Φραγκοσυκιά - Οπούντια
Η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica) ή κοινώς η φραγκοσυκιά, στην Κύπρο ονομάζεται παπουτσοσυκιά, είναι ένα είδος κάκτου που έχει εδώ καιρό γίνει ένα εξημερωμένο είδος, σημαντικό στον τομέα των γεωργικών οικονομιών των καλλιεργειών σε όλες τις άνυδρες και ημι-άνυδρες[Σημ. 1] περιοχές του κόσμου. Θεωρείται ότι ενδεχομένως προέρχεται από το Μεξικό.[1]
Περιοχές με ημι-άνυδρα κλίματα. BSh θερμό ημι-άνυδρο κλίμα. BSk ψυχρό ημι-άνυδρο κλίμα.
Ονομασίες
Μερικές από τις κοινές Αγγλικές ονομασίες για το φυτό και τον καρπό του είναι: «Ινδικό σύκο οπουντία», «σύκο βαρβαρίας», «κάκτος αχλάδι», «ασπόνδυλος κάκτος» και «αγκαθωτό αχλάδι», αν και αυτή η τελευταία ονομασία, επίσης εφαρμόζεται και σε άλλα λιγότερο κοινά είδη Οπουντίας (Opuntia).
Χρήσεις
Το φυτό, χρησιμοποιείται συχνά ως φυτοφράκτης. Φράκτες από φραγκοσυκιές μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην εξάπλωση δασικών πυρκαγιών διότι ο σαρκώδης κορμός περιέχει νερό και καίγεται δύσκολα.
Η πλέον εμπορικά χρήσιμη αξία της Οπουντίας της ινδικής συκής (Opuntia ficus-indica), είναι σήμερα οι μεγάλοι, γλυκοί καρποί της, που στο Μεξικό ονομάζονται tunas (τούνας). Περιοχές με σημαντική αυξημένη καλλιέργειαtuna, περιλαμβάνουν το Μεξικό, τη Μάλτα, την Ισπανία, τη Σικελία, τις ακτές της Νότιας Ιταλίας, την Αλβανία, την Ελλάδα, τη Λιβύη, την Τυνησία, το Μαρόκο, την Αλγερία, το Λίβανο, τη Συρία, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, την Υεμένη, το Ισραήλ, τη Χιλή, τη Βραζιλία, την Τουρκία, την Ερυθραία και την Αιθιοπία. Ο κάκτος φύεται άγριος και καλλιεργούμενος φθάνει σε ύψος τα 4-5 μ. (12-16 πόδια). Στη Ναμίμπια, η Οπουντία η ινδική συκή(Opuntia ficus-indica), είναι ένα κοινό ανθεκτικό στην ξηρασία, κτηνοτροφικό φυτό.[6]
Τα φυτό ανθίζει σε τρία ευδιάκριτα χρώματα: λευκό, κίτρινο και κόκκινο. Τα άνθη εμφανίζονται για πρώτη φορά στις αρχές Μαΐου, από τις αρχές του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο και οι καρποί ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο. Οι καρποί συνήθως τρώγονται, αφού προηγουμένως αφαιρεθεί ο παχύς εξωτερικός τους φλοιός και μετά από την ψύξη τους για μερικές ώρες, σε ένα ψυγείο. Έχουν παρόμοια γεύση με ένα ζουμερό, γλυκό καρπούζι. Η έντονη κόκκινη / μωβ ή λευκό / κίτρινη σάρκα, περιέχει πολλούς μικρούς σκληρούς σπόρους που συνήθως καταπίνονται, αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται από όσους έχουν προβλήματα πέψης σπόρων.
Ο καρπός του, το φραγκόσυκο καταναλώνεται ως φρούτο αλλά πριν το φάει κανείς θα πρέπει να το καθαρίσει προσεκτικά γιατί είναι γεμάτο μικροσκοπικά αγκάθια.
Οι μαρμελάδες και τα ζελέ που παράγονται από τον καρπό, μοιάζουν με τις φράουλες και τα σύκα, τόσο στο χρώμα όσο και στη γεύση.
Οι Μεξικανοί χρησιμοποιούν την Opuntia, εδώ και χιλιάδες χρόνια για να κάνουν ένα αλκοολούχο ποτό που ονομάζεται colonche (κολόντσε).[Σημ. 3]
Στο κέντρο της Σικελίας, στην επαρχία της Έννα, σε ένα μικρό χωριό που ονομάζεται Gagliano Castelferrato, παράγεται ένα λικέρ αρωματισμένο με φραγκόσυκο, με μια γεύση κάπως σαν ένα φαρμακευτικό / απεριτίφ, που ονομάζεται "Ficodi".
Στις αρχές της δεκαετίας του 1900, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καρπός «αγκαθωτό αχλάδι» της φραγκοσυκιάς, εισάγονταν από το Μεξικό και τις χώρες της Μεσογείου, για να ικανοποιήσει τον αυξανόμενο πληθυσμό των μεταναστών που έφταναν από την Ιταλία και την Ελλάδα. Ο καρπός έχασε τη δημοτικότητά του κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1950, αλλά έχει αυξήσει τη δημοτικότητά του από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, λόγω της εισροής των μεταναστών από το Μεξικό.
Πρόσφατα, οι βιομηχανίες βοοειδών στις ΝΔ Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν αρχίσει να καλλιεργούν την Οπουντία την ινδική συκή (Opuntia ficus-indica), ως μια νέα πηγή τροφής των βοοειδών των. Ο κάκτος καλλιεργείται τόσο ως πηγή τροφοδοσίας όσο και ως περίφραξη. Τα βοοειδή αποφεύγουν τα αιχμηρά αγκάθια του κάκτου περίφραξης και δεν περιπλανώνται εκτός των ορίων που περικλείονται από αυτήν. Το ιθαγενές «αγκαθωτό αχλάδι» φραγκόσυκο, χρησιμοποιείται πάνω από έναν αιώνα, για να τα θρέψει· και τα αγκάθια του μπορούν να καούν ώστε να μειωθούν οι στοματικοί τραυματισμοί. Τα επιθέματα κάκτου, στα οποία τρέφονται τα βοοειδή, είναι χαμηλά σε ξηρή ύλη και ακατέργαστη πρωτεΐνη, αλλά είναι χρήσιμα ως συμπλήρωμα σε συνθήκες ξηρασίας.[7] Πέρα από την διατροφική αξία, η περιεκτικότητα σε υγρασία, ουσιαστικά εξαλείφει το πότισμα των βοοειδών και την ανθρώπινη προσπάθεια για την επίτευξη αυτής της αγγαρείας.
Οι Μεξικανοί και οι άλλοι κατοίκων των νοτιοδυτικών, τρώνε τα νεαρά επιθέματα κάκτου (ενικός: nopal - νοπάλ, πληθυντικός: nopales - νοπάλες), επιλέγονται συνήθως προτού σκληρύνουν τα αγκάθια. Κόβονται σε λωρίδες, ξεφλουδισμένες ή όχι, τηγανίζονται με αυγά και jalapeños (χαλαπένιος) ,[Σημ. 4][8] σερβίρονται ως ένα απολαυστικό πρωινό. Έχουν την υφή και τη γεύση, όπως τα φασολάκια.
Μπορούν να βράσουν, να χρησιμοποιηθούν ωμά αναμεμειγμένα με χυμό φρούτων, μαγειρεμένα στο τηγάνι (έχουν καλύτερη γεύση από το βρασμένο) και συχνά χρησιμοποιούνται ως δευτερεύον πιάτο, που συνοδεύει τοκοτόπουλο ή προστίθενται σε tacos, μαζί με ψιλοκομμένο κρεμμύδι και το κόλιαντρο.
Η εκδοχή 1975–1988 του Οικοσήμου της Μάλτας, επίσης παρουσιάζει μια φραγκοσυκιά, μαζί με μια παραδοσιακή dgħajsa, ένα φτυάρι και μια πιρούνα, με τον ανατέλλοντα ήλιο στον ορίζοντα.[9]
Στη Μάλτα, το λικέρ που ονομάζεται bajtra (η ονομασία του φραγκόσυκου στη Μάλτα), είναι παρασκευασμένο από αυτόν τον καρπό, ο οποίος μπορεί να βρεθεί να φύεται αγρίως, στα περισσότερα χωράφια. Στο νησί τηςΑγίας Ελένης, το φραγκόσυκο δίνει το όνομά του στο τοπικά αποσταγμένο λικέρ, Tungi Spirit.
Άλλες χρήσεις, το περιλαμβάνουν ως συστατικό στο αδόμπε (adobe) (για τη σύνδεση και την αδιαβροχοποίηση).[Σημ. 5][5][10]
Η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica) (καθώς και σε άλλα είδη Opuntia και Nopalea), καλλιεργείται σε nopalries για να χρησιμεύσει ως ένα φυτό ξενιστής για τα έντομα κοχενίλης, τα οποία παράγουν τις επιθυμητές κόκκινες και μωβ βαφές, πρακτική που χρονολογείται από την προ-Κολομβιανή εποχή.[11]
Το φυτό θεωρείται επιβλαβές είδος, σε ορισμένα μέρη της Λεκάνης της Μεσογείου, λόγω της ικανότητάς του να εξαπλούται ταχέως πέρα από τις ζώνες όπου αρχικά καλλιεργείτο. Στην εβραϊκή το φυτό αναφέρεται ως sabra(εβραϊκά: סברה). Αυτό οδήγησε στη λαϊκή χρήση του όρου «Σάμπρα», που αναφέρεται σε ένα Ισραηλογεννημένο Εβραίο, παραπέμπον στα φρούτα και τους ανθρώπους οι οποίοι είναι ανυποχώρητοι και ακανθώδεις (τραχύς και αρσενικοί) στο εξωτερικό, αλλά γλυκύς και μαλακοί (λεπτοί και ευαίσθητοι) στο εσωτερικό. Ο Kishkashta,[Σημ. 6] ο κύριος χαρακτήρας, στην Ισραηλίτικη παιδική εκπομπή Ma Pit'om των 1970-80, ήταν μια μεγάλη, ομιλούσα μαριονέτα του κάκτου Οπουντία (Opuntia).
Τα υψηλά επίπεδα του σεληνίου στην Οπουντία (Opuntia), είναι συγκρίσιμα με εκείνα που βρέθηκαν στα Κραμβοειδή (Brassicaceae).[12]
Ο καρπός της Οπουντίας της ινδικής συκής (Opuntia ficus-indica), εάν καταναλωθεί με τους σπόρους μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα, ενώ, γίνεται καθαρτικό εάν καταναλωθεί χωρίς τους σπόρους,.[13]
Ένας καθηγητής μηχανικής και μια ομάδα από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, έχουν διαπιστώσει ότι το γλίσχραμα [[Σημ. 7] από το φραγκόσυκο λειτουργεί ως ένας φυσικός, μη τοξικός διασπορέας πετρελαιοκηλίδων.[14]
ΠΗΓΗ https://el.wikipedia.org/
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια ( https://el.wikipedia.org/ )
Φραγκοσυκιά
|
||||||||||||||||||||||||
Εικονογράφηση του Eaton στο The Cactaceae.
|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Οπουντία η ινδική συκή
(Opuntia ficus-indica) Κάρολος Λινναίος (L.) Philip Miller (Mill.) |
||||||||||||||||||||||||
Συνώνυμα[1]
|
||||||||||||||||||||||||
·
Cactus decumanus Willd.
·
Cactus ficus-indica L.
·
Opuntia amyclaea Ten.
·
Opuntia cordobensis Speg.
·
Opuntia decumana (Willd.) Haw.
·
Opuntia
gymnocarpa F. A. C. Weber
·
Opuntia hispanica Griffiths
·
Opuntia maxima Mill.
·
Opuntia megacantha Salm-Dyck
·
Opuntia paraguayensis K. Schum.
|
Η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica) ή κοινώς η φραγκοσυκιά, στην Κύπρο ονομάζεται παπουτσοσυκιά, είναι ένα είδος κάκτου που έχει εδώ καιρό γίνει ένα εξημερωμένο είδος, σημαντικό στον τομέα των γεωργικών οικονομιών των καλλιεργειών σε όλες τις άνυδρες και ημι-άνυδρες[Σημ. 1] περιοχές του κόσμου. Θεωρείται ότι ενδεχομένως προέρχεται από το Μεξικό.[1]
Ονομασίες
Μερικές από τις κοινές Αγγλικές ονομασίες για το φυτό και τον καρπό του είναι: «Ινδικό σύκο οπουντία», «σύκο βαρβαρίας», «κάκτος αχλάδι», «ασπόνδυλος κάκτος» και «αγκαθωτό αχλάδι», αν και αυτή η τελευταία ονομασία, επίσης εφαρμόζεται και σε άλλα λιγότερο κοινά είδη Οπουντίας (Opuntia).
Το οικόσημο του Μεξικού απεικονίζει ένα Μεξικανικό χρυσαετό, σκαρφαλωμένο επάνω σε ένα κάκτο Opuntia, κρατώντας ένακροταλία.
Στο Ισπανόφωνο Μεξικό το φυτό ονομάζεται nopal (νοπάλ),[Σημ. 2][2] ενώ ο καρπός του ονομάζεται tuna (τούνα), ονομασίες που χρησιμοποιούνται επίσης και στα Αμερικανικά Αγγλικά, ιδίως στους όρους της μαγειρικής.
Ο καρπός του ονομάζεται στην Ελλάδα φραγκόσυκο, στην Κύπρο παπουτσόσυκο, στην Αιθιοπία beles,[3] στην Αλβανία fik deti (που σημαίνει σύκο της θάλασσας), στο Ισραήλ sabra, στη Μάλτα bajtra και στηνΤυνησία El Hindi. Στη Σικελία, όπου ο καρπός της φραγκοσυκιάς «αγκαθωτό αχλάδι», είναι γνωστός ως ficudinnia (η Ιταλική του ονομασία είναι fico d'India, που σημαίνει «Ινδικό σύκο»).
Ο καρπός του ονομάζεται στην Ελλάδα φραγκόσυκο, στην Κύπρο παπουτσόσυκο, στην Αιθιοπία beles,[3] στην Αλβανία fik deti (που σημαίνει σύκο της θάλασσας), στο Ισραήλ sabra, στη Μάλτα bajtra και στηνΤυνησία El Hindi. Στη Σικελία, όπου ο καρπός της φραγκοσυκιάς «αγκαθωτό αχλάδι», είναι γνωστός ως ficudinnia (η Ιταλική του ονομασία είναι fico d'India, που σημαίνει «Ινδικό σύκο»).
Το οικόσημο της Μάλτας, από το 1975 έως το 1988.
Περιγραφή
Η φραγκοσυκιά είναι κακτοειδές φυτό, πολύκλαδο, το οποίο μπορεί να φτάσει σε ύψος μέχρι τα 3-5 μ. Δεν έχει κορμό και αποτελείται από σαρκώδη επίπεδα τμήματα («φύλλα») με μορφή ελλειπτικού δίσκου, ενωμένα μεταξύ τους.
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς είναι το φραγκόσυκο, ο οποίος είναι ένα από κίτρινο (πριν ωριμάσει πλήρως) προς ροδοκόκκινο (όταν ωριμάσει) φρούτο με μικρά αγκαθάκια, σαν χνούδι, στην επιφάνειά του. Τα φραγκόσυκα αναπτύσσονται περιμετρικά στην άκρη των επίπεδων τμημάτων της φραγκοσυκιάς και έχουν βάρος 150-400 γραμμάρια. Τα άνθη της είναι κίτρινα, χωρίς μίσχο.
Ανάπτυξη
Το φυτό opuntia καλλιεργείται κυρίως ως καρπός, αλλά και ως χορταρικό nopales καθώς και για άλλες χρήσεις. Οι περισσότερες γαστρονομικές αναφορές στο «φραγκόσυκο», αναφέρονται σε αυτό το είδος. Επίσης, η ονομασία «tuna», χρησιμοποιείται για τον καρπό αυτού του κάκτου, καθώς και για τα Opuntia γενικότερα· σύμφωνα με τον Alexander von Humboldt, ήταν μια φυσικής προέλευσης λέξη, που προήλθε από την ΝήσοΙσπανιόλα και η οποία περί το 1500, προστέθηκε στην Ισπανική γλώσσα.[4]
Οι κάκτοι είναι μια πολύ καλή καλλιέργεια για τις ξηρές περιοχές, επειδή μετατρέπουν αποτελεσματικά το νερό σε βιομάζα.
Η φραγκοσυκιά είναι κακτοειδές φυτό, πολύκλαδο, το οποίο μπορεί να φτάσει σε ύψος μέχρι τα 3-5 μ. Δεν έχει κορμό και αποτελείται από σαρκώδη επίπεδα τμήματα («φύλλα») με μορφή ελλειπτικού δίσκου, ενωμένα μεταξύ τους.
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς είναι το φραγκόσυκο, ο οποίος είναι ένα από κίτρινο (πριν ωριμάσει πλήρως) προς ροδοκόκκινο (όταν ωριμάσει) φρούτο με μικρά αγκαθάκια, σαν χνούδι, στην επιφάνειά του. Τα φραγκόσυκα αναπτύσσονται περιμετρικά στην άκρη των επίπεδων τμημάτων της φραγκοσυκιάς και έχουν βάρος 150-400 γραμμάρια. Τα άνθη της είναι κίτρινα, χωρίς μίσχο.
Ανάπτυξη
Το φυτό opuntia καλλιεργείται κυρίως ως καρπός, αλλά και ως χορταρικό nopales καθώς και για άλλες χρήσεις. Οι περισσότερες γαστρονομικές αναφορές στο «φραγκόσυκο», αναφέρονται σε αυτό το είδος. Επίσης, η ονομασία «tuna», χρησιμοποιείται για τον καρπό αυτού του κάκτου, καθώς και για τα Opuntia γενικότερα· σύμφωνα με τον Alexander von Humboldt, ήταν μια φυσικής προέλευσης λέξη, που προήλθε από την ΝήσοΙσπανιόλα και η οποία περί το 1500, προστέθηκε στην Ισπανική γλώσσα.[4]
Οι κάκτοι είναι μια πολύ καλή καλλιέργεια για τις ξηρές περιοχές, επειδή μετατρέπουν αποτελεσματικά το νερό σε βιομάζα.
Φραγκοσυκιά (Opuntia ficus-indica) στηSecunderabad, Ινδία.
Η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica), ως η πιο διαδεδομένη και από τους από μακρόν εξημερωμένους κάκτους, είναι σήμερα στο Μεξικό, οικονομικά τόσο σημαντική, όσο ο αραβόσιτος και η μπλε αγαύη(Agave tequilana). Επειδή τα είδη Opuntia υβριδοποιούνται εύκολα (σαν τις βελανιδιές), η άγρια καταγωγή της «Ο. της ινδικής συκής», είναι πιθανό να ήταν το Μεξικό, λόγω του γεγονότος ότι οι στενοί γενετικοί της συγγενείς, βρίσκονται στο κεντρικό Μεξικό.[5]
Αναπαραγωγή και προβλήματα
Οποιοδήποτε μέρος του φυτού ριζοβολά, κάνοντας πολύ εύκολη την αναπαραγωγή του. Στην Αυστραλία δημιουργήθηκαν προβλήματα από τη ραγδαία εξάπλωση του φυτού. Για την αντιμετώπισή του εισάχθηκε έντομο από την κεντρική Αμερική που περιόρισε την έκτασή του σημαντικά.
Αναπαραγωγή και προβλήματα
Οποιοδήποτε μέρος του φυτού ριζοβολά, κάνοντας πολύ εύκολη την αναπαραγωγή του. Στην Αυστραλία δημιουργήθηκαν προβλήματα από τη ραγδαία εξάπλωση του φυτού. Για την αντιμετώπισή του εισάχθηκε έντομο από την κεντρική Αμερική που περιόρισε την έκτασή του σημαντικά.
Πωλητής φραγκόσυκων Opuntia ficus-indica στο Μαρόκο.
Το φυτό, χρησιμοποιείται συχνά ως φυτοφράκτης. Φράκτες από φραγκοσυκιές μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην εξάπλωση δασικών πυρκαγιών διότι ο σαρκώδης κορμός περιέχει νερό και καίγεται δύσκολα.
Ανθισμένη Opuntia ficus-indica, στηSecunderabad.
Τα φυτό ανθίζει σε τρία ευδιάκριτα χρώματα: λευκό, κίτρινο και κόκκινο. Τα άνθη εμφανίζονται για πρώτη φορά στις αρχές Μαΐου, από τις αρχές του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο και οι καρποί ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο. Οι καρποί συνήθως τρώγονται, αφού προηγουμένως αφαιρεθεί ο παχύς εξωτερικός τους φλοιός και μετά από την ψύξη τους για μερικές ώρες, σε ένα ψυγείο. Έχουν παρόμοια γεύση με ένα ζουμερό, γλυκό καρπούζι. Η έντονη κόκκινη / μωβ ή λευκό / κίτρινη σάρκα, περιέχει πολλούς μικρούς σκληρούς σπόρους που συνήθως καταπίνονται, αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται από όσους έχουν προβλήματα πέψης σπόρων.
Ο καρπός του, το φραγκόσυκο καταναλώνεται ως φρούτο αλλά πριν το φάει κανείς θα πρέπει να το καθαρίσει προσεκτικά γιατί είναι γεμάτο μικροσκοπικά αγκάθια.
Οι μαρμελάδες και τα ζελέ που παράγονται από τον καρπό, μοιάζουν με τις φράουλες και τα σύκα, τόσο στο χρώμα όσο και στη γεύση.
Οι Μεξικανοί χρησιμοποιούν την Opuntia, εδώ και χιλιάδες χρόνια για να κάνουν ένα αλκοολούχο ποτό που ονομάζεται colonche (κολόντσε).[Σημ. 3]
Στο κέντρο της Σικελίας, στην επαρχία της Έννα, σε ένα μικρό χωριό που ονομάζεται Gagliano Castelferrato, παράγεται ένα λικέρ αρωματισμένο με φραγκόσυκο, με μια γεύση κάπως σαν ένα φαρμακευτικό / απεριτίφ, που ονομάζεται "Ficodi".
Στις αρχές της δεκαετίας του 1900, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καρπός «αγκαθωτό αχλάδι» της φραγκοσυκιάς, εισάγονταν από το Μεξικό και τις χώρες της Μεσογείου, για να ικανοποιήσει τον αυξανόμενο πληθυσμό των μεταναστών που έφταναν από την Ιταλία και την Ελλάδα. Ο καρπός έχασε τη δημοτικότητά του κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1950, αλλά έχει αυξήσει τη δημοτικότητά του από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, λόγω της εισροής των μεταναστών από το Μεξικό.
Πρόσφατα, οι βιομηχανίες βοοειδών στις ΝΔ Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν αρχίσει να καλλιεργούν την Οπουντία την ινδική συκή (Opuntia ficus-indica), ως μια νέα πηγή τροφής των βοοειδών των. Ο κάκτος καλλιεργείται τόσο ως πηγή τροφοδοσίας όσο και ως περίφραξη. Τα βοοειδή αποφεύγουν τα αιχμηρά αγκάθια του κάκτου περίφραξης και δεν περιπλανώνται εκτός των ορίων που περικλείονται από αυτήν. Το ιθαγενές «αγκαθωτό αχλάδι» φραγκόσυκο, χρησιμοποιείται πάνω από έναν αιώνα, για να τα θρέψει· και τα αγκάθια του μπορούν να καούν ώστε να μειωθούν οι στοματικοί τραυματισμοί. Τα επιθέματα κάκτου, στα οποία τρέφονται τα βοοειδή, είναι χαμηλά σε ξηρή ύλη και ακατέργαστη πρωτεΐνη, αλλά είναι χρήσιμα ως συμπλήρωμα σε συνθήκες ξηρασίας.[7] Πέρα από την διατροφική αξία, η περιεκτικότητα σε υγρασία, ουσιαστικά εξαλείφει το πότισμα των βοοειδών και την ανθρώπινη προσπάθεια για την επίτευξη αυτής της αγγαρείας.
Οι Μεξικανοί και οι άλλοι κατοίκων των νοτιοδυτικών, τρώνε τα νεαρά επιθέματα κάκτου (ενικός: nopal - νοπάλ, πληθυντικός: nopales - νοπάλες), επιλέγονται συνήθως προτού σκληρύνουν τα αγκάθια. Κόβονται σε λωρίδες, ξεφλουδισμένες ή όχι, τηγανίζονται με αυγά και jalapeños (χαλαπένιος) ,[Σημ. 4][8] σερβίρονται ως ένα απολαυστικό πρωινό. Έχουν την υφή και τη γεύση, όπως τα φασολάκια.
Μπορούν να βράσουν, να χρησιμοποιηθούν ωμά αναμεμειγμένα με χυμό φρούτων, μαγειρεμένα στο τηγάνι (έχουν καλύτερη γεύση από το βρασμένο) και συχνά χρησιμοποιούνται ως δευτερεύον πιάτο, που συνοδεύει τοκοτόπουλο ή προστίθενται σε tacos, μαζί με ψιλοκομμένο κρεμμύδι και το κόλιαντρο.
Η εκδοχή 1975–1988 του Οικοσήμου της Μάλτας, επίσης παρουσιάζει μια φραγκοσυκιά, μαζί με μια παραδοσιακή dgħajsa, ένα φτυάρι και μια πιρούνα, με τον ανατέλλοντα ήλιο στον ορίζοντα.[9]
Στη Μάλτα, το λικέρ που ονομάζεται bajtra (η ονομασία του φραγκόσυκου στη Μάλτα), είναι παρασκευασμένο από αυτόν τον καρπό, ο οποίος μπορεί να βρεθεί να φύεται αγρίως, στα περισσότερα χωράφια. Στο νησί τηςΑγίας Ελένης, το φραγκόσυκο δίνει το όνομά του στο τοπικά αποσταγμένο λικέρ, Tungi Spirit.
Άλλες χρήσεις, το περιλαμβάνουν ως συστατικό στο αδόμπε (adobe) (για τη σύνδεση και την αδιαβροχοποίηση).[Σημ. 5][5][10]
Η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica) (καθώς και σε άλλα είδη Opuntia και Nopalea), καλλιεργείται σε nopalries για να χρησιμεύσει ως ένα φυτό ξενιστής για τα έντομα κοχενίλης, τα οποία παράγουν τις επιθυμητές κόκκινες και μωβ βαφές, πρακτική που χρονολογείται από την προ-Κολομβιανή εποχή.[11]
Το φυτό θεωρείται επιβλαβές είδος, σε ορισμένα μέρη της Λεκάνης της Μεσογείου, λόγω της ικανότητάς του να εξαπλούται ταχέως πέρα από τις ζώνες όπου αρχικά καλλιεργείτο. Στην εβραϊκή το φυτό αναφέρεται ως sabra(εβραϊκά: סברה). Αυτό οδήγησε στη λαϊκή χρήση του όρου «Σάμπρα», που αναφέρεται σε ένα Ισραηλογεννημένο Εβραίο, παραπέμπον στα φρούτα και τους ανθρώπους οι οποίοι είναι ανυποχώρητοι και ακανθώδεις (τραχύς και αρσενικοί) στο εξωτερικό, αλλά γλυκύς και μαλακοί (λεπτοί και ευαίσθητοι) στο εσωτερικό. Ο Kishkashta,[Σημ. 6] ο κύριος χαρακτήρας, στην Ισραηλίτικη παιδική εκπομπή Ma Pit'om των 1970-80, ήταν μια μεγάλη, ομιλούσα μαριονέτα του κάκτου Οπουντία (Opuntia).
Τα υψηλά επίπεδα του σεληνίου στην Οπουντία (Opuntia), είναι συγκρίσιμα με εκείνα που βρέθηκαν στα Κραμβοειδή (Brassicaceae).[12]
Ο καρπός της Οπουντίας της ινδικής συκής (Opuntia ficus-indica), εάν καταναλωθεί με τους σπόρους μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα, ενώ, γίνεται καθαρτικό εάν καταναλωθεί χωρίς τους σπόρους,.[13]
Ένας καθηγητής μηχανικής και μια ομάδα από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, έχουν διαπιστώσει ότι το γλίσχραμα [[Σημ. 7] από το φραγκόσυκο λειτουργεί ως ένας φυσικός, μη τοξικός διασπορέας πετρελαιοκηλίδων.[14]
ΠΗΓΗ https://el.wikipedia.org/
Τα 8 Βασικά προϊόντα της φραγκοσυκιάς
Από τα φραγκόσυκα - τον καρπό της φραγκοσυκιάς
1. Φρούτο
Η κατανάλωση των φραγκόσυκων σαν φρούτο είναι η πιο διαδεδομένη χρήση και η μοναδική γνωστή στους περισσότερους. Είναι ένα νοστιμότατο, δροσιστικό, γεμάτο βιταμίνες και άλλα ωφέλιμα συστατικά φρούτο. Από τα φραγκόσυκα όμως μπορούμε να παράγουμε πολύ περισσότερα πράγματα.
2. Χυμός
Με τα φραγκόσυκα κάνουμε εκπληκτικούς χυμούς που είναι ότι πρέπει για όσους δεν μπορούν να τα φάνε λόγω κουκουτσιών. Ο χυμός μπορεί να γίνει και παγάκια στην κατάψυξη. Βάζουμε τα φραγκόσυκα σε μπλέντερ και περνάμε τον χυμό από σουρωτήρι για να απομονώσουμε τα κουκούτσια (τα οποία αξιοποιούμε όπως θα δείτε παρακάτω).
3. Μαρμελάδες - ζελέ - σιρόπια - γλυκά του κουταλιού - αποξηραμένα
Εκπληκτικές μαρμελάδες! Απίστευτα ωραία γεύση με γιαούρτι και παγωτό. Υπάρχουν άπειρες συνταγές στα Ελληνικά και Αγγκλικά (κάνετε αναζήτηση για prickly pear). Η δική μας δοκιμή έγινε με την συνταγή http://www.sintagespareas.gr/sintages/marmelada-fragkosiko-kalokairi-2012.html από όπου και η φωτογραφία
4. Λικέρ - κρασί - ρακή
- Το λικέρ είναι νοστιμότατο και πανεύκολο σύμφωνα με την συνταγή που δοκιμάσαμε http://lilaspurplethoughts.blogspot.gr/2012/09/blog-post_23.html
- Για το κρασί υπάρχουν πολλές συνταγές στα Αγγλικά όπως εδώ: http://www.winemakingtalk.com/forum/f45/prickly-pear-cactus-wine-33279/. Θα γίνει δοκιμή το καλοκαίρι του 2014
- Η ρακή πρέπει να βγαίνει με απόσταξη από τις φλούδες που μυρίζουν έντονα οινόπνευμα αν μείνουν σε πλαστική σακούλα. Σε βιομηχανική παραγωγή πάντως ήδη γίνεται στο νησί της Αγίας Ελένης http://www.strengthandflavour.com/st-helena-distillery/. Θα γίνει δοκιμή το καλοκαίρι του 2014.
Από τα κουκούτσια
5. Αλεύρι
Αφού στεγνώσουμε καλά τα κουκούτσια μπορούμε να τα σπάσουμε και να τα αλέσουμε για να τα κάνουμε αλεύρι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ψωμί, μαγείρεμα, ζαχαροπλαστική και όπου αλλού χρησιμοποιοούμε το συνηθισμένο αλεύρι.
Το αλεύρι από τα κουκούτσια του φραγκόσυκου είναι χωρίς γλουτένη και μπορεί να καταναλωθεί από όσους έχουν πρόβλημα μ' αυτήν. Ερασιτεχνική παραγωγή εδώ: http://classicalgeek.hubpages.com/hub/Prickly-Pear-Flour Βιομηχανική παραγωγή εδώ: http://www.nopaltunisie.com/html_en/prickly-pear-seed-flour.htm
6. Λάδι
Το λάδι από τα κουκούτσια του φραγκόσυκου είναι εδώδιμο αλλά κυρίως χρησιμοποιείται σαν καλλυντικό λόγω των αντιγηραντικών του ιδιοτήτων. Βιομηχανική παραγωγή με ψυχρή έκθλιψη εδώ: http://www.nopaltunisie.com/html_en/prickly-pear-seed-oil.htm. Είναι πανάκριβο λόγω της μικρής ποσότητας που μπορεί να παραχθεί και του ακριβού εξοπλισμού που χρειάζεται.
Φαίνεται όμως ότι μπορεί να παραχθεί με χημικά μέσα (εξάνιο). Θα το δοκιμάσουμε και θα σας ενημερώσουμε.
7. Από τα άνθη
Τα άνθη αποξηραμμένα γίνονται τσάϊ και πούδρα. Σύμφωνα με το http://www.nopaltunisie.com/html_en/dried-prickly-pear-flower.htm τα άνθη του φραγκόσυκου είναι πολύ πλούσια σε μέταλλα όπως το κάλιο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος. Οι έρευνες έδειξαν ότι τα λουλούδια του φραγκόσυκου έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Διουρητικό
- Φυσική θεραπεία της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη
- Vermifuge (?)
- Στυπτικός
- Αντιφλεγμονώδη
- αντι αιμορροϊδικό
8. Από τις φραγκοφύλλες
Εδώ πια "χάνουμε την μπάλλα": Λαχανικό, ζωοτροφή, φάρμακα, αλεύρι, χυμοί, λιπάσματα, πρόσμικτα κονιαμάτων και ασβεστοχρωμάτων, έπιπλα, βιοαέριο, καθαρισμός νερού, καθαρισμός πετρελαιοκηλίδων ........................................
Διαιτητικές πληροφορίες
Βιογεωγραφία
Πρόσφατες αναλύσεις DNA έδειξαν ότι η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica), εξημερώθηκε από τα ιθαγενή είδη της Opuntia στο κεντρικό Μεξικό. Ο Κώδικας Μεντόθα (Codex Mendoza)[Σημ. 8][20][21] και άλλες πρώιμες πηγές, δείχνουν την Opuntia cladodes,[Σημ. 9][22] καθώς και την χρωστική βαφή κοχενίλη (cochineal)[Σημ. 10] (η οποία χρειάζεται καλλιεργούμενες Οπουντίες), σε Αζτέκικα ρολά συλλογής (βλέπε παραπλεύρως σχετική φωτογραφία). Το φυτό εξαπλώθηκε σε πολλά μέρη της Αμερικής, την προ-Κολομβιανή εποχή και από τον Κολόμβο, έχει εξαπλωθεί σε πολλά μέρη του κόσμου, κυρίως της Μεσογείου, όπου έχει εγκλιματιστεί (και στην πραγματικότητα πιστεύετο από πολλούς ότι ήταν η μητρική του καταγωγή). Η εξάπλωση αυτή στα πλοία, διευκολύνθηκε από την αξία των nopales, για την πρόληψη τουσκορβούτου.[5]
Η Καλιέργεια της φραγκοσυκιάς
Ο καρπός περιέχει βιταμίνη C[15] και ήταν μία από τις πρώτες θεραπείες για το σκορβούτο.[16] Το κόκκινο χρώμα του χυμού οφείλεται στις βεταλαΐνες, (βετανίνη και ιντικαξανθίνη).[17] Το φυτό περιέχει επίσης φλαβονοειδή, όπως κερκετίνη, ισοραμνετίνη και καιμπφερόλη.[18] Άλλα συστατικά του πολτού του καρπού, είναι οι υδατάνθρακες (γλυκόζη, φρουκτόζη και άμυλο), πρωτεΐνες και ίνες πλούσιες σε πηκτίνη.[19]
Βιογεωγραφία
Πρόσφατες αναλύσεις DNA έδειξαν ότι η Οπουντία η ινδική συκή (Opuntia ficus-indica), εξημερώθηκε από τα ιθαγενή είδη της Opuntia στο κεντρικό Μεξικό. Ο Κώδικας Μεντόθα (Codex Mendoza)[Σημ. 8][20][21] και άλλες πρώιμες πηγές, δείχνουν την Opuntia cladodes,[Σημ. 9][22] καθώς και την χρωστική βαφή κοχενίλη (cochineal)[Σημ. 10] (η οποία χρειάζεται καλλιεργούμενες Οπουντίες), σε Αζτέκικα ρολά συλλογής (βλέπε παραπλεύρως σχετική φωτογραφία). Το φυτό εξαπλώθηκε σε πολλά μέρη της Αμερικής, την προ-Κολομβιανή εποχή και από τον Κολόμβο, έχει εξαπλωθεί σε πολλά μέρη του κόσμου, κυρίως της Μεσογείου, όπου έχει εγκλιματιστεί (και στην πραγματικότητα πιστεύετο από πολλούς ότι ήταν η μητρική του καταγωγή). Η εξάπλωση αυτή στα πλοία, διευκολύνθηκε από την αξία των nopales, για την πρόληψη τουσκορβούτου.[5]
Η Καλιέργεια της φραγκοσυκιάς
Εισαγωγή
Η φραγκοσυκιά είναι κάκτος, παχύφυτος, πολυετής, δενδρόμορφος, πυκνόμορφος, αειθαλής, με βλαστό όρθιο. Στην Ελλάδα απαντάται ημιαυτοφυής και πολλές φορές αυτοφυής.
Ευδοκιμεί σε θερμούς και ηλιόλουστους τόπους, χωρίς ιδιαίτερη προτίμηση στο έδαφος, αρκεί αυτό να μη είναι υγρό ή να στραγγίζεται καλώς, ήτοι σε βραχώδης, πετρώδεις, αμμώδεις ή ξηρές τοποθεσίες, σε αβαθή εδάφη ή μετρίου βάθους, φτωχά σε οργανική ύλη, οξέα ή ελαφρώς αλκαλικά, σε βουνοπλαγιές και, όπου άλλη καλλιέργεια είναι δύσκολος έως αδύνατος.
Στα αργιλώδη και ασβεστώδη εδάφη ευδοκιμεί λιγότερον απ’ όσο στα μεσαίας συστάσεως. Η ανάπτυξή της σε βραχώδη εδάφη επιτυγχάνεται χάριν του ισχυρού συστήματος ριζών το οποίο διαθέτει και σιγά – σιγά προκαλεί διάσπαση και αποσάθρωση αυτών. Το δυνατό ριζικό «οπλικό» σύστημα ίσως είναι μία από τις αιτίες ένεκεν των οποίων η φραγκοσυκιά δείχνει προτίμηση και σε, πρόποδες λοφίσκων, πετρώδεις εκτάσεις, ή επικλινή εδάφη παρά στους κάμπους. Ένας άλλος λόγος που συνηγορεί σ’ αυτήν την ιδιόρρυθμη προτίμηση, είναι το γεγονός ότι φοβάται την ασφυξία των ριζών η οποία προέρχεται από άφθονα ή στάσιμα νερά.
Είναι φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία και προσπαθεί να αποθηκεύει νερό στους ιστούς του όταν το βρίσκει, για τις δύσκολες ημέρες που συχνά έρχονται. Είναι αξιοσημείωτο πως και την υγρασία αξιοποιεί αφού την απορροφά και την μετατρέπει σε νερό στους ιστούς του.
Προσφορά της φραγκοσυκιάς είναι τεραστία τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα τα οποία την επιδιώκουν μετά μανίας τόσο τους καλοκαιρινούς όσο και τους χειμερινούς μήνες. Στις ερήμους ιδίως όπου ευδοκιμεί αποτελεσματικώς, δέχεται εφορμήσεις διψασμένων και πεινασμένων ζώων.
Καταγωγή
Η φραγκοσυκιά κατάγεται από το Μεξικό. Μετήχθη στην Ευρώπη από τους Ισπανούς μεταξύ των ετών 1521 – 1523, όταν ο Fernando Cortes κατέλαβε το Μεξικό. Στις Μεσογειακές χώρες διεδόθη ταχέως για τους γλυκείς και εύγευστους καρπούς της.
Αυτά τα φραγκόσυκα είναι μεγαλύτερα, νοστιμότερα και με λιγότερα κουκούτσια από τα Αυγουστιάτικα. Στην Σικελία τα λένε Bastardoni, στην Καλαβρία τα λένε "Χριστουγεννιάτικα". Έτσι οι παραγωγοί έχουν διαθέσιμο προϊόν σε περιόδους που μπορούν να πετύχουν πολύ καλύτερες τιμές.
Υπ'όψιν ότι οι Ιταλοί έχουν κατοχυρώσει Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης για τα φραγκόσυκα που παράγουν γύρω από το ηφαίστειο της Αίτνας με το όνομα "Ficodindia del Etna" όπως μπορείτε να δείτε στο επισυναπτόμενο αρχείο στο τέλος της σελίδας η στον σύνδεσμο fragkosyka_aitnas_pop.pdf.
Το βίντεο που ακολουθεί δείχνει αυτή την τεχνική που ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία όταν ένας αγρότης έκοψε τα φραγκόσυκα του γείτονα του αμέσως μετά την ανθοφορία για να τον καταστρέψει και με έκπληξη είδε να ανθοφορούν και να καρποφορούν ξανά οι φραγκοσυκιές του γείτονα.
Σημείωση από τα σχόλια των Ιταλών χρηστών στην Ιταλική έκδοση του βίντεο:
"Μπορεί να χρειαστούν 2 η και τρία χρόνια συνεχόμενης Scozzolatura πριν αρχίσει να αποδίδει"
Ευδοκιμεί σε θερμούς και ηλιόλουστους τόπους, χωρίς ιδιαίτερη προτίμηση στο έδαφος, αρκεί αυτό να μη είναι υγρό ή να στραγγίζεται καλώς, ήτοι σε βραχώδης, πετρώδεις, αμμώδεις ή ξηρές τοποθεσίες, σε αβαθή εδάφη ή μετρίου βάθους, φτωχά σε οργανική ύλη, οξέα ή ελαφρώς αλκαλικά, σε βουνοπλαγιές και, όπου άλλη καλλιέργεια είναι δύσκολος έως αδύνατος.
Είναι φυτό ανθεκτικό στην ξηρασία και προσπαθεί να αποθηκεύει νερό στους ιστούς του όταν το βρίσκει, για τις δύσκολες ημέρες που συχνά έρχονται. Είναι αξιοσημείωτο πως και την υγρασία αξιοποιεί αφού την απορροφά και την μετατρέπει σε νερό στους ιστούς του.
Προσφορά της φραγκοσυκιάς είναι τεραστία τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα τα οποία την επιδιώκουν μετά μανίας τόσο τους καλοκαιρινούς όσο και τους χειμερινούς μήνες. Στις ερήμους ιδίως όπου ευδοκιμεί αποτελεσματικώς, δέχεται εφορμήσεις διψασμένων και πεινασμένων ζώων.
Καταγωγή
Η φραγκοσυκιά κατάγεται από το Μεξικό. Μετήχθη στην Ευρώπη από τους Ισπανούς μεταξύ των ετών 1521 – 1523, όταν ο Fernando Cortes κατέλαβε το Μεξικό. Στις Μεσογειακές χώρες διεδόθη ταχέως για τους γλυκείς και εύγευστους καρπούς της.
Τα καλλιεργήσιμα είδη της Οπούντια (φραγκοσυκιάς)
Η ταξινόμηση των ειδών της Οπούντια είναι περίπλοκη. Χρειάζεται κάποιος εκτεταμένη γνώση του τομέα για να αναγνωρίσει και να ταυτοποιήσει κάθε είδος, τις ποικιλίες και τις παραλλαγές του που αντανακλώνται στα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά (Scheinvar, 1999).
Σχεδόν 300 είδη του γένους Οπούντια είναι γνωστά, αλλά μέχρι τώρα, μόνο 10 ως 12 είδη αξιοποιούνται για τα φρούτα τους, τα τρυφερά τους φύλλα (κλαδόδια), σαν ζωοτροφή η για την κοχενίλη για παραγωγή χρωστικών. Τα περισσότερο καλλιεργημένα είδη για την παραγωγή φρούτων είναι: Opuntia ficus-indica (η δική μας φραγκοσυκιά), Opuntia amyclae, Opuntia xoconostle, Opuntia megacantha και Opuntia streptacantha. Τα άγρια είδη περιλαμβάνουν τα Opuntia hyptiacantha, Opuntia leucotricha και Opuntia robusta. Το πιο ευρέως καλλιεργούμενο είδος σε όλο τον κόσμο είναι η Opuntia ficus-indica. Είναι η μοναδική Οπούντια που καλλιεργείται στην λεκάνη της Μεσογείου όπου χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως (Uzun, 1996).
Τα χαρακτηριστικά αυτών των ειδών Οπούντια ποικίλουν: διαφέρουν στο σχήμα των κλαδοδίων, την παρουσία η απουσία αγκαθιών, το μέγεθος και χρώμα των καρπών και άλλων βοτανικών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα ο καρπός της Opuntia ficus-indica είναι γλυκός, χυμώδης, κίτρινος, πορτοκαλί, κόκκινος η ιώδης, γεμάτος πολτό και με επιδερμίδα μεταβλητού πάχους, αλλά γενικά λεπτή. Ο καρπός της Opuntia xoconostle είναι πολύ μικρότερος, όξινος, ιώδης-πράσινος και ροζ εσωτερικά. Η Opuntia streptacantha πράγει καρπό που είναι ιώδης (μωβ), χυμώδης και γλυκός (Scheinvar,1999). Ο καρπός είναι εύθραυστος όταν πιάνεται, χαλάει εύκολα και ωριμάζει γρήγορα, πράγμα που γενικά περιορίζει την εκτεταμένη εμπορευσιμότητα του, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται για την παρασκευή ποτών με ζύμωση (López, Fuentes and Rodríguez, 1997).
Στο Μεξικό, τα τρυφερά κλαδόδια (nopalitos) της Opuntia ficus-indica τρώγονται κυρίως σαν λαχανικό. Η Opuntia ficus-indica και η Opuntia cochenillifera (η Nopalea cochenillifera) είναι τα προτιμώμενα είδη για την εκτροφή του εντόμου κοχενίλη. Στην Βραζιλία, την Χιλή, το Μεξικό και αλλού, η Opuntia ficus-indica χρησιμοποιείται επίσης για ζωοτροφή.
Η ταξινόμηση των ειδών της Οπούντια είναι περίπλοκη. Χρειάζεται κάποιος εκτεταμένη γνώση του τομέα για να αναγνωρίσει και να ταυτοποιήσει κάθε είδος, τις ποικιλίες και τις παραλλαγές του που αντανακλώνται στα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά (Scheinvar, 1999).
Σχεδόν 300 είδη του γένους Οπούντια είναι γνωστά, αλλά μέχρι τώρα, μόνο 10 ως 12 είδη αξιοποιούνται για τα φρούτα τους, τα τρυφερά τους φύλλα (κλαδόδια), σαν ζωοτροφή η για την κοχενίλη για παραγωγή χρωστικών. Τα περισσότερο καλλιεργημένα είδη για την παραγωγή φρούτων είναι: Opuntia ficus-indica (η δική μας φραγκοσυκιά), Opuntia amyclae, Opuntia xoconostle, Opuntia megacantha και Opuntia streptacantha. Τα άγρια είδη περιλαμβάνουν τα Opuntia hyptiacantha, Opuntia leucotricha και Opuntia robusta. Το πιο ευρέως καλλιεργούμενο είδος σε όλο τον κόσμο είναι η Opuntia ficus-indica. Είναι η μοναδική Οπούντια που καλλιεργείται στην λεκάνη της Μεσογείου όπου χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως (Uzun, 1996).
Τα χαρακτηριστικά αυτών των ειδών Οπούντια ποικίλουν: διαφέρουν στο σχήμα των κλαδοδίων, την παρουσία η απουσία αγκαθιών, το μέγεθος και χρώμα των καρπών και άλλων βοτανικών χαρακτηριστικών. Για παράδειγμα ο καρπός της Opuntia ficus-indica είναι γλυκός, χυμώδης, κίτρινος, πορτοκαλί, κόκκινος η ιώδης, γεμάτος πολτό και με επιδερμίδα μεταβλητού πάχους, αλλά γενικά λεπτή. Ο καρπός της Opuntia xoconostle είναι πολύ μικρότερος, όξινος, ιώδης-πράσινος και ροζ εσωτερικά. Η Opuntia streptacantha πράγει καρπό που είναι ιώδης (μωβ), χυμώδης και γλυκός (Scheinvar,1999). Ο καρπός είναι εύθραυστος όταν πιάνεται, χαλάει εύκολα και ωριμάζει γρήγορα, πράγμα που γενικά περιορίζει την εκτεταμένη εμπορευσιμότητα του, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται για την παρασκευή ποτών με ζύμωση (López, Fuentes and Rodríguez, 1997).
Στο Μεξικό, τα τρυφερά κλαδόδια (nopalitos) της Opuntia ficus-indica τρώγονται κυρίως σαν λαχανικό. Η Opuntia ficus-indica και η Opuntia cochenillifera (η Nopalea cochenillifera) είναι τα προτιμώμενα είδη για την εκτροφή του εντόμου κοχενίλη. Στην Βραζιλία, την Χιλή, το Μεξικό και αλλού, η Opuntia ficus-indica χρησιμοποιείται επίσης για ζωοτροφή.
Συνθήκες ανάπτυξης
Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό στις συνθήκες της χώρας μας. Μπορεί να φυτευτεί σε όλα τα χώματα ακόμα και σε άγονα εδάφη αρκεί να μην κρατάνε πολύ υγρασία. Για την καλλιέργεια του προτιμότερα είναι τα μέσης σύστασης εδάφη (αμμοπηλώδη ή πηλοαμμώδη). Ευδοκιμεί σε θερμές και ηλιόλουστες περιοχές, με ήπιους χειμώνες, στις οποίες η μέση θερμοκρασία το χειμώνα είναι υψηλότερη από 10˚C και η ελάχιστη δεν πέφτει κάτω από τους 4˚C. Δεν αντέχει πολλές μέρες σε θερμοκρασίες κάτω από 0οC. Τελευταία γίνονται προσπάθειες για δημιουργία ποικιλιών που είναι πιο ανθεκτικές στο κρύο. Φυτεύεται σε ηλιόλουστα σημεία. Ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η συλλογή (χειρονακτικά ή μηχανικά) αλλά και τις απαιτήσεις της κάθε περιοχής, τα φυτά που μπορούν να φυτευτούν στο στρέμμα κυμαίνονται από 100–200, για τις ποικιλίες που καλλιεργούνται για τον καρπό τους και 200-600 για τις καλλιέργειες που προορίζονται για ζωοτροφή. Στις καλλιέργειες που συλλέγονται με μηχανικό τρόπο προτείνονται μέχρι 200 φυτά ανά στρέμμα και με 5 μέτρα αποστάσεις φύτευσης μεταξύ των γραμμών, ενώ μέσα στην γραμμή τα φυτά θα πρέπει να απέχουν 2-3 μέτρα. Μια μέση ετήσια παραγωγή αποδίδει περίπου 2-3 τόννοι καρπών ανά στρέμμα, ενώ σε αρδευόμενες καλλιέργειες αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι και 4 τόννους ανά στρέμμα. Η καλλιέργεια του φραγκόσυκου ξεκινάει να δίνει ικανοποιητική παραγωγή από το 3ο έτους, ενώ βρίσκεται σε πλήρη παραγωγή ύστερα από το 7οέτος. Μια καλλιέργεια φραγκοσυκιάς παραμένει παραγωγική για περισσότερα από 70 χρόνια.
Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται δύσκολα με σπέρματα, ευκολότερα όμως με μοσχεύματα, (αγενής γένεσης ή αγενής πολλαπλασιασμός), δηλαδή κομμάτια των φυλλοκλαδίων, που αφήνονται μερικές ημέρες στο ύπαιθρο και κατόπιν φυτεύονται.
Αν είναι χειμώνας, φυτεύομε ένα «φύλλο» (έτσι αποκαλούμεν κατά συγκατάβαση τον βλαστό, ενώ φύλλα είναι τα αγκάθια ) στο χώμα, σε τρόπο ώστε το μισό να είναι μέσα και το μισό έξω. Αυτό θα ριζώσει και θα έχομε ένα νέο φυτό.
Αν είναι καλοκαίρι σε κάποιο σημείο γης που επιλέγομε, πάνω σ' ένα «φύλλο» βάζομε μια πέτρα και το αφήνομε στην επιφάνεια του εδάφους σε οριζόντια θέση. Από το κάτω μέρος του «φύλλου», φύονται, μετά από λίγες ημέρες μικρές ρίζες. Τότε ενδείκνυται να το φυτέψομε στο χώμα, καθέτως, τουλάχιστον μέχρι την μέση και έτσι θα έχομε ένα νέον οργανισμό.
Ακόμα πολλαπλασιάζεται και με σπέρματα αλλά πολύ βραδέως.
Πως να καλιεργήσεις φραγκοσυκιές από τα φύλλα της
Τρόποι συλλογής
Πολλοί είναι οι τρόποι, με τους οποίους μπορεί κάποιος να μαζέψει τα φραγκόσυκα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς, αναφέρονται στα άτομα εκείνα, τα οποία δεν έχουν καμία εξοικείωση με το έμφορτο από αγκάθια αυτό φρούτο. Αλλά και οι πεπειραμένοι δεν υστερούν από μεθόδους συλλογής, χωρίς να παραβλέπουν την επιβαλλομένη προφύλαξη. Χαρακτηριστικώς αναφέρομε μερικούς απ' αυτούς.
α) Με τίναγμα. Οι πιο αδαείς προσπαθούν, πριν πιάσουν τα φραγκόσυκα για να τα κόψουν από τον βλαστό, να τινάξουν τα αγκάθια απ' αυτά. Δεν είναι σωστός τρόπος
β) Με καλύπτρα. Άλλος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσομε κάποιο μέσο, το οποίο δεν το διαπερνά το αγκάθι.
γ) Με γάντια. Μερικοί προκειμένου να συλλέξουν φραγκόσυκα. χρησιμοποιούν χοντρά υφασμάτινα γάντια.
δ) Με το χέρι. Ο πιο σίγουρος και χωρίς άλλες διαδικασίες τρόπος, είναι να τα μαζεύομε με γυμνό χέρι. Είναι πολύ εύκολος, όσο και αν φαίνεται επικίνδυνος και ανατριχιαστικός. Αυτό όμως προϋποθέτει μεγάλη πείρα.
ε) Με πρακτικά μέσα
Τι είναι η Scozzolatura;
Με απλά λόγια η Scozzolatura είναι μια τεχνική με την οποία εξαναγκάζουμε την μονόφορη φραγκοσυκιά, να παράγει όψιμα φραγκόσυκα που ωριμάζουν μετά τον Νοέμβριο.Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό στις συνθήκες της χώρας μας. Μπορεί να φυτευτεί σε όλα τα χώματα ακόμα και σε άγονα εδάφη αρκεί να μην κρατάνε πολύ υγρασία. Για την καλλιέργεια του προτιμότερα είναι τα μέσης σύστασης εδάφη (αμμοπηλώδη ή πηλοαμμώδη). Ευδοκιμεί σε θερμές και ηλιόλουστες περιοχές, με ήπιους χειμώνες, στις οποίες η μέση θερμοκρασία το χειμώνα είναι υψηλότερη από 10˚C και η ελάχιστη δεν πέφτει κάτω από τους 4˚C. Δεν αντέχει πολλές μέρες σε θερμοκρασίες κάτω από 0οC. Τελευταία γίνονται προσπάθειες για δημιουργία ποικιλιών που είναι πιο ανθεκτικές στο κρύο. Φυτεύεται σε ηλιόλουστα σημεία. Ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η συλλογή (χειρονακτικά ή μηχανικά) αλλά και τις απαιτήσεις της κάθε περιοχής, τα φυτά που μπορούν να φυτευτούν στο στρέμμα κυμαίνονται από 100–200, για τις ποικιλίες που καλλιεργούνται για τον καρπό τους και 200-600 για τις καλλιέργειες που προορίζονται για ζωοτροφή. Στις καλλιέργειες που συλλέγονται με μηχανικό τρόπο προτείνονται μέχρι 200 φυτά ανά στρέμμα και με 5 μέτρα αποστάσεις φύτευσης μεταξύ των γραμμών, ενώ μέσα στην γραμμή τα φυτά θα πρέπει να απέχουν 2-3 μέτρα. Μια μέση ετήσια παραγωγή αποδίδει περίπου 2-3 τόννοι καρπών ανά στρέμμα, ενώ σε αρδευόμενες καλλιέργειες αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι και 4 τόννους ανά στρέμμα. Η καλλιέργεια του φραγκόσυκου ξεκινάει να δίνει ικανοποιητική παραγωγή από το 3ο έτους, ενώ βρίσκεται σε πλήρη παραγωγή ύστερα από το 7οέτος. Μια καλλιέργεια φραγκοσυκιάς παραμένει παραγωγική για περισσότερα από 70 χρόνια.
Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται δύσκολα με σπέρματα, ευκολότερα όμως με μοσχεύματα, (αγενής γένεσης ή αγενής πολλαπλασιασμός), δηλαδή κομμάτια των φυλλοκλαδίων, που αφήνονται μερικές ημέρες στο ύπαιθρο και κατόπιν φυτεύονται.
Αν είναι χειμώνας, φυτεύομε ένα «φύλλο» (έτσι αποκαλούμεν κατά συγκατάβαση τον βλαστό, ενώ φύλλα είναι τα αγκάθια ) στο χώμα, σε τρόπο ώστε το μισό να είναι μέσα και το μισό έξω. Αυτό θα ριζώσει και θα έχομε ένα νέο φυτό.
Αν είναι καλοκαίρι σε κάποιο σημείο γης που επιλέγομε, πάνω σ' ένα «φύλλο» βάζομε μια πέτρα και το αφήνομε στην επιφάνεια του εδάφους σε οριζόντια θέση. Από το κάτω μέρος του «φύλλου», φύονται, μετά από λίγες ημέρες μικρές ρίζες. Τότε ενδείκνυται να το φυτέψομε στο χώμα, καθέτως, τουλάχιστον μέχρι την μέση και έτσι θα έχομε ένα νέον οργανισμό.
Ακόμα πολλαπλασιάζεται και με σπέρματα αλλά πολύ βραδέως.
Πως να καλιεργήσεις φραγκοσυκιές από τα φύλλα της
- 1. Ετοιμάστε μια υπερυψωμένη, καλά στραγγιζόμενη εύφορη περιοχή για φύτευση. (Δεν είναι απαραίτητο στα εδάφη μας)
- 2. Κόψτε τα φύλλα (τακάκια) από ενήλικα φυτά.
- 3. Αφήστε τα τουλάχιστον 4 ημέρες για να επουλωθούν πριν από τη φύτευση.
- 4. Ένα μόνο ολόκληρο φύλλο μπορεί να παράγει μέχρι και 50 φύλλα σε μία καλλιεργητική περίοδο.
- 5. Φυτέψετε το κάτω ένα τρίτο του φύλλου με τις επίπεδες πλευρές να αντιμετωπίζουν την Ανατολή και τη Δύση (ένας δικός μας λέει το αντίθετο). Πιέστε σταθερά το έδαφος γύρω από το φυτό για ταχύτερη ριζοβολία.
- 6. Μπορείτε να ποτίσετε, αλλά δεν είναι απαραίτητο.
- 7. Λιπάνετε όταν τα φυτά αρχίσουν να μεγαλώνουν. Μια εφαρμογή ενός τύπου, όπως 5-10-5 είναι επαρκής. (Δεν είναι απαραίτητο σε μας. Η ίδια η φραγκοσυκιά είναι πολύ καλό λίπασμα)
- 8. Ερευνήστε τις βοτανικές συνθήκες διαβίωσης στις οποίες μεγάλωσε ο κάκτος . Η αναπαραγωγή των συνθηκών αυτών καθώς και ο έλεγχος της θερμοκρασίας μαζί με τη στάγδην άρδευση μπορούν να παράγουν εξαιρετικά αποτελέσματα.
Βλαστοί
Οι βλαστοί (κορμός = το κεντρικό μέρος του φυτού απ’ το οποίο γίνονται οι διακλαδώσεις, αλλά και το γηραιότερο) της φραγκοσυκιάς είναι φυλλοειδώς πεπλατυσμένοι, ενώ στους κάκτους παρατηρούνται διαφοροποιήσεις σε σφαιρικούς ή κυλινδρικούς, στυλοειδείς ή αρθρωτούς, με πολλά φυλλοκλάδια. Έχουν σχήμα ελλειψοειδές, τριγωνικό ή άλλα παρόμοια και χρησιμεύουν ως αποθηκευτικοί χώροι. Περιέχουν μεγάλες ποσότητες νερού για να αντέχουν στις ξηρασίες.
Ομοιάζουν δηλαδή με σαρκώδη φύλλα, εξ ου και ο όρος βλαστοπαχύφυτα, αλλά είναι βλαστοί με λειτουργικές ιδιότητες φύλλων, μήκους 20 - 50 εκατοστών, πλάτους 10 - 20 εκατοστών και καλύπτονται από κηρώδες στρώμα. Αρχικώς είναι άκρως ευαίσθητοι, προοδευτικώς όμως αυξάνουν και τελικώς αποκτούν ινώδη (ξυλώδη) υπόσταση, για να καταλήξουν στον σχηματισμό του κορμού. Επίσης έχουν στην επιφάνειά τους πολλές και σκληρές ίνες, τα αγκάθια, κέντρα, ακίδες ή γλωχίνες. Ασκούν δε και την φωτοσυνθετικήν λειτουργία του φυτού.
Φύλλα
Η φραγκοσυκιά είναι άφυλλος ως δένδρο. Τα φύλλα της έχουν υποστεί «ισχυράν πήρωσιν» και έχουν μετατραπεί σε ακάνθας, ή φυλλακάνθας, όπως ευρίσκομε τον όρον στο «Περί φυτών ιστορίαι» έργο του αρχαίου Έλληνα βοτανολόγου Θεοφράστου Βιβλίο 6, Κεφ. 4, Παρ. 7, για άλλο φυτό. Είναι μικρά, βελονοειδή, εύπτωτα, σκληρά, μυτερά όργανα και επιτυγχάνουν δύο στόχους.
ΠΡΩΤΟΝ μειώνουν την διαπνοήν ώστε να μη χάνεται το αποταμιευμένο νερό, και
ΔΕΥΤΕΡΟΝ προστατεύουν από την επιδρομήν των φυτοφάγων ζώων.
Άνθη
Τα άνθη είναι μεγάλα και φύονται κατά κανόνα στην κορυφή των φυλλοκλαδίων, συνήθως των ανωτέρων ή εξωτερικών και πολύ σπανίως στα πλευρικά μέρη. Έχουν χρώμα ζωηρό κιτρινωπό, πορτοκαλί ή χρυσίζον. Ένας θαυμάσιος συνδυασμός που δίδει ιδιαίτερο τόνο κατά την περίοδο της ανθοφορίας στους χώρους όπου υπάρχουν συστοιχίες από φραγκοσυκιές.
Τα άνθη είναι μονήρη, δηλαδή βρίσκονται μεμονωμένα στον βλαστόν, αλλά πολλάκις και καθ’ ομάδας, ερμαφρόδιτα, (διγενή), κανονικά, ακτινόμορφα ή ζυγόμορφα ήτοι έχουν αμφίπλευρη συμμετρία και επίγυνα.
Η ωοθήκη είναι υποφυής, ήτοι βρίσκεται κάτω από το πεπλατυσμένο τμήμα
της βάσεως, μονόχωρος και δέχεται πολλές σπερματικές βλάστες (ωάρια).
Το περιάνθιο είναι διπλό και τα μέλη του βρίσκονται σε σπειροειδή διάταξη με μεταβατικές μορφές από σέπαλα σε πέταλα.
Τα σέπαλα και τα πέταλα δεν έχουν πλήρη διαφοροποίηση. Και τα δύο είναι πολυάριθμα, όρθια ή αποκλίνοντα.
Οι στήμονες (ανδρείον) είναι σπειροειδώς τοποθετημένοι ή ενίοτε καθ’ ομάδας.
Ο ύπερος (γυναικείον) είναι ένας και απαρτίζεται από τρία ή και περισσότερα καρπόφυλλα..
Τα πέταλα και τα σέπαλα με τα έντονα χρώματά τους και την γύρι προσελκύουν τα έντομα κι έτσι επιτυγχάνεται η επικονίαση στο φυτικό βασίλειο. Μένουν ανοικτά 36-48 ώρες για τον σκοπό αυτό.
Καρποί
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς έχει σχήμα απιοειδές, ωοειδές, ή υποσφαιρικό πεπλατυσμένο περί την κορυφή ένθα σχηματίζει βοθρίον. Είναι γεμάτος γλωχίνες (αγκάθια) στο περίβλημα, (επικάρπιο), φυόμενα καθ’ ομάδας σε μικρές αποστάσεις επί της επιφανείας του, καθώς και στην στεφάνη (κορυφή) του καρπού. Πρόκειται για ένα μέσο αυτοπροστασίας από τους εχθρούς.
Είναι σαρκώδης, κίτρινος ή κοκκινωπός, εδώδιμος. Έχει σάρκα γλυκιά, χρώματος πορτοκαλί έως υποκίτρινο στην αρχή της ωριμάνσεως και κοκκινωπό προς κοκκινόμαυρο κατά την υπερωρίμανση. Καταναλώνεται νωπός, αφού αποφλοιωθεί. Έχει γεύση ευχάριστη, γλυκιά, δροσιστική, εξαιρετικώς εύγευστη και εύχυμη. Επίσης ο καρπός είναι ραξ ή ράγα.
Eπιβίωση
Η φραγκοσυκιά, ζει σε αμμώδη, πετρώδη ξηρά ή άνυδρα εδάφη. Έχει δηλαδή ήθος άκρως ξηροφυτικόν.
Για τον σκοπό αυτό έχει δημιουργήσει ένα δικό της αμυντικό σύστημα, ώστε να δύναται να επιβιώνει και σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας. Η προσαρμογή της χαρακτηριστικώς στηρίζεται στα πιο κάτω.
α) Αποταμίευση νερού. Μαζί με τις θρεπτικές ουσίες η φραγκοσυκιά αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού μέσα στους ιστούς της, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται στον κορμό. Γι' αυτό η κατηγορία λέγεται παχύφυτα ή σαρκόφυτα.
Αποτέλεσμα της μεγάλης αποθήκευσης νερού στους ιστούς είναι η αρκετή εξόγκωση. Όταν τους κόψομε σε κάποιο σημείο ρέει νερό. Τα φυλλοκλάδια είναι οι δεξαμενές νερού της φραγκοσυκιάς.
Χωρίς νερό είναι αδύνατο να ζήσει άνθρωπος, ζώο ή φυτό, πέραν λίγων ωρών ή ημερών. Γι' αυτό όλα λαμβάνουν την σχετικήν πρόνοια.
β) Μείωση διαπνοής. Ο δεύτερος λόγος με τον οποίον εξασφαλίζει η φραγκοσυκιά την διαφύλαξη νερού είναι η μείωση της διαπνοής και αυτό επιτυγχάνεται με την «εξαφάνιση» των φύλλων. Από πλευράς μακροβιότητος, ζεί άνω από 200έτη.
Βοτανικές ποικιλίες της Φραγκοσυκιάς
Στο εξωτερικό
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Ynez»
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Maria»
Opuntia ficus - indica, variety « Lynwood»
Opuntia ficus - indica, variety « Robusta» (dinner platecactus)
Opuntia ficus - indica, variety « Burbanks Spineless»»
Στην Ελλάδα
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμφώνως με το Ινστιτούτο Υποτροπικών και Ελαίας, πλην όμως απαντώνται δεκάδες άλλες ουσιώδεις στον νησιωτικό χώρο, μη επισημασμένες.
Xρονικές στιγμές
Η συλλογή και ο καθαρισμός αποτελούν τα δύο πιο «ακανθώδη» εμπόδια, ώστε κάποιος να απολαύσει τα φραγκόσυκα. Προκειμένου να συλλέξομε φραγκόσυκα, είτε για επί τόπου κατανάλωση, είτε για μεταφορά στο σπίτι πρέπει να γνωρίζομε και εφαρμόζομε τους παρακάτω βασικούς κανόνες.
α) Πριν την ανατολή του ηλίου. Και αυτό για τον εξής κύριο λόγο. Το πρωί, τα αγκάθια του καρπού από την νυκτερινή υγρασία, έχουν κάποια χαλαρότητα. Δεν είναι σκληρά, χωρίς αυτό να αποκλείει τον άμεσο κίνδυνο να εισχωρήσουν στα χέρια, αν τα πιάσομε χωρίς προφύλαξη.
β) Μετά την δύση του ηλίου. Αυτό είναι πιο σχετικό από την προηγουμένη περίπτωση.
γ) Να υπάρχει άπνοια. Εκτός από τον ήλιο, στην σκλήρυνση των αγκαθιών, από την νυκτερινή ελαστικότητα, συντελεί και ο αέρας.
Ομοιάζουν δηλαδή με σαρκώδη φύλλα, εξ ου και ο όρος βλαστοπαχύφυτα, αλλά είναι βλαστοί με λειτουργικές ιδιότητες φύλλων, μήκους 20 - 50 εκατοστών, πλάτους 10 - 20 εκατοστών και καλύπτονται από κηρώδες στρώμα. Αρχικώς είναι άκρως ευαίσθητοι, προοδευτικώς όμως αυξάνουν και τελικώς αποκτούν ινώδη (ξυλώδη) υπόσταση, για να καταλήξουν στον σχηματισμό του κορμού. Επίσης έχουν στην επιφάνειά τους πολλές και σκληρές ίνες, τα αγκάθια, κέντρα, ακίδες ή γλωχίνες. Ασκούν δε και την φωτοσυνθετικήν λειτουργία του φυτού.
Φύλλα
Η φραγκοσυκιά είναι άφυλλος ως δένδρο. Τα φύλλα της έχουν υποστεί «ισχυράν πήρωσιν» και έχουν μετατραπεί σε ακάνθας, ή φυλλακάνθας, όπως ευρίσκομε τον όρον στο «Περί φυτών ιστορίαι» έργο του αρχαίου Έλληνα βοτανολόγου Θεοφράστου Βιβλίο 6, Κεφ. 4, Παρ. 7, για άλλο φυτό. Είναι μικρά, βελονοειδή, εύπτωτα, σκληρά, μυτερά όργανα και επιτυγχάνουν δύο στόχους.
ΠΡΩΤΟΝ μειώνουν την διαπνοήν ώστε να μη χάνεται το αποταμιευμένο νερό, και
ΔΕΥΤΕΡΟΝ προστατεύουν από την επιδρομήν των φυτοφάγων ζώων.
Άνθη
Τα άνθη είναι μεγάλα και φύονται κατά κανόνα στην κορυφή των φυλλοκλαδίων, συνήθως των ανωτέρων ή εξωτερικών και πολύ σπανίως στα πλευρικά μέρη. Έχουν χρώμα ζωηρό κιτρινωπό, πορτοκαλί ή χρυσίζον. Ένας θαυμάσιος συνδυασμός που δίδει ιδιαίτερο τόνο κατά την περίοδο της ανθοφορίας στους χώρους όπου υπάρχουν συστοιχίες από φραγκοσυκιές.
Τα άνθη είναι μονήρη, δηλαδή βρίσκονται μεμονωμένα στον βλαστόν, αλλά πολλάκις και καθ’ ομάδας, ερμαφρόδιτα, (διγενή), κανονικά, ακτινόμορφα ή ζυγόμορφα ήτοι έχουν αμφίπλευρη συμμετρία και επίγυνα.
Η ωοθήκη είναι υποφυής, ήτοι βρίσκεται κάτω από το πεπλατυσμένο τμήμα
της βάσεως, μονόχωρος και δέχεται πολλές σπερματικές βλάστες (ωάρια).
Το περιάνθιο είναι διπλό και τα μέλη του βρίσκονται σε σπειροειδή διάταξη με μεταβατικές μορφές από σέπαλα σε πέταλα.
Τα σέπαλα και τα πέταλα δεν έχουν πλήρη διαφοροποίηση. Και τα δύο είναι πολυάριθμα, όρθια ή αποκλίνοντα.
Οι στήμονες (ανδρείον) είναι σπειροειδώς τοποθετημένοι ή ενίοτε καθ’ ομάδας.
Ο ύπερος (γυναικείον) είναι ένας και απαρτίζεται από τρία ή και περισσότερα καρπόφυλλα..
Τα πέταλα και τα σέπαλα με τα έντονα χρώματά τους και την γύρι προσελκύουν τα έντομα κι έτσι επιτυγχάνεται η επικονίαση στο φυτικό βασίλειο. Μένουν ανοικτά 36-48 ώρες για τον σκοπό αυτό.
Ο καρπός της φραγκοσυκιάς έχει σχήμα απιοειδές, ωοειδές, ή υποσφαιρικό πεπλατυσμένο περί την κορυφή ένθα σχηματίζει βοθρίον. Είναι γεμάτος γλωχίνες (αγκάθια) στο περίβλημα, (επικάρπιο), φυόμενα καθ’ ομάδας σε μικρές αποστάσεις επί της επιφανείας του, καθώς και στην στεφάνη (κορυφή) του καρπού. Πρόκειται για ένα μέσο αυτοπροστασίας από τους εχθρούς.
Είναι σαρκώδης, κίτρινος ή κοκκινωπός, εδώδιμος. Έχει σάρκα γλυκιά, χρώματος πορτοκαλί έως υποκίτρινο στην αρχή της ωριμάνσεως και κοκκινωπό προς κοκκινόμαυρο κατά την υπερωρίμανση. Καταναλώνεται νωπός, αφού αποφλοιωθεί. Έχει γεύση ευχάριστη, γλυκιά, δροσιστική, εξαιρετικώς εύγευστη και εύχυμη. Επίσης ο καρπός είναι ραξ ή ράγα.
Eπιβίωση
Η φραγκοσυκιά, ζει σε αμμώδη, πετρώδη ξηρά ή άνυδρα εδάφη. Έχει δηλαδή ήθος άκρως ξηροφυτικόν.
Για τον σκοπό αυτό έχει δημιουργήσει ένα δικό της αμυντικό σύστημα, ώστε να δύναται να επιβιώνει και σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας. Η προσαρμογή της χαρακτηριστικώς στηρίζεται στα πιο κάτω.
α) Αποταμίευση νερού. Μαζί με τις θρεπτικές ουσίες η φραγκοσυκιά αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού μέσα στους ιστούς της, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται στον κορμό. Γι' αυτό η κατηγορία λέγεται παχύφυτα ή σαρκόφυτα.
Αποτέλεσμα της μεγάλης αποθήκευσης νερού στους ιστούς είναι η αρκετή εξόγκωση. Όταν τους κόψομε σε κάποιο σημείο ρέει νερό. Τα φυλλοκλάδια είναι οι δεξαμενές νερού της φραγκοσυκιάς.
Χωρίς νερό είναι αδύνατο να ζήσει άνθρωπος, ζώο ή φυτό, πέραν λίγων ωρών ή ημερών. Γι' αυτό όλα λαμβάνουν την σχετικήν πρόνοια.
β) Μείωση διαπνοής. Ο δεύτερος λόγος με τον οποίον εξασφαλίζει η φραγκοσυκιά την διαφύλαξη νερού είναι η μείωση της διαπνοής και αυτό επιτυγχάνεται με την «εξαφάνιση» των φύλλων. Από πλευράς μακροβιότητος, ζεί άνω από 200έτη.
Βοτανικές ποικιλίες της Φραγκοσυκιάς
Στο εξωτερικό
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Ynez»
Opuntia ficus - indica, variety « Santa Maria»
Opuntia ficus - indica, variety « Lynwood»
Opuntia ficus - indica, variety « Robusta» (dinner platecactus)
Opuntia ficus - indica, variety « Burbanks Spineless»»
Στην Ελλάδα
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμφώνως με το Ινστιτούτο Υποτροπικών και Ελαίας, πλην όμως απαντώνται δεκάδες άλλες ουσιώδεις στον νησιωτικό χώρο, μη επισημασμένες.
Xρονικές στιγμές
Η συλλογή και ο καθαρισμός αποτελούν τα δύο πιο «ακανθώδη» εμπόδια, ώστε κάποιος να απολαύσει τα φραγκόσυκα. Προκειμένου να συλλέξομε φραγκόσυκα, είτε για επί τόπου κατανάλωση, είτε για μεταφορά στο σπίτι πρέπει να γνωρίζομε και εφαρμόζομε τους παρακάτω βασικούς κανόνες.
α) Πριν την ανατολή του ηλίου. Και αυτό για τον εξής κύριο λόγο. Το πρωί, τα αγκάθια του καρπού από την νυκτερινή υγρασία, έχουν κάποια χαλαρότητα. Δεν είναι σκληρά, χωρίς αυτό να αποκλείει τον άμεσο κίνδυνο να εισχωρήσουν στα χέρια, αν τα πιάσομε χωρίς προφύλαξη.
β) Μετά την δύση του ηλίου. Αυτό είναι πιο σχετικό από την προηγουμένη περίπτωση.
γ) Να υπάρχει άπνοια. Εκτός από τον ήλιο, στην σκλήρυνση των αγκαθιών, από την νυκτερινή ελαστικότητα, συντελεί και ο αέρας.
Πολλοί είναι οι τρόποι, με τους οποίους μπορεί κάποιος να μαζέψει τα φραγκόσυκα. Οι περισσότεροι απ' αυτούς, αναφέρονται στα άτομα εκείνα, τα οποία δεν έχουν καμία εξοικείωση με το έμφορτο από αγκάθια αυτό φρούτο. Αλλά και οι πεπειραμένοι δεν υστερούν από μεθόδους συλλογής, χωρίς να παραβλέπουν την επιβαλλομένη προφύλαξη. Χαρακτηριστικώς αναφέρομε μερικούς απ' αυτούς.
α) Με τίναγμα. Οι πιο αδαείς προσπαθούν, πριν πιάσουν τα φραγκόσυκα για να τα κόψουν από τον βλαστό, να τινάξουν τα αγκάθια απ' αυτά. Δεν είναι σωστός τρόπος
β) Με καλύπτρα. Άλλος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσομε κάποιο μέσο, το οποίο δεν το διαπερνά το αγκάθι.
γ) Με γάντια. Μερικοί προκειμένου να συλλέξουν φραγκόσυκα. χρησιμοποιούν χοντρά υφασμάτινα γάντια.
δ) Με το χέρι. Ο πιο σίγουρος και χωρίς άλλες διαδικασίες τρόπος, είναι να τα μαζεύομε με γυμνό χέρι. Είναι πολύ εύκολος, όσο και αν φαίνεται επικίνδυνος και ανατριχιαστικός. Αυτό όμως προϋποθέτει μεγάλη πείρα.
ε) Με πρακτικά μέσα
Αυτά τα φραγκόσυκα είναι μεγαλύτερα, νοστιμότερα και με λιγότερα κουκούτσια από τα Αυγουστιάτικα. Στην Σικελία τα λένε Bastardoni, στην Καλαβρία τα λένε "Χριστουγεννιάτικα". Έτσι οι παραγωγοί έχουν διαθέσιμο προϊόν σε περιόδους που μπορούν να πετύχουν πολύ καλύτερες τιμές.
Υπ'όψιν ότι οι Ιταλοί έχουν κατοχυρώσει Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης για τα φραγκόσυκα που παράγουν γύρω από το ηφαίστειο της Αίτνας με το όνομα "Ficodindia del Etna" όπως μπορείτε να δείτε στο επισυναπτόμενο αρχείο στο τέλος της σελίδας η στον σύνδεσμο fragkosyka_aitnas_pop.pdf.
Το βίντεο που ακολουθεί δείχνει αυτή την τεχνική που ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία όταν ένας αγρότης έκοψε τα φραγκόσυκα του γείτονα του αμέσως μετά την ανθοφορία για να τον καταστρέψει και με έκπληξη είδε να ανθοφορούν και να καρποφορούν ξανά οι φραγκοσυκιές του γείτονα.
"Μπορεί να χρειαστούν 2 η και τρία χρόνια συνεχόμενης Scozzolatura πριν αρχίσει να αποδίδει"
Καθάρισμα
Το δυσκολότερο πρόβλημα για να απολαύσει κάποιος τα φραγκόσυκα είναι ο καθαρισμός.
- Κρατάμε σταθερό το φραγκόσυκο είτε σε μια οριζόντια επιφάνεια με ένα πιρούνι (κλασική μέθοδος αλλά μικρής απόδοσης) είτε με το χέρι (λεπτομέρειες παρακάτω)
- Κόβουμε τις δύο άκρες
- Κάνουμε μια τομή από την μια άκρη στην άλλη και σε βάθος όσο και η φλούδα
- Ξετυλίγουμε την φλούδα και παίρνουμε το φραγκόσυκο
- Βάζουμε τα φραγκόσυκα στο νερό για να μαλακώσουν τα αγκάθια
- Φοράμε γάντια μιας χρήσης
- Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία όπως πριν
Άλλοι Τρόποι καθαρισμού
Το μυστικό για να καθαριστεί το φραγκόσυκο από τον τόσο οπλισμένο με αγκάθια φλοιό είναι απλό. Επιτυγχάνεται με τρεις τομές επί του καρπού. Οι δύο στα άκρα και είναι βαθειές και η τρίτη ενώνει τις δύο προηγούμενες και είναι ρηχή, όσο το πάχος του φλοιού.
Με τις τρεις αυτές μαχαιριές γίνεται εφικτό το εξής:
Το φραγκόσυκο έχει σχήμα αυγοειδές. Με τις τομές Α' και Β' επιτυγχάνομε να μετατρέψομε το αυγοειδές σχήμα σε κυλινδρικό. Η τομή Γ' τέμνει καθέτως τον φλοιό, ο οποίος με απλό τράβηγμα, αποχωρίζεται του καρπού.
Οι αριθμοί υποδηλώνουν την σειρά των τομών. Μετά τις τρεις τομές, απομακρύνομε πλευρικώς τον φλοιό και αποκαλύπτεται ο καρπός ο οποίος αφαιρείται με το χέρι (ή το πιρούνι) ή ακόμα εισάγεται στο στόμα απ’ ευθείας χωρίς την χρήση χειρός, από τους πεπειραμένους.
Μεταφορά – Διατήρηση
Ρακή (Τεκίλα) από φραγκόσυκα
Οικονομικά οφέλη
Τα οικονομικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από την εκμετάλλευση της φραγκοσυκιάς είναι πάρα πολλά. Δυστυχώς εμείς οι Έλληνες δεν τα έχομε υπ’ όψη και γι’ αυτό αφήνομε ανεκμετάλλευτη μία τόσο προσοδοφόρα πηγή.
Οι καρποί είναι εκμεταλλεύσιμο προϊόν. Οι εξαγωγές από τα κράτη που καλλιεργούν την φραγκοσυκιά είναι μεγάλες, αλλά και από παράγωγα επεξεργασίας των καρπών προκύπτουν άφθονα προϊόντα. Γλυκά, μαρμελάδες, ποτά.
Τα «φύλλα »επίσης είναι μεγάλη πηγή εσόδων για τους καλλιεργητές, αφού τα εμπορεύονται προς παραγωγή ζωοτροφών.
Στην Αμερική και σε χώρες της Μεσογείου έχουν τεράστιες εκτάσεις για καλλιέργεια φραγκοσυκιάς προς παραγωγή κτηνοτροφής.
Τέξας, Αριζόνα, Ν. Καλιφορνία, Μεξικό απ’ όπου οι αποδώσεις είναι 3- 13 τόννους «φύλλα» το στρέμμα. ενώ σε επιμελημένες καλλιέργειες εγγίζει τους 30 τόννους το στρέμμα.
Στην Βραζιλία οι εκτάσεις με φραγκοσυκιές για κτηνοτροφές είναι περίπου 3.000.000 στρέμματα.
Στην Σαρδηνία σε ημιεντατική καλλιέργεια οι αποδώσεις είναι 6 τόννοι το στρέμμα.
Στην Σικελία φτάνουν το 1.000.000 στρέμματα, στην Τύνιδα 80.000 στρέμματα και σ’ άλλες χώρες ανάλογες εκτάσεις.
Τόσο η φραγκοσυκιά όσο και οι καρποί, αλλά και τα άνθη της έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες παθήσεις του ανθρωπίνου οργανισμού. Είναι από τα λίγα φυτά που χρησιμοποιούνται όλα τα μέλη τους και επιπροσθέτως είναι προληπτικό και θεραπευτικό ίαμα.
Η χρήση των καρπών αφ’ εαυτής δημιουργεί ευνοϊκές καταστάσεις για το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, αλλά και σε περίπτωση παρουσιάσεως κάποιας νόσου, πάλιν επενεργεί δραστικά.
Η αγροτο-βιομηχανική αξιοποίηση της φραγκοσυκιάς
Ο Οργανισμός Τροφίμων του ΟΗΕ FAO http://www.fao.org, θεωρεί την φραγκοσυκιά πολύ σημαντική για την ανθρωπότητα αφού, ανάμεσα στα άλλα, μπορεί να ταΐσει ανθρώπους και ζώα, λειτουργεί ευεργετικά στο περιβάλλον σαν αποθήκη νερού και CO2, συμβάλλει στην απο-ερημοποίηση του πλανήτη ενώ μπορεί να καλλιεργηθεί σε άνυδρες η ημιάνυδρες περιοχές που άλλες καλλιέργειες δεν επιβιώνουν.
Ανάμεσα στις πολλές δημοσιεύσεις βρίσκουμε και ένα κείμενο του 2004 που μεταφράστηκε στα Αγγλικά το 2013 για την καλλιέργεια - συγκομιδή - αποθήκευση - επεξεργασία - χρήσεις και άλλες χρήσιμες πληροφορίες για τις ιδιότητες και την αξιοποίηση των φραγκόσυκων. Το κείμενο έχει τίτλο "Agro-industrial utilization of cactus pears" δηλαδή "Η αγροτο-βιομηχανική αξιοποίηση της φραγκοσυκιάς". Θα το βρείτε σε αυτό το link: http://www.fao.org/docrep/019/a0534e/a0534e.pdf και εδώ, στα Αγγλικά δυστυχώς.
Επειδή το κείμενο συμπυκνώνει τις γνώσεις από μια πλούσια βιβλιογραφία και δίνει κατευθύνσεις από το στήσιμο μιας καλλιέργειας μέχρι και το στήσιμο μικρών επιχειρήσεων, θα προσπαθήσουμε να το μεταφράσουμε και να το δημοσιεύσουμε εδώ. Ζητούνται εθελοντές μεταφραστές!
Παραπομπές ( https://el.wikipedia.org/ )
https://el.wikipedia.org/
Το μυστικό για να καθαριστεί το φραγκόσυκο από τον τόσο οπλισμένο με αγκάθια φλοιό είναι απλό. Επιτυγχάνεται με τρεις τομές επί του καρπού. Οι δύο στα άκρα και είναι βαθειές και η τρίτη ενώνει τις δύο προηγούμενες και είναι ρηχή, όσο το πάχος του φλοιού.
Το φραγκόσυκο έχει σχήμα αυγοειδές. Με τις τομές Α' και Β' επιτυγχάνομε να μετατρέψομε το αυγοειδές σχήμα σε κυλινδρικό. Η τομή Γ' τέμνει καθέτως τον φλοιό, ο οποίος με απλό τράβηγμα, αποχωρίζεται του καρπού.
Σχηματική παράσταση χρησιμοποιήσεως πιρουνιού και μαχαιριού.
Οι αριθμοί υποδηλώνουν την σειρά των τομών. Μετά τις τρεις τομές, απομακρύνομε πλευρικώς τον φλοιό και αποκαλύπτεται ο καρπός ο οποίος αφαιρείται με το χέρι (ή το πιρούνι) ή ακόμα εισάγεται στο στόμα απ’ ευθείας χωρίς την χρήση χειρός, από τους πεπειραμένους.
Όταν συλλέγομε φραγκόσυκα και θέλομε να τα μεταφέρομεν, πρέπει να προσέχομεν, α) να μη τα πετάμε από ψηλά, β) να μη πιέζομε τον καρπό κατά την συλλογή και γ) να μη προκαλείται άνοιγμα στο κάτω μέρος του καρπού κατά την απόσχιση από τον βλαστό. Διατηρούνται καθαρισμένα στο ψυγείο ή ακαθάριστα σε σκιερό μέρος όχι πέραν της εβδομάδος.
Άλλες Πληροφορίες για το φραγκόσυκο
Άλλες Πληροφορίες για το φραγκόσυκο
Πρόκειται για ένα πολύχρηστο πλην άγνωστο στους πολλούς δένδρο, για τον ΄Ανθρωπο, την Γεωργία, την Κτηνοτροφία, το Περιβάλλον, το Μέλλον. Αυτοί είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους έχει εστιασθεί η σπουδαιότητα της φραγκοσυκιάς στο εν λόγω βιβλίο.
Η φραγκοσυκιά είναι πολλαπλώς χρήσιμη στον άνθρωπο, τόσο για τους καρπούς της όσο και για τα «φύλλα» της.
Τα φραγκόσυκα προσφέρονται ως :
Πρωινό: Λίγοι καρποί το πρωί είναι αρκετοί να μας συγκρατήσουν από την πείνα μέχρι το μεσημέρι, αλλά και να τονώσουν τον οργανισμό.
Χωνευτικό: Σε περιπτώσεις φορτώσεως του στομάχου από πλεονεκτική πολυφαγία, ένα ή δύο φραγκόσυκα ενεργούν ως το καλλίτερο χωνευτικό.
Καθαρτικό: Οι καρποί καθαρίζουν το πεπτικό σύστημα πλήρως αλλά και το ουροποιητικό, νεφρούς κλπ.
Δροσιστικό: Είναι ένα θαυμάσιο, εύγευστο αλλά και εξαιρετικά δροσιστικό φρούτο τις ζεστές ιδίως ημέρες του καλοκαιριού.
Θρεπτικές ιδιότητες: Είναι εξαιρετικά θρεπτικό, αφού περιέχει, βιταμίνη C σε μεγάλη ποσότητα και A σε μικρότερη, αμινοξέα, σίδηρο, κάλλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, νάτριο και άλλα.
Οι καρποί μετατρέπονται σε: γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, και ποτό με μετουσίωση ή απόσταξη. Μας δίδουν επίσης οινόπνευμα και εκλεκτή ρακή .
Εκμετάλλευση: Η συστηματική καλλιέργεια και εμπορία των καρπών της φραγκοσυκιάς, είναι διαδεδομένη στις χώρες της Αμερικής και στις παράλιες της λεκάνης της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα δεν έχει ουδεμία καλλιέργεια, παρά το ότι φύεται σε μεγάλες εκτάσεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να τρώμε πολλά σε κάθε περίπτωση, διότι προκαλούν δυσκοιλιότητα.
Τα «φύλλα» χρησιμεύουν ως:
Τονωτικά στην καρδιά λόγω της ουσίας κακτίνη που περιέχουν.
Αντίδοτο κατά της μέθης. Απομακρύνουν πονοκεφάλους, ναυτία ξηροστομία και άλλα. Η χρήση γίνεται από τους μεθυσμένους, αφού φυσικά θα τους τα προσφέρει κάποιος ως φάρμακο και τα έχει επεξεργασθεί δεόντως.
Στην μαγειρική τα φύλλα παράγουν δεκάδες φαγητά με κρέας και λαχανικά για τον άνθρωπο, κάτι που φαίνεται σαν παράδοξο, αλλά είναι πραγματικότητα και μάλιστα ουσιαστική, για εκατομμύρια ανθρώπους πλην Ελλήνων!!
Επίσης γίνονται σαλάτες, επιδόρπια, μεζέδες ακόμη και ψωμί.
Τα «φύλλα» της φραγκοσυκιάς δεν έχουν καμμία απολύτως τοξικότητα κι έτσι πρέπει να τα συνηθίσομε ως γεύμα.
Πρωινό: Λίγοι καρποί το πρωί είναι αρκετοί να μας συγκρατήσουν από την πείνα μέχρι το μεσημέρι, αλλά και να τονώσουν τον οργανισμό.
Χωνευτικό: Σε περιπτώσεις φορτώσεως του στομάχου από πλεονεκτική πολυφαγία, ένα ή δύο φραγκόσυκα ενεργούν ως το καλλίτερο χωνευτικό.
Καθαρτικό: Οι καρποί καθαρίζουν το πεπτικό σύστημα πλήρως αλλά και το ουροποιητικό, νεφρούς κλπ.
Δροσιστικό: Είναι ένα θαυμάσιο, εύγευστο αλλά και εξαιρετικά δροσιστικό φρούτο τις ζεστές ιδίως ημέρες του καλοκαιριού.
Θρεπτικές ιδιότητες: Είναι εξαιρετικά θρεπτικό, αφού περιέχει, βιταμίνη C σε μεγάλη ποσότητα και A σε μικρότερη, αμινοξέα, σίδηρο, κάλλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, νάτριο και άλλα.
Οι καρποί μετατρέπονται σε: γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες, και ποτό με μετουσίωση ή απόσταξη. Μας δίδουν επίσης οινόπνευμα και εκλεκτή ρακή .
Εκμετάλλευση: Η συστηματική καλλιέργεια και εμπορία των καρπών της φραγκοσυκιάς, είναι διαδεδομένη στις χώρες της Αμερικής και στις παράλιες της λεκάνης της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα δεν έχει ουδεμία καλλιέργεια, παρά το ότι φύεται σε μεγάλες εκτάσεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να τρώμε πολλά σε κάθε περίπτωση, διότι προκαλούν δυσκοιλιότητα.
Τα «φύλλα» χρησιμεύουν ως:
Τονωτικά στην καρδιά λόγω της ουσίας κακτίνη που περιέχουν.
Αντίδοτο κατά της μέθης. Απομακρύνουν πονοκεφάλους, ναυτία ξηροστομία και άλλα. Η χρήση γίνεται από τους μεθυσμένους, αφού φυσικά θα τους τα προσφέρει κάποιος ως φάρμακο και τα έχει επεξεργασθεί δεόντως.
Στην μαγειρική τα φύλλα παράγουν δεκάδες φαγητά με κρέας και λαχανικά για τον άνθρωπο, κάτι που φαίνεται σαν παράδοξο, αλλά είναι πραγματικότητα και μάλιστα ουσιαστική, για εκατομμύρια ανθρώπους πλην Ελλήνων!!
Επίσης γίνονται σαλάτες, επιδόρπια, μεζέδες ακόμη και ψωμί.
Τα «φύλλα» της φραγκοσυκιάς δεν έχουν καμμία απολύτως τοξικότητα κι έτσι πρέπει να τα συνηθίσομε ως γεύμα.
Ρακή (Τεκίλα) από φραγκόσυκα
Οικονομικά οφέλη
Τα οικονομικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από την εκμετάλλευση της φραγκοσυκιάς είναι πάρα πολλά. Δυστυχώς εμείς οι Έλληνες δεν τα έχομε υπ’ όψη και γι’ αυτό αφήνομε ανεκμετάλλευτη μία τόσο προσοδοφόρα πηγή.
Οι καρποί είναι εκμεταλλεύσιμο προϊόν. Οι εξαγωγές από τα κράτη που καλλιεργούν την φραγκοσυκιά είναι μεγάλες, αλλά και από παράγωγα επεξεργασίας των καρπών προκύπτουν άφθονα προϊόντα. Γλυκά, μαρμελάδες, ποτά.
Τα «φύλλα »επίσης είναι μεγάλη πηγή εσόδων για τους καλλιεργητές, αφού τα εμπορεύονται προς παραγωγή ζωοτροφών.
Στην Αμερική και σε χώρες της Μεσογείου έχουν τεράστιες εκτάσεις για καλλιέργεια φραγκοσυκιάς προς παραγωγή κτηνοτροφής.
Τέξας, Αριζόνα, Ν. Καλιφορνία, Μεξικό απ’ όπου οι αποδώσεις είναι 3- 13 τόννους «φύλλα» το στρέμμα. ενώ σε επιμελημένες καλλιέργειες εγγίζει τους 30 τόννους το στρέμμα.
Στην Βραζιλία οι εκτάσεις με φραγκοσυκιές για κτηνοτροφές είναι περίπου 3.000.000 στρέμματα.
Στην Σαρδηνία σε ημιεντατική καλλιέργεια οι αποδώσεις είναι 6 τόννοι το στρέμμα.
Στην Σικελία φτάνουν το 1.000.000 στρέμματα, στην Τύνιδα 80.000 στρέμματα και σ’ άλλες χώρες ανάλογες εκτάσεις.
Τόσο η φραγκοσυκιά όσο και οι καρποί, αλλά και τα άνθη της έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες παθήσεις του ανθρωπίνου οργανισμού. Είναι από τα λίγα φυτά που χρησιμοποιούνται όλα τα μέλη τους και επιπροσθέτως είναι προληπτικό και θεραπευτικό ίαμα.
Η χρήση των καρπών αφ’ εαυτής δημιουργεί ευνοϊκές καταστάσεις για το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, αλλά και σε περίπτωση παρουσιάσεως κάποιας νόσου, πάλιν επενεργεί δραστικά.
Φαρμακευτική χρήση
Οι ασθένειες τις οποίες «καταμάχονται» τα μέλη της φραγκοσυκιάς είναι ενδεικτικώς πιο κάτω.
Ως κατάπλασμα για την θεραπεία φλεγμονωδών αποστημάτων, την διόγκωση του σπληνός, την ελονοσία, τους μώλωπες και την περιποίηση των τραυμάτων. Το χρησιμοποιούν εκατονταετίες τώρα Αμερικανοί και Μεξικανοί. Ήταν και παραμένει ένα σπουδαίο Αντιφλεγμονώδες.
Για την θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας και της παχυσαρκίας.
Κατά του σακχαρώδους διαβήτη. Έχουν γίνει εκτενείς πανεπιστημιακές έρευνες στην Αμερική καθώς και σε άλλες χώρες.
Κατά της υπερτροφίας του προστάτου
Κατά της χοληστερόλης
Κατά της φλεβίτιδος
Κατά πνευμονικών παθήσεων
Πιθανός παράγοντας για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών καρκίνου (στήθους, προστάτου, στομάχου, πνευμόνων, παγκρέατος) λόγω των φλαβονοειδών συστατικών που περιέχουν
Δυναμωτικό στο ανοσοποιητικό σύστημα
Τα άνθη και τα κλαδώδια («φύλλα») χρησιμοποιούνται ως διουρητικά, αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊακά, αιμολυτικά, καθώς για καταπολέμηση της ψαμμιάσεως, ήτοι άμμου στα νεφρά, και της νεφρίτιδος!
Πρέπει να επισημανθούν ορισμένα ευεργετικά προτερήματα της φραγκοσυκιάς και σε κάποια στιγμή να προβληματίσουν όλους. Αυτήν την στιγμή που η φραγκοσυκιά στην μισή χώρα μας είναι άγνωστη και στην υπόλοιπη περιφρονημένη, είναι ευνόητο πως χρειάζεται τιτάνιος αγώνας να αναληφθεί πρωτοβουλία εξαπλώσεως της φραγκοσυκιάς. Και επειδή «καιροί ου μενετοί», προβαίνομεν στις προτάσεις μας και αναμένομεν τις θέσεις των αρμοδίων, αλλά και των ιδιωτών.
Προστασία του περιβάλλοντος
Πολλές χώρες έχουν την φραγκοσυκιά σε πρώτη προτεραιότητα. Στην Ελλάδα υπάρχει γενική άγνοια γύρω από το φυτό παρ’ όλο που πρόκειται:
Για φυτό αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό
Ως ανάχωμα σε επικλινή μέρη και βουνοπλαγιές.
Γιατί σκεπάζει τα γυμνά βουνά και αντέχει πολύ στην ξηρασία.
Γιατί δεν χρειάζεται καθόλου κόπο και έξοδα στην καλλιέργεια, ώστε να δώσει τους νόστιμους καρπούς της.
Δεν χρειάζεται νερό.
Είναι εστία πρασίνου σε ερημικά μέρη
Είναι Αντιπυρικό φράγμα
Μετά τις πυρκαγιές σαν πρώτα μέτρα κατά των πλημμυρών, κατασκευάζονται κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα όπως συγκρατηθούν όσο το δυνατό περισσότερες φερτές ύλες και όμβρια ύδατα. Αλλά και να προφυλαχθούν κατοικίες στις υπωρείες των βουνοπλαγιών, από τυχόν κατολισθήσεις.
Σημαντικότατη και άκρως αποτελεσματική προσφορά σ’ αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η ύπαρξη της φραγκοσυκιάς. Όπου υπάρχει σε συστοιχίες συγκρατεί και τα νερά και τις πέτρες και τις λάσπες, αλλά δίδει σιγουριά σε χωριά που βρίσκονται σε επικλινή μέρη.
Για τον λόγο αυτό ας εξετασθεί η περίπτωση φυτέματος φραγκοσυκιάς σε επικλινείς και γυμνές πλαγιές, αλλά και η πρόσθετη ιδιότητά της ως αντιπυρική ζώνη. Αν διανοιγούν ανάλογες ζώνες εντός των δασών και στις άκρες αυτών άμφω φυτευτούν φραγκοσυκιές, ο κίνδυνος μεταδόσεως της πυρκαγιάς περιορίζεται αισθητώς.
Γι’ αυτό«Φυτέψετε φραγκοσυκιές το πλέον αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό φυτό»
Η πρότασή μας αυτή έχει σκοπό να δοθεί όσο το δυνατό πιο μεγάλη ενημέρωση για το θέμα, ώστε η φραγκοσυκιά να εξαπλωθεί ευρύτατα στην χερσαία και νησιωτική Ελλάδα, όπου αυτό είναι εφικτό.
Το φυτό του μέλλοντος
Εκτός από την μεγίστη προστασία του περιβάλλοντος και την διαρκή πράσινη εικόνα στα ξηρά και άνυδρα τοπία, η Φραγκοσυκιά έχει και ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα.
Είναι το φυτό του μέλλοντος. Λόγω των ραγδαίων κλιματικών αλλαγών, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ, όταν πολλά άλλα θα έχουν εξαφανισθεί από το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι ειδικοί επιστήμονες προβλέπουν πως αν δεν ανατραπεί ο επικίνδυνος ρυθμός του θερμοκηπίου, μέσα στα προσεχή 30 χρόνια θα έχει ερημοποιηθεί το (80%) της υπαίθρου στην Ανατολική Μεσόγειο!! Από την πλευράν αυτήν η φραγκοσυκιά λόγω της ανθεκτικότητάς στην ξηρασία θα αποτρέψει την πλήρη ερημοποίηση και θα αποτελέσει ανάχωμα στο δυσάρεστο αυτό φαινόμενο. Πρέπει όμως από τώρα να λάβομε τα μέτρα μας, γιατί όταν την αναζητήσομε ως τροφή και φρούτο ίσως είναι πολύ αργά!!
Γι’ αυτό ας την συνηθίσομε από τώρα και ας φυτέψομε παντού φραγκοσυκιές.
Για την γεωργία
Ο χώρος που χρειάζεται για να αναπτυχθεί δεν πρέπει να είναι καμιά γόνιμη πεδιάδα οπότε θα ήταν σε βάρος άλλων καλλιεργειών, αλλά κάποιο άγονο και ξεχασμένο μέρος, είτε ιδιοκτήτου εκτάσεως, είτε δημοσίας.
Σε όμοιες περιπτώσεις, θα είχαμε ευρεία έκταση θαμνώδους δάσους και καταπράσινη περιοχή όλες τις εποχές του χρόνου, ακόμα και κατά τις πλέον ανύδρους περιόδους.
«Φαλακροί» λοφίσκοι ιδίως στα νησιά, μπορούσαν να γίνουν καταπράσινοι.
Σε καμποχώρια, όπου οι καλαμιές αποτελούν φράκτες, θα ήταν δυνατό να υπήρχαν στην θέση τους φραγκοσυκιές.
Προστατεύουν τους αγρότες από τις καύσεις ξηρών και αγρίων χόρτων, αφού σε ανέλεγκτη επέκταση όμοιας φωτιάς, εμποδίζουν την πιο πέρα εξάπλωση ως βραδύκαυστες.
Είναι πηγή οικονομικών προσόδων για τους γεωργούς, αν εμπορευθούν καρπούς και βλαστούς.
Καιρός να αξιοποιηθεί αυτή η προσφορά της φραγκοσυκιάς
Για την κτηνοτροφία
Στον τομέα των ζωοτροφών η φραγκοσυκιά είναι από τα πλέον προτιμώμενα φυτά λόγω του νερού που περιέχει αλλά και λόγω των πολλών θρεπτικών συστατικών. Αρκεί να σημειωθεί ότι στην Αμερική είναι η βασική τροφή των γαλακτοφόρων αγελάδων, αφού τα συστατικά των φύλλων είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες, νερό, υδατάνθρακες, και σε μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
Επίσης σε ανάμιξη με βαμβακόπιτα παράγεται μια σπουδαία τροφή.
Επομένως στον τομέα της κτηνοτροφίας, η συμβολή της είναι γιγαντιαία, πλην δυστυχώς άγνωστη στην Ελλάδα. Και αυτό το μήνυμα θέλομε να στείλομε στους κτηνοτρόφους. Να συμπεριλάβουν στην καθημερινή τροφή των ζώων τους την φραγκοσυκιά, αυτοτελή ή επεξεργασμένη. Σίγουρα θα έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη, συγκριτικώς με την προμήθεια των σημερινών προμηθειών. Επιπροσθέτως δεν κινδυνεύουν να μείνουν από ζωοτροφές, όπως δραματικά ακούγαμε πέρυσι εκκλήσεις κτηνοτρόφων της Ηλείας για αποστολή τροφών στα καμένα μέρη τους. Και οι προμήθειες πανάκριβες λόγω της μεγάλης ζητήσεως.
Όμοια λυπηρά φαινόμενα δεν θα συνέβαιναν, αν είχαν στρέψει την προσοχή τους προς την φραγκοσυκιά και είχαν εξοικειωθεί με την χρήση τους ως ζωοτροφής.. Αν είχαν καλύψει τα χέρσα μέρη με αυτό το φυτό ή αν διέθεταν μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργειά του.
Σήμερα η φραγκοσυκιά στην Ελλάδα ζει σε αγρία κατάσταση, χωρίς να έχει καμμία υποστήριξη από τον άνθρωπο. Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να στραφούν και προς αυτήν την λύση ως σπουδαία ζωοτροφή . Και αν δεν έχουν δικές τους εκτάσεις ας το φροντίσουν άλλοι για εμπορικούς σκοπούς.
Η φραγκοσυκιά ως κτηνοτροφή πρέπει να αγκαλιασθεί με πάθος από όλους
Για τους υπευθύνους
Μια σημαντική πρόταση και μήνυμα για προβληματισμό στέλνομε προς όλους Κοινοτάρχες, Δημάρχους, Υπουργούς, Δασάρχες, Γεωπόνους, Οικολογικές Οργανώσεις, Αγρότες, Ιδιοκτήτες ακαλλιεργήτων γαιών, ώστε να φροντίσουν να φυτέψουν μία φραγκοσυκιά, όπου μπορούν κάθε χρόνο.
Σε λίγα χρόνια τα ασκεπή μέρη θα είναι καταπράσινα.
Το κλίμα της Αττικής γης, αλλά και των παράλιων ή προσήνεμων της λοιπής Ελλάδος, ευνοεί πολύ την ανάπτυξη της φραγκοσυκιάς. Και όμως αυτή υπάρχει σε άκρως περιορισμένη έκταση. Μπορούσε να είχε εξαπλωθεί πολύ περισσότερο. Ακόμα να είχε καλύψει τις «χάσκουσες» πλαγιές των βουνών Πάρνηθος, Πεντέλης, Υμηττού και αλλαχού, οι οποίες από τις λατομικές εκμεταλλεύσεις, αφήνουν ακάλυπτες μεγάλες εκτάσεις τους, κάτι που είναι εξαιρετικώς αντιαισθητικό, αλλά και τις απολήξεις βουνών που πλήγονται αγρίως από πυρκαγιές. Είναι εύκολο να «ντυθούν» οι γυμνές βουνοπλαγιές και να αλλάξει η αισθητική των περιοχών. Όλα εξαρτώνται από την ανθρώπινη θέληση.
Κάθε σπιθαμή χέρσου γης έπρεπε να είχε καλυφθεί με φραγκοσυκιές
Συγγραφέας Μιχαήλ Ι. Στρατουδάκης.
H φραγκοσυκιά σαν φυσικός πόρος
Τα φυτά της φραγκοσυκιάς προσαρμόζονται σε πολλά περιβάλλοντα, που ποικίλουν από έρημες περιοχές κάτω από το επίπεδο της θάλασσας - μέχρι περιοχές με μεγάλο υψόμετρο όπως οι Περουβιανές Άλπεις και από τροπικές περιοχές όπως το Μεξικό που η θερμοκρασία είναι πάντα πάνω από 5º Κελσίου - μέχρι τον Καναδά που μπορεί να πέσει στους -40 º Κελσίου τον χειμώνα (Nobel, 1999). Η προσαρμοστικότητα τους είναι αρκετός λόγος για να θεωρήσουμε αυτά τα είδη σαν πόρο υψηλής αξίας για μια ευρεία ποικιλία οικολογικών ζωνών.
Ένα από τα πιό εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της φραγκοσυκιάς είναι η ανατομία και μορφολογία της, που της επέτρεψαν να προσαρμοστεί σε ιδιαίτερα αγχωτικές συνθήκες ανάπτυξης, πράγμα που σημαίνει ότι το φυτό μπορεί να είναι μια βιώσιμη επιλογή σε περιοχές που άλλα φυτά δεν θα επιζήσουν.
Τα χαρακτηριστικά που κάνουν το φυτό προσαρμόσιμο σε άνυδρες συνθήκες σχετίζονται με το σχήμα αρκετών από τα όργανά του. Ο Nobel (1998) πρότεινε ότι το ρηχό και εκτεταμένο ριζικό σύστημα, δίνει την δυνατότητα στο φυτό να εκμεταλευτεί τις λιγοστές βροχοπτώσεις σε τέτοια περιβάλλοντα. Από την άλλη, οι περιοδικές βροχοπτώσεις προκαλούν την δημιουργία δευτερευουσών ριζών, πράγμα που αυξάνει την επιφάνεια επαφής με το έδαφος και διευκολύνει την πρόσληψη νερού και θρεπτικών συστατικών. Στην αρχή μιας περιόδου ξηρασίας, οι ρίζες συστέλλονται ως προς τον οριζόντιο άξονα και αυτό βοηθάει στην μείωση της απώλειας νερού.
Επιστημονικά οι μίσχοι (τα κλαδιά, οι φραγκοφύλλες) είναι γνωστοί ως κλαδόδια (cladodes) και στην καθομιλουμένη αναφέρονται σαν "κουπιά", "σαρκώδη φύλλα" η "ρακέτες". Είναι ζουμερά και αρθρωτά. Η φωτοσύνθεση γίνεται στα κλαδόδια που ενεργούν σαν φύλλα γι' αυτή την λειτουργία. Τα κλαδόδια προστατεύονται από μια παχιά επιδερμίδα η οποία περιστασιακά καλύπτεται με κερί η τούφες από αγκάθια, που περαιτέρω μειώνουν την απώλεια νερού. Οι μίσχοι έχουν την ικανότητα να αποθηκεύουν σημαντικές ποσότητες νερού, γιατί περιέχουν άφθονο παρένχυμα. Αυτό είναι ένας υπόλευκος ιστός στον οποίο αποθηκεύεται νερό. Είναι σημαντικό να τονίσουμε τον ρόλο της βλέννας του φυτού. Αυτό είναι ένα υδροκολλοειδές που βρίσκεται στον ιστό και το οποίο έχει μεγάλη ικανότητα δέσμευσης νερού (Nobel, Cavelier and Andrade, 1992).
Τα κλαδόδια έχουν επίσης αγκάθια. Έχουν μερικά στόματα ανά μονάδα επιφάνειας που έχουν την ξεχωριστή ιδιότητα να παραμένουν κλειστά την ημέρα και να ανοίγουν το βράδυ. Αυτό βοηθά να αποφευχθεί η απώλεια υγρασίας μέσω της διαπνοής την ημέρα και επιτρέπει στο Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) που είναι απαραίτητο για την φωτοσύνθεση, να απορροφηθεί κατά την διάρκεια της νύχτας.
Ο συγκεκριμένος τύπος φωτοσύνθεσης που εμφανίζεται στις φραγκοσυκιές, είναι γνωστός σαν crassulacean acid metabolism (CAM). Σε αυτά τα φυτά τα στόματα ανοίγουν κυρίως το βράδυ, με την επακόλουθη εισαγωγή Διοξείδιου του Άνθρακα (CO2) να οδηγεί σε βαθμιαία οξύνιση του μίσχου. Σε συνθήκες ακραίας ανεπάρκειας νερού, τα στόματα παραμένουν κλειστά κατά την διάρκεια τόσο της ημέρας όσο και της νύχτας, αποτρέποντας και την απώλεια υγρασίας και την είσοδο Διοξείδιου του Άνθρακα (CO2). Το νερό και το Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) που παράγεται από την αναπνοή χρησιμοποιούνται για την φωτοσύνθεση, πράγμα που εξηγεί την αργή αφυδάτωση και αποσύνθεση που βέπουμε στα κλαδόδια κατά την διάρκεια παρατεταμένων περιόδων ακραίας ξηρασίας. Η αμοιβαία σχέση μεταξύ της ανατομίας των φυτών CAM και της φυσιολογίας τους για αποθήκευση νερού, είναι κρίσιμη για οικολογική επιτυχία και αυξάνει το ενδεχόμενο γεωργικής παραγωγής σε άνυδρες και ημι-άνυδρες περιοχές (Nobel, 1998; Sudzuki, Muñoz and Berger, 1993). Τα φυτά CAM είναι επίσης ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες, αν και μερικά είδη μπορούν επίσης να αντέξουν χαμηλές θερμοκρασίες της τάξης του -40 ºC (Nobel, 1998).
Τα κακτοειδή έπαιξαν ένα αποφασιστικό οικολογικό ρόλο στο να επιβραδύνουν τον ρυθμό υποβάθμισης των ξεχερσωμένων εδαφών. Η γεωπονική σημασία του είδους αποδίδεται στην καταλληλότητα του για καλλιέργεια σε άνυδρες και ημι-άνυδρες περιοχές, όπου παρέχεται ελάχιστη η και καθόλου άρδευση.
Μια από τις περιβαλλοντικές αλλαγές που επηρεάζουν τον πλανήτη μας είναι η αύξηση του ατμοσφαιρικού Διοξειδίου του Άνθρακα CO2 σαν αποτέλεσμα της αποδάσωσης και της χρήσης ορυκτών καυσίμων σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό επηρεάζει όλα τα κύρια οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο. Λαμβάνοντας υπόψη τις εν εξελίξει περιβαλλοντικές αλλαγές, η φραγκοσυκιά θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν καταβόθρα άνθρακα, απορροφώντας και κατακρατώντας τα πλεονάσματα CO2 σε περιοχές που το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί αλλά που κανένα άλλο δεν θα μεγαλώσει (Pimienta, 1997; Nobel and Bobich, 2002).
Στην Αιθιοπία αυτό το είδος κάκτου θεωρείται σαν "Η γέφυρα της Ζωής" γιατί τα κλαδόδια και τα φρούτα αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού παρέχοντας έτσι τροφή σε περιόδους ξηρασίας και στα βοοειδή και στους βουκόλους, συμβάλλοντας έτσι στην επιβίωση των αγροτών και των ζώων τους. Αν οι άνθρωποι σε χώρες όπως η Αιθιοπία (και αλλού) μάθαιναν για τις εκτεταμένες χρήσεις της φραγκοσυκιάς, όπως για παράδειγμα στο Μεξικό, θα μπορούσαν να μειώσουν τον υποσιτισμό και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Οι ιδιότητες της φραγκοσυκιάς την κάνουν ένα πολλά υποσχόμενο φυτικό πόρο για την ανθρωπότητα.
Ως κατάπλασμα για την θεραπεία φλεγμονωδών αποστημάτων, την διόγκωση του σπληνός, την ελονοσία, τους μώλωπες και την περιποίηση των τραυμάτων. Το χρησιμοποιούν εκατονταετίες τώρα Αμερικανοί και Μεξικανοί. Ήταν και παραμένει ένα σπουδαίο Αντιφλεγμονώδες.
Για την θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας και της παχυσαρκίας.
Κατά του σακχαρώδους διαβήτη. Έχουν γίνει εκτενείς πανεπιστημιακές έρευνες στην Αμερική καθώς και σε άλλες χώρες.
Κατά της υπερτροφίας του προστάτου
Κατά της χοληστερόλης
Κατά της φλεβίτιδος
Κατά πνευμονικών παθήσεων
Πιθανός παράγοντας για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών καρκίνου (στήθους, προστάτου, στομάχου, πνευμόνων, παγκρέατος) λόγω των φλαβονοειδών συστατικών που περιέχουν
Δυναμωτικό στο ανοσοποιητικό σύστημα
Τα άνθη και τα κλαδώδια («φύλλα») χρησιμοποιούνται ως διουρητικά, αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊακά, αιμολυτικά, καθώς για καταπολέμηση της ψαμμιάσεως, ήτοι άμμου στα νεφρά, και της νεφρίτιδος!
Πρέπει να επισημανθούν ορισμένα ευεργετικά προτερήματα της φραγκοσυκιάς και σε κάποια στιγμή να προβληματίσουν όλους. Αυτήν την στιγμή που η φραγκοσυκιά στην μισή χώρα μας είναι άγνωστη και στην υπόλοιπη περιφρονημένη, είναι ευνόητο πως χρειάζεται τιτάνιος αγώνας να αναληφθεί πρωτοβουλία εξαπλώσεως της φραγκοσυκιάς. Και επειδή «καιροί ου μενετοί», προβαίνομεν στις προτάσεις μας και αναμένομεν τις θέσεις των αρμοδίων, αλλά και των ιδιωτών.
Πολλές χώρες έχουν την φραγκοσυκιά σε πρώτη προτεραιότητα. Στην Ελλάδα υπάρχει γενική άγνοια γύρω από το φυτό παρ’ όλο που πρόκειται:
Για φυτό αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό
Ως ανάχωμα σε επικλινή μέρη και βουνοπλαγιές.
Γιατί σκεπάζει τα γυμνά βουνά και αντέχει πολύ στην ξηρασία.
Γιατί δεν χρειάζεται καθόλου κόπο και έξοδα στην καλλιέργεια, ώστε να δώσει τους νόστιμους καρπούς της.
Δεν χρειάζεται νερό.
Είναι εστία πρασίνου σε ερημικά μέρη
Είναι Αντιπυρικό φράγμα
Μετά τις πυρκαγιές σαν πρώτα μέτρα κατά των πλημμυρών, κατασκευάζονται κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα όπως συγκρατηθούν όσο το δυνατό περισσότερες φερτές ύλες και όμβρια ύδατα. Αλλά και να προφυλαχθούν κατοικίες στις υπωρείες των βουνοπλαγιών, από τυχόν κατολισθήσεις.
Σημαντικότατη και άκρως αποτελεσματική προσφορά σ’ αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η ύπαρξη της φραγκοσυκιάς. Όπου υπάρχει σε συστοιχίες συγκρατεί και τα νερά και τις πέτρες και τις λάσπες, αλλά δίδει σιγουριά σε χωριά που βρίσκονται σε επικλινή μέρη.
Για τον λόγο αυτό ας εξετασθεί η περίπτωση φυτέματος φραγκοσυκιάς σε επικλινείς και γυμνές πλαγιές, αλλά και η πρόσθετη ιδιότητά της ως αντιπυρική ζώνη. Αν διανοιγούν ανάλογες ζώνες εντός των δασών και στις άκρες αυτών άμφω φυτευτούν φραγκοσυκιές, ο κίνδυνος μεταδόσεως της πυρκαγιάς περιορίζεται αισθητώς.
Γι’ αυτό«Φυτέψετε φραγκοσυκιές το πλέον αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό φυτό»
Η πρότασή μας αυτή έχει σκοπό να δοθεί όσο το δυνατό πιο μεγάλη ενημέρωση για το θέμα, ώστε η φραγκοσυκιά να εξαπλωθεί ευρύτατα στην χερσαία και νησιωτική Ελλάδα, όπου αυτό είναι εφικτό.
Το φυτό του μέλλοντος
Εκτός από την μεγίστη προστασία του περιβάλλοντος και την διαρκή πράσινη εικόνα στα ξηρά και άνυδρα τοπία, η Φραγκοσυκιά έχει και ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα.
Είναι το φυτό του μέλλοντος. Λόγω των ραγδαίων κλιματικών αλλαγών, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ, όταν πολλά άλλα θα έχουν εξαφανισθεί από το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι ειδικοί επιστήμονες προβλέπουν πως αν δεν ανατραπεί ο επικίνδυνος ρυθμός του θερμοκηπίου, μέσα στα προσεχή 30 χρόνια θα έχει ερημοποιηθεί το (80%) της υπαίθρου στην Ανατολική Μεσόγειο!! Από την πλευράν αυτήν η φραγκοσυκιά λόγω της ανθεκτικότητάς στην ξηρασία θα αποτρέψει την πλήρη ερημοποίηση και θα αποτελέσει ανάχωμα στο δυσάρεστο αυτό φαινόμενο. Πρέπει όμως από τώρα να λάβομε τα μέτρα μας, γιατί όταν την αναζητήσομε ως τροφή και φρούτο ίσως είναι πολύ αργά!!
Γι’ αυτό ας την συνηθίσομε από τώρα και ας φυτέψομε παντού φραγκοσυκιές.
Οι φραγκοσυκιές φυτεύονται όλο τον χρόνο
Για την γεωργία
Ο χώρος που χρειάζεται για να αναπτυχθεί δεν πρέπει να είναι καμιά γόνιμη πεδιάδα οπότε θα ήταν σε βάρος άλλων καλλιεργειών, αλλά κάποιο άγονο και ξεχασμένο μέρος, είτε ιδιοκτήτου εκτάσεως, είτε δημοσίας.
Σε όμοιες περιπτώσεις, θα είχαμε ευρεία έκταση θαμνώδους δάσους και καταπράσινη περιοχή όλες τις εποχές του χρόνου, ακόμα και κατά τις πλέον ανύδρους περιόδους.
«Φαλακροί» λοφίσκοι ιδίως στα νησιά, μπορούσαν να γίνουν καταπράσινοι.
Σε καμποχώρια, όπου οι καλαμιές αποτελούν φράκτες, θα ήταν δυνατό να υπήρχαν στην θέση τους φραγκοσυκιές.
Προστατεύουν τους αγρότες από τις καύσεις ξηρών και αγρίων χόρτων, αφού σε ανέλεγκτη επέκταση όμοιας φωτιάς, εμποδίζουν την πιο πέρα εξάπλωση ως βραδύκαυστες.
Είναι πηγή οικονομικών προσόδων για τους γεωργούς, αν εμπορευθούν καρπούς και βλαστούς.
Καιρός να αξιοποιηθεί αυτή η προσφορά της φραγκοσυκιάς
Για την κτηνοτροφία
Στον τομέα των ζωοτροφών η φραγκοσυκιά είναι από τα πλέον προτιμώμενα φυτά λόγω του νερού που περιέχει αλλά και λόγω των πολλών θρεπτικών συστατικών. Αρκεί να σημειωθεί ότι στην Αμερική είναι η βασική τροφή των γαλακτοφόρων αγελάδων, αφού τα συστατικά των φύλλων είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες, νερό, υδατάνθρακες, και σε μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
Επίσης σε ανάμιξη με βαμβακόπιτα παράγεται μια σπουδαία τροφή.
Επομένως στον τομέα της κτηνοτροφίας, η συμβολή της είναι γιγαντιαία, πλην δυστυχώς άγνωστη στην Ελλάδα. Και αυτό το μήνυμα θέλομε να στείλομε στους κτηνοτρόφους. Να συμπεριλάβουν στην καθημερινή τροφή των ζώων τους την φραγκοσυκιά, αυτοτελή ή επεξεργασμένη. Σίγουρα θα έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη, συγκριτικώς με την προμήθεια των σημερινών προμηθειών. Επιπροσθέτως δεν κινδυνεύουν να μείνουν από ζωοτροφές, όπως δραματικά ακούγαμε πέρυσι εκκλήσεις κτηνοτρόφων της Ηλείας για αποστολή τροφών στα καμένα μέρη τους. Και οι προμήθειες πανάκριβες λόγω της μεγάλης ζητήσεως.
Όμοια λυπηρά φαινόμενα δεν θα συνέβαιναν, αν είχαν στρέψει την προσοχή τους προς την φραγκοσυκιά και είχαν εξοικειωθεί με την χρήση τους ως ζωοτροφής.. Αν είχαν καλύψει τα χέρσα μέρη με αυτό το φυτό ή αν διέθεταν μεγάλες εκτάσεις για καλλιέργειά του.
Σήμερα η φραγκοσυκιά στην Ελλάδα ζει σε αγρία κατάσταση, χωρίς να έχει καμμία υποστήριξη από τον άνθρωπο. Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να στραφούν και προς αυτήν την λύση ως σπουδαία ζωοτροφή . Και αν δεν έχουν δικές τους εκτάσεις ας το φροντίσουν άλλοι για εμπορικούς σκοπούς.
Η φραγκοσυκιά ως κτηνοτροφή πρέπει να αγκαλιασθεί με πάθος από όλους
Για τους υπευθύνους
Μια σημαντική πρόταση και μήνυμα για προβληματισμό στέλνομε προς όλους Κοινοτάρχες, Δημάρχους, Υπουργούς, Δασάρχες, Γεωπόνους, Οικολογικές Οργανώσεις, Αγρότες, Ιδιοκτήτες ακαλλιεργήτων γαιών, ώστε να φροντίσουν να φυτέψουν μία φραγκοσυκιά, όπου μπορούν κάθε χρόνο.
Σε λίγα χρόνια τα ασκεπή μέρη θα είναι καταπράσινα.
Το κλίμα της Αττικής γης, αλλά και των παράλιων ή προσήνεμων της λοιπής Ελλάδος, ευνοεί πολύ την ανάπτυξη της φραγκοσυκιάς. Και όμως αυτή υπάρχει σε άκρως περιορισμένη έκταση. Μπορούσε να είχε εξαπλωθεί πολύ περισσότερο. Ακόμα να είχε καλύψει τις «χάσκουσες» πλαγιές των βουνών Πάρνηθος, Πεντέλης, Υμηττού και αλλαχού, οι οποίες από τις λατομικές εκμεταλλεύσεις, αφήνουν ακάλυπτες μεγάλες εκτάσεις τους, κάτι που είναι εξαιρετικώς αντιαισθητικό, αλλά και τις απολήξεις βουνών που πλήγονται αγρίως από πυρκαγιές. Είναι εύκολο να «ντυθούν» οι γυμνές βουνοπλαγιές και να αλλάξει η αισθητική των περιοχών. Όλα εξαρτώνται από την ανθρώπινη θέληση.
Κάθε σπιθαμή χέρσου γης έπρεπε να είχε καλυφθεί με φραγκοσυκιές
Συγγραφέας Μιχαήλ Ι. Στρατουδάκης.
H φραγκοσυκιά σαν φυσικός πόρος
Τα φυτά της φραγκοσυκιάς προσαρμόζονται σε πολλά περιβάλλοντα, που ποικίλουν από έρημες περιοχές κάτω από το επίπεδο της θάλασσας - μέχρι περιοχές με μεγάλο υψόμετρο όπως οι Περουβιανές Άλπεις και από τροπικές περιοχές όπως το Μεξικό που η θερμοκρασία είναι πάντα πάνω από 5º Κελσίου - μέχρι τον Καναδά που μπορεί να πέσει στους -40 º Κελσίου τον χειμώνα (Nobel, 1999). Η προσαρμοστικότητα τους είναι αρκετός λόγος για να θεωρήσουμε αυτά τα είδη σαν πόρο υψηλής αξίας για μια ευρεία ποικιλία οικολογικών ζωνών.
Ένα από τα πιό εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της φραγκοσυκιάς είναι η ανατομία και μορφολογία της, που της επέτρεψαν να προσαρμοστεί σε ιδιαίτερα αγχωτικές συνθήκες ανάπτυξης, πράγμα που σημαίνει ότι το φυτό μπορεί να είναι μια βιώσιμη επιλογή σε περιοχές που άλλα φυτά δεν θα επιζήσουν.
Τα χαρακτηριστικά που κάνουν το φυτό προσαρμόσιμο σε άνυδρες συνθήκες σχετίζονται με το σχήμα αρκετών από τα όργανά του. Ο Nobel (1998) πρότεινε ότι το ρηχό και εκτεταμένο ριζικό σύστημα, δίνει την δυνατότητα στο φυτό να εκμεταλευτεί τις λιγοστές βροχοπτώσεις σε τέτοια περιβάλλοντα. Από την άλλη, οι περιοδικές βροχοπτώσεις προκαλούν την δημιουργία δευτερευουσών ριζών, πράγμα που αυξάνει την επιφάνεια επαφής με το έδαφος και διευκολύνει την πρόσληψη νερού και θρεπτικών συστατικών. Στην αρχή μιας περιόδου ξηρασίας, οι ρίζες συστέλλονται ως προς τον οριζόντιο άξονα και αυτό βοηθάει στην μείωση της απώλειας νερού.
Επιστημονικά οι μίσχοι (τα κλαδιά, οι φραγκοφύλλες) είναι γνωστοί ως κλαδόδια (cladodes) και στην καθομιλουμένη αναφέρονται σαν "κουπιά", "σαρκώδη φύλλα" η "ρακέτες". Είναι ζουμερά και αρθρωτά. Η φωτοσύνθεση γίνεται στα κλαδόδια που ενεργούν σαν φύλλα γι' αυτή την λειτουργία. Τα κλαδόδια προστατεύονται από μια παχιά επιδερμίδα η οποία περιστασιακά καλύπτεται με κερί η τούφες από αγκάθια, που περαιτέρω μειώνουν την απώλεια νερού. Οι μίσχοι έχουν την ικανότητα να αποθηκεύουν σημαντικές ποσότητες νερού, γιατί περιέχουν άφθονο παρένχυμα. Αυτό είναι ένας υπόλευκος ιστός στον οποίο αποθηκεύεται νερό. Είναι σημαντικό να τονίσουμε τον ρόλο της βλέννας του φυτού. Αυτό είναι ένα υδροκολλοειδές που βρίσκεται στον ιστό και το οποίο έχει μεγάλη ικανότητα δέσμευσης νερού (Nobel, Cavelier and Andrade, 1992).
Τα κλαδόδια έχουν επίσης αγκάθια. Έχουν μερικά στόματα ανά μονάδα επιφάνειας που έχουν την ξεχωριστή ιδιότητα να παραμένουν κλειστά την ημέρα και να ανοίγουν το βράδυ. Αυτό βοηθά να αποφευχθεί η απώλεια υγρασίας μέσω της διαπνοής την ημέρα και επιτρέπει στο Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) που είναι απαραίτητο για την φωτοσύνθεση, να απορροφηθεί κατά την διάρκεια της νύχτας.
Ο συγκεκριμένος τύπος φωτοσύνθεσης που εμφανίζεται στις φραγκοσυκιές, είναι γνωστός σαν crassulacean acid metabolism (CAM). Σε αυτά τα φυτά τα στόματα ανοίγουν κυρίως το βράδυ, με την επακόλουθη εισαγωγή Διοξείδιου του Άνθρακα (CO2) να οδηγεί σε βαθμιαία οξύνιση του μίσχου. Σε συνθήκες ακραίας ανεπάρκειας νερού, τα στόματα παραμένουν κλειστά κατά την διάρκεια τόσο της ημέρας όσο και της νύχτας, αποτρέποντας και την απώλεια υγρασίας και την είσοδο Διοξείδιου του Άνθρακα (CO2). Το νερό και το Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) που παράγεται από την αναπνοή χρησιμοποιούνται για την φωτοσύνθεση, πράγμα που εξηγεί την αργή αφυδάτωση και αποσύνθεση που βέπουμε στα κλαδόδια κατά την διάρκεια παρατεταμένων περιόδων ακραίας ξηρασίας. Η αμοιβαία σχέση μεταξύ της ανατομίας των φυτών CAM και της φυσιολογίας τους για αποθήκευση νερού, είναι κρίσιμη για οικολογική επιτυχία και αυξάνει το ενδεχόμενο γεωργικής παραγωγής σε άνυδρες και ημι-άνυδρες περιοχές (Nobel, 1998; Sudzuki, Muñoz and Berger, 1993). Τα φυτά CAM είναι επίσης ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες, αν και μερικά είδη μπορούν επίσης να αντέξουν χαμηλές θερμοκρασίες της τάξης του -40 ºC (Nobel, 1998).
Τα κακτοειδή έπαιξαν ένα αποφασιστικό οικολογικό ρόλο στο να επιβραδύνουν τον ρυθμό υποβάθμισης των ξεχερσωμένων εδαφών. Η γεωπονική σημασία του είδους αποδίδεται στην καταλληλότητα του για καλλιέργεια σε άνυδρες και ημι-άνυδρες περιοχές, όπου παρέχεται ελάχιστη η και καθόλου άρδευση.
Μια από τις περιβαλλοντικές αλλαγές που επηρεάζουν τον πλανήτη μας είναι η αύξηση του ατμοσφαιρικού Διοξειδίου του Άνθρακα CO2 σαν αποτέλεσμα της αποδάσωσης και της χρήσης ορυκτών καυσίμων σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό επηρεάζει όλα τα κύρια οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο. Λαμβάνοντας υπόψη τις εν εξελίξει περιβαλλοντικές αλλαγές, η φραγκοσυκιά θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν καταβόθρα άνθρακα, απορροφώντας και κατακρατώντας τα πλεονάσματα CO2 σε περιοχές που το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί αλλά που κανένα άλλο δεν θα μεγαλώσει (Pimienta, 1997; Nobel and Bobich, 2002).
Στην Αιθιοπία αυτό το είδος κάκτου θεωρείται σαν "Η γέφυρα της Ζωής" γιατί τα κλαδόδια και τα φρούτα αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού παρέχοντας έτσι τροφή σε περιόδους ξηρασίας και στα βοοειδή και στους βουκόλους, συμβάλλοντας έτσι στην επιβίωση των αγροτών και των ζώων τους. Αν οι άνθρωποι σε χώρες όπως η Αιθιοπία (και αλλού) μάθαιναν για τις εκτεταμένες χρήσεις της φραγκοσυκιάς, όπως για παράδειγμα στο Μεξικό, θα μπορούσαν να μειώσουν τον υποσιτισμό και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Οι ιδιότητες της φραγκοσυκιάς την κάνουν ένα πολλά υποσχόμενο φυτικό πόρο για την ανθρωπότητα.
Η αγροτο-βιομηχανική αξιοποίηση της φραγκοσυκιάς
Ο Οργανισμός Τροφίμων του ΟΗΕ FAO http://www.fao.org, θεωρεί την φραγκοσυκιά πολύ σημαντική για την ανθρωπότητα αφού, ανάμεσα στα άλλα, μπορεί να ταΐσει ανθρώπους και ζώα, λειτουργεί ευεργετικά στο περιβάλλον σαν αποθήκη νερού και CO2, συμβάλλει στην απο-ερημοποίηση του πλανήτη ενώ μπορεί να καλλιεργηθεί σε άνυδρες η ημιάνυδρες περιοχές που άλλες καλλιέργειες δεν επιβιώνουν.
Ανάμεσα στις πολλές δημοσιεύσεις βρίσκουμε και ένα κείμενο του 2004 που μεταφράστηκε στα Αγγλικά το 2013 για την καλλιέργεια - συγκομιδή - αποθήκευση - επεξεργασία - χρήσεις και άλλες χρήσιμες πληροφορίες για τις ιδιότητες και την αξιοποίηση των φραγκόσυκων. Το κείμενο έχει τίτλο "Agro-industrial utilization of cactus pears" δηλαδή "Η αγροτο-βιομηχανική αξιοποίηση της φραγκοσυκιάς". Θα το βρείτε σε αυτό το link: http://www.fao.org/docrep/019/a0534e/a0534e.pdf και εδώ, στα Αγγλικά δυστυχώς.
Επειδή το κείμενο συμπυκνώνει τις γνώσεις από μια πλούσια βιβλιογραφία και δίνει κατευθύνσεις από το στήσιμο μιας καλλιέργειας μέχρι και το στήσιμο μικρών επιχειρήσεων, θα προσπαθήσουμε να το μεταφράσουμε και να το δημοσιεύσουμε εδώ. Ζητούνται εθελοντές μεταφραστές!
Παραπομπές ( https://el.wikipedia.org/ )
- «Opuntia ficus-indica (L.) Mill.». USDA GRIN.
- Chavez-Moreno, Ck; Casas, A; Tecante, A (2009). «The Opuntia (Cactaceae) and Dactylopius (Hemiptera: Dactylopiidae) in Mexico: a historical perspective of use, interaction and distribution». Biodeversity and Conservation 18: 3337–3355.
- «Beles». Encyclopaedia Aethiopica: A-C. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. 2003.
- Baron F. H. A. von Humboldt's personal narrative of travels to the equinoctial regions of America tr. 1852 by Ross, Thomasina: "The following are Haytian words, in their real form, which have passed into the Castilian language since the end of the 15th century... Tuna". Quoted in OED 2nd ed.
- Griffith, M. P. (2004). «The Origins of an Important Cactus Crop, Opuntia ficus-indica (Cactaceae): New Molecular Evidence»(pdf). American Journal of Botany 91 (11): 1915–1921.doi:10.3732/ajb.91.11.1915.
- Rothauge, Axel (25 February 2014). «Staying afloat during a drought». The Namibian.
- Paschal, J. C.. «Nutritional Value and Use of Prickly Pear for Beef Cattle». Texas A&M University.
- Sanogo, Soum (April 2003). «Chile Pepper and The Threat of Wilt Diseases». Plant Health Progress. Ανακτήθηκε στις 4 August 2015.
- Bonello, Giovanni (8 May 2011). «Malta's three national emblems since independence – what’s behind them?». Times of Malta. Ανακτήθηκε στις 30 October 2014.
- definition of adobe from Oxford Dictionaries Online. Retrieved 25 December 2010.
- Kiesling, R. (1999). «Origen, Domesticación y Distribución de Opuntia ficus-indica (Cactaceae)». Journal of the Professional Association for Cactus Development 3: 50–60.
- Bañuelos, G. S.; Fakra, S. C., Walse, S. S.; Marcus, M. A.; Yang, S. I.; Pickering, I. J.; Pilon-Smits, E. A.; Freeman, J. L. (January 2011).«Selenium Accumulation, Distribution, and Speciation in Spineless Prickly Pear Cactus: a Drought- and Salt-Tolerant, Selenium-Enriched Nutraceutical Fruit Crop for Biofortified Foods». Plant Physiology 155(1): 315–327. doi:10.1104/pp.110.162867. PMID 21059825. PMC3075757.
- Lentini, F.; Venza, F. (2007). «Wild Food Plants of Popular Use in Sicily». Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 3 (15).doi:10.1186/1746-4269-3-15. PMID 17397527. PMC 1858679.
- University of South Florida. «Cactus a Natural Oil Dispersant». USF News. Ανακτήθηκε στις 21 June 2012.
- Am J Clin Nutr. «Supplementation with cactus pear (Opuntia ficus-indica) fruit decreases oxidative stress in healthy humans: a comparative study with vitamin C». National Center for Biotechnology Information.
- Carl Zimmer (December 10, 2013). «Vitamins’ Old, Old Edge». The New York Times.
- Antioxidant Activities of Sicilian Prickly Pear (Opuntia ficus indica) Fruit Extracts and Reducing Properties of Its Betalains: Betanin and Indicaxanthin. Daniela Butera, Luisa Tesoriere, Francesca Di Gaudio, Antonino Bongiorno, Mario Allegra, Anna Maria Pintaudi, Rohn Kohen and Maria A. Livrea, J. Agric. Food Chem., 2002, 50 (23), pages 6895–6901, doi:10.1021/jf025696p
- Antioxidant compounds from four Opuntia cactus pear fruit varieties. Joseph O Kuti, Food Chemistry, May 2004, Volume 85, Issue 4, Pages 527–533, doi:10.1016/S0308-8146(03)00184-5
- Composition of pulp, skin and seeds of prickly pears fruit (Opuntia ficus indica sp.). Radia Lamghari El Kossori, Christian Villaume, Essadiq El Boustani, Yves Sauvaire and Luc Méjean, Plant Foods for Human Nutrition, 1998, Volume 52, Issue 3, pages 263-270,doi:10.1023/A:1008000232406
- «1534 - The Codex Mendoza app, Title Page (spanish translation) as released Dec 2014 by the National Institute of Anthropology and History (INAH) of Mexico».
- Άλμα πάνω↑ «The Treasures Exhibition».
- Goebel, K.E.v. (1969) [1905]. Organography of plants, especially of the Archegoniatae and Spermaphyta. New York: Hofner publishing company.
https://el.wikipedia.org/