκος από 1-1.5 εκατοστό, μεταφέρονται με τα πλαίσια στους αγρούς και φυτεύονται μετά προσοχής για να μην σπάσουν οι τρυφεροί βλαστοί γιατί τότε ο σπόρος γίνεται άχρηστος. Η αύξηση της σοδειάς με την προβλάστηση αποδείχτηκε ότι είναι σοβαρή και ιδίως όταν φυτεύονται προβλαστημένα κομμάτια πατάτας.
Στη Γαλλία η διαφορά υπέρ του προβλαστημένου σπόρου έφτασε 500-600 οκάδες το στρέμμα. Ιδίως η προβλάστηση είναι απαραίτητη, όταν φοβόμαστε ασθένειες από νηματώδη.

Τι ποσό σπόρου χρειάζεται στο στρέμμα
Όπως είπαμε ο καλύτερος σπόρος είναι η ολόκληρη πατάτα στο μέγεθος αυγού κότας. Στις πολύ παραγωγικές και όψιμες ποικιλίες το βάρος κάθε σπόρου πρέπει να είναι περίπου 30-50 δράμια. Στις συνηθισμένες 20-25 δράμια και στις πρώιμες 15-20. Εάν οι πατάτες φυτευθούν σε απόσταση 25-35 εκατοστά η μία από την άλλη υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 150-400 οκάδες ανά στρέμμα, αναλόγως της πρωιμότητας της ποικιλίας. Δηλαδή οι πολύ όψιμες 400 οκάδες, οι μεσαίες 200-250 και οι πρώιμες 150-200 οκάδες. Εάν φυτευθούν σε αποστάσεις 40 εκατοστών θα χρειαστούν 100-250 οκάδες.
Στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη όπου η φύτευση γίνεται συνήθως σε γραμμές που απέχουν 50 εκατοστά και τα φυτά απέχουν 40 εκατοστά εντός της γραμμής αυτής, ο αναγκαίος σπόρος είναι 75-200 οκάδες το στρέμμα.
Από συγκριτικά πειράματα που έγιναν στην Γαλλία απεδείχθη, ότι όταν χρησιμοποιήθηκε μεγαλύτερος σπόρος, η σοδειά απέδωσε παραπάνω από το διπλάσιο της διαφοράς του βάρους του μεγάλου από τον μικρό σπόρο.

Το φύτεμα της πατάτας
Όταν φυτευτεί η πατάτα, δεν φυτρώνει εάν η θερμοκρασία είναι μικρότερη των 4 βαθμών. Τα πρώτα φύλλα εμφανίζονται όταν η μέση θερμοκρασία του αέρα είναι 10-12 βαθμοί, μετά από 15-25 ημέρες μετά την φύτευσή της πατάτας. Η ανθοφορία αρχίζει μετά από 35-40 ημέρες, εφόσον η μέση θερμοκρασία του αέρα είναι 14-16 βαθμούς. Η τέλεια ανάπτυξη των κονδύλων εντός της γης, δηλαδή η τέλεια ωρίμανση της πατάτας , τελειώνει συνήθως μετά 45-60 ημέρες μετά την άνθηση της πατάτας. Δηλαδή η διάρκεια της βλαστήσεως της πατάτας είναι συνήθως 100-130 ημέρες. Υπάρχουν βέβαια πρώιμες ποικιλίες που ωριμάζουν σε 70-80 ημέρες και άλλες όψιμες, που ωριμάζουν μετά από έξι μήνες.
Η Ελλάδα όπως και άλλες παραμεσόγειες χώρες ανήκουν σε αυτές που διακρίνονται για την ξηρασία τους κατά τους θερινούς μήνες μέχρι του φθινοπώρου. Η ξηρασία αυτή επιβραδύνει μέχρι και σταματά ακόμη την ανάπτυξη των ποωδών φυτών.
Η ξερική πατάτα στην Ελλάδα είναι μονόφορη, σπέρνεται τους μήνες της ανοίξεως από Φεβρουάριου μέχρι τον Απρίλιο και συγκομίζεται κατά τον Ιούνιο και Ιούλιο. Η πατάτα στην Ελλάδα έχει ανάγκη πολλών ποτισμάτων για να αποδώσει μεγάλη σοδειά που μπορεί να φτάσει τις 3500 οκάδες το στρέμμα.
Η ποτιστική πατάτα επιτυγχάνει και στα θερμότερα μέρη της Ελλάδος. Η ποτιστική πατάτα στην Ελλάδα είναι δίφορη, φυτεύεται 2 φορές το χρόνο και κάνει 2 σοδειές. Εάν φυτεύεται κατά τους μήνες της άνοιξης (σπορά ανοιξιάτικη), δηλαδή από Φεβρουάριο μέχρι αρχές Μαΐου, συγκομίζεται μετά από 100-120 ημέρες από την φύτευσή της, δηλαδή αρχίζει να ωριμάζει από τέλος Μαΐου μέχρι Αυγούστου. Η πατάτα αυτή συνήθως ονομάζεται πρώιμη ή καλοκαιρινή πατάτα.
Οι πατατοκαλλιεργητές, κυρίως στη νότια Ελλάδα που διαθέτουν νερό, φυτεύουν πατάτα και κατά τον Ιούλιο-Αύγουστο (καλοκαιρινή σπορά). Οι φυτεμένες αυτές πατάτες, ωριμάζουν και συγκομίζονται κατά τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο. Η πατάτα αυτή ονομάζεται όψιμη ή φθινοπωρινή ή χειμωνιάτικη πατάτα.

Λίπανση της πατάτας
Μέσω πειραμάτων ο Γάλλος γεωπόνος Γκαρολά απέδειξε ότι μια όψιμη ποικιλία καλλιεργούμενη στη Β. Ευρώπη παρήγαγε 2400 οκάδες ανά στέμμα και απορρόφησε τα εξής ποσά θρεπτικών βασικών συστατικών:
Άζωτο 12 οκάδες, φωσφορικό οξύ 4 ½ οκάδες, κάλιο 22 οκάδες, ασβέστιο 10 οκάδες
Για να κάνουμε μια σύγκριση σημειώνουμε ότι μία καλή σοδειά σιταριού 250 οκάδων ανά στρέμμα απαιτεί περίπου κατά τον ίδιον, τις επόμενες ποσότητες θρεπτικών συστατικών κατά στρέμμα:
Άζωτο 10 οκάδες, φωσφορικό οξύ 5 ½ οκάδες, κάλιο 11 οκάδες, ασβέστιο 4 οκάδες

Πληροφορίες για την λίπανση της πατάτας

Η χλωρή λίπανση της πατάτας
Σε πολλά μέρη δεν υπάρχει κοπριά και για αυτό είναι δύσκολη η καλλιέργεια της πατάτας και των λαχανικών γενικά. Ο τρόπος για διορθωθεί εν μέρει η έλλειψη αυτής, είναι στα χωράφια πριν φυτεύσουμε πατάτα, σπείρουμε την προηγούμενη χρονιά πεταχτά την κατάλληλη εποχή ή βίκο ή σινάπι σε όλα τα χωράφια, ή λαθούρια ή κουκιά στα αργιλώδη, ή λούπινα στα πυριτικά (ξηρά και φτωχά σε ασβέστη).
Όταν τα φυτά αυτά φθάσουν στο άνθος τους, με ένα κύλινδρο ή μια σβάρνα ξύλινη πατιούνται και κατόπιν οργώνεται το χωράφι, ώστε να θαφτούν τα φυτά μέσα στη γη την κατάλληλη εποχή. Τα φυτά αυτά σαπίζουν σε λίγο χρόνο μέσα στο χώμα και γίνονται είδος κοπριάς (χλωρό λίπασμα).

Ο περονόσπορς της πατάτας

Υπουργείο Γεωργίας Κύπρου

Εχθροί και ασθένειες της πατάτας

Συντάκτης backtonature Απρίλιος 25, 2013

Εχθροί

Λίτα των πατατών

Η λίτα προσβάλλει κυρίως τις πατάτες και σε πολύ µικρό βαθµό άλλα συγγενή φυτά, όπως τον καπνό, την ντοµάτα και τη µελιτζάνα. Είναι µια µικρή πεταλούδα µε ανοιχτό σταχτοκαφέ χρώµα. Τα σκουλήκια της προκαλούν ζηµιές στους βλαστούς, τα φύλλα και τους κονδύλους. Συµπληρώνει 8-10 γενεές το χρόνο.

Τα µέτρα καταπολέµησης, που λαµβάνονται είτε στο χωράφι, είτε κατά τη µεταφορά ή την αποθήκευση των πατατών, πρέπει να αποβλέπουν κυρίως στην παρεµπόδιση της προσ β ο λ ή ς στο φύλλωµα, το στέλεχος των πατατών και τους κονδύλους.

Μέτρα στο χωράφι: Η προσβολή των πατατών στο χωράφι διαφέρει ανάλογα µε την εποχή φύτευσης. Ένας έως δύο ψεκασµοί είναι δυνατόν να χρειαστούν προς το τέλος της φυτείας, αν οι πατάτες είναι όψιµες, οι ψηλές θερµοκρασίες υποβοηθούν σηµαντικά την προσβολή από τη λίτα.

Αντίθετα, πατάτες που φυτεύονται τον Αύγουστο-αρχές Σεπτεµβρίου, κινδυνεύουν να καταστραφούν κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης τους αν δεν ψεκαστούν έγκαιρα. Μετά τον Οκτώβριο, ο κίνδυνος προσβολής αρχίζει να περιορίζεται.

Εντοµοκτόνα κατάλληλα για αντιµετώπιση της λίτας σε φυτείες είναι το Γκουζάθειο ή Κότνιο, Λεξ, το Ντουρσπάν, Πιρινέξ, Πιροφάν, Πιριφός, Νουφός, Τορσάν, Ταρφός, Πρεσόρ, Ντιστρόιερ κ.ά., τα Πυρεθροειδή κ.ά.

Μετά τη συγκοµιδή, οι κόνδυλοι δεν πρέπει να µένουν εκτεθειµένοι στους αγρούς αλλά να σκεπάζονται µε χώµα ή σακούλες ή ρούχινα καλύµµατα – ποτέ όµως µε φύλλα ή βλαστούς των πατατών – γιατί η πεταλούδα εξακολουθεί να γεννά τα αυγά της στους κονδύλους και έχουµε συνήθως πολύ σοβαρή προσβολή.

Οι υγιείς κόνδυλοι πρέπει να µετακινούνται από το χωράφι τη µέρα της συγκοµιδής, ενώ όσοι είναι προσβεβληµένοι να καταστρέφονται ή να βράζονται και να δίνονται στα ζώα, ώστε να µη µπορεί η λίτα να πολλαπλασιαστεί.

Μέτρα στην αποθήκη: Δεν πρέπει να αποθηκεύονται υγιείς κόνδυλοι µέσα σε αποθήκη ή κοντά σε αποθήκη όπου υπήρχαν προηγουµένως προσβεβληµένοι κόνδυλοι, εκτός αν η αποθήκη αυτή καθαριστεί και απολυµανθεί κατάλληλα. Οι αποθήκες δεν πρέπει να έχουν σχισµές και τα παράθυρα, οι πόρτες και η στέγη τους δεν πρέπει να επιτρέπουν την είσοδο της λίτας. Κατά την αποθήκευση των πατατών, είτε σε σωρούς, είτε στις αποθήκες, συστήνεται σκόνισµα τους µε Βάκιλλο, Τρέισερ, Συπερµεθρίν σε µορφή σκόνης, σε αναλογία 2-3 κιλά κατά τόνο πατατών.

Σκουλήκια των εντόµων λαφύγµα και προτένια – σηριβίδια των λαχανικών και πατατών

Τα τέλεια των δύο αυτών εντόµων είναι νυχτόβιες πεταλούδες. Τα σκουλήκια τους είναι πολυφάγα και προσβάλλουν µεγάλη ποικιλία καλλιεργηµένων και άγριων φυτών.

Τα σηριβίδια εµφανίζονται συνήθως σε πολύ µεγάλο πληθυσµό κατά το φθινόπωρο και λιγότερο κατά την άνοιξη. Τα σκουλήκια τους συνήθως τρέφονται κατά τη νύχτα και είναι περισσότερο ευαίσθητα στην επίδραση των διαφόρων εντοµοκτόνων όταν βρίσκονται στη νεαρή ηλικία.

Μόλις φανούν τα πρώτα ίχνη προσβολής από τα σηριβίδια πρέπει να αρχίσει αµέσως η καταπολέµησή τους µε τα εντοµοκτόνα, Τρέισερ, Στιούαρτ, Χλωρπυριφώς (Ντουρσπάν, Πιρινέξ, Πιριφός, Πιροφάν, Ντορσάν, Νταρφός κ.ά.), Μεθοµύλ (Λανέιτ, Λάνεξ, Μεθαρίν, Μεθοµέξ κ.ά.) Μετοσίπ, Τατς και Νόµολτ. Επίσης, µπορεί να χρησιµοποιηθούν δολώµατα µε πίτερα ή έτοιµα δολώµατα.

Λιριοµύζα ή Φυλλορύκτης της πατάταςΗ λιριοµύζα είναι ένας νέος εχθρός που προσβάλλει τις πατάτες, τα λαχανικά, τα άνθη και αρκετά ζιζάνια. Στις πατάτες τα τέλεια έντοµα (µύγες) δηµιουργούν τσιµπήµατα στα φύλλα, ενώ τα σκουλήκια στοές καταλήγοντας στα αγγεία, που τα φράζουν και τα καταστρέφουν. Αποτέλεσµα είναι η ξήρανση του φυλλώµατος.

Η καταπολέµηση της λιριοµύζας βασίζεται στη χρήση εντοµοκτόνων και στη βιολογική καταπολέµηση από τους φυσικούς της εχθρούς. Η χηµική καταπολέµηση είναι πολυδάπανη και πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή για επιτυχή αποτελέσµατα και µείωση του κόστους παραγωγής. Στις πρώιµες φυτείες δυνατό να αποφευχθούν οι ψεκασµοί. Το πρόγραµµα καταπολέµησης στηρίζεται στα ακόλουθα σηµεία:

Τακτική επιθεώρηση των φυτειών για επισήµανση του εντόµου (χρήση κίτρινων παγίδων, τσιµπήµατα στα φύλλα). -Στις πατάτες δεν απαιτείται η καταπολέµηση των µυγών. -Καταπολεµούνται τα σκουλήκια στα πρώτα τους στάδια. -Ο πρώτος ψεκασµός γίνεται µε την εµφάνιση των πρώτων στοών στα κάτω φύλλα.

Χρησιµοποιούνται µόνο τα κατάλληλα εντοµοκτόνα, δηλαδή Τρικάρτ, Βερτιµέκ, Ακριµέκ µε θερινό λάδι, Τρέισερ, Εβισέκτ και Βαϊτέιτ, που εναλλάσσονται µεταξύ τους.

Ο δεύτερος ψεκασµός γίνεται µόλις φανούν στοές στα επόµενα φύλλα ή σε 15 ηµέρες. Οι ψεκασµοί επαναλαµβάνονται µε τον ίδιο τρόπο και σταµατούν 20 ηµέρες πριν τη συγκοµιδή.

Ασθένειες

Ο περονόσπορος των πατατών

Ο περονόσπορος των πατατών προκαλείται από το µύκητα Phytophthora infestans και προξενεί σοβαρές ζηµιές στις πατατοφυτείες αν δε ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα προληπτικά µέτρα.

Η εµφάνιση και εξάπλωση του περονόσπορου ευνοείται από δροσερό καιρό µε θερµοκρασίες 15-25 βαθµούς Κελσίου και ψηλή σχετική υγρασία. Τα συµπτώµατα εµφανίζονται αρχικά στο φύλλωµα σαν κιτρινωπές κηλίδες που σύντοµα γίνονται καστανωπές και ξεραίνονται αν κατά την περίοδο αυτή ο καιρός είναι θερµός και ξερός (οπότε ο περονόσπορος περιορίζεται) .

Αν όµως ο καιρός είναι υγρός η κάτω επιφάνεια των κηλίδων καλύπτεται µε υπόλευκη µούχλα που είναι η καρποφορία του µύκητα.

Τα σπόρια του περονόσπορου µεταφέρονται µε τον αέρα και τη βροχή από τα προσβεβληµένα σε υγιή φύλλα και φυτά. Οι κηλίδες µεγαλώνουν και σύντοµα καλύπτουν ολόκληρο το φύλλωµα. Προσβολή παρατηρείται και στους µίσχους των φύλλων, στα στελέχη των φυτών και στους κονδύλους.

Η προσβολή των κονδύλων µπορεί να γίνει ενώ αυτοί είναι ακόµη στο έδαφος και τα σπόρια του µύκητα φτάνουν εκεί µέσω των ρωγµών, ή κατά τη συγκοµιδή όταν τα σπόρια από το προσβεβληµένο φύλλωµα πέφτουν πάνω στους κονδύλους.

Αργότερα η ανάπτυξη του µύκητα συνεχίζεται στους κονδύλους στις αποθήκες ή κατά τη διάρκεια της µεταφοράς τους στο εξωτερικό. Στην αρχή παρουσιάζονται στην επιφάνεια των κονδύλων ελαφρά βαθουλωµένες κηλίδες µε γκριζωπή ή καστανή απόχρωση.

Σε συνθήκες ψηλής υγρασίας, άλλοι µικροοργανισµοί, κυρίως βακτήρια, εισχωρούν στους προσβεβληµένους κονδύλους και προκαλούν την υδαρή σήψη των πατατών ενώ βρίσκονται στο χωράφι ή αργότερα κατά την αποθήκευση ή κατά τη µεταφορά.

Μέτρα καταπολέµησης του περονόσπορου: Επιβάλλεται οπωσδήποτε να λαµβάνονται προληπτικά µέτρα εναντίον της ασθένειας προτού εκδηλωθεί και όχι θεραπευτικά µέτρα µετά την εµφάνιση και εξάπλωσή της.

Ο πρώτος ψεκασµός αρχίζει όταν ο καιρός είναι ευνοϊκός για την ανάπτυξη του περονόσπορου ανεξάρτητα από το στάδιο ανάπτυξης των φυτών. Οι ψεκασµοί συνεχίζονται για να προστατεύουν τη νέα βλάστηση κατά χρονικά διαστήµατα 7-10 ηµερών, ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν. Επαναλαµβάνονται, επίσης, µετά από πότισµα ή βροχή. Κατάλληλα φάρµακα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν είναι τα ακόλουθα:

Διθειοκαρβαµιδικά, όπως το Ντάιθεϊν Μ45, Μανζέιτ Δ, Μανκοζέπ, Αντρακόλ, Πολυράµ. -Χαλκούχα, όπως Οξυχλωριούχος Χαλκός 50% βρέξιµη σκόνη κ.ά. -Καπτάν, Μερπάν, κ.ά., βρέξιµη σκόνη. -Διάφορα άλλα µυκητοκτόνα, όπως Πρεµιτόξ.

Διασυστηµατικά µυκητοκτόνα, όπως Ριντοµίλ ΜΖ, Άκροπατ, Φόρουµ, Εκουίσιον προ, Καλπέν, Αντιπερόν, Πρεβικιούρ, Προπλάντ, Πριβέξ, Ελέκτις, Ρόνταξ, Μέλοτι µετ, Μέλοτι ντούο, Μέλοτι Κόµπακτ.

Μαυροζάµπης των πατατών

Χαρακτηριστικό σύµπτωµα της ασθένειας είναι το µαύρισµα της βάσης του στελέχους που σαπίζει µέχρι το µητρικό κόνδυλο. Αποτέλεσµα της προσβολής είναι αρχικά η µάρανση του φυτού και κατόπιν η ξήρανση του. Η ασθένεια ευνοείται από την ψηλή υγρασία του εδάφους. Συστήνεται η χρήση υγιούς σπόρου και εκρίζωση των προσβεβληµένων φυτών.

Ριζοκτόνια των πατατών

Ο µύκητας αυτός προσβάλλει όχι µόνο την πατάτα αλλά σχεδόν όλα τα καλλιεργούµενα ποώδη φυτά. Στις πατάτες καταστρέφει τους πτυσσόµενους βλαστούς προτού βγουν από το έδαφος. Προσβάλλει τις ρίζες και τα υπόγεια στελέχη των φυτών και τους κονδύλους.

Μειώνει την αγοραστική αξία των πατατών λόγω των πολλαπλών σκληροτίων που σχηµατίζει πάνω στην επιφάνεια των κονδύλων. Αντιµετωπίζεται µε σκόνισµα του πατατόσπορου µε Μονσερέν, Μονκάτ.

Φουζάριο και βερτιτσίλιο των πατατών

Η µάρανση των φυτών των πατατών που οφείλεται στους µύκητες φουζάριο και βερτιτσίλιο χαρακτηρίζεται από ένα τοπικό αποχρωµατισµό (χρώµα καφέ) του αγγειώδους συστήµατος των στελεχών και των κονδύλων. Συστήνεται η χρήση υγιούς σπόρου και αµειψισπορά µε σιτηρά.

ΙΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ

Οι ιώσεις πάνω στην πατάτα παρουσιάζουν πολλά και διάφορα συµπτώµατα από τα οποία τα κυριότερα είναι τα ακόλουθα:

Το φυτό παραµένει νάνο ή φαίνεται αδύνατο, παρουσιάζει συστροφή των φύλλων, απλό ή τραχύ µωσαϊκό ή νέκρωση των φύλλων που παραµένουν όµως πάνω στο στέλεχος του φυτού.

Οι ιώσεις στα φυτά µπορούν να µεταδοθούν µε έντοµα-φορείς αλλά κυρίως µε µολυσµένο σπόρο. Τα προσβεβληµένα φυτά παράγουν µικρούς κονδύλους που φέρουν τον ιό. Συνεχής καλλιέργεια του ίδιου σπόρου οδηγεί σε εκφυλισµό των φυτών και µείωση της παραγωγής.

Οι κυριότερες ιώσεις που προσβάλλουν την πατάτα είναι το Απλό µωσαϊκό, το Τραχύ µωσαϊκό, η Ραβδωτή φυλλόπτωση και το Καρούλιασµα της πατάτας.

Για αντιµετώπιση των ιολογικών ασθενειών στις πατάτες επιβάλλεται όπως χρησιµοποιείται πιστοποιηµένος πατατόσπορος.

ΧΡΥΣΟΝΗΜΑΤΩΔΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ

Μικροσκοπικό σκουληκάκι που ζει στο έδαφος και τρέφεται πάνω στις ρίζες του φυτού της πατάτας τις οποίες καταστρέφει. Έτσι αδυνατεί το φυτό να προσλάβει θρεπτικά στοιχεία και νερό, παραµένει αδύνατο, νάνο και η παραγωγή του είναι χαµηλή ή εκµηδενίζεται.

Παρόλο που ο νηµατώδης από µόνος του πολύ λίγο κινείται στο έδαφος, εντούτοις το µικρό του µέγεθος τον κάνει να µεταφέρεται εύκολα από χωράφι σε χωράφι ή από περιοχή σε περιοχή µε τα νερά της βροχής, το χώµα πάνω στα γεωργικά εργαλεία ή µε το χώµα των επιχωµατώσεων κτλ.

Η καταπολέµηση των νηµατωδών είναι δύσκολη. Εκεί που υπάρχει τέτοιο πρόβληµα συστήνεται η φύτευση ανθεκτικών ποικιλιών, όπως Κάρα, Νίκολα. Ντάιαµαντ κτλ., η εφαρµογή αµειψισποράς και η χρήση νηµατοκτόνων φαρµάκων, όπως Βαϊτέιτ, Νεµαθορίν, Μοκάπ και Ράκπι.

Η χρήση πατατόσπορου απαλλαγµένου κύστεων του χρυσονηµατώδη θα πρέπει να είναι πρωταρχικό µέληµα κάθε πατατοπαραγωγού.Follow us

Σχετικά άρθρα

Κ60

199 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΔΗΓ.