Εισόδημα από καλλιέργεια και επεξεργασία αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών - Μέρος δεύτερο

Εισόδημα από καλλιέργεια και επεξεργασία αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών - Μέρος δεύτερο

Το ετήσιο εισόδημα για τα δέκα στρέμματα μπορεί να φτάσει τα 8.000 ευρώ - Η επέκταση και η μεταποίηση δίνει έως 100.000 € την τριετία - Τρεις οι αγορές που δραστηριοποιείται ο παραγωγός

Εισόδημα που μπορεί να ανέλθει στα 8.000 ευρώ σε ετήσια βάση μπορεί να εξασφαλίσει μία καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έκτασης 10 στρεμμάτων, ενώ, παράλληλα με την καλλιέργεια βοτάνων, η παραγωγή αιθέριων ελαίων από τα φυτά με τη δημιουργία μίας καθετοποιημένης μονάδας φαντάζει ως μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία με προοπτική εσόδων σε βάθος τριετίας που μπορεί να προσεγγίσει τα 100.000 ευρώ.

Προσοχή Πολλοί απατεώνες υπόσχονται υπερκέρδη για ΝΕΕΣ καλλιέργειες αλλά σε όλα ισχύει ή παλιά παροιμία " Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλαθι " . Κάντε τις Δικές σας έρευνες αγοράς , μιλήστε με εμπόρους και καλλιεργητές παραγωγούς πριν επενδύσετε χρόνο και χρήμα σε κάποια καλλιέργεια !!! διαβάστε το άρθρο Μύθος το εύκολο και γρήγορο κέρδος των αρωματικών φυτών

Οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον τομέα μεταποίησης, είναι μεγάλες, ενώ υπάρχει ένα βασικό πλεονέκτημα των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών σε σχέση με τα περισσότερα άλλα γεωργικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα φρούτα και τα λαχανικά.
Ολα τα οπωροκηπευτικά θα πρέπει να διατίθενται μέσα σε μικρό χρονικό περιθώριο -έως ότου είναι ακόμη αποδεκτά από το καταναλωτικό κοινό-, απευθυνόμενα μάλιστα μόνο σε μία αγορά. Εδώ έγκειται και η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τα βότανα, τα οποία διατίθενται σε τρεις διαφορετικές αγορές. Πράγμα το οποίο επωφελείται μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής επεξεργασίας και μεταποίησης φαρμακευτικών φυτών.

Αρωµατικά Φυτά: Προσδοκίες Προσδοκίες για αγρότες αγρότες και µεταποιητές µεταποιητέςστην Περιφέρεια Περιφέρεια Στερεάς Στερεάς Ελλάδας
Καθηγητής Μόσχος Πολυσίου ∆ιευθυντής Εργαστηρίου Χηµείας Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών

Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών, όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος, το δεντρολίβανο κ.ά., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κ.λπ.), στα σούπερ μάρκετ, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κ.λπ.
Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των αρωματικών φυτών, που αποτελεί τη μεγαλύτερη, είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης, είτε σε τζίρο. Η τρίτη, που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη -υπό ορισμένες, όμως, και απαιτητικές συνθήκες-, είναι αυτή των αιθέριων ελαίων, η οποία, βέβαια, απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία. Η προοπτική, άλλωστε, σε ορίζοντα τριετίας ετήσιων εσόδων της τάξης των 100.000 ευρώ κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη είναι.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, χρειάζεται σχεδιασμός, απόκτηση τεχνογνωσίας, προσωπική ενασχόληση σε όλα τα στάδια -καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση, απόσταξη, διακίνηση, εμπορία- πέρα από τα αναγκαία κεφάλαια.

Το αδιάθετο υλικό
Σε αντίθεση με έναν απλό αγρότη, σε μία σωστή καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάθετο ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλίεται το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά - εάν π.χ. δεν διατεθούν ποσότητες νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών αυτές οι ποσότητες δεν χάνονται γιατί εύκολα θα περάσουν από το ξηραντήριο και τον άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας και στη συνέχεια θα διατεθούν ως ξηρό φυτικό υλικό.
Εάν πάλι δεν είναι δυνατό να πουληθούν όλες οι ποσότητες των ξηραμένων φυτικών υλικών, μπορούν εύκολα να αποσταχθούν στην αποστακτική μονάδα και να διατεθούν ως αιθέριο έλαιο.
Ο νεοεισερχόμενος παραγωγός προτείνεται να αρχίσει με περισσότερα του ενός είδη: δύο ή τρία ετήσια και τέσσερα ή πέντε πολυετή φυτικά υλικά. Τα ετήσια δίνουν την εμπειρία μέσω του πλήρους κύκλου της καλλιέργειας κατά το πρώτο έτος, από το πολλαπλασιαστικό υλικό έως τη συγκομιδή. Τα πολυετή φυτά αναπτύσσονται, για να δώσουν το μέγιστο και βέλτιστο της παραγωγής τους, συνήθως μετά τον δεύτερο χρόνο.
Δεδομένου ότι οι συνήθεις στρεμματικές αποδόσεις των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα μπορούν να κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 150 έως 500 ευρώ ή και πολύ περισσότερο (καθαρά ανά στρέμμα), ανάλογα με το είδος, το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης θα προσδιορίσει και την πρόσοδο.
Εκτάσεις συνολικά τεσσάρων - πέντε στρεμμάτων είναι συνήθως πάρα πολύ μικρές για πραγματικά έσοδα, διαθέτοντας χύδην ξηρά αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Για να είναι κερδοφόρες οι πωλήσεις αυτών των υλικών, θα πρέπει να επεκταθεί η παραγωγή τους.
Τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως νωπά (π.χ. βασιλικός, δυόσμος) ή ξηρά φυτικά υλικά -ως έχουν ή ύστερα από σχετική κατεργασία- ή προορίζονται για περαιτέρω προϊόντα μεταποίησης - υψηλής προστιθέμενης αξίας (αιθέρια έλαια, ή άλλες βιοδραστικές ουσίες).
Ολοι οι πιθανοί χειρισμοί μετά τη συγκομιδή έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί προσδίδουν υπεραξία στο προϊόν, όμως πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα σωστά μέσα, ώστε το τελικό προϊόν να είναι υψηλής ποιότητας.
Συμπερασματικά, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά είναι προϊόντα που αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρηθούν οι κανόνες και αρχές για μία ποιοτική παραγωγή.

ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙΝΕΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ»

ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Στα 210.000 ευρώ το κόστος δημιουργίας
Μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων απαιτεί έκταση τουλάχιστον 90 στρεμμάτων, με το κόστος της επένδυσης να ξεκινά από περίπου 210.000 ευρώ.
Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός (ξηραντήριο) έχει ένα κόστος της τάξης των 130.000 ευρώ, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο, από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης, ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας.
Το δε κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 ευρώ περίπου. Οσον αφορά, πάντως, τα απαιτούμενα κεφάλαια, υπάρχει η δυνατότητα επιδοτήσεων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Ο παραγωγός ή η ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές.
Επειδή με τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόν του, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και το κυριότερο έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των μεγάλων οίκων εμπορίου της ΕΕ, που διακινούν παγκοσμίως αυτά τα προϊόντα.

Προώθηση
Η προώθηση και η εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθέριων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια, ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή.
Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές είναι: προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.

Αρωματικά και ΦαρμακευτικάΦυτά – τάσεις και προοπτικέςΧρήστος ΔόρδαςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο ΘεσσαλονίκηςΓεωπονική ΣχολήΕργαστήριο Γεωργίας

ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ
Συμβουλές για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο:

• Δημιουργία μικρών ευέλικτων ομάδων που θα θελήσουν να δοκιμάσουν διάφορα είδη αρωματικών φυτών. Η καταγραφή των αυτοφυών αρωματικών φυτών στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσει οδηγό για τα πρώτα υπό δοκιμή είδη, καθώς θα είναι πιο εύκολος ο εγκλιματισμός τους στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής.
• Εδαφολογικές αναλύσεις για τη γνώση της ποιότητας των εδαφών, αλλά και των ειδών που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα.
• Δοκιμαστικές καλλιέργειες σε μικρή έκταση σε διάφορες περιοχές, με συμμετοχή και καθοδήγηση γεωπόνων.
• Καταγραφή ημερολογιακά του χρόνου απασχόλησης και προσδιορισμός του κόστους παραγωγής ανά είδος και του καθαρού εισοδήματος που μπορεί να προκύψει για τους παραγωγούς.
• Καταγραφή της απόδοσης σε χλωρό και ξηρό βάρος και ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις των αιθέριων ελαίων.
• Eρευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό.
• Τελική επιλογή των ειδών που θα καλλιεργηθούν.

Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα αγοράς που έγινε, διαπιστώθηκε ότι έχει μεγάλη σημασία το προϊόν από άποψη χαρακτηριστικών αλλά και το αν είναι βιολογικό ή όχι. Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης για συμβατική ρίγανη με υψηλή απόδοση σε έλαιο και υψηλή περιεκτικότητα σε καρβακρόλη ξεκινούσε στην Ελλάδα από 1,8 ευρώ το κιλό και έφτανε τα 2,2 έως 2,3 ευρώ για συμβολαιακή γεωργία. Αντίθετα η τιμή στη βιολογική ρίγανη με τα ίδια χαρακτηριστικά κυμαινόταν από 5 έως και 6,5 ευρώ το κιλό.
Οι τιμές στο εξωτερικό είναι πολύ υψηλότερες.
Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μπορούν να αποτελέσουν μία καλή εναλλακτική πρόταση που θα συμβάλει όχι μόνο στη δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος, αλλά και για να εξελιχθεί σε έναν από τους δυναμικούς κλάδους αγροτικής παραγωγής.

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΟΔΟΣΕΩΝ
Πολλαπλά οφέλη από την επεξεργασία
Χρυσάφι... οι τιμές των αιθέριων ελαίων στο «χρηματιστήριο» των αποδόσεων. Οι οικονομικές αποδόσεις των αιθέριων ελαίων ανά στρέμμα σε ευρώ έχουν μεγάλο εύρος τιμών εξαιτίας των αυξομειώσεων των ποσοστών των διαφόρων συστατικών στο παραλαμβανόμενο αιθέριο έλαιο, που εξαρτώνται βασικά από το πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο έχει επιλεγεί προς καλλιέργεια.
Παραδείγματος χάριν, ανάλογα με την ποικιλία του χαμομηλιού, αλλά και ανάλογα με τις συγκεντρώσεις των διαφόρων βιοδραστικών συστατικών του στο αιθέριο έλαιο, αλλά και από τις εφαρμοζόμενες παραμέτρους κατά την απόσταξη, οι τιμές μπορεί να κυμανθούν π.χ. στα 750 ευρώ, στα 630 ευρώ ή ακόμα και στα 400 ευρώ.
Για παράδειγμα, το μελισσόχορτο συγκομίζεται με απλή χορτοκοπτική μηχανή, αποδίδοντας 1.200-1.400 κιλά ανά στρέμμα χορτόμαζας, η οποία πρέπει πολύ σύντομα να υποστεί τη σωστή επεξεργασία στην κατάλληλη μονάδα επεξεργασίας ώστε να παραληφθεί τελικό φυτικό προϊόν υψηλής ποιότητας (ολόκληρα φύλλα, υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο, χρώμα κ.λπ.).
Αν πρόκειται να διατεθούν μόνο τα φύλλα, πρέπει πρώτα αυτά να αποχωριστούν από την πόα με ειδικό μηχανολογικό εξοπλισμό και να ξηρανθούν στο ειδικό ξηραντήριο.
Μετά την ταξινόμηση παραλαμβάνονται διαφορετικές ποιότητες, εκ των οποίων η καλύτερη διατίθεται στα 3-6,5 ευρώ ανά κιλό, προσφέροντας μία στρεμματική απόδοση της τάξης των 700-1.100 ευρώ. Από κει και πέρα υπάρχει και η δυνατότητα παραλαβής του αιθέριου ελαίου (που, όμως, βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα), του οποίου η τιμή δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη, ανέρχεται περίπου στα 4.200 ευρώ ανά κιλό.
Υπεραξία
Ο στόχος της καθετοποιημένης μονάδας παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών έγκειται στο να προσδώσει υπεραξία στο συγκομισμένο φυτικό υλικό.
Να μην το πουλήσει, δηλαδή, ο παραγωγός π.χ. 0.90-1,10 ευρώ το κιλό ως μπάλα ή χορτόμαζα στον χονδρέμπορο, αλλά να το επεξεργαστεί με τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό, ώστε να του προσδώσει υπεραξία.
Για να παράγει αιθέριο έλαιο μία τέτοια μονάδα, αρχικά χρειάζεται το εξειδικευμένο πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο θα προσφέρει φυτικό υλικό κατάλληλης ποιότητας για την παραλαβή ενός αιθέριου ελαίου, αποδεκτής σύνθεσης από τις διεθνείς αγορές, που να διαθέτει δηλαδή ορισμένα συστατικά, σε τέτοιες συγκεντρώσεις, ώστε να μπορεί να πωληθεί στην υψηλότερη δυνατόν τιμή.
Eτσι συνήθως, αν και μπορεί να εγκατασταθεί το αποστακτήριο συγχρόνως με τον υπόλοιπο εξοπλισμό της μονάδας -και να χρησιμοποιείται για την εξάσκηση του παραγωγού στις αποστάξεις των διαφορετικών φυτικών υλικών-, εντούτοις θα αρχίσει να παράγει εμπορεύσιμα αιθέρια έλαια όταν πρώτα θα έχει τυποποιηθεί η ποιότητα του φυτικού υλικού και όταν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έχουν επεκταθεί αρκετά, ώστε να μπορούν να τροφοδοτήσουν με την αναγκαία χορτόμαζα που χρειάζεται ένα αποστακτήριο.
Από ροφήματα έως και φάρμακα
Οι κυριότερες χρήσεις των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι:
Ως ξηρά φύλλα για παρασκευή ροφημάτων, στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, στην κονσερβοποιία, τη ζαχαροπλαστική καιστη φαρμακευτική.
Παραδείγματα αρωματικών φυτών που δίνουν δρόγη είναι: μαϊντανός, άνηθος, δυόσμος, βασιλικός, δεντρολίβανο, θυμάρι, μάραθο, θρούμπι, μελισσόχορτο, μαντζουράνα, κρεμμύδι, κορίανδρος, γλυκάνισο, ρίγανη, λουίζα, αρχαγγελική, σκόρδο, φασκόμηλο, χρένο.
Μία ενδιαφέρουσα χρήση των αρωματικών φυτών είναι η χρήση τους ως φυσικά αντιοξειδωτικά τροφίμων.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η χρήση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Σήμερα η χρήση τους βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.

ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Κέντρο Γεωργικής Ερευνας Βόρειας Ελλάδας, ΕΘΙΑΓΕ. Τηλ. 2310 471110
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός "Δήμητρα" Πατησίων και Ανδρου Τ.Κ. 11257 Τηλ: 2108231277
ΠΗΓΗ https://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23353&subid=2&pubid=63784666

Καλλιέργεια και μεταποίηση αρωματικών φυτών

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ
Το διογκούμενο ενδιαφέρον για τα φαρμακευτικά φυτά και τα αιθέρια έλαια μας ώθησε στην αναζήτηση υπεύθυνων απαντήσεων στα σχετικά ερωτήματα που πλανώνται στον χώρο.

Ο κ. Κατσιώτης μας απάντησε με μεγάλη προθυμία και μας εξήγησε την πρότασή για μια ολοκληρωμένη αξιοποίηση με την δημιουργία καθετοποιημένων Μονάδων. Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ,εδώ, ότι όλες οι αναφερόμενες τιμές στο κείμενο που ακολουθεί, είναι ενδεικτικές και αυξομειώνονται συνεχώς.

ΣΤ. ΚΑΤΣΙΩΤΗΣ: «Η ΠΙΘΑΝΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΤΗΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ 100.000-130.000 ΕΥΡΩ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΑΤΑΦΡΟΝΗΤΗ!»

-Η παραγωγή αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και αιθέριων ελαίων μπορεί να αποτελέσει μια «απάντηση» στις αναζητήσεις για νέες κερδοφόρες απασχολήσεις; Και να ναι ,ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις;

Από τα μηνύματα και τα συνεχή ερωτήματα πολλών αγροτών / παραγωγών που ασχολούνται με καλλιέργειες αποδοτικές έως σήμερα, λόγω των επιδοτήσεων, αλλά και ανθρώπων που αναζητούν καινούργιες επαγγελματικές ευκαιρίες, γίνεται σαφές ότι αναζητούν νέες εναλλακτικές καλλιέργειες που να εξασφαλίζουν το μέλλον τους.

Μια από τις σημαντικότερες, με μεγάλες δυνατότητες, υψηλές και πολύ θετικές προοπτικές είναι οι καλλιέργειες των Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών (ΦΑΦ)και η παραγωγή εξ αυτών Αιθερίων Ελαίων (ΑΕ).

Το να εγκαταστήσει ένας παραγωγός μια μικρή έκταση 5 – 10 στρεμμάτων με ΦΑΦ είναι αρκετά εύκολο, αν και χρειάζεται να αποκτήσει την εξειδικευμένη τεχνογνωσία γι αυτά τα συνήθως διαφορετικά μεταξύ τους φυτικά υλικά, και αφετέρου δεν χρειάζονται ιδιαίτερα μέσα, παρά μόνον η προσωπική εργασία του παραγωγού, συνεχίζοντας, συγχρόνως, και τις άλλες δραστηριότητές του.

Με ένα τέτοιο όμως μέγεθος καλλιέργειας τα παραγόμενα προϊόντα μπορούν να διακινηθούν μόνο στις τοπικές αγορές και με πολύ μικρά περιθώρια κέρδους για τον παραγωγό, απλά συνεισφέροντας κάτι παραπάνω στον οικογενειακό «κορβανά». Σήμερα προτείνεται μια εναλλακτική δυνατότητα επένδυσης στη Γεωργία, με μεγάλες προοπτικές και δυνατότητα ικανών εσόδων για όσους ασχοληθούν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα με τις καλλιέργειες των ΦΑΦ και την παραγωγή εξ αυτών Αιθερίων Ελαίων.

-Σε αυτή την ιδιαίτερα κρίσιμη οικονομική συγκυρία, που πολλά πρέπει να αλλάξουν στη χώρα μας, προτείνεται η εναλλακτική αυτή παραγωγική εγκατάσταση μιας καθετοποιημένης Μονάδας Παραγωγής (καλλιέργειας, επεξεργασίας, μεταποίησης,συσκευασίας) Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών (ΦΑΦ) και των εξ αυτών παραγομένων Αιθερίων Ελαίων (ΑΕ).

-Πού κυρίως χρησιμοποιούνται τα αιθέρια έλαια;

Οι περισσότερες χρήσεις των Α.Ε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αφορούν στα τρόφιμα (ως αρωματικές ουσίες), τα αρώματα (fragrances και aftershaνes) και τα φαρμακευτικά σκευάσματα (για τα δραστικά συστατικά τους, ή σαν βελτιωτικά οσμής και γεύσης). Η γνωστή χρήση των ΑΕ στην Αρωματοθεραπεία αποτελεί, σήμερα, ένα ποσοστό ελάχιστα περισσότερο από το 2% της συνολικής αγοράς. Ήδη ,από πολύ παλιά, τα αιθέρια έλαια κατείχαν μία πολύ σημαντική θέση στη θεραπευτική για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών. Εν τούτοις, κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα η χρήση των Α.Ε στην ιατρική έγινε βαθμιαία δευτερεύουσας σημασίας. Τo γεγονός ότι τα αιθέρια έλαια είναι ετερογενή μίγματα πολλών και τελείως διαφορετικών ενώσεων έχει σαν αποτέλεσμα να έχουν διαφορετικές – ποιοτικά και ποσοτικά επιδράσεις. Τα αιθέρια έλαια έχουν σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες, τόσο σε εξωτερική χρήση όσο και όταν λαμβάνονται εσωτερικά. Χρησιμοποιούνται σαν αντιφλογιστικά – αντιρρευματικά σε πόνους μυών και σε νευραλγίες, Η αντιμικροβιακή δράση των αιθερίων ελαίων είναι γνωστή από πολύ παλιά και πολλές μικροβιολογικές μελέτες ασχολούνται με τo θέμα αυτό, ενώ παράλληλα, πολλά αιθέρια έλαια έχει αποδεδειχθεί ότι έχουν αντιμυκητιακή δράση.

H περιεκτικότητα των αιθέριων ελαίων δεν είναι ίδια στα διάφορα φυτά και κυμαίνεται από ίχνη 0.01 % έως 5 %, ή και περισσότερο. Π.χ. όλα τα είδη μέντας και πολλά είδη της οικογένειας Lamiaceae είναι πλούσια σε αιθέριo έλαιo. Αντίθετα, τα ρoδoπέταλα περιέχουν πολύ λίγο. Χρειάζονται πάνω από 1000 kg φυτικού υλικού για την παραλαβή περίπου 0.5 kg αιθέριου ελαίου. Η σύσταση των αιθέριων ελαίων αποτελείται από τερπένια, οξυγονούχα τερπένια – αυτά που δίνουν την αξία και την υψηλότερη τιμή στο αιθέριο έλαιο ‐ και τα σε σκυτερπένια.

-Ποια είναι πρωτίστως τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά που εμφανίζουν μια αξιοσημείωτη δυναμική όσον αφορά τη ζήτησή τους, έχουν ήδη μια καλή τιμή στην αγορά και ταιριάζουν στις κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες του τόπου μας;

Είναι πλέον γνωστό ότι από τα είδη Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών που παράγονται και διακινούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πλέον χρησιμοποιούμενα είναι περίπου σαράντα.
Από αυτά, τα παρακάτω διακρίνονται για το συνολικό τους τζίρο στην ΕΕ:

Αη Γιάννης (Salvia sclarea), αχίλλεα, βαλεριάνα, βασιλικός, γλυκάνισο, γλυκόριζα, δακτυλίτιδα, δενδρολίβανο, δίκταμο, δυόσμος, εστραγκόν, θυμάρι, καλέντουλα, κορίανδρος, λεβάντα, λεβαντίνη, λουίζα, μαϊντανός, μάραθος, ματζουράνα, μελισσόχορτο, μέντα, ρίγανη, σατουρέγια, τριαντάφυλλα, υπέρικο, φασκόμηλο, χαμομήλι…

Παγκοσμίως η αξία αυτών των φυτικών υλικών ξεπερνά τα 20 δισεκατομμύρια $ ετησίως και αυτός ο τζίρος αυξάνεται κάθε χρόνο. Θα πρέπει να σημειωθεί και να τονιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ελλειμματική στην κατηγορία των ΦΑΦ και των ΑΕ, και παρ’ όλες τις εκτεταμένες καλλιεργούμενες εκτάσεις σε Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία κ.ά – χωρών με ιδιαίτερα αναπτυγμένη τεχνογνωσία και παραγωγή στον Τομέα αυτό- που ξεπερνούν το 1.500.000 στρέμματα, εισάγονται χιλιάδες τόνοι!

Δυστυχώς, στη χώρα μας, στην οποία ενδείκνυται απ’ όλες τις απόψεις η καλλιέργεια αυτών των φυτικών υλικών, δεδομένου ότι αποτελεί ιδανικό περιβάλλον λόγω των εδαφοκλιματολογικών συνθηκών, η μέγιστη έκταση που καλλιεργήθηκε έφτασε –κατά την περίοδο των επιδοτήσεων (1983 – 1987)- το μέγιστο στα 42.000 στρέμματα και από τότε , βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία ,καταλήγοντας ,σήμερα, στα 19.000 – 21.000 στρέμματα. Αντιθέτως, μόνο για ένα φυτικό υλικό, έτσι, απλά, για πληροφόρηση, μόνο για τη λεβάντα, στη Γαλλία καλλιεργούνται πάνω από 150.000 στρέμματα!

-Προτείνετε μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής ΦΑΘ και ΑΕ. Γιατί; Ποιο το κόστος δημιουργίας αυτής της Μονάδας;

Εδώ θα πρέπει, κατ αρχάς, να επισημανθεί ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ΦΑΦ σε σχέση με τα περισσότερα άλλα γεωργικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα νωπά φρούτα και τα λαχανικά. Όλα αυτά θα πρέπει να διατεθούν άμεσα -όσο είναι ακόμη αποδεκτά από το καταναλωτικό κοινό ‐ έχουν δηλαδή μόνο μια αγορά! Εδώ έγκειται και η μεγάλη αλλά και ουσιαστική διαφορά σε σχέση με τα Αρωματικά Φαρμακευτικά φυτά τα οποία διατίθενται σε τρεις διαφορετικές αγορές-πράγμα από το οποίο επωφελείται καθ’ ολοκληρίαν μια καθετοποιημένη Μονάδα Παραγωγής επεξεργασίας και μεταποίησης ΦΑΦ και ΑΕ.

Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών( φρέσκων) αρωματικών φυτών (που έχει και τα μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, αλλά και το μεγαλύτερο ρίσκο) όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος το δενδρολίβανο κ.α., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κλπ), στα Super Markets, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κλπ.

Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των ΦΑΦ, που αποτελεί τη μεγαλύτερη, είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης, είτε σε τζίρο.

Η τρίτη είναι αυτή που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη ‐ υπό ορισμένες όμως και απαιτητικές συνθήκες – αυτή των αιθερίων ελαίων, η οποία βέβαια απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία.

Σε αντίθεση με έναν απλό και χωρίς πολλά μέσα παραγωγό, σε μια σωστή καθετοποιημένη Μονάδα Παραγωγής ΦΑΦ και ΑΕ δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάθετο, ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλύει το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά – εάν π.χ. δεν διατεθούν ποσότητες φρέσκων αρωματικών φυτών, αυτές οι ποσότητες δεν χάνονται γιατί εύκολα θα περάσουν από το ξηραντήριο και τον άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό της Μονάδας και ακολούθως θα διατεθούν σαν ξηρό φυτικό υλικό. Εάν πάλι μια χρονιά δεν ήταν δυνατό να πωληθούν όλες οι ποσότητες των ξηραμένων φυτικών υλικών, μπορούν εύκολα να αποσταχθούν στην Αποστακτική Μονάδα και να διατεθούν ως Αιθέριο Έλαιο.

Ο στόχος της ολοκληρωμένης Μονάδας Παραγωγής ΦΑΦ έγκειται στο να προσδώσει υπεραξία στο συγκομισμένο φυτικό υλικό. Να μην το πουλήσει δηλαδή ο παραγωγός π.χ. 0.90 – 1,10 Ευρώ το κιλό σαν μπάλα ή χορτόμαζα στον χονδρέμπορο, αλλά να το επεξεργαστεί με τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό, ώστε να του προσδώσει προστιθέμενη αξία και να το δώσει στα 4 ‐ 7 Ευρώ/kg! Κύριο στοιχείο του μηχανολογικού εξοπλισμού είναι το σωστό και άκρως εξειδικευμένο, αποκλειστικά για ΦΑΦ, ξηραντήριο (αποκλείοντας απόλυτα τα ξηραντήρια καπνού), από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον, τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης (απομάκρυνσης από τα φύλλα των στελεχών, μίσχων κ.ά), ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας κ.ά. Με τον παραπάνω εξοπλισμό, υπάρχει η δυνατότητα διάθεσης στην αγορά ξηρών φυτικών προϊόντων (σταθερής περιεκτικότητας σευγρασία – προαπαιτούμενο των Διεθνών Αγορών) σε ματσάκια, φύλλα ολόκληρα, φύλλακομμένα, τρίμμα (σε διάφορα μεγέθη), άνθη ολόκληρα, άνθη και φύλλα, ρίζες διαφόρων μεγεθών και άλλα διάφορα τελικά προϊόντα τυποποιημένης και σταθερής ποιότητας και εμφάνισης, είτε χύδην ή συσκευασμένα. Βέβαια, αυτός ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός έχει ένα κόστος της τάξεως των 130.000 ‐ 180.000 Ε, ποσό που εξαρτάται ,όμως, άμεσα από την έκταση των καλλιεργειών (90 – 300 στρεμμάτων) και των φυτικών ειδών (5 – 10 είδη). Στο κόστος αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το ποσόν που απαιτείται για Αποστακτήριο.

-Υπάρχουν δυνατότητες επιδότησης από τα ευρωπαϊκά Προγράμματα;

Μια τέτοια καθετοποιημένη Μονάδα, επειδή απαιτεί ορισμένου ύψους κεφάλαια, είναι προτιμότερο να την αναλαμβάνουν δύο – τρεις, ή και περισσότεροι συνεργάτες ‐αν και η πράξη έχει αποδείξει ότι αρκεί και ένας για να τα βγάλει πέρα μόνος του - έτσι ώστε και η απαιτούμενες εργασίες αλλά και τα απαιτούμενα κεφάλαια να μπορούν να κατανέμονται αντίστοιχα μεταξύ των συνεργατών. Όσον αφορά τα απαιτούμενα κεφάλαια, υπάρχει η δυνατότητα επιδοτήσεων από διάφορα Προγράμματα( «ΑλέξανδροςΜπαλτατζής», ΕΣΠΑ, Καινοτομίας, Νέων Επιχειρηματιών κλπ). Πρέπει όμως να ληφθείυπόψη, ότι ως επί το πλείστον επιδοτούνται μέχρι και 55% η κτιριακή εγκατάσταση και μόνο ο μηχανολογικός εξοπλισμός επεξεργασίας, μεταποίησης κ.ά. και όχι ο γεωργικός.

-Πόσο ανοιχτές είναι οι «αγορές-στόχος»,πόσο εύκολη, δηλαδή, η διείσδυση σε αυτές, πόσο «σκληρός» είναι ο ανταγωνισμός;

Η είσοδος στις Διεθνείς Αγορές δεν είναι εύκολη για έναν καινούριο παραγωγό ή μια νέα Μονάδα. Αλλά είναι εφικτή εφόσον διαθέτει αυτά που ζητούν -ή μάλλον απαιτούν- οι Διεθνείς Αγορές: 1ον να διαθέτει βιολογικά προϊόντα άριστης και σταθερής τυποποιημένης ποιότητας, 2ον απόλυτη συνέπεια στις εκάστοτε συμφωνηθείσες ποσότητες παράδοσης και στο χρόνο παράδοσης και 3ον ποικιλία προϊόντων (όχι μόνον ένα, δύο ή τρία φυτικά υλικά ή αιθέρια έλαια, αλλά πολύ περισσότερα).

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι Μονάδες Παραγωγής ΦΑΦ βασίζονται και τροφοδοτούνται με φυτικό υλικό από καλλιεργούμενες εκτάσεις των 100‐600 στρεμμάτων οι μικρές Μονάδες, ενώ οι μεγάλες από εκτάσεις άνω των 2.000 στρεμμάτων. Ο παραγωγός ή ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη Μονάδα Παραγωγής ΦΑΦ γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στο χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε χαμηλές τιμές. Επειδή με το μηχανολογικό εξοπλισμό της Μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόντου, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και το κυριότερο έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και προδιαγραφές των Μεγάλων Οίκων εμπορίου της ΕΕ, που αποκλειστικά διακινούν παγκοσμίως τα ΦΑΦ και τα ΑΕ.

-Εκτός από Κεφάλαια, τι άλλο απαιτείται για τη δημιουργία μιας καθετοποιημένης Μονάδας;

Σε σχέση με τις συνήθεις καλλιέργειες αγροτικών προϊόντων, η παραγωγή ΦΑΦ και ΑΕ απαιτεί πολύ και κουραστική προσωπική εργασία, αλλά και εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε όλους τους τομείς, από τα στάδια εγκατάστασης των φυτειών , καλλιέργειας/ συγκομιδής, ξήρανσης, επεξεργασίας/μεταποίησης, αλλά μέχρι και την εμπορία και τη διακίνησή τους. Όμως, σε αυτήν την παραγωγική διαδικασία, δύο στοιχεία είναι απολύτως σίγουρα: 1ον ότι ο ελεύθερος χρόνος των παραγωγών θα είναι πολύ περιορισμένος καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και 2ο ότι μετά το τρίτο έτος η Μονάδα θα μπορεί να ικανοποιεί τις ετήσιες οικονομικές απαιτήσεις τουλάχιστον 2 – 3 οικογενειών, εφόσον οι καλλιεργούμενες εκτάσεις είναι περισσότερες από 150 – 300 στρέμματα.

Η συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης Μονάδας Παραγωγής Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών και Αιθερίων Ελαίων δεν γίνεται σε μια νύκτα. Χρειάζεται, πρώτιστα και κυρίως, σωστός σχεδιασμός, υπομονή, σωστές κινήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας και των πρώτων βημάτων μέχρι το δειγματισμό των προϊόντων στις Διεθνείς Αγορές.

Έτσι στο χρονοδιάγραμμα της πρώτης τριετίας τα βήματα θα είναι:

Κατά τον πρώτο χρόνο θα εγκατασταθούν ‐ με σωστό, αναγνωρισμένο και αποδεκτό από τις Διεθνείς Αγορές πολλαπλασιαστικό υλικό ‐, οι πρώτες καλλιέργειες των 12 – 20 στρεμμάτων με τουλάχιστον 5 – 8 διαφορετικά είδη (μονοετή και πολυετή) και σε εκτάσεις των 3 – 4 στρεμμάτων το καθένα. Έτσι θα είναι δυνατοί οι ακριβείς υπολογισμοί της εκάστοτε χορτόμαζας ανά στρέμμα, αλλά και η εξασφάλιση του (ιδιόκτητου και γνωστής πλέον ποιότητας) πολλαπλασιαστικού υλικού που θα χρειαστεί για την επέκταση των καλλιεργειών τη δεύτερη χρονιά στα 40 – 80 στρέμματα, την τρίτη χρονιά στα 150 ‐ 200 ή, εάν υπάρχουν οι δυνατότητες, την τέταρτη στα 250 – 350 στρέμματα, τα οποία, βέβαια, δεν χρειάζεται να είναι όλα ιδιόκτητα.

Συγχρόνως, κατά την πρώτη και τη δεύτερη χρονιά θα εγκαθίσταται ο μηχανολογικός εξοπλισμός της Μονάδας ώστε το παραγόμενο τελικό προϊόν να είναι «στανταρισμένο», τυποποιημένο, σταθερής και ομοιόμορφης ποιότητας και εμφάνισης ώστε να είναι δυνατός πλέον ο «δειγματισμός» στις Διεθνείς Αγορές, μιας και από αυτό το τελικό υλικό θα χαρακτηρίζεται στο εξής η Μονάδα και οι Παραγωγοί του.

Είναι δεδομένο ότι τα πρώτα δύο – δυόμιση χρόνια οι παραγωγοί θα βάζουν συνεχώς το χέρι στην τσέπη συνεισφέροντας σε χρήμα και δουλεύοντας πολύ!. Από τον τρίτο όμως χρόνο θα αρχίσουν πλέον να εισπράττουν και τα έσοδα θα γίνονται περισσότερα, όσο πιο αυξημένες θα είναι οι καλλιεργούμενες εκτάσεις. Ταυτόχρονα. θα γίνεται και η απόσβεση του μηχανολογικού εξοπλισμού που θα γίνει τόσο συντομότερα, όσο περισσότερα είναι τα καλλιεργούμενα στρέμματα.

Η εμπειρία που θα αποκτηθεί κατά τα τρία πρώτα χρόνια είναι ουσιαστική, αναγκαία και απαραίτητη ώστε να καταστήσουν ικανό το διαχειριστή της Μονάδας να μπορεί να αξιολογεί καταστάσεις και να αποφασίζει για πάρα πολλά θέματα όπως π.χ. για ποιό είδος θα πρέπει την επόμενη χρονιά να αυξηθούν ή να μειωθούν οι εκτάσεις καλλιέργειας ‐ έχοντας αποκτήσει γνώσεις των τάσεων των τιμών των Διεθνών Αγορών – ή πόσοι τόνοι και από ποια στρέμματα της φυτείας ενός είδους, το φυτικό υλικό θα καταλήξει ξηρό και ποιο θα οδηγηθεί σε απόσταξη. Είναι δεδομένο ότι σε άλλη χρονική περίοδο της ανάπτυξης του φυτού θα συγκομιστεί π.χ. η μέντα, όταν το τελικό προϊόν θα είναι τα ξηρά φύλλα και σε άλλη χρονική στιγμή εάν πρόκειται να αποσταχθεί ‐ οπότε χρειάζεται να προσδιοριστούν τα ποσοστά των τεσσάρων βασικών συστατικών του αιθερίου ελαίου της, ώστε να βρίσκονται σε καθορισμένη σχέση μεταξύ τους.

Με τις σημερινές τιμές, σε μια καθετοποιημένη Μονάδα Παραγωγής ΦΑΦ και ΑΕ, δεν υπάρχει περίπτωση η καθαρή απόδοση – μετά την αφαίρεση των εξόδων –ανά στρέμμα ‐ να είναι μικρότερη των 200 Ευρώ ετησίως, ενώ οι δυνατότητες εσόδων δεν είναι δύσκολο να κυμαίνονται στα 400 – 600 Ευρώ, ή και αρκετά περισσότερα, ανάλογα με τα φυτικά υλικά που θα έχουν εγκατασταθεί, από τον τρόπο συγκομιδής, επεξεργασίας, μεταποίησης, της συσκευασίας ή της διακίνησής τους.

-Ας μιλήσουμε και για την παραγωγή Αιθέριων Ελαίων και το Αποστακτήριο

Η παραγωγή Αιθερίων Ελαίων δεν αποτελεί, συνήθως, αποκλειστικό σκοπό μιας Μονάδας Παραγωγής. Για να παράγει αιθέριο έλαιο μια τέτοια Μονάδα αρχικά χρειάζεται το εξειδικευμένο πολλαπλασιαστικό υλικό που θα προσφέρει φυτικό υλικό κατάλληλης ποιότητας για την παραλαβή ενός αιθερίου ελαίου αποδεκτής σύνθεσης από τις Διεθνείς Αγορές, που να διαθέτει δηλαδή ορισμένα συστατικά, σε τέτοιες συγκεντρώσεις ώστε να μπορεί να πωληθεί στην υψηλότερη δυνατόν τιμή.

Έτσι ,συνήθως, αν και μπορεί να εγκατασταθεί το Αποστακτήριο συγχρόνως με τον υπόλοιπο εξοπλισμό της Μονάδας – και να χρησιμοποιείται για την εξάσκηση του παραγωγού στις αποστάξεις των διαφορετικών φυτικών υλικών ‐ εν τούτοις θα αρχίσει να παράγει εμπορεύσιμα αιθέρια έλαια, όταν πρώτα θα έχει τυποποιηθεί και «στανταριστεί» η ποιότητα του φυτικού υλικού και όταν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έχουν επεκταθεί αρκετά, ώστε να μπορούν να τροφοδοτήσουν με την αναγκαία χορτόμαζα που χρειάζεται ένα αποστακτήριο. Το τμήμα της Μονάδας όπου θα εγκατασταθεί το Αποστακτήριο θα πρέπει να έχει σωστά σχεδιαστεί ώστε να είναι εύκολη η διαχείριση των υλικών (πρώτων υλών, φυτικού υλικού, αλλά και τελικών προϊόντων – αιθερίων ελαίων), να έχει κατάλληλες προσβάσεις με τις δορυφορικές μονάδες και να είναι έτσι διαρρυθμισμένος ο χώρος ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο το λειτουργικό κόστος. Πρέπει να έχουν προβλεφθεί από νωρίς οι ανάγκες του Αποστακτηρίου σε σχέση με τα τροφοδοτούμενα φυτικά υλικά (είδη, εποχές συγκομιδών και ποσοτήτων που θα αποσταχθούν), ώστε να εγκατασταθούν τα κατάλληλα μεγέθη, αριθμός και παρελκόμενα του αποστακτηρίου, ενώ θα έχει ληφθεί μέριμνα για πιθανές επεκτάσεις του μηχανολογικού εξοπλισμού. Εκτός από τα τρία βασικά μέρη της αποστακτικής μονάδας (άμβυκα, ψυκτήρα και διαχωριστή ‐ ή Φλωρεντιανή) θα πρέπει να υπολογιστεί σωστάκαι το μέγεθος και η απόδοση του ατμολέβητα και του συστήματος αποσκλήρυνσης τουνερού, αλλά και των υπόλοιπων τμημάτων του αποστακτηρίου (πιθανό κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου από 80.000 ‐ 140.000 Ε και άνω, δεδομένου ότι όλα εξαρτώνται από τις απαιτήσεις και τις επιδιώξεις των παραγωγών – επενδυτών).

Η παραγωγή των αιθερίων ελαίων ,αν και είναι απλή διεργασία, εντούτοις χρειάζεται εξειδικευμένες γνώσεις και αρκετή εμπειρία. Μόνο μετά από αρκετή εξάσκηση και απόκτηση τεχνογνωσίας (για το παραγόμενο αιθέριο έλαιο καθενός ξεχωριστά φυτικού υλικού) μπορεί να θεωρηθεί μια απλή ρουτίνα – όπως και πραγματικά είναι.

Παράγοντες όπως η διάρκεια απόσταξης, ποσότητα παρεχόμενου ατμού, θερμοκρασίες διαχωρισμού αιθερίου ελαίου από το Αρωματικό νερό, στοίβαξη φυτικού υλικού στον άμβυκα, αλλά και πολλοί άλλοι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την απόσταξη κάθε είδους φυτού ώστε να παραλαμβάνεται εξ ολοκλήρου το περιεχόμενο αιθέριο έλαιο (μέγιστη δυνατή απόδοση) και να είναι υψηλής ποιοτικής σύστασης, ώστε συνδυαζόμενα και τα δύο αυτά να προσλαμβάνει η στρεμματική απόδοση τη μέγιστη δυνατή τιμή, ή/ και το παραγόμενο αιθέριο έλαιο τη μέγιστη τιμή στις Αγορές.

Οι αποδόσεις των αιθερίων ελαίων ανά στρέμμα σε Ευρώ έχουν μεγάλο εύρος τιμών εξ αιτίας των αυξομειώσεων των ποσοστών των διαφόρων συστατικών στο παραλαμβανόμενο αιθέριο έλαιο που εξαρτώνται βασικά από το πολλαπλασιαστικό υλικό που έχει επιλεγεί προς καλλιέργεια -κυρίως από τις διαφορετικές ποικιλίες ειδών, των εδαφοκλιματολογικών συνθηκών, εάν οι εκτάσεις είναι ποτιστικές ή ξερικές, της τεχνολογίας απόσταξης κ.λ.π.

Ανάλογα π.χ. με την ποικιλία του χαμομηλιού, με τις συγκεντρώσεις των διαφόρων βιοδραστικών συστατικών του στο αιθέριο έλαιο, αλλά και από τις εφαρμοζόμενες παραμέτρους κατά την απόσταξη, οι τιμές μπορεί να κυμανθούν π.χ.στα 750 Ε, στα 630 Ε, στα 400 Ε, ή ακόμη και στα σαράντα Ευρώ το κιλό!

Όσον αφορά τη ρίγανη η απόδοση ανά στρέμμα μπορεί να είναι 300 Ευρώ, 600 Ε, ή ακόμη και 850 Ε.

Στην περίπτωση καλλιέργειας χαμομηλιού (Matricaria recutita), πρώτα πρέπει να επιλεγεί η κατάλληλη ποικιλία (από τις 8 -10 γνωστές) και να αγοραστεί ο αντίστοιχος σπόρος, που είναι κατάλληλος για την περιοχή όπου θα καλλιεργηθεί, αλλά και ανάλογα με τις επιδιώξεις, όσον αφορά τη διάθεση του τελικού προϊόντος. Το κόστος αγοράς κυμαίνεται από 200 έως και 550 Ευρώ/kg και η ποσότητα αυτή αρκεί για την εγκατάσταση 3 – 5 στρεμμάτων. Από αυτήν την καλλιέργεια θα έχει τη δυνατότητα ο παραγωγός να παραλάβει όλο το πολλαπλασιαστικό υλικό που του χρειάζεται ώστε να επεκτείνει τη φυτεία του στα 20 ‐ 50 στρέμματα. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται με απευθείας σπορά ( όπου ο σπόρος αναμειγνύεται με άμμο γιατί είναι πάρα πολύ μικρός σε μέγεθος). Η απόδοση μόνο σε ανθοκεφαλές (που συγκομίζονται με εξειδικευμένη μηχανή) μετά από ξήρανση σε ειδικό ξηραντήριο είναι 90 ‐ 120kg/στρέμμα. Οι τιμές ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα κυμαίνονται 5 – 11 Ευρώ/kg.

Σχετικά με το μελισσόχορτο (Melissa oficinalis) η εγκατάσταση και η καλλιέργειά του είναι πολύ εύκολη. Συγκομίζεται με απλή χορτοκοπτική μηχανή, αποδίδοντας 1.200– 1.400 kg/στρέμμα χορτόμαζας (κατά την πρώτη κοπή) η οποία πρέπει πολύ σύντομα να υποστεί τη σωστή επεξεργασία στην κατάλληλη Μονάδα επεξεργασίας ώστε να παραληφθεί τελικό φυτικό προϊόν υψηλής ποιότητας (ολόκληρα φύλλα, υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο, χρώμα κλπ). Αν πρόκειται να διατεθούν μόνο τα φύλλα, πρέπει πρώτα αυτά να αποχωριστούν από την πόα με ειδικό μηχανολογικό εξοπλισμό και να ξεραθούν στο ειδικό ξηραντήριο. Μετά την ταξινόμηση παραλαμβάνονται διαφορετικές ποιότητες, εκ των οποίων η καλύτερη διατίθεται στα 3 – 6,5 E/kg, προσφέροντας μια στρεμματική απόδοση της τάξεως των 700 – 1.100 Ευρώ. Περαιτέρω, στις επιλογές του παραγωγού – ανάλογα με την υποδομή που διαθέτει – υπάρχει και η δυνατότητα παραλαβής του αιθερίου ελαίου (που όμως βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα), του οποίου η τιμή δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη (περίπου στα 4.200 Ευρώ/kg)!

Εν τέλει, αυτό που γίνεται εδώ και χρόνια σε πολλά κράτη της ΕΕ, πρέπει και εμείς να αποφασίσουμε να το πραγματοποιήσουμε εδώ, στη χώρα μας, μια και υπάρχουν οι δυνατότητες και όλα τα στοιχεία ώστε πολύ σύντομα να βρεθούμε μεταξύ των πρώτων. Η πολύ πιθανή προοπτική, μετά από ελάχιστα χρόνια, ετήσιων εσόδων 100.000- 130.000 Ευρώ (και με δυνατότητες αύξησης κατά πολύ αυτών των ποσών) δεν είναι ευκαταφρόνητη στους καιρούς μας. Χρειάζεται όμως σχεδιασμός, σύνεση, απόκτηση τεχνογνωσίας, μικρά βήματα, προσωπική ενασχόληση σε όλα τα στάδια, καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση, απόσταξη, διακίνηση, εμπορία , και δυστυχώς πολύ δουλειά- πέρα βέβαια από τα αναγκαία κεφάλαια!

Τέλος, δε, ας προσθέσουμε και κάτι γνωστό στις αγορές και στον επιχειρηματικό κόσμο: Αυτοί που τολμούν στις δύσκολες περιστάσεις και στις άσχημες οικονομικές συγκυρίες είναι αυτοί που στο τέλος βγαίνουν κερδισμένοι.

Ο κ Σταύρος Θ. Κατσιώτης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο τμήμα Φαρμακευτικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης(Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας) και Υπεύθυνος του Ερευνητικού Εργαστηρίου «Τεχνολογίας Παραλαβής / Ανάλυσης Αιθερίων Ελαίων και Επεξεργασίας Φαρμακευτικών Αρωματικών Φυτών».

PDF:Καλλιέργεια Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών

Πηγη: 

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών
Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά είναι μια κατηγορία φυτών από τα οποία παράγονται προϊόντα με υψηλή ζήτηση στην αγορά.

Η επιχειρηματική καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι απαραίτητη ώστε ο καλλιεργητής να επωφεληθεί από τη διείσδυση των προϊόντων αυτών στους καταναλωτές. Ένα άναρχο ξεκίνημα είναι απολύτως βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε αποτυχία και πιθανόν οικονομική ζημιά στην επένδυση.

Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει ο υποψήφιος καλλιεργητής-επιχειρηματίας είναι συγκεκριμένη και ακολουθεί μια λογική αλληλουχία πρακτικών:

Βήμα 1: Μαθαίνω τα βασικά. Αυτό σημαίνει ότι γνωρίζω το υλικό που θα κληθώ να διαχειριστώ. Συνήθως ο άπειρος καλλιεργητής πιστεύει ότι πρέπει να μάθει μόνο για τα φυτά. Πρόκειται για μια εσφαλμένη άποψη διότι στη διαδικασία καλλιέργειας εμπλέκονται επιπλέον παράγοντες, όπως είναι το έδαφος, ο αέρας, τα έντομα και άλλοι οργανισμοί, ο χρόνος και φυσικά εμείς οι άνθρωποι. Απαραίτητη αρχή είναι να κατανοήσω τη συμπεριφορά και την αλληλεξάρτηση όλων των εμπλεκόμενων παραμέτρων. Απώτερος στόχος είναι να μεγιστοποιήσω την απόδοση, με ταυτόχρονη διατήρηση του αγρο-οικοσυστήματος που αναφέρεται στο χωράφι μου.

Βήμα 2: Απαντώ με αντικειμενικά κριτήρια στο κρίσιμο ερώτημα: τι να καλλιεργήσω; Η απάντηση θα προέλθει μέσω της έρευνας αγοράς και της εκτίμησης των εδαφοκλιματικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή μου. Σε αυτή τη φάση διενεργώ αναλύσεις εδάφους, δημιουργία κλιματολογικού προφίλ, έρευνα τάσεων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμήσεις δυνατότητα εφαρμογής διαφόρων καλλιεργητικών λύσεων κ.ά.

Βήμα 3: Δοκιμαστικά πειράματα αξιολόγησης του ή των φυτών που επελέγησαν στο βήμα 2. Η αλληλουχία των δοκιμών είναι βαθμιαία, αρχίζοντας από μικρής κλίμακας καλλιέργειες. Αφού απορριφθούν κάποιες καλλιέργειες/ποικιλίες που δεν θα δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα προχωράμε σε καλλιέργειες με παραγωγικό προσανατολισμό και στη συνέχεια με εμπορικό προσανατολισμό. Σε αυτή τη φάση λαμβάνεται η τελική απόφαση για το είδος του φυτού που θα καλλιεργηθεί τελικά.

Βήμα 4: Εκπόνηση επιχειρηματικού σχεδίου. Με βάση την επιλογή μας στο προηγούμενο βήμα εκπονούμε μια τεχνικοοικονομική μελέτη ώστε να διατυπώσουμε σαφώς το επιχειρηματικό μας πλάνο. Είναι σημαντικό να εκφράσουμε σαφώς από τη μορφή που θα έχει η εταιρεία μας μέχρι το σχέδιο προώθησης των προϊόντων. Εδώ θα μάθουμε τι θα κοστίσει το εγχείρημά μας και θα εκτιμήσουμε τα πιθανά κέρδη σε βάθος χρόνου.

Βήμα 5: Ικανοποίηση των αναγκών της αγοράς. Γνωρίζοντας από το επιχειρηματικό μας σχέδιο τις ενέργειες που απαιτούνται, καλλιεργούμε και διαχειριζόμαστε τη φυτεία μας ανάλογα. Εργασίες όπως η σπορά, η αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών, η συγκομιδή και η μεταποίηση επηρεάζουν την τελική απόδοση και ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Επίσης είναι πιθανόν να απαιτηθεί σχετική πιστοποίηση των διαδικασιών που ακολουθούνται στο χωράφι, η οποία υπαγορεύεται από τα τεκμήρια του επιχειρηματικού σχεδίου.

Βήμα 6: Οργάνωση προώθησης και πωλήσεων. Πάλι από το επιχειρηματικό σχέδιο έχουμε καθορίσει την πολιτική μας σχετικά με την προώθηση των προϊόντων μας. Σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η στρατηγική μας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι προώθησης, από τον πλέον παραδοσιακό που είναι η παράδοση σε ενδιάμεσους μέχρι τη διαδικτυακή πώληση.

ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣΤΟΜΕΑΑΡΩΜΑΤΙΚΑ - ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑΝΕΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΖΕΛΟΒΙΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ PhD ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2015

Φτιάχνοντας τον δικό μας αρωματικό και φαρμακευτικό κήπο:

Αρχικά, σχεδιάζουμε στο χαρτί πως θα θέλαμε να είναι ο κήπος μας. Συνδυάζοντας τα χρώματα των φύλλων και των λουλουδιών μεταξύ τους, ακόμα προσέχουμε τη διάταξη των φυτών ώστε να μην φυτευτούν ψηλά φυτά μπροστά από χαμηλά φυτά. Επίσης, έχουμε υπόψη μας το χώρο που χρειάζεται ένα φυτό για να αναπτυχθεί. Δίπλα – δίπλα φυτεύονται φυτά με τις ίδιες ανάγκες ανάπτυξης.

Δεν υπάρχει κανόνας για το πώς φτιάχνουμε συνθέσεις με αρωματικά φυτά στον κήπο μας, το μόνο που χρειάζεται είναι φαντασία!!!

Αν έχετε ένα αρκετά μεγάλο κήπο μπορείτε να τον χωρίσετε σε διάφορα τμήματα μικρότερα και να σκεπάσετε τις μεγάλες επιφάνειες με ένα φυτό φυτοκάλυψης αντί για γκαζόν όπως το τριφύλλι ή το αρωματικό χαμομήλι. Το σημαντικό είναι ότι δεν χρειάζεται κούρεμα όπως το γκαζόν. Η αναρριχητική μέντα είναι ένα άλλο φυτό που επίσης κάνει τάπητα, εξαπλώνεται στο έδαφος, καθώς και το θυμάρι το έρπον. Τα αρωματικά φυτά που χρησιμοποιούνται αντί για γκαζόν αναδίδουν άρωμα καθώς περπατάμε πάνω τους.

Χαμηλά αρωματικά φυτά: η μαντζουράνα, τα κρεμμυδάκια, ο μαϊντανός και το θυμάρι.

Ψηλά αρωματικά φυτά που μετατρέπονται εύκολα σε σφαιρικούς θάμνους: το λάπαθο, ο ύσσωπος, η βερμπένα, η αγριορίγανη, το εστραγκόν και το μελισσόχορτο.

Ψηλά αρωματικά φυτά με ωραία σχήματα: το δενδρολίβανο, η αρχαγγελική, η δάφνη και η μυρτιά.

Χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά για τον κήπο: η βαλεριάνα και τα κρίνα του αγρού.

Μια ωραία ιδέα για τον κήπο μας είναι να φτιάξουμε ένα είδος σκακιού από πλάκες και αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά. Γύρω από αυτόν τον αρωματικό κήπο μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν φυτοφράχτη για να τα προστατέψουμε από τον αέρα. Πολλά ξυλώδη φυτά αρωματικά μάλιστα, όπως η λεβάντα, το δενδρολίβανο, η δάφνη μπορούν να κλαδευτούν κατάλληλα και να αποτελέσουν τα ίδια έναν όμορφο φυτοφράχτη.

Ακόμα, μπορούμε να τα φυτέψουμε σε γλάστρες στο μπαλκόνι ή κοντά στα παράθυρα του σπιτιού μας καθώς θα είναι εύκολο να τα χρησιμοποιήσουμε στην μαγειρική μας.


Η Αρχιτεκτονική Τοπίου και τα φαρμακευτικά φυτά

Τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά κατέχουν ξεχωριστή θέση στην αρχιτεκτονική τοπίου διότι αφήνουν στο περιβάλλον οσμηρές ουσίες (αρώματα) οι οποίες πέραν του ότι βελτιώνουν την αίσθηση του χώρου, εισπνεόμενες εισέρχονται στο μεταβολισμό του οργανισμού και επιδρούν στην λειτουργία των συστημάτων. Για παράδειγμα η μυρωδιά του δενδρολίβανου, του μελισσόχορτου, του βασιλικού βελτιώνουν την λειτουργία του εγκεφάλου και βοηθούν ιδιαίτερα τους πνευματικά εργαζόμενους ανθρώπους, το άρωμα της λεβάντας, του λυκίσκου, του γιασεμιού κ.ά. ενεργούν κατευναστικά στη νευρική υπερδιέγερση. Επίσης, τα αιθέρια έλαια του πεύκου, της ρίγανης, του θυμαριού κ.ά. βοηθούν στην καταπολέμηση του άγχους και της ατονίας που επέρχεται από την κόπωση.

Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι το μελισσόχορτο και ο ευκάλυπτος έχουν απωθητικές ουσίες για τα κουνούπια, αλλά και γενικά τα αιθέρια έλαια αποθαρρύνουν την ανάπτυξη των μυκήτων, των βακτηρίων, των εντόμων και επομένως συμβάλλουν στην υγιεινή του περιβάλλοντος.

Ακόμα, επηρεάζουν θετικά τον μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού καθώς πολλά αρτύματα και μπαχαρικά προσδίδουν ευχάριστο άρωμα και γεύση στα τρόφιμα.

Η επιλογή των αρωματικών φυτών στην αρχιτεκτονική τοπίου θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή για να υπάρχει θετική επίδραση στη λειτουργία του όλου οικοσυστήματος του χώρου. Ανάλογα με τον διαθέσιμο χώρο, όπως, ο κήπος μιας κατοικίας, η πλατεία μιας οικοδομικής ενότητας, ο προαύλιος χώρος της εκκλησίας, ο πεζόδρομος, ο δρόμος ταχείας κυκλοφορίας ή η αυλή ενός θεραπευτηρίου, η τελική εικόνα θα περιλαμβάνει και τα κατάλληλα φυτά στο εκάστοτε τοπίο.

Ο σχεδιασμός του κήπου αποτελεί μια διαδικασία που στοχεύει όχι μόνο να βελτιώσει το αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά και να λύσει προβλήματα του περιβάλλοντος χώρου.

Τα φυτά, ως ένα από τα βασικά συστατικά του κήπου, αξιοποιούνται από τον σχεδιαστή με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως το ύψος και πλάτος τους, το χρώμα του άνθους και των φύλλων, το σχήμα και την πυκνότητα των φύλλων, την υφή κ.ά.

Η λειτουργική σημασία της τοποθέτησης των φυτών στον κήπο και τη βεράντα συνδέεται με συγκεκριμένες ανάγκες του ιδιοκτήτη. Η προστασία της ιδιωτικότητας, η σκίαση, ο περιορισμός του θορύβου συνιστούν ορισμένα από τα ζητήματα που είναι πιθανό να αντιμετωπίσει ο κηποτέχνης.

Ας εξετάσουμε κάποιες βασικές κατηγορίες που διακρίνουμε τα φυτά στην αρχιτεκτονική τοπίου, με βάση τη χρήση τους:

Αρχιτεκτονικές χρήσεις. Τα φυτά αξιοποιούνται για:
Να απαλύνουμε την παρουσία σκληρών υλικών, όπως οι τοίχοι.
Να οριοθετήσουν το χώρο.
Τη δημιουργία διαφορετικών επιπέδων στον κήπο, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία στον τρόπο ανάπτυξης και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους.

Τεχνικές χρήσεις. Αναφερόμαστε σε σχεδιασμό που στοχεύει:
Στην παρεμπόδιση του ηλιακού φωτός ή άλλης πηγής φωτός (π.χ. προβολείς αυτοκινήτων).
Στη χάραξη φυσικών μονοπατιών και δρόμων.
Στη δημιουργία ευχάριστων ήχων (π.χ. θρόισμα φύλλων).
Την απελευθέρωση στο περιβάλλον ευχάριστων οσμών, κυρίως μέσω των ανθέων.
Την παγίδευση ρύπων του αέρα.

Κλιματολογικός έλεγχος. Αναφέρεται στη διαμόρφωση του κλίματος στον κήπο μέσω:
Εναλλαγής επιπέδων σκίασης, ανάλογα την εποχή. Τα φυλλοβόλα αποτελούν σημαντική κατηγορία φυτών για αυτή τη χρήση.
Δημιουργίας ανεμοφρακτών για περιπτώσεις ανεμόπληκτων περιοχών.
Ψύξης του χώρου, ιδιαίτερα το καλοκαίρι μέσω της κατάλληλης σκίασης κυρίως.

Αισθητικές χρήσεις. Είναι ο κύριος λόγος διαμόρφωσης του κήπου για τους περισσότερους και ο πλέον προφανής. Η άμβλυνση των εντυπώσεων λόγω του τσιμέντου και άλλων σκληρών υλικών, η εναλλαγή χρωμάτων και σχημάτων, η ενοποίηση του χώρου και άλλοι πολλοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψη από το σχεδιαστή κήπων για την επίτευξη ενός όμορφου κήπου.

Κρίνεται σκόπιμο τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά να ταξινομηθούν σε διάφορες ομάδες με κριτήρια τη χρήση τους και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους στο οικολογικό περιβάλλον:

1.Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά για την κουζίνα: Βασιλικός, Θυμάρι, Μαϊδανός, Μαντζουράνα, Μέντα , Ρίγανη, Σάλβια, Φασκόμηλο

2. Για σκιερά εδάφη: Βαλεριάνα, Βιόλα, Βίγκα, Γάλιο, Γεράνιο, Καμέλια

3.Για ημισκιερά εδάφη: Γιουνίπερος, Μαγνόλια, Μαντζουράνα, Μέλισσα, Ρίγανη, Τριανταφυλλιά

4.Για ηλιαζόμενα εδάφη: Βερβένα, Εχινάκεα, Μέλισσα, Σαπονάρια, Μάλβα

5.Για υγρό περιβάλλον: Αγιούγκα, Βαλεριάνα, Λοβέλια, Μονάρδα

6.Για ξηρό περιβάλλον: Αμάρανθος, Καλενδούλα, Λεβαντίνη, Λινάρια, Παπαρούνα

7.Για φράκτες και μπορντούρες: Βερβερίδα, Δενδρολίβανο, Ίλεξ, Λεβάντα, Λεβαντίνη, Λιγούστρο, Πυξάρι, Σάλβια, Τεύκριο, Ταξός

8.Για ανθοφόρες μπορντούρες: Βερβερίδα, Δάφνη, Καμέλια, Μαγνόλια, Λεβάντα, Σάλβια, Ύσοπος, Σαπονάρια.

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ NaCl ΚΑΙ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ∆ΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ∆ΡΟΓΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΙΘΕΡΙΟΥ ΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΤΡΙΑ LAMIACEAE ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΡΙΓΑΝΗ (Origanum onites),∆ΙΚΤΑΜΟΣ( Origanum dictamus) και ∆ΙΟΣΜΟΣ(Mentha spicata)
ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ∆. ΧΑΪ∆ΕΥΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2012


Βιοποικιλότητα στην Ελλάδα και τα φαρμακευτικά φυτά

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα 5.700 φυτά, τα οποία αποτελούν σχεδόν το 50% των αυτοφυών φυτών ολόκληρης της Ευρώπης. Εκ των οποίων τα 1.600 είναι ενδημικά, δηλαδή βρίσκονται αυτοφυή μόνο στην Ελλάδα, και είναι σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα για την χώρα μας.

Μεγάλο ποσοστό των ενδημικών φυτικών ειδών της Ελλάδας είναι σπάνια, τρωτά ή χαρακτηρίζονται ως κινδυνεύοντα. Για πολλά από αυτά, η ανάγκη προστασίας τους είναι επιτακτική, εφόσον -για οποιοδήποτε λόγο- εάν χαθούν από την Ελλάδα χάνονται από τον πλανήτη. Οι κίνδυνοι, οι οποίοι απειλούν την ποικιλότητα φυτών τόσο σε πλανητική κλίμακα όσο και στην Ελλάδα, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε ανθρώπινες δραστηριότητες όπως διαταραχή, τεμαχισμοί και καταστροφή ενδιαιτημάτων και οικοτόπων και εισαγωγή και εξάπλωση αλλόχθονων (ξενικών) ειδών φυτών και ζώων. Επιπρόσθετα, πρέπει να επισημανθεί ότι έρευνες δείχνουν ότι πολλά από τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (σπάνια, απειλούμενα και μη) που εμπορεύονται, συλλέγονται απευθείας από τη φύση από αυτοφυείς πληθυσμούς. Οι συλλογές αυτές γίνονται χωρίς άδεια και με τρόπο καταστρεπτικό που δεν επιτρέπει τη φυσική αναγέννησή τους (ξερίζωμα φυτών).

Ως βιολογική ποικιλότητα, βιοποικιλότητα, ορίζουμε κυρίως το σύνολο των γονιδίων, των βιολογικών ειδών, των οικοσυστημάτων και των πολιτισμών μιας περιοχής. Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλομορφία των σύγχρονων μορφών ζωής στη Γη είναι το αποτέλεσμα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρόνων εξελικτικής ιστορίας.

Μέσω εξελικτικών διαδικασιών η βιοποικιλότητα αυξομειώνεται. Συγκεκριμένα, η εμφάνιση νέων γονιδίων σε έναν πληθυσμό, νέων ειδών σε μια βιοκοινότητα ή/και νέων τύπων οικοσυστημάτων στη βιόσφαιρα αυξάνουν τη βιοποικιλότητα του πληθυσμού, της βιοκοινότητας και του πλανήτη αντίστοιχα. Μείωση στη γονιδιακή ποικιλία ενός πληθυσμού, η εξαφάνιση ενός είδους ή/και η αλλοίωση, απλούστευση στη σύνθεση ενός οικοσυστήματος μειώνουν τη συνολική βιοποικιλότητα.

Στο πέρασμα του χρόνου ανθρώπινοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν και προσαρμόστηκαν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, ανακαλύπτοντας, αξιοποιώντας και τροποποιώντας ετερογενείς βιολογικούς πόρους. Πολλές περιοχές του πλανήτη, και κατ' επέκταση η βιοποικιλότητα που τις χαρακτηρίζει, που σήμερα φαίνονται "φυσικές" έχουν διαμορφωθεί υπό την επίδραση μακροχρόνιων ανθρωπογενών επεμβάσεων (εγκατάσταση ανθρώπινων πληθυσμών, γεωργοκτηνοτροφικές εφαρμογές, εκμετάλλευση και μεταφορά φυσικών πόρων κ.ά.).

Γιατί μας ενδιαφέρει η διατήρηση της βιοποικιλότητας;
Είναι σαφές ότι η διατήρηση της βιοποικιλότητας εξασφαλίζει την ανάπτυξη βιώσιμων πληθυσμών και οικοσυστημάτων. Αν και ο άνθρωπος συχνά δύσκολα αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα διατήρησής της, θεωρείται δεδομένο ότι η επιβίωσή του εξαρτάται καθοριστικά από το άμεσο αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον της βιόσφαιράς του. Αφού ο "ρόλος" του κάθε είδους καθώς και η σχετική του σπουδαιότητα για τη βιωσιμότητα του οικοσυστήματος που συνθέτει δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί, σκόπιμη είναι η διατήρηση των υψηλότερων δυνατών επιπέδων βιοποικιλότητας.

Προσεγγίζοντας την αναγκαιότητα διατήρησης της βιοποικιλότητας ανθρωποκεντρικά μπορούμε να αναφερθούμε στα άμεσα οφέλη που προκύπτουν από την εκμετάλλευσή της. Η μεγάλη ποικιλία γονιδίων, ειδών, οικοσυστημάτων και πολιτισμών μας εξασφαλίζει τροφή, ενέργεια, φάρμακα, ξυλεία, ίνες και άλλες πρώτες ύλες, λειτουργικές πρακτικές, εμπειρία και γνώση αποδίδοντας αξιόλογα κεφάλαια στην παγκόσμια οικονομία. Παράλληλα, η τεράστια αυτή "αποθήκη" μορφών ζωής και οικοσυστημάτων γενικότερα παρέχει δωρεάν υπηρεσίες ανακύκλωσης στοιχείων και εξυγίανσης του περιβάλλοντος.

Παράγοντες που απειλούν τη βιοποικιλότητα
Τα μέλη μιας φυσικής βιοκοινότητας εξελίσσονται παράλληλα, προσαρμόζονται στο πέρασμα του χρόνου σε αλλαγές του βιοτικού και αβιοτικού τους περιβάλλοντος (τροποποιήσεις του τοπικού κλίματος, εισαγωγή ή αφαίρεση ανταγωνιστικών ατόμων - ειδών στην περιοχή κ.ά.). Η γενετική ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τους περισσότερους πληθυσμούς των διαφορετικών ειδών προσφέρει συνήθως, σ' ένα ποσοστό τουλάχιστον του πληθυσμού, επαρκείς δυνατότητες προσαρμογής σε βαθμιαίες αλλαγές των περιβαλλοντικών συνθηκών. Ωστόσο, όταν οι παραπάνω αλλαγές είναι ριζικές και συμβαίνουν απότομα (καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, εισαγωγή στο οικοσύστημα ξενικών ανταγωνιστικών ειδών κ.ά.), τα άτομα αδυνατούν να προσαρμοστούν άμεσα και κατά συνέπεια οι πληθυσμοί τους απειλούνται από εξαφάνιση.

Τα φαρμακευτικά φυτά στην κατηγορία των μικρών ξηροφυτικών θάμνων, δηλαδή τα φρύγανα, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς προσαρμοστικότητας, όπως ο εποχιακός διμορφισμός. Τα φυτά αυτά, κατά το τέλος της Άνοιξης, ρίχνουν τα πολλά και μεγάλα χειμωνιάτικα φύλλα τους και αναπτύσσουν τα καλοκαιρινά φύλλα που είναι μικρότερα και λιγότερα ενώ παράλληλα διαφοροποιείται η θέση και το μέγεθος των στομάτων των φύλλων, έτσι ώστε να ρυθμίζεται η ταχύτητα απώλειας νερού, μέσω της διαπνοής. Επίσης, διαθέτουν βαθύ ριζικό σύστημα που καλύπτει τις ανάγκες σε νερό και προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση.


ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ
Η υγεία μας οφείλει πολλά στα συστατικά της βιοποικιλότητας. Για αιώνες, σχεδόν όλες οι ιατροφαρμακευτικές θεραπευτικές μέθοδοι βασίζονταν σε ουσίες που προέρχονταν από φυτά και ζώα. Αυτές οι μέθοδοι παραμένουν χρήσιμες ακόμη και σήμερα, καθώς η παραδοσιακή ιατρική είναι η βασική ιατροφαρμακευτική φροντίδα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά και η σύγχρονη ιατρική δίνει μεγάλη σημασία στη βιοποικιλότητα ελπίζοντας στην ανακάλυψη νέων θεραπειών και φαρμάκων.

Όσο μεγαλύτερη είναι η ποικιλότητα της ζωής, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να ανακαλυφθούν νέα φάρμακα αλλά και να βοηθηθεί η οικονομική ανάπτυξη. Τα περισσότερα φάρμακα βασίζονται σε ουσίες που παράγουν διάφοροι οργανισμοί. Όσο το περιβάλλον υποβαθμίζεται, τόσο περισσότερο θα χρειαζόμαστε νέα φάρμακα. Μέχρι σήμερα, ούτε το 1% των ειδών που γνωρίζουμε δεν έχει ερευνηθεί φαρμακολογικά. Από πού θα αντλήσουμε τα νέα αντιβιοτικά και τις άλλες φαρμακευτικές ουσίες που θα χρειαστούμε οπωσδήποτε στο μέλλον; Κάθε είδος θα μπορούσε να έχει παραγωγική, εμπορική ή ιατροφαρμακευτική αξία. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι επιτακτική ανάγκη η διατήρηση όλων των ειδών που υπάρχουν σήμερα.

Πολλά ζωικά και φυτικά είδη αποδείχτηκαν πάρα πολύ χρήσιμα για ιατροφαρμακευτικούς σκοπούς: Οι ιτιές έδωσαν το πιο διαδεδομένο φάρμακο στον κόσμο, την ασπιρίνη, πολλά είδη μυκήτων είναι απαραίτητα για την παραγωγή αντιβιοτικών, ο ίταμος (Taxus baccata) αποτελεί πηγή της ταξόλης, ουσίας με αντικαρκινική δράση που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών, το δηλητήριο ορισμένων φιδιών χρησιμεύει ως βάση για ουσίες που βοηθούν την πήξη του αίματος, ορισμένοι σπόγγοι χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της απόρριψης των μοσχευμάτων, και πολλά άγρια αρωματικά φυτά (π.χ. τσάι, φασκόμηλο, μέντα, τίλιο, χαμομήλι, δίκταμο) χρησιμοποιούνται καθημερινά από εκατομμύρια ανθρώπους για προληπτικούς και καταπραϋντικούς λόγους.


Το ξηρό άκρο (στις νότιες περιοχές της χώρας μας και σε πολλά νησιά,

Τι μπορούμε να κάνουμε:
Αυτή είναι η κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε αν θέλουμε να αποφύγουμε τη διαγραφή της φυσικής κληρονομιάς των μελλοντικών γενεών καθώς η ίδια η επιβίωση του ανθρώπινου είδους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Πρέπει όμως να δράσουμε και να δράσουμε τώρα. Η ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας δεν είναι ρομαντισμός. Είναι η σημαντικότερη προτεραιότητα του ανθρώπου, προτεραιότητα που αφορά όλους τους ανθρώπους στον πλανήτη μας, και που για πρώτη φορά συναντάμε στην ιστορία μας.

Οι λύσεις πρέπει να αναζητηθούν σε όλα τα επίπεδα: διεθνές, εθνικό, περιφερειακό, τοπικό και ατομικό. Όμως η διατήρηση της βιοποικιλότητας θα είναι αδύνατη χωρίς τη συμμετοχή όσο περισσότερων κοινωνικών και οικονομικών φορέων γίνεται και αν δεν ενδιαφερθούν οι πολίτες. Το νερό, η ατμόσφαιρα και η φύση ως σύνολο δεν αναγνωρίζουν τα δικά μας σύνορα. Πολλά είδη, ιδίως πουλιών, ψαριών και θηλαστικών, μετακινούνται σε τεράστιες εκτάσεις, αδιαφορώντας για τα σύνορα των κρατών.

Το ίδιο ισχύει και για τη ρύπανση. Γνωρίζουμε πλέον ότι ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες στη βιοποικιλότητα πολύ μακριά από τη χώρα στην οποία συμβαίνουν. Η όξινη βροχή και οι πετρελαιοκηλίδες είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Επιπλέον, η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου εντείνει την πίεση που ασκούν οι άνθρωποι στους φυσικούς πόρους.

Αν θέλουμε να προστατέψουμε αποτελεσματικά τη βιοποικιλότητα, πρέπει όλα τα κράτη να έχουν κοινούς κανόνες και να συνεργαστούν. Αυτό έγινε για πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο στη συνδιάσκεψη που οργάνωσαν τα Ηνωμένα Έθνη το 1972 στη Στοκχόλμη. Από τότε, έχουν προκύψει πολλές διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της άγριας φύσης. Μερικές από τις συμβάσεις αυτές αφορούν σε ολόκληρο τον πλανήτη και άλλες στην προστασία συγκεκριμένων περιοχών. Η Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα, που υπογράφηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, έχει σήμερα επικυρωθεί από περισσότερες από 170 χώρες και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Απαιτεί από κάθε κράτος να αναπτύξει εθνική πολιτική για τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και την αειφορική χρήση των συστατικών της.

Η διατήρηση της βιοποικιλότητας περιλαμβάνει το γενικότερο σεβασμό για τα συστατικά της φύσης. Το ξερίζωμα φυτών, η καταστροφή φωλιών και καταφυγίων των ζώων, η οδήγηση έξω από τους χαραγμένους δρόμους, οι υπερβολικοί θόρυβοι, ή γενικά οι έντονες οχλήσεις, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την ακούσια καταστροφή φυτών και ζώων.

Η βιολογική ποικιλότητα μπορεί να ενισχυθεί με διάφορους τρόπους. Στους κήπους, με τη φύτευση πολλών διαφορετικών ιθαγενών φυτών, χωρίς χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, θα προσελκύσουμε και πολλά ζώα. Θάμνοι και χαμόδεντρα προσελκύουν μικρά πουλιά, θηλαστικά και πολλά ασπόνδυλα, όπως και τα τοπικά ανθοφόρα φυτά πεταλούδες και άλλα έντομα την άνοιξη και το καλοκαίρι, το νερό προσελκύει λιβελούλες και βοηθά στην παρουσία πολλών άλλων οργανισμών κοκ.

Βότανα της Κρήτης, ένας ανεκμετάλλευτος πλούτος; Δρ. Κώστας Δ. Οικονομάκης Γεωπόνος, τέως Τακτικός Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ c.economakis@yahoo.gr Α)

ΕΘΝΙΚΗ & ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
Υπάρχουν κανονισμοί που διέπουν την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, για τις βιολογικές καλλιέργειες συμπεριλαμβανομένου και για τις καλλιέργειες με αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.

Σημαντικός κανονισμός είναι ο υπ’ αριθ. 834/2007 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛIΟΥ της ΕΚ αναφέρεται στη βιολογική γεωργία τόσο στη φυτική όσο και στη ζωική παραγωγή. Η βιολογική φυτική παραγωγή θα πρέπει να συμβάλλει στη διατήρηση και την ενίσχυση της γονιμότητας των εδαφών, καθώς και στην πρόληψη της διάβρωσής τους. Τα φυτά θα πρέπει να τρέφονται κατά προτίμηση μέσω του εδαφικού οικοσυστήματος και όχι με την προσθήκη διαλυτών λιπασμάτων στο έδαφος.

Τα βασικά στοιχεία του βιολογικού συστήματος διαχείρισης της φυτικής παραγωγής είναι η διαχείριση της γονιμότητας του εδάφους, η επιλογή ειδών και ποικιλιών, η πολυετής αμειψισπορά, η ανακύκλωση οργανικών υλών και οι καλλιεργητικές τεχνικές. Πρόσθετα λιπάσματα, βελτιωτικά εδάφους και φυτοπροστατευτικά προϊόντα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνον εάν συμβιβάζονται με τους στόχους και τις αρχές της βιολογικής παραγωγής.

Τα βιολογικά μεταποιημένα προϊόντα θα πρέπει να παράγονται με μεθόδους μεταποίησης που εγγυώνται τη διατήρηση της βιολογικής ακεραιότητας και των ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικών των προϊόντων σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής.

Τα μεταποιημένα τρόφιμα θα πρέπει να επισημαίνονται ως βιολογικά μόνον στις περιπτώσεις όπου είναι βιολογικά όλα ή σχεδόν όλα τα συστατικά γεωργικής προέλευσης. Επιπλέον, για τους σκοπούς της ενημέρωσης των καταναλωτών, της διαφάνειας στην αγορά και της ενθάρρυνσης της χρήσης βιολογικής παραγωγής, θα πρέπει επίσης να καθίσταται δυνατή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η αναφορά, στον κατάλογο συστατικών, του βιολογικού τρόπου παραγωγής.

Θεωρείται, ωστόσο, σκόπιμο να περιορισθεί η χρήση του λογότυπου της ΕΕ σε προϊόντα που περιέχουν μόνον ή σχεδόν μόνον βιολογικά συστατικά, ούτως ώστε να μην παραπλανώνται οι καταναλωτές ως προς τη βιολογική προέλευση του όλου προϊόντος. Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση του στην επισήμανση για προϊόντα μετατροπής ή μεταποιημένα τρόφιμα στα οποία το βιολογικό ποσοστό είναι μικρότερο του 95 % των συστατικών γεωργικής προέλευσης.

Το λογότυπο της ΕΕ δεν θα πρέπει, σε καμιά περίπτωση, να εμποδίζει την ταυτόχρονη χρήση εθνικών ή ιδιωτικών λογότυπων.

Επιπλέον, για να αποφεύγονται απάτες και οποιαδήποτε πιθανή σύγχυση μεταξύ των καταναλωτών όσον αφορά την κοινοτική ή τη μη κοινοτική προέλευση του προϊόντος, οποτεδήποτε χρησιμοποιείται το λογότυπο της ΕΕ, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τον τόπο προέλευσης των γεωργικών πρώτων υλών από τις οποίες αποτελείται το προϊόν.

Η χρήση ΓΤΟ στη βιολογική παραγωγή απαγορεύεται. Για λόγους σαφήνειας και συνέπειας, δεν θα πρέπει να είναι δυνατή η επισήμανση ως βιολογικών των προϊόντων στην ετικέτα των οποίων αναγράφεται υποχρεωτικά ότι περιέχουν, ότι αποτελούνται ή ότι παράγονται από ΓΤΟ.

Τα βιολογικά προϊόντα που εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα θα πρέπει να μπορούν να διατίθενται στην κοινοτική αγορά ως βιολογικά, εφόσον παράγονται με τήρηση κανόνων παραγωγής και υπόκεινται σε ελεγκτικές ρυθμίσεις, τα οποία είναι σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία ή ισοδύναμα με εκείνα που ορίζει η τελευταία. Επιπλέον, τα προϊόντα που εισάγονται βάσει ισοδύναμου συστήματος θα πρέπει να καλύπτονται από πιστοποιητικό το οποίο έχει εκδοθεί από την αρμόδια αρχή ή από αναγνωρισμένη αρχή ή φορέα ελέγχου της εκάστοτε τρίτης χώρας.

Στην εκτίμηση της ισοδυναμίας για τα εισαγόμενα προϊόντα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα διεθνή πρότυπα του κώδικα τροφίμων (Codex Alimentarius).

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Στόχοι
Η βιολογική παραγωγή επιδιώκει τους ακόλουθους γενικούς στόχους:

α) τη δημιουργία ενός συστήματος αειφόρου διαχείρισης της γεωργίας το οποίο:

i) σέβεται τα συστήματα και τους κύκλους της φύσης και διατηρεί και βελτιώνει την υγεία του εδάφους, του νερού, των φυτών και των ζώων και την ισορροπία μεταξύ αυτών·

ii) συμβάλλει σε υψηλό επίπεδο βιοποικιλότητας·

iii) κάνει υπεύθυνη χρήση των ενεργειακών και των φυσικών πόρων, όπως το νερό, το έδαφος, οι οργανικές ύλες και ο ατμοσφαιρικός αέρας·

iv) ανταποκρίνεται σε υψηλού επιπέδου πρότυπα μεταχείρισης των ζώων και, ειδικότερα, ικανοποιεί τιςιδιαίτερες ανάγκες συμπεριφοράς των διαφόρων ειδών ζώων·

β) την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας·

γ) την παραγωγή ευρείας ποικιλίας τροφίμων και άλλων γεωργικών προϊόντων που να ανταποκρίνεται στην καταναλωτική ζήτηση για προϊόντα παραγόμενα με διεργασίες που δεν βλάπτουν το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, την υγεία των φυτών και των ζώων και τις συνθήκες διαβίωσής τους.

Γενικές αρχές
Η βιολογική παραγωγή βασίζεται στις ακόλουθες αρχές:

α) κατάλληλος σχεδιασμός και διαχείριση των βιολογικών διεργασιών βάσει οικολογικών συστημάτων που χρησιμοποιούν φυσικούς πόρους στο εσωτερικό του συστήματος με μεθόδους που:

i) χρησιμοποιούν ζώντες οργανισμούς και μηχανικές μεθόδους παραγωγής·

ii) αφορούν εδαφικές φυτοκαλλιέργειες και ζωική παραγωγή ή πρακτική ιχθυοκαλλιέργειας η οποία συμμορφώνεται προς την αρχή της αειφόρου εκμετάλλευσης της αλιείας·

iii) αποκλείουν τη χρήση ΓΤΟ και προϊόντων που παράγονται από ή με ΓΤΟ εξαιρουμένων των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων·

iv) βασίζονται σε αξιολόγηση του κινδύνου, και στη χρήση προληπτικών και προφυλακτικών μέτρων, εφόσον απαιτείται·

β) περιορισμός της χρήσης εξωτερικών υλικών. Όταν τα εξωτερικά υλικά είναι απαραίτητα, ή ελλείψει των κατάλληλων πρακτικών και μεθόδων διαχείρισης που αναφέρονται στο στοιχείο α), τα υλικά αυτά περιορίζονται σε:

i) υλικό βιολογικής παραγωγής·

ii) φυσικές ουσίες ή ουσίες που παράγονται με φυσικό τρόπο·

iii) ανόργανα λιπάσματα χαμηλής διαλυτότητας·

γ) αυστηρός περιορισμός της χρήσης συνθετικών χημικών υλικών στις εξαιρετικές περιπτώσεις όταν:

i) δεν υπάρχουν οι κατάλληλες πρακτικές διαχείρισης· και

ii) εφόσον δεν διατίθενται στην αγορά τα εξωτερικά υλικά που αναφέρονται στο στοιχείο β)· και

iii) η χρήση εξωτερικών υλικών που αναφέρονται στο στοιχείο β) συμβάλλει στη δημιουργία απαράδεκτων

περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπου συντρέχει περίπτωση, προσαρμογή, στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, των κανόνων της βιολογικής παραγωγής λαμβάνοντας υπόψη την υγειονομική κατάσταση, τις περιφερειακές κλιματικές διαφορές και τις τοπικές συνθήκες, τα στάδια ανάπτυξης και τις ειδικές κτηνοτροφικές πρακτικές.

ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝΡΙΓΑΝΗΣ ΚΑΙ ΘΡΥΜΠΑΣΤΟ 2003 

Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ 

ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΡΙΑ: ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΓΕΛΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ∆Ρ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2005

Γενικοί κανόνες παραγωγής μεταποιημένων τροφίμων
1. Η παρασκευή μεταποιημένων βιολογικών τροφίμων διαχωρίζεται χρονικά ή τοπικά από τα μη βιολογικά τρόφιμα.

2. Για τη σύνθεση των βιολογικών μεταποιημένων τροφίμων ισχύουν οι ακόλουθοι όροι:

α) το προϊόν παράγεται κυρίως από συστατικά γεωργικής προέλευσης· προκειμένου να καθορίζεται εάν ένα προϊόν παράγεται κυρίως από συστατικά γεωργικής προέλευσης, δεν λαμβάνονται υπόψη το προστιθέμενο νερό και μαγειρικό αλάτι·

β) μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο πρόσθετες ύλες, βοηθητικά μέσα επεξεργασίας, αρτύματα, νερό, αλάτι, παρασκευάσματα μικροοργανισμών και ενζύμων, ανόργανα

στοιχεία, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, καθώς και αμινοξέα και άλλαμικροθρεπτικά στοιχεία στα τρόφιμα για ειδικές διατροφικές χρήσεις, εφόσον έχουν εγκριθεί για χρήση σε βιολογική παραγωγή σύμφωνα με το

γ) μη βιολογικά γεωργικά συστατικά μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνον εάν έχουν εγκριθεί για χρήση σε βιολογική παραγωγή σύμφωνα με το άρθρο 21 ή έχουν επιτραπεί προσωρινά από κράτος μέλος·

δ) βιολογικό συστατικό δεν επιτρέπεται να συνυπάρχει με το ίδιο συστατικό σε μη βιολογική μορφή ή που έχει προέλθει μετά από μετατροπή·

ε) τα τρόφιμα που παράγονται από τις καλλιέργειες σε φάση μετατροπής περιέχουν μόνο ένα φυτικό συστατικό γεωργικής προέλευσης.

3. Δεν χρησιμοποιούνται ουσίες και τεχνικές που αποκαθιστούν ιδιότητες που χάνονται κατά τη μεταποίηση και την αποθήκευση βιολογικών τροφίμων ή διορθώνουν τις συνέπειες αμέλειας κατά τη μεταποίηση των προϊόντων ή μπορούν να παραπλανήσουν με άλλο τρόπο όσον αφορά την πραγματική φύση των προϊόντων αυτών.

Λογότυπα βιολογικής παραγωγής
1. Το κοινοτικό λογότυπο βιολογικής παραγωγής μπορεί να χρησιμοποιείται στην επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση προϊόντων που πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού. Το κοινοτικό λογότυπο δεν χρησιμοποιείται στην περίπτωση προϊόντων και τροφίμων μετατροπής που αναφέρονται στο άρθρο 23 παράγραφος 4 στοιχεία β) και γ).

2. Τα εθνικά και τα ιδιωτικά λογότυπα μπορούν να χρησιμοποιούνται στην επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση προϊόντων που πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού.

3. Σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 37 παράγραφος 2, η Επιτροπή θεσπίζει ειδικά κριτήρια για την παρουσίαση, τη σύνθεση, το μέγεθος και το σχέδιο του κοινοτικού λογότυπου.

ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ
Εισαγωγές συμμορφούμενων προϊόντων

1. Προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες μπορούν να διατίθενται στην κοινοτική αγορά ως βιολογικά, υπό τους εξής όρους:

α) τα προϊόντα συμμορφώνονται προς τις διατάξεις των τίτλων II, III και IV καθώς επίσης και με τους κανόνες εφαρμογής που επηρεάζουν την παραγωγή τους δυνάμει του παρόντος κανονισμού·

β) όλες οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγικών, έχουν υποβληθεί σε έλεγχο από αρχή ή φορέα ελέγχου αναγνωρισμένο σύμφωνα με την παράγραφο 2·

γ) οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις είναι σε θέση να παρέχουν ανά πάσα στιγμή, στους εισαγωγείς ή τις εθνικές αρχές, τα αποδεικτικά στοιχεία.

2. Σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 37 παράγραφος 2, η Επιτροπή αναγνωρίζει, τις αρχές και τους φορείς ελέγχου που αναφέρονται στην παράγραφο 1 στοιχείο β) του παρόντος άρθρου, συμπεριλαμβανομένων των αρχών και των φορέων ελέγχου που αναφέρονται στο άρθρο 27, ως αρμόδιους για τη διεξαγωγή των ελέγχων και την έκδοση των αποδεικτικών στοιχείων της παραγράφου 1 στοιχείο γ) του παρόντος άρθρου σε τρίτες χώρες, και καταρτίζει κατάλογο των εν λόγω αρχών και φορέων ελέγχου. Οι φορείς ελέγχου διαπιστεύονται σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο EN 45011 ή τον οδηγό 65 ISO «Γενικές απαιτήσεις για φορείς που λειτουργούν ως συστήματα πιστοποίησης προϊόντων», στην έκδοση που κοινοποιήθηκε τελευταία με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σειρά C. Οι φορείς ελέγχου υποβάλλονται σε τακτική επιτόπου αξιολόγηση, εποπτεία και πολυετή επανεκτίμηση των δραστηριοτήτων τους από τον φορέα πιστοποίησης. Όταν εξετάζει τις αιτήσεις αναγνώρισης, η Επιτροπή καλεί την αρχή ή τον φορέα ελέγχου να παράσχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες. Η Επιτροπή μπορεί επίσης να αναθέτει σε εμπειρογνώμονες να εξετάσουν επιτόπου τους κανόνες παραγωγής και τις ελεγκτικές δραστηριότητες που ασκεί στην τρίτη χώρα η ενδιαφερόμενη αρχή ή φορέας ελέγχου. Οι αναγνωρισμένοι φορείς ή αρχές ελέγχου παρέχουν τις εκθέσεις αξιολόγησης που εκδίδει ο φορέας πιστοποίησης ή, ανάλογα με την περίπτωση, η αρμόδια αρχή σχετικά με την τακτική επιτόπου αξιολόγηση, εποπτεία και πολυετή επανεκτίμηση των δραστηριοτήτων τους. Με βάση τις εκθέσεις αξιολόγησης, η Επιτροπή, επικουρούμενη από τα κράτη μέλη, εξασφαλίζει τη δέουσα εποπτεία των αναγνωρισμένων αρχών και φορέων ελέγχου με τακτική αναθεώρηση της αναγνώρισής τους. Ο χαρακτήρας της εποπτείας καθορίζεται βάσει εκτίμησης του κινδύνου εκδήλωσης παρατυπιών ή παραβάσεων των διατάξεων του παρόντος κανονισμού.

Ελεύθερη κυκλοφορία των βιολογικών προϊόντων

1. Οι αρμόδιες αρχές, οι αρχές ελέγχου και οι φορείς ελέγχου δεν δύνανται να απαγορεύουν ή να περιορίζουν την εμπορία βιολογικών προϊόντων που έχουν ελεγχθεί από άλλη αρχή ή φορέα ελέγχου εγκατεστημένο σε άλλο κράτος μέλος, επικαλούμενα λόγους που έχουν σχέση με τη μέθοδο παραγωγής, την επισήμανση ή την παρουσίαση της μεθόδου αυτής, εφόσον τα προϊόντα αυτά πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού. Ειδικότερα, δεν μπορούν να επιβάλλονται πρόσθετοι έλεγχοι ή οικονομικές επιβαρύνσεις πέραν εκείνων που προβλέπονται από τον τίτλο V του παρόντος κανονισμού.

2. Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν, εντός της επικράτειάς τους, αυστηρότερους κανόνες για τη βιολογική φυτική και ζωική παραγωγή, όταν οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για τη μη βιολογική παραγωγή και υπό τον όρο ότι συνάδουν με το κοινοτικό δίκαιο και δεν απαγορεύουν ούτε περιορίζουν την εμπορία βιολογικών προϊόντων που παράγονται εκτός της επικράτειας του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους.

Επίσης ο Κανονισμός αριθ. 889/2008 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που αφορά λεπτομερείς κανόνες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων όσον αφορά τον βιολογικό τρόπο παραγωγής, την επισήμανση και τον έλεγχο των προϊόντων.

Διαχείριση του εδάφους και λίπανση
1. Όταν οι διατροφικές ανάγκες των φυτών δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν με τα μέτρα τα οποία προβλέπονται στο άρθρο 12 παράγραφος 1 στοιχεία α), β) και γ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/ 2007, στην βιολογική παραγωγή μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο τα αναφερόμενα στο παράρτημα Ι του παρόντος κανονισμού λιπάσματα και βελτιωτικά του εδάφους και μόνο στο βαθμό που είναι απαραίτητα. Οι επιχειρήσεις διατηρούν έγγραφα που αποδεικνύουν την ανάγκη χρησιμοποίησης του προϊόντος.

2. Η συνολική ποσότητα ζωικής κόπρου, όπως ορίζεται στην οδηγία 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου (7) για την προστασία των υδάτων από την νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης, που διασπείρεται στην εκμετάλλευση πρέπει να μην υπερβαίνει τα 170 χιλιόγραμμα αζώτου ετησίως ανά εκτάριο χρησιμοποιήσιμης γεωργικής γης. Το όριο αυτό ισχύει μόνο στην χρήση κοπριάς αγροκτήματος, αποξηραμένης κοπριάς αγροκτήματος και αφυδατωμένης κοπριάς πουλερικών, κομποστοποιημένων ζωικών περιττωμάτων, περιλαμβανομένων της κόπρου πουλερικών, της κομποστοποιημένης ζωικής κοπριάς και των υγρών ζωικών περιττωμάτων.

3. Οι εκμεταλλεύσεις βιολογικής παραγωγής μπορούν να συνάπτουν γραπτές συμφωνίες συνεργασίας αποκλειστικά με άλλες εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις οι οποίες συμμορφώνονται με τους κανόνες βιολογικής παραγωγής, με σκοπό τη διασπορά πλεονάζουσας κόπρου βιολογικής παραγωγής. Το ανώτατο όριο που αναφέρεται στην παράγραφο 2 υπολογίζεται βάσει του συνόλου των μονάδων βιολογικής παραγωγής που συμμετέχουν σε αυτή την συνεργασία.

4. Επιτρέπεται η χρήση των κατάλληλων παρασκευασμάτων μικροοργανισμών για τη βελτίωση της συνολικής κατάστασης του εδάφους ή της διαθεσιμότητας θρεπτικών ουσιών στο έδαφος ή στις καλλιέργειες.

5. Για την ενεργοποίηση των οργανικών λιπασμάτων επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται κατάλληλα παρασκευάσματα με βάση φυτά ή παρασκευάσματα μικροοργανισμών.

Απαγόρευση της υδροπονικής παραγωγής
Απαγορεύεται η υδροπονική παραγωγή.
Διαχείριση παρασίτων, ασθενειών και ζιζανίων
1. Όταν δεν είναι δυνατή η επαρκής προστασία των φυτών από επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες με την λήψη των μέτρων τα οποία προβλέπονται στο άρθρο 12 παράγραφος 1 στοιχεία α), β), γ) και ζ) και σύμφωνα με το άρθρο 12 στοιχείο η) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007, επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται μόνο προϊόντα που αναφέρονται στο παράρτημα ΙΙ του παρόντος κανονισμού, στη βιολογική γεωργία. Οι επιχειρήσεις τηρούν έγγραφα που αποδεικνύουν την ανάγκη χρησιμοποίησης του προϊόντος.
2. Για προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε παγίδες και διανομείς, με εξαίρεση τις συσκευές φερομόνης, οι παγίδες ή/και διανομείς δεν εκλύουν τις ουσίες στο περιβάλλον και αποτρέπουν την επαφή ανάμεσα στις ουσίες και τις καλλιέργειες. Μετά την χρήση, πραγματοποιείται ασφαλής συλλογή και διάθεση των παγίδων.


Συλλογή προϊόντων και μεταφορά στις μονάδες επεξεργασίας
Οι επιχειρήσεις μπορούν να πραγματοποιούν ταυτόχρονη συλλογή βιολογικών και μη βιολογικών προϊόντων, μόνο εφόσον λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη κάθε πιθανής ανάμιξης ή ανταλλαγής με μη βιολογικά προϊόντα και για να διασφαλιστεί η ταυτοποίηση των βιολογικών προϊόντων. Η επιχείρηση διατηρεί τα στοιχεία που αφορούν τις ημερομηνίες, ώρες, και το δίκτυο συλλογής και την ημέρα και ώρα παραλαβής των προϊόντων στη διάθεση του αρμόδιου φορέα ή της αρχής ελέγχου.

Συσκευασία και μεταφορά προϊόντων σε άλλες επιχειρήσεις ή μονάδες

1. Οι επιχειρήσεις εξασφαλίζουν ότι τα βιολογικά προϊόντα μεταφέρονται σε άλλες μονάδες, περιλαμβανομένων των επιχειρήσεων χονδρικού και λιανικού εμπορίου, μόνο στην κατάλληλη συσκευασία, σε κλειστά κιβώτια ή οχήματα με τρόπο που να μην είναι δυνατή η αντικατάσταση του περιεχομένου χωρίς παραβίαση ή φθορά της σφραγίδας και με την ύπαρξη ετικέτας που αναφέρει, με την επιφύλαξη όλων των άλλων ενδείξεων που απαιτούνται από το νόμο:

α) την επωνυμία και διεύθυνση της επιχείρησης και, εάν διαφέρει, του ιδιοκτήτη ή του πωλητή του προϊόντος·

β) την ονομασία του προϊόντος ή περιγραφή της σύνθετης ζωοτροφής που συνοδεύεται με αναφορά στη μέθοδο βιολογικής παραγωγής·

γ) την επωνυμία ή/και τον κωδικό του φορέα ή της αρχής ελέγχου, στον οποίο υπάγεται η επιχείρηση και

δ) κατά περίπτωση, το σήμα ταυτοποίησης της παρτίδας, σύμφωνα με σύστημα σήμανσης το οποίο είτε εγκρίνεταισε εθνικό επίπεδο είτε εγκρίνεται από τον φορέα ή την αρχή ελέγχου και επιτρέπει τη συσχέτιση της παρτίδας με τα αναφερόμενα στο άρθρο 66 αποδεικτικά έγγραφα.

Αποθήκευση προϊόντων
1. Η διαχείριση των χώρων αποθήκευσης των προϊόντων πρέπει να εξασφαλίζει τη δυνατότητα ταυτοποίησης των παρτίδων και να αποτρέπει κάθε ανάμειξη με ή επιμόλυνση από προϊόντα ή/και ουσίες που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες βιολογικής παραγωγής. Πρέπει να είναι δυνατή ταυτοποίηση των βιολογικών προϊόντων ανά πάσα στιγμή.

2. Όσον αφορά τις μονάδες παραγωγής βιολογικών φυτικών και ζωικών προϊόντων, απαγορεύεται να αποθηκεύονται στη μονάδα παραγωγής άλλες πρώτες ύλες πέρα από τις επιτρεπόμενες βάσει του παρόντος κανονισμού.

3. Επιτρέπεται η αποθήκευση στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις αλλοπαθητικών κτηνιατρικών φαρμάκων και αντιβιοτικών, υπό τον όρο ότι έχουν συνταγογραφηθεί από κτηνίατρο σε σχέση με θεραπευτική αγωγή που αναφέρεται στο άρθρο 14 παράγραφος 1 στοιχείο ε) περίπτωση ii) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007, ότι αποθηκεύονται σε ελεγχόμενο χώρο και καταγράφονται στο αναφερόμενο στο άρθρο 76 του παρόντος κανονισμού μητρώο των ζώων.

4. Σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις χειρίζονται ταυτόχρονα μη βιολογικά προϊόντα και βιολογικά προϊόντα και τα τελευταία αποθηκεύονται σε χώρους στους οποίους αποθηκεύονται και άλλα γεωργικά προϊόντα ή τρόφιμα:

α) τα βιολογικά προϊόντα διατηρούνται χωριστά από τα άλλα γεωργικά προϊόντα ή/και τρόφιμα·

β) λαμβάνονται όλα τα μέτρα για να είναι δυνατή η ταυτοποίηση των αποστολών και να αποφεύγονται οι αναμείξεις ή ανταλλαγές με μη βιολογικά προϊόντα·

Όσον αφορά την εθνική νομοθεσία αυτή προσδιορίζεται από Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις που δημοσιοποιούνται στο φύλλο της Εφημερίδος της Κυβέρνησης. Σύμφωνα με την ΚΥΑ αριθμ. 245090/11.01.2006 (ΦΕΚ 157/Β/2006) καθορίζονται τα συμπληρωματικά μέτρα για την εφαρμογή του Καν. (ΕΟΚ) 2092/91 του Συμβουλίου «περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ενδείξεων στα γεωργικά προϊόντα και στα είδη διατροφής» ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει».

Το σύστημα ελέγχου στο οποίο υπόκεινται οι «επιχειρηματίες» που έχουν ενταχθεί στο σύστημα βιολογικού τρόπου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, διαχειρίζονται η Διεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και ο Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.), που ορίζονται ως αρμόδιες αρχές, και οι ιδιωτικοί Οργανισμοί Ελέγχου και Πιστοποίησης (ΟΕ&Π) που πληρούν τις προϋποθέσεις των παρ.5 και 11 του άρθρου 9 του «Κανονισμού» και εγκρίνονται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

Η Δ/νση Βιολογικής Γεωργίας του Υπ.Α.Α.&Τ.:

1. Ασκεί την εποπτεία του Συστήματος Ελέγχου, πραγματοποιώντας εποπτικούς ελέγχους σε όλα τα στάδια του συστήματος ελέγχου και πιστοποίησης, για τη διαπίστωση της αποτελεσματικής, αντικειμενικής και αξιόπιστης λειτουργίας του.

Είναι αρμόδια για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 10α και 15 του «Κανονισμού», του άρθρου 13 του Καν.(ΕΕ)1452/2003 και συμμετέχει στην επιτροπή του άρθρου 14 του «Κανονισμού». Με απόφαση του Υπουργού Α.Α.& Τροφίμων καθορίζεται η διαδικασία και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την ενέργεια των εποπτικών ελέγχων από την Διεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας του ΥΑΑ&Τ.

Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.)

Ο Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π. ορίζεται ως αρμόδια αρχή Επίβλεψης του συστήματος ελέγχου σύμφωνα με το άρθρο 9, παρ. 1 και 4 του «Κανονισμού », με τις εξής αρμοδιότητες:

1. Συντάσσει και υποβάλλει αιτιολογημένη γνώμη, μετά από αξιολόγηση, στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, για την έγκριση ή ανάκληση της έγκρισης των Οργανισμών Ελέγχου και Πιστοποίησης προϊόντων βιολογικής γεωργίας εις εφαρμογή της παραγρ. 4 του άρθρου 9, λαμβάνοντας υπ όψιν και τις

παραγ. 5 και 6.δ) του ιδίου άρθρου του «Kανονισμού» και σύμφωνα με τις διαδικασίες της παραγ. 1 του άρθρου 6 της παρούσας.

Ελληνικά αρωματικά φυτά

Τι ισχύει με τις επιδοτήσεις στην καλλιέργεια Αρωματικών & Φαρμακευτικών Φυτών:

Οι ενισχυόμενες δράσεις αφορούν κυρίως στην κατασκευή ή στον εκσυγχρονισμό του απαραίτητου κτιριακού εξοπλισμού αλλά και στην αγορά του αντίστοιχου νέου μηχανολογικού εξοπλισμού. Ενισχύονται επίσης και οι δαπάνες για μελέτες σκοπιμότητας, για δημιουργία αναγνωρίσιμου σήματος του προϊόντος, για την απόκτηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έρευνα αγοράς και για τη διαμόρφωση της εικόνας του προϊόντος. Το εύρος του συνολικού προϋπολογισμού που ενισχύεται κυμαίνεται από 100.000 ευρώ έως και 10 εκ. ευρώ. Το ποσοστό ενίσχυσης για όλες τις προαναφερθείσες επενδύσεις κυμαίνεται από 40% έως 50% ανάλογα με τον τόπο της επένδυσης. Εξαίρεση αποτελούν τα μικρά νησιά του Αιγαίου πελάγους στα οποία η ενίσχυση είναι 65%.

Ενισχύονται, με ποσοστό 70% επί των δαπανών τους, οι δράσεις που αφορούν ενημέρωση, προώθηση και διαφήμιση προϊόντων (συμπεριλαμβάνονται σε αυτά τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά) στην ενδοκοινοτική αγορά. Το μέγιστο ενισχυόμενο ποσό ανέρχεται στα 100.000 ευρώ.

Οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα, τόσο στον πρωτογενή, όσο και στον τομέα μεταποίησης, είναι μεγάλες, με την προϋπόθεση βέβαια του σωστού σχεδιασμού και της σφαιρικής αντιμετώπισης του θέματος. Η ανάγκη για αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, ο εκσυγχρονισμός της αγροτικής παραγωγής και η στροφή σε καινοτόμα -green και non food products, συναντούν στην περίπτωση των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών την καλύτερη εκπροσώπησή τους. Τελευταία, υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για την καλλιέργεια των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών, ιδιαίτερα ως εναλλακτικής του καπνού, βαμβακιού, ορισμένων δημητριακών, αλλά και σε ορεινές - ημιορεινές περιοχές.

Συμπληρωματικές σημειώσεις για το μάθημα τωνΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΟΡΔΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΦΥΤΩΝ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ 

Οι τεχνικές καλλιέργειας και το κόστος εγκατάστασης

Οι καλλιέργειες των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών μπορεί να είναι ετήσιες (βασιλικός, κορίανδρος, μάραθος, γλυκάνισο, χαμομήλι), ή πολυετείς (ρίγανη, λεβάντα, φασκόμηλο, θυμάρι, δενδρολίβανο, βαλεριάνα, εχινάτσεα κ.ά.). Με απευθείας σπορά στο χωράφι εγκαθίστανται οι καλλιέργειες του χαμομηλιού, μάραθου, κορίανδρου, γλυκάνισου, και ορισμένες φορές του φασκόμηλου. Τα περισσότερα είδη πολλαπλασιάζονται με σπόρο, και μετά τη δημιουργία των αρχικών φυτωρίων σε υπαίθρια σπορεία, ή θερμοκήπια, μεταφυτεύονται στο χωράφι, το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Στην Ελλάδα επιτυχής πρακτική για πολλά, πολυετή κυρίως είδη, είναι η δημιουργία υπαίθριων φυτωρίων αργά το καλοκαίρι και η εγκατάσταση των φυτωρίων στο χωράφι το φθινόπωρο, πριν από τους παγετούς.

Άλλα είδη πολλαπλασιάζονται δύσκολα -ή και καθόλου- με σπόρο, γι' αυτό και επιλέγονται άλλοι τρόποι πολλαπλασιασμού, όπως η δημιουργία μοσχευμάτων (δενδρολίβανο, λεβάντα), παραφυάδες, ή ο πολλαπλασιασμός με ριζώματα (μέντα). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι παραγωγοί επιλέγουν την αγορά έτοιμων φυτωρίων από το εμπόριο. Η αγορά ριζωμάτων και φυτωρίων από τα εξειδικευμένα φυτώρια συχνά κοστίζει αρκετά (αν υπολογιστεί κατά μέσο όρο ότι κοστίζουν περισσότερο από 0.15-0.25 ευρώ ανά φυτό στην Ελλάδα και 0.05-0.18 ευρώ σε εξειδικευμένα φυτώρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Με μια τυπική πυκνότητα φύτευσης, περίπου 4.000 φυτών ανά στρέμμα, η δαπάνη για το φυτικό υλικό εγκατάστασης μπορεί να είναι περισσότερο από 600 - 1.000 ευρώ ανά στρέμμα.

Στις πολυετείς καλλιέργειες το κόστος για την απόκτηση πολλαπλασιαστικού υλικού βαρύνει κυρίως τον πρώτο χρόνο της καλλιέργειας, καθόσον τα επόμενα χρόνια ο παραγωγός μπορεί από τις έτοιμες φυτείες να δημιουργήσει το δικό του πολλαπλασιαστικό υλικό και να επεκτείνει την καλλιέργεια.

Έσοδα που μπορούν να φθάνουν τα 8.000 ευρώ σε ετήσια βάση μπορεί να εξασφαλίσει μια καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έκτασης 10 στρεμμάτων που παράγει αιθέρια έλαια.

Παράλληλα όμως με το εισόδημα που υπόσχεται, η καλλιέργεια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών αποκτά ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον δεδομένου ότι έχει ενταχθεί και στα σχέδια βελτίωσης και προβλέπει ενισχύσεις για την εγκατάσταση φυτείας από 40% έως και 75%, ανάλογα με την ιδιότητα του δικαιούχου και τον τόπο της μόνιμης κατοικίας ή έδρας.

Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες παραγωγοί είναι η έλλειψη πιστοποιημένου ελληνικού πολλαπλασιαστικού υλικού αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και κατοχυρωμένων ελληνικών ποικιλιών, καθόσον δεν προβλέπεται μέχρι στιγμής η εγγραφή τους στον Εθνικό Κατάλογο ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτικών ειδών.

Ο νεοεισερχόμενος παραγωγός προτείνεται να αρχίσει με περισσότερα του ενός είδη: δύο ή τρία ετήσια και τέσσερα ή πέντε πολυετή φυτικά υλικά.

Τα ετήσια δίνουν την εμπειρία μέσω του πλήρους κύκλου της καλλιέργειας κατά το πρώτο έτος, από το πολλαπλασιαστικό υλικό έως τη συγκομιδή.

Τα πολυετή φυτά αναπτύσσονται, για να δώσουν το μέγιστο και βέλτιστο της παραγωγής τους, συνήθως μετά τον δεύτερο χρόνο.

Δεδομένου ότι οι συνήθεις στρεμματικές αποδόσεις των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα μπορούν να κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 150 έως 500 ευρώ ή και πολύ περισσότερο (καθαρά ανά στρέμμα), ανάλογα με το είδος, το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης θα προσδιορίσει και την πρόσοδο.

Εκτάσεις τεσσάρων - πέντε συνολικά στρεμμάτων είναι συνήθως πάρα πολύ μικρές για πραγματικά έσοδα, διαθέτοντας χύδην ξηρά αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Για να είναι κερδοφόρες οι πωλήσεις αυτών των υλικών θα πρέπει να επεκταθεί η παραγωγή τους.

Τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως νωπά (π.χ. βασιλικός, δυόσμος), ή ξηρά φυτικά υλικά -ως έχουν, ή μετά από σχετική κατεργασία- ή προορίζονται για περαιτέρω προϊόντα μεταποίησης - υψηλής προστιθέμενης αξίας (αιθέρια έλαια, ή άλλες βιοδραστικές ουσίες). Ολοι οι πιθανοί χειρισμοί μετά τη συγκομιδή (ξήρανση, κοπή, διαλογή, αποθήκευση κ.ά) έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί προσδίδουν υπεραξία στο προϊόν, όμως πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα σωστά μέσα, ώστε το τελικό προϊόν να είναι υψηλής ποιότητας.

Συμπερασματικά, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά είναι προϊόντα που αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρηθούν οι κανόνες και αρχές για μια ποιοτική παραγωγή.

Μια μέτρια στρεμματική απόδοση, μετά την αφαίρεση των εξόδων, μπορεί να υπολογίζεται σε 150-250 ευρώ ανά στρέμμα.

Υπάρχουν αρκετά είδη αρωματικών φαρμακευτικών Φυτών που αποδίδουν και περισσότερο από 300 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ για τα αιθέρια έλαια η απόδοση ανά στρέμμα μπορεί να φθάσει τα 800 ευρώ.

Η προώθηση και εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθέριων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή.

Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση στον τομέα αυτό, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές, είναι προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.

Τα αρωματικά φυτά στον Ελλαδικό χώρο

Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΓΕΩΤ.Ε.Ε.) είναι Νομικό Πρόσωπο ∆ημόσιου ∆ικαίου (Ν.Π.∆.∆.) που εποπτεύεται από το Υπουργείο Γεωργίας, έχει πανελλαδική διάρθρωση και εμβέλεια και έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη
Είναι ο νομοθετημένος σύμβουλος της Πολιτείας σε θέματα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα, διαχείρισης και προστασίας των φυσικών μας πόρων και του περιβάλλοντος , καθώς και της διασφάλισης της δημόσιας υγείας.
Μέλη του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. είναι όλοι οι Γεωπόνοι, ∆ασολόγοι, Κτηνίατροι, Γεωλόγοι και Ιχθυολόγοι της Ελλάδας.
Μεταξύ των κύριων στόχων του Επιμελητηρίου περιλαμβάνονται η επιστημονική ανέλιξη, η οικονομική αναβάθμιση, η επαγγελματική κατοχύρωση και κοινωνική καταξίωση των μελών του.
Έτσι το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος μέσω του προγράμματος Emplocomp, δημιούργησε το συγκεκριμένο
ενημερωτικό έντυπο με θέμα: Τα αρωματικά φυτά στον Ελλαδικό χώρο

Σχετικά Αρθρα
Εισόδημα από καλλιέργεια και επεξεργασία αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών - Μέρος πρώτο
Υψηλά έσοδα από 4 αρωματικά φυτά και Μύθος το "εύκολο και γρήγορο κέρδος" των αρωματικών φυτών
Πάνε να εξαφανίσουν και τα αρωματικά φυτά και βότανα


Βιβλιογραφία
Αγροτικές Ευκαιρίες© 2013-2014
Οδηγός των Φαρμακευτικών φυτών, Μαρσέλλος, Μ. και Μαρσέλλος Σωτ., 1981,Αθήνα.
Τα βότανα –καλλιέργεια- χρησιμοποίηση, Ann Bonar & Daphne Mac Carthy, 1987, Αθήνα.
Φαρμακευτικά Φυτά της Ελλάδας, Γιώργου Σφήκα, 1995, Αθήνα.

Πηγή:
https://www.cretanscongress.gr/speaches%20pdfs/Oikonomakis%20K.pdf
https://nestor.teipel.gr/
https://dspace.aua.gr/
https://www.ethnos.gr/epaggelmatikes_eukairies/arthro/sigouro_eisodima_apo_tin_kalliergeia_aromatikon_fyton-63784666/
https://www.news.gr/oikonomia/h-tseph-moy/article/47572/mythos-to-efkolo-kai-grhgoro-kerdos-ton-aromatiko.html
https://www.ftiaxno.gr/2012/11/blog-post_12.html
https://paratiritis-news.gr/details.php?id=171154
https://www.econews.gr/2015/11/28/farmakeytika-fyta-kalliergeia-127115/
https://agrotikes-eykairies.gr
www.geotexnikipellas.gr/
https://reherb.eu/katalogos-GR.pdf
https://www.naevias.gr/
https://kpe-kastor.kas.sch.gr/biodiversity_site/b/biodiversity.htm
https://www.naevias.gr/files
https://users.auth.gr/~chdordas/SympliromatikesSimeioseis.pdf
https://www.nagref.gr/journals/ethg/images/14/ethg14p21-24.pdf
https://www.geotee-anmak.gr/img/ekdiloseis/biblio-aromatika.pdf
https://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/steg/theka/2005/MargelouKaterina/attached-document/2005Margelou.pdf
https://www.patt.gov.gr/site/attachments2/4896_anastopoulos.pdf
https://www.geotee-anmak.gr/img/ekdiloseis/biblio-aromatika.pdf
https://www.epirussa.gr/images/odigosprotogenous.pdf
https://2lyk-nafpakt.ait.sch.gr/files/fita.pdf
https://www.geotexnikipellas.gr/fyta/doks/aromatika.pdf
https://dspace.aua.gr/
https://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/3041/Chaideutou_Sofia.pdf?sequence=4
https://www.ismc.gr/pdf/4_Cook_test_3.pdf
https://www.moa.gov.cy/moa/da/da.nsf/All/C83266B84019B5F5C2257A23002C185F/$file/FreskaAromatika.pdf?OpenElement
https://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/3041/Chaideutou_Sofia.pdf?sequence=4