The Olive Tree Will Always Be Here

Δημοσιεύτηκε στις 24 Νοε 2014
A story of love and tradition. A short film which celebrates the values and tradition surrounding the olive trees and the people who take care of them on Crete, the largest island in Greece. http://www.yatzer.com/gaea-short-film

Ένα υπέροχο οπτικό ταξίδι στους ελαιώνες της Κρήτης γεμάτο μνήμες, συγκίνηση, και την ψυχή της Ελλάδας. “The Olive Tree Will Always Be Here”, δηλαδή “η ελιά θα είναι πάντα εδώ” ο τίτλος του ολιγόλεπτου φιλμ. Μια ταινία μικρού μήκους για την σημασία της ελιάς για τους Έλληνες με αισθητική τελειότητα, δύναμη και ευαισθησία. Μαγικές κινηματογραφικές εικόνες από μια φθινοπωρινή Κρήτη και από πρόσωπα βγαλμένα από μια άλλη εποχή.

Short Film Credits
Direction: Theo Papadoulakis
Screenplay: Panagiotis Papoutsakis
DoP: Kostas Nikolopoulos
Production Manager: Dimitris Xenakis
Sound Design: Anastasis Efentakis
Casting Director: Archontissa Kokotsaki
Wardrobe: Xanthi Kontou
Art Director: Douglas Foote
Editor: Allan Michael
Cast: Dimitris Mpoumpouralakis, Despina Tsafaraki, Giorgos Kiminoulakis, Konstantina Koskina, Artemis Skouloudi, Manolis Poulis, Vagelis Vasilakis, Katerina Vasilaki, Giorgos Stentoumis, Nasos Stentoumis, Giorgos Vlachakis, Ivan, Giorgos Galanos, Pantelis Iliakakis, Vaso Psarianou.

Δημιουργία της Indigo View για ελληνική εταιρεία εξαγωγών προϊόντων ελιάς και ελαιολάδου
Πηγή: mag24.gr by Αντικλείδι , http://antikleidi.com το βρήκαμε στο http://antikleidi.com/

Εισαγωγή
Γνωστή από την αρχαιότητα, η Ελιά είναι καρποφόρο δέντρο με εκτεταμένη καλλιέργεια σε όλες τις χώρες της Μεσογείου, πρωτίστως όμως στην Ελλάδα.
Προέλευσή της είναι η Ανατολική Μεσόγειος, ενώ οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στην Ευρώπη. Εξάλλου σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση η ελιά κατάγεται από την Αθήνα την οποία φύτεψε για πρώτη φορά στην Ακρόπολη η θεά Αθηνά.
Σήμερα η ελιά είναι σημαντικότατο συστατικό της Μεσογειακής Διατροφής τόσο ως καρπός, αλλά κυρίως επειδή από αυτή παράγεται το ελαιόλαδο.
Μεταξύ των 3 πρώτων σε σπουδαιότητα προϊόντων διατροφής στο Μεσογειακό διαιτολόγιο το ελαιόλαδο και η ελιά έχουν γίνει στη λαϊκή παράδοση της Ελλάδας αλλά και όλης της Μεσογείου, ποίημα, τραγούδι, παροιμία, κομμάτι αναπόσπαστο από σχεδόν κάθε δραστηριότητα.

Μυθολογία
Η ελιά έχει πολύ σημαντικό ρόλο στη μυθολογία και τις θρησκείες πολλών πολιτισμών, μέσα από το πέρασμα των χρόνων.
Το δέντρο της ελιάς ήταν το ιερό δέντρο της πόλης της Αθήνας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η θεά Αθηνά πρόσφερε την ελιά, σύμβολο γονιμότητας, σαν δώρο στους Αθηναίους, για να κερδίσει την εύνοιά τους στον ανταγωνισμό της με το θεό Ποσειδώνα, σχετικά με το ποιος θα έδινε το όνομά του στην πόλη.
Ο Ηρακλής, αφού ολοκλήρωσε του δώδεκα άθλους του, φύτεψε στην Ολυμπία μια ελιά.
Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για τον Νώε ο οιωνός ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη, μετά τον βιβλικό κατακλυσμό.
Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι η θεά Ίσις, γυναίκα του Όσιρη, κρατούσε το μυστικό για την καλλιέργεια της ελιάς.

Μυθολογία

Ιστορία
Εδώ και χιλιάδες χρόνια η ελιά και ο καρπός της «ζει» στην περιοχή της Μεσογείου.
Το πολύτιμο αυτό δώρο της φύσης είναι μια ζωντανή κληρονομιά, που συνδέεται με πολλούς τομείς της ζωής μας. Το ελαιόλαδο τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει.
Αξίζει λοιπόν να το γνωρίσουμε και να μάθουμε την ανεκτίμητη αξία του για τη διατροφή, την υγεία, τον πολιτισμό μας.

Αλήθεια, που συναντάμε την ελιά και το ελαιόλαδο;
Στο χθες ή στο σήμερα; Στους ελαιώνες της Μεσογείου και τα παραδοσιακά ελαιοτριβεία ή στο τραπέζι μας; Στο καντήλι που φωτίζει τις εικόνες μας; Στα αρχαία μνημεία τέχνης όπου διηγούνται συναρπαστικούς μύθους και γενναία κατορθώματα;
Ξετυλίγοντας το νήμα της ιστορίας της ελιάς και του ελαιόλαδου, έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε ένα μαγευτικό ταξίδι γνώσης στο χώρο, το χρόνο και τις αισθήσεις.
Η ελιά είναι ένα δέντρο που συνδέεται με την ιστορία μας. Από τα αρχαία χρόνια είναι γνωστός ο ρόλος της στην εξέλιξη της οικονομίας και του πολιτισμού μας. Υπήρξε ιερό δέντρο και λατρευτικό σύμβολο των αρχαίων Ελλήνων και του Χριστιανισμού.

Κνωσός
Στην πρωτεύουσα της Μινωικής Κρήτης, την Κνωσό, υπήρχε το μεγαλύτερο, το πιο σύγχρονο και πολυτελές παλάτι του νησιού. Το ανάκτορο περιελάμβανε περισσότερα από 1000 δωμάτια.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, στα υπόγεια του παλατιού βρισκόταν ο λαβύρινθος όπου κρατιόταν φυλακισμένος ο Μινώταυρος, το τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου.
Μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί οι ελαιοθήκες, όπου φυλασσόταν το λάδι. Μέσα σε αυτές υπήρχαν στέρνες φτιαγμένες από πέτρα, όπου τοποθετούσαν το λάδι για να κατακαθίσουν τα διάφορα ξένα στοιχεία που υπήρχαν μέσα του. Αυτή η διαδικασία αποτελεί μια πρωτόγονη μέθοδο απόσταξης λαδιού.
Όταν πλέον το λάδι είχε καθαριστεί, το μετέφεραν με μια ειδική κουτάλα σε πιθάρια, όπου και αποθηκευόταν.
Οι Κρήτες τότε, αλλά και σήμερα, εκτός από την παραγωγή λαδιού, ασχολήθηκαν και με το εμπόριό του.
Το ελαιόλαδο, που όπως είναι γνωστό, αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής, φαίνεται να είναι μάλλον και το μυστικό της μακροζωίας των Κρητικών.

Ολυμπιακοί αγώνες
Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών, της Ειρήνης, της Σοφίας και της Νίκης. Γι’ αυτό και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς, ο «κότινος».
Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία, υπήρχε μια ελιά, η «καλλιστέφανος ελαία», από της οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο κότινος.
Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε την ελιά, μετά την ολοκλήρωση των 12 άθλων του.

ΙnsideFood - Μύθοι και συμβολισμοί της ελιάς [S04E01]

Έθιμα και παραδόσεις
Υπάρχουν διάφοροι μύθοι που αναφέρουν ότι η ελιά και το ελαιόλαδο είναι ευεργετικά για την ψυχή και το πνεύμα και αρκετοί από αυτούς διατηρούνται σαν μέρος της παράδοσης και της κουλτούρας πολλών λαών.
Στην Πορτογαλία υπάρχουν προσευχές για να διώξουν το δαιμόνιο. Σε αυτές αναφέρεται το ελαιόλαδο σαν μέσο που εξαγνίζει το κακό.
Σε αρκετές αγροτικές περιοχές της Μεσογείου, οι άνθρωποι πετούν λάδι στο έδαφος για να έχουν καλή σοδειά ή για να ευχαριστήσουν για την καλή σοδειά που είχαν.
Στο Χριστιανισμό, κατά το Μυστήριο της Βάπτισης, ο ιερέας σχηματίζει το Σταυρό στο μέτωπο του βαπτιζόμενου, με λάδι.

Υγεία και ελιά
Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, πίστευε στις θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου. Αναφερόταν σε αυτό σαν την «ιδανική θεραπεία».
Οι αρχαίοι Έλληνες θεραπευτές χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο για να επουλώσουν πληγές, για να θεραπεύσουν την αϋπνία, τη ναυτία, τη χολέρα.
Επίσης το χρησιμοποιούσαν για να ενυδατώσουν και να μαλακώσουν το δέρμα τους ή το έβαζαν στα μαλλιά τους για να είναι υγιή και λαμπερά.
Οι σύγχρονοι επιστήμονες πιστεύουν ότι βοηθά τις λειτουργίες του εγκεφάλου, των εσωτερικών μας οργάνων και ιδιαίτερα της καρδιάς, αφού προλαβαίνουν και παίρνουν τη θέση από τα βλαβερά ζωικά λίπη, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη συγκέντρωση λίπους στην καρδιά και οδηγούν στο έμφραγμα.

Ένα παραμύθι για την ελιά Το Καλάμι κι η Ελιά

Μια φορά δίπλα σε μια ελιά είχε φυτρώσει ένα καλάμι.

Η ελιά ήταν ένα μεγάλο και δυνατό δέντρο με πολλά κλαδιά που κρατούσαν τα φύλλα τους όλη τη χρονιά και κάθε δυο χρόνια,έγερναν από το βάρος του καρπού.

Το καλάμι πάλι ήτανε ψηλόλιγνο με καταπράσινα στενόμακρα φύλλα, με ωραιότατα παράξενα λουλούδια που έμοιαζαν με τσαμπιά κι είχανε το σχήμα του αδραχτιού.

Η ελιά καυχιόταν ολοένα: -Τι είσαι συ μπροστά μου; έλεγε στο καλάμι
Εγώ είμαι ένα δέντρο μεγάλο, δυνατό, ευλογημένο. Οι άνθρωποι με λατρεύουν

γιατί τους δίνω τις ελιές και το λάδι μου, τους δίνω ξερόκλαδα για να ζεσταίνονται,
τους δίνω ξύλα για να φτιάχνουν ακριβά έπιπλα. Είμαι μεγάλη, ψηλή, γερή
και συ είσαι ένα αδύναμο πραγματάκι που λυγίζεις μπροστά σ’ όλους τους ανέμους και τους προσκυνάς. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχεις την τόλμη να φυτρώνεις πλάι μου.
Το καημένο το καλάμι που ήταν από φυσικού του ντροπαλό, τα’ άκουγε όλα αυτά και

δεν έλεγε τίποτα κι ούτε και θύμωνε γιατί αυτό δεν είχε να καυχηθεί για τίποτα.
Ήρθε ένας χειμώνας όμως βαρύς κι άρχισε να φυσάει ένας αέρας δαιμονισμένος,

που χτυπούσε με μανία την ελιά ώσπου στο τέλος την ξερίζωσε.
Το καλάμι, με το πρώτο φύσημα του ανέμου, έγειρε, λυγερό όπως ήτανε,

προς το νερό κι έτσι ο άνεμος περνούσε από πάνω του χωρίς να το πειράξει.
Κι όταν η καταιγίδα σταμάτησε κι ο άνεμος έπαψε να φυσάει,η ελιά απόμεινε πεσμένη στο χώμα και το καλάμι σηκώθηκε πάλι όρθιο και λυγερό, όπως και πριν.

Βλέπετε, το καλάμι ήξερε να υποχωρεί εκεί που ένιωθε ότι δεν είχε δύναμη ν’ αντισταθεί,

ενώ η ελιά πλήρωσε με τη ζωή της την υπερηφάνειά της.

Λαϊκές εκφράσεις για την ελιά και το ελαιόλαδο.
Καθημερινές παραβολικές φράσεις του λαού που αποδεικνύουν περίτρανα πόσο βαθιές άμεσα συνδεδεμένα είναι με τους Έλληνες η ελιά και το ελαιόλαδο.

Μου έβγαλαν το λάδι (με ταλαιπώρησαν)

Το λάδι βγαίνει από τον καρπό με την έκθλιψη (συμπίεση) του μέχρι το σημείο να σπάσει σε πολλά μικρά κομμάτια.

Μην ρίχνεις λάδι στη φωτιά (μην εξωθείς τα πράγματα στα άκρα)

Όταν ρίχνουμε λάδι στην φωτιά φουντώνει. Έτσι χρησιμοποιούμε την έκφραση αυτή όταν θέλουμε να δείξουμε ότι ενώ τα πράγματα δεν πάνε όπως θέλουμε, με τους χειρισμούς μας τα χειροτερεύουμε.

Έκανε λαδιά (έκανε κάτι ανάρμοστο)

Το λάδι αν πέσει σε κάποιο ρούχο αλλοιώνει εισχωρεί άμεσα στις ίνες του ρούχου, ενώ αντίστοιχα βγαίνει δύσκολα και συχνά αφήνει μόνιμα σημάδια. Έτσι χρησιμοποιεί ο λαός αυτήν την έκφραση για να δείξει ότι μέσα στην καθημερινή φυσική ροή των πραγμάτων κάποιος έκανε κάτι ασυνήθιστο το οποίο θα αλλοιώσει τα πράγματα και θα αφήσει «σημάδι».

Η θάλασσα είναι λάδι (είναι ήσυχη)

Το λάδι είναι από τα υγρά που έχουν την τάση να απορροφούν γρήγορα τους κυματισμούς και τείνουν να διατηρούν μια τέλεια ηρεμία.

Το λάδι του τελείωσε (πέθανε)

Στην ελληνική παράδοση πιστεύεται ότι για κάθε άνθρωπο υπάρχει κάπου ένα λυχνάρι που διατηρείται αναμμένο όσο ζει.

Όταν όμως τελειώσει το λάδι του που συντηρεί την φωτιά τότε αυτή σβήνει και ο άνθρωπος πεθαίνει.

Ίσως εξαιτίας αυτής της παράδοσης διατηρείται μέχρι σήμερα το πανάρχαιο έθιμο να ανάβουν ένα καντήλι οι άνθρωποι σε αυτόν που έφυγε το οποίο φροντίζουν να συντηρούν άσβεστο ανανεώνοντας το λάδι του ώστε να δείξουν ότι κρατούν ζωντανή την μνήμη του.

Τον λάδωσε (τον δωροδόκησε)

Κλασικός όρος που μεταφορικά λέει ότι με την βοήθεια χρημάτων ή με κάποιο δώρο κάποιος επηρέασε την γνώμη ή την απόφαση κάποιου άλλου.

Χρησιμοποιείται συχνά στις μέρες μας για να δείξει ότι με την βοήθεια χρημάτων συχνά κάποιος κινεί τον «σκουριασμένο» κρατικό μηχανισμό τα οποία στην περίπτωση αυτή παίζοντας συμβολικά τον ρόλο του λαδιού βοηθούν την «σκουριασμένη» μηχανή να δουλέψει.

Αυτός βγήκε λάδι (τη γλίτωσε)

Κινδύνευε από κάτι (συνήθως από κάποια κατηγορία) και γλίτωσε.
Όταν αναμείξουμε λάδι με νερό, συνήθως το λάδι βγαίνει στην επιφάνεια (δεν πάει στον πάτο, δεν αναμιγνύεται, δεν «πνίγεται»). Έτσι αν κάποιος κατηγορείται για κάτι και γλιτώσει, συχνά ο λαός λέει μεταφορικά «αυτός βγήκε λάδι».

Να σε κάνω λάδια-ξύδια (να σε μεταφέρω στον ώμο μου παίζοντας)

Την φράση αυτή χρησιμοποιούμε συνήθως παίζοντας με μικρά παιδιά.
Παλιά μεταφέρανε σε ασκούς το λάδι και το ξύδι στην πλάτη τους, τα οποία συγκρατούσαν με τα χέρια στο ύψος του ώμου, από την λαβή (συχνά το στόμιο) που έχει το ασκί.

Έτσι με τον ίδιο τρόπο κρατούσαν τα μικρά παιδιά και τα μεταφέρανε μικρές αποστάσεις παίζοντας "λάδια-ξύδια το κοπέλι να το πάω όπου θέλει."

Να λαδώσει λίγο το αντεράκι μου (να φάω καλό φαγητό)

Τα παλαιά χρόνια θεωρούσαν καλό φαγητό το λαδερό φαγητό, μιας και το λαδί συμμετείχε σε όλα σχεδόν τα μαγειρεμένα φαγητά για τα οποία είναι και ξακουστή η μεσογειακή διατροφή.
Έτσι όταν κάποιος έτρωγε καλό φαγητό συχνά χρησιμοποιούσε την φράση «Λάδωσε το άντερο μου».

Αυτός είναι σαν τον λαδοπόντικο (είναι ατημέλητος)

Τα παλαιά χρόνια στα πιθάρια που φύλαγαν το λάδι βάζανε ξύλινες τάβλες για καπάκι. Όμως τα ποντίκια τρώγανε τις τάβλες αυτές με αποτέλεσμα να πέφτουν μέσα στο λάδι όπου όταν έβγαιναν -είτε από μόνα τους ή τα βγάζανε οι άνθρωποι- (το λάδι ασφαλώς το τρώγανε) είχαν αστεία εικόνα αφού ήταν γεμάτα λάδι μετά το «κολύμπι» τους στο πιθάρι. Έτσι παρομοιάζεται και ο ατημέλητος άνθρωπος.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ
•Η ελιά κρασί δε βγάζει.
•Πέρασε της ελιάς τα φαρμάκια.
•Του χάρισαν της ελιάς το μέσα και του αβγού το απ’ έξω.
•Λάδι βρέχει κάστανα χιονίζει.
•Κλήμα του χεριού σου κι ελιές απ’ τον παππού σου.
•Η ελιά είναι κυρά κι όποτε θέλει κάνει.
•Ξεφόρτωσέ την, την ελιά να σε φορτώσει λάδι.
•Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.
•Απ’ τον θέρο ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές.
•Έχουμε ελιές και ελήδια έχουμε κι αγρηλίδια.
•Του έβγαλε το λάδι.
•Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά.

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ
Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν
Χρόνια εκατό και χίλια.
Μας χορταίνει μας φροντίζει
Μας ανάβει τα καντήλια.
Τι είναι;

Στα δέντρα πάνω κρέμεται
Στις εκκλησιές κοιμάται
Και τα χρυσά της κόκαλα
Μες στη φωτιά τα βάζω.
Τι είναι;

Από κλαδάκι κρέμεται
Στην αγορά πουλιέται
Το εξωτερικό της τρώγεται
Το μέσα της πετιέται.
Τι είναι;

Μάνα και θυγατέρα
έχουν το ίδιο όνομα
Τι είναι;

Η ελιά Κωστής Παλαμάς
Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα
H πιο απ’ όλες χαϊδευτή.
Xρόνια η αγάπη του πατέρα
Σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.
Όσο να πέσω νεκρωμένη,
Aυτόν το μάτι μου ζητεί.
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτη
Tριανταφυλλιά ή κιτριά·
Θαμπώνω της ψυχής το μάτι,
Για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά.
Δε μ’ έχει αηδόνι ερωμένη,
M’ αγάπησε μία θεά·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

Όπου κι αν λάχω κατοικία,
Δε μ’ απολείπουν οι καρποί·
Ώς τα βαθιά μου γηρατεία
Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή·
Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη
Kι είμαι γεμάτη προκοπή·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

Φρίκη, ερημιά, νερά και σκότη,
Tη γη εθάψαν μια φορά·
Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη
Στο Nώε η περιστερά·
Όλης της γης είχα γραμμένη
Tην εμορφιά και τη χαρά·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου
Ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί,
Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του
Λίγο προτού να σταυρωθεί·
Το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,
Έχει στη ρίζα μου χυθεί·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.